1, 2. Salmus 25:14 ninqannö, ¿imatataq ruranantsik Diosnintsikpa alli amïgun kanantsikpaq?

 ¿IMANÖ kanqantsiktan yanapakun alli amïguyoq kanapaq? Kuyakoq kanqantsik y yanapakoq kanqantsikmi. Peru capazchi alli amïguyoq kanapaqqa, mantsakoq kanqantsik mana yanapakunqanta pensankiman. Peru qallanan textuchö rikärinqantsiknöpis, Jehovä Diosnintsikwan alli amïgu kanantsikpaqqa mantsakoq kanqantsik o alläpa respetakoq kanqantsikmi yanapakun (leyi Salmus 25:14 y nöta).

² Mëtsika tiempupa sirwirnimpis Jehovä Diosnintsiktaqa mantsëkänantsikllam. Peru ¿ima ninantan Diosnintsikta mantsëqa? ¿Imatataq rurashwan Diosnintsikta mantsanapaq? Y ¿imatataq yachakuntsik Abdïaspita, sacerdöti Jehoiadäpita y gobernanti Jehoaspita?

3. ¿Imanötan yanapamantsik mantsakoq kanqantsik?

³ Imatapis rurëta munanqantsik noqantsikpaq mana allinö kanqanta musyarqa, mantsarninmi tsë rurëkunata rurantsiknatsu. Tsënö mantsakoq kanqantsikmi yanapamantsik imatapis allita ruranapaq. Këllaman pensarishun: ishkita mantsarqa, manam peligrösu sitiukunaman yëkuntsiktsu. Tsënöllam imapis peligrösu kanqanta musyarqa, mantsarnin rurantsiknatsu. Tsënöllam alli amïguntsikkunata llakitsita mantsarqa, imata ninapaq o ruranapaqpis alliraq pensanantsik.

4. ¿Jehoväta imanö rikänatataq Satanasqa munan?

⁴ Satanasqa munan llapan nunakuna Jehoväta mantsayänantam. Jobta Elifaz ninqantam creinata munan. Elifazmi nirqan, Jehovä Diosqa alläpa cölerakoq y castigakoq Dios kanqanta, y imata rurashqapis mana kushikunqanta (Job 4:18, 19). Tsënö creitsimënintsiktaqa Satanas munan, mantsarnin Jehovä Diosnintsikta  sirwita dejanata munarmi. Peru tsë trampaman mana ishkinapaqqa, Jehovä Diosnintsikta mantsëta o respetëtam yachakunantsik.

5. ¿Ima ninantan Diosnintsikta mantsëqa?

⁵ Diosnintsikta mantsaq o llapan shonqunwan respetaq nunaqa, manam imata ruranqanwampis llakitsita munantsu. Tsëtam rurarqan Jesuspis, pëqa Teytantam llapan shonqunwan respetaq (Heb. 5:7). Y tsëkunataqa rurarqan manam Jehoväta mantsartsu (Is. 11:2, 3). Sinöqa, Teytantaqa llapan shonqunwanmi kuyaq y cäsukoq (Juan 14:21, 31). Noqantsikpis alläpa kuyakoq kaptin, yachaq kaptin, justicia ruraq kaptin y poderösu kaptinmi, Teytantsik Jehovätaqa llapan shonquntsikwan respetantsik. Y musyantsikmi alläpa kuyamanqantsikta. Allikunata rurashqaqa kushikunmi, peru mana allikunata rurashqaqa llakikunmi (Sal. 78:41; Prov. 27:11).

6. ¿Imatataq rurashwan Jehovä Diosnintsikta llapan shonquntsikwan respetanapaq? (Salmus 34:11).

⁶ Manam Jehoväta respetëkarllanatsu yurikuntsik, respetëtaqa yachakunantsikran (leyi Salmus 34:11). Y tsëpaqqa yanapamäshun llapan kamanqankunata rikanqantsikmi. Llapan kamanqankunachömi rikantsik, Jehoväqa yachaq kanqanta, poderösu kanqanta y alläpa kuyamanqantsikta. Y tsëta rikarmi mas respetantsik y kuyantsik (Rom. 1:20). Adrienne jutiyoq panim kënö nin: “Jehovä kamanqankunata rikarmi yachaq kanqanta cuentata qokü y alläpam ruranqankunata rikarnin espantakü. Tsëta rikarmi cläru entiendï imatapis noqapaq munanqanqa mas alli kaq kanqanta”. Y llapan kamanqankunaman alli pensarmi kënö nin: “Kawatsimaqnï Jehovä Diosta llakitsinqantaqa manachi ni imatapis rurëkümantsu”. Y qamqa, ¿kë semäna tiemputa rakita puëdinkimantsuraq Jehovä kamanqankunata rikarnin alli pensanëkipaq? Tsëmi yanapashunki, Jehoväta shonqupita respetanëkipaq y kuyanëkipaq (Sal. 111:2, 3).

7. ¿Imanötan Jehoväman mañakunqantsik yanapamantsik llapan shonquntsikwan respetanapaq?

⁷ Diosnintsikta respetanapaqqa, pëman mañakunqantsikpis yanapamantsikmi. Diosnintsikta mas seguïdu parlaparqa, masmi amïguntsiktanö rikäshun. Imëka mana allikunapa pasarnin kallpayoqta tikratsimänapaq cada mañakurmi poderösu kanqanta yarpantsik. Noqantsikrëkur Jesus wanunqampita cada agradecikurmi kuyamanqantsikta yarpantsik. Y ima problëmapapis pasarnin yanapëkamänapaq cada mañakurmi alläpa yachaq kanqanta yarpantsik. Tsënömi mañakunqantsikqa yanapamantsik, Jehovä Diosnintsikta shonqupita respetanapaq y llakitsinqankunata imatapis mana ruranapaq.

8. ¿Imatataq ruranantsik Jehoväta shonqupita respetanapaq?

⁸ Jehoväta llapan shonquntsikwan respetanapaqqa Bibliata estudianqantsikmi yanapamäshun. Tsëchömi yachakuntsik allita y mana allita ruraq nunakunapita. Yachakur qallëkushun Jehoväta mana dejëpa sirweq Abdïaspita y Jehoiadäpita. Abdïasqa Acabpa wayinchö encargädum karqan, y Jehoiadänam sacerdöti karqan. Tsëpitanam yachakushun Judächö gobernanti Jehoaspita, pëqa Jehoväta alli sirwikarmi mana allikunata rurar qallëkurqan.

9. ¿Imanötan Abdïasta yanaparqan Diosta respetanqan? (1 Rëyes 18:3, 12).

⁹ Abdïaspaq b Biblia parlar qallarqa, ‘Jehovä Diosta respetaq nuna’ kanqantam nin (leyi 1 Rëyes 18:3, 12). ¿Imanötan Abdïasta  yanaparqan Jehovä Diosta respetanqan? Honrädu kanampaq y confiakuypaq kanampaqmi. Tsënöpam, gobernantiqa wayinchö encargädu kanampaq churarqan (igualaratsi Nehemïas 7:2 textutawan). Tsënöllam Jehovä Diosta respetanqanqa yanaparqan valienti kanampaq. Pëqa kawarqan mana alli gobernanti Acab gobernanqan witsanmi, y “Acabqa Jehovä Diosta mana cäsukurmi, punta gobernaqkunapitapis masraq imëka jutsata rurarqan” (1 Rëy. 16:30). Y manam tsëllatsu, Acabqa Baal santuta adoraq Jezabel warmiwanmi casakushqa karqan. Jezabelqa Jehovätam alläpa chikeq, tsëmi Israelchö Jehoväta adorayänantaqa alläpa michäkoq, hasta Diospa willakoqninkunatam wanutsirqan (1 Rëy. 18:4). Tsë witsanchö Jehoväta sirwiqa, ¡manachi fäciltsu karqan!

10. ¿Imatataq Abdïas rurarqan valienti karnin?

¹⁰ ¿Imatataq Abdïas rurarqan valienti karnin? Jezabelmi Jehoväpa willakoqninkunata wanutsir qallëkurqan. Tsëmi Abdïasqa Jehoväpa cien willakoqninkunata ‘cada machëman cincuentata’ pakarqan y ‘tsëmanmi mikuyta y yakuta’ apapurqan (1 Rëy. 18:13, 14). Tsë ruranqanta Jezabel musyëkurqa, kë valienti nunata wanutsinmanmi karqan. Abdïasqa manam wanuyta munarqantsu. Peru Jehovä Diosta y sirweqninkunata alläpa kuyarmi vïdantapis peligruman churar Diospa willakoqninkunata salvarqan.

11. ¿Imakunatataq rurayan Abdïasnöpis Jehoväpa valienti sirweqninkunaqa? (Rikäri fötuta).

¹¹ Kanan witsampis, Jehoväpa mëtsikaq sirweqninkunam Jehoväta adoranantsikta autoridäkuna michäkuyanqan nacionkunachö kawayan. Pëkunaqa autoridäta respetarpis, Jehovä Diosnintsikta adorëtaqa manam dejayantsu (Mat. 22:21). Diosnintsikta mantsarmi o llapan shonqunkunawan respetarmi nunakunata cäsuyänampa rantin, Diosnintsikllata cäsukuyan (Hëch. 5:29). Tsëmi autoridäkuna michäkuyanqan nacionkunachöqa yachatsikurnin y reunionkunapaq juntakarnin sïguiyan (Mat. 10:16, 28). Y manam tsëllatsu, sinöqa wawqi panikunatam Diosnintsikpita yachakur sïguiyänampaq imëkanöpa yanapayan. Africa nacionpita Henri jutiyoq wawqi ruranqanta rikärishun. Pëpa nacionninchö autoridäkunaqa Diosnintsikta adorayänantam pasëpa michäkuyaq. Tsë witsankunam, Henriqa änikurqan wawqi panikunapaq publicacionkunata apanampaq. Kikinmi  kënö nin: “Noqaqa alläpa mantsapakoq nunam kä. Peru Jehovä Diosta llapan shonqüwan respetanqämi yanapamarqan valienti kanäpaq”. Llapan shonquykiwan Jehoväta respetarqa, qampis Henrinömi valienti këta puëdinki.

12. ¿Imatataq Jehoiadäwan warmin rurayarqan Jehovä Diosta llapan shonqunkunawan respetarnin?

¹² Sacerdöti Jehoiadäqa Jehovätam mantsaq o llapan shonqunwan respetaq, tsëmi mana dejëpa sirwirqan y rasumpa kaq religiontam defendirqan. Jezabelpa warmi wamran Atalïam mana derëchuyoq këkar gobernar qallëkurqan. Tsë witsanmi, Jehoiadäqa Jehovä Diosta llapan shonqunwan respetanqanta rikätsikurqan. Atalïaqa mana alli warmim karqan. Y kikin gobernëta munarmi llapan willkankunata o gobernantipa llapan kastankunata ushakätsita munarqan (2 Crön. 22:10, 11). Peru Jehoiadäwan warmin Jehosëbeatmi, Jehoas jutiyoq wamrata salvayarqan y pakëllapam atska tiempupa wätayarqan. Tsënömi Atalïa ushakätsinampaq kaqpita Davidpa kastanta salvayarqan. Peru Jehovä Diosta llapan shonqunwan respetarmi wanutsinan kaptimpis Atalïataqa mantsarqantsu (Prov. 29:25).

13. ¿Imanötan Jehoiadäqa yapë rikätsikurqan Jehoväta llapan shonqunwan respetanqanta?

¹³ Jehoas siëti watata cumplirkuptinmi, Jehoiadäqa Jehoväta llapan shonqunwan respetanqanta yapë rikätsikunan karqan. Davidpa kastampita karmi Jehoasqa derëchuyoq karqan gobernanampaq, tsëmi Jehoiadäqa alli pensëkur patsätsipakurqan Jehoasta gobernanti churanampaq. Pensanqannö yarquptinqa, Jehoasmi gobernanti kanan karqan. Peru pensanqannö mana yarquptinqa, Jehoiadätam wanutsiyanman karqan. Peru Jehovä yanapaptinmi pensanqannö llapampis yarqurqan. Familiankunachö mandakoqkuna yanapayaptin y levïtakuna yanapayaptinmi, Jehoasta gobernanti churarqan y Atalïata wanutsiyänampaq mandakurqan (2 Crön. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). “Tsëpitanam Jehoiadä, gobernanti y llapan nunakunapis Jehovä Diosman rogakur änikuyarqan Jehovällata sirwiyänampaq” (2 Rëy. 11:17). “Tsënöllam mana limpiu nunakuna mana yëkuriyänampaq, Jehoväpa templumpa punkukunachö cuidakuyänampaqpis nunakunata churarqan” (2 Crön. 23:19).

14. ¿Imatataq Jehovä rurarqan Jehoiadä respetanqampita?

¹⁴ Jehovämi kënö nishqa karqan: “Respetayämaq kaqtam, respetashaq”, y ninqannöllam Jehoiadäta respetarqan (1 Sam. 2:30). Tsëmi Jehoiadä allikunata ruranqanta Palabran Bibliaman qellqatsirqan pëpita noqantsikpis yachakunantsikpaq (Rom. 15:4). Y Jehoiadäqa “israelïtakunapaq, Diosnintsikpaq y templupaqmi allikunata rurashqa karqan. Tsëmi wanukuptinqa gobernantikuna pamparäyanqan David Marka niyanqanman pampayarqan” (2 Crön. 24:15, 16).

15. ¿Imanötan Jehoiadänö Jehoväta llapan shonquntsikwan respetashwan? (Rikäri fötukunata).

¹⁵ ¿Imanötan Jehoiadänö Jehovä Diosnintsikta llapan shonquntsikwan respetashwan? Anciänu kaqkunaqa, Diosnintsikpa sirweqninkunata ima peligrupitapis cuidayänampaqmi alkäbu këkäyänan (Hëch. 20:28). Mayor kaqkunanam yarpäyänan Jehoväta respetayaptin y mana dejëpa sirwiyaptinqa, pëkunatapis voluntäninta ruranampaq Jehovä utilicëta puëdinqanta. Y jövin kaqkunanam Jehoiadäta Jehovä imanö tratanqampita yachakuyanman mayor kaqkunata respëtuwan tratayänampaq, y masqa mëtsika watapana Jehoväta mana dejëpa sirwikaqkunata (Prov. 16:31). ¿Imatataq yachakuntsik familiankunachö mandakoqkunapita y levïtakunapitaqa? Llapantsikmi Jehoväpa sirweqninkunata dirigeqkuna niyämunqankunata cäsukunantsik (Heb. 13:17).

16. ¿Imatataq Jehoas rurarqan Jehoväta alläpa mana kuyarnin?

¹⁶ Jövin kanqan witsanqa, gobernanti Jehoasqa Jehoiadä yanapaptinmi Jehovä munanqannö sirwirqan (2 Rëy. 12:2). Peru Jehoiadä wanuriptinqa, Diospa contran churakashqa dirigentikunatam cäsurqan. Tsëmi pëpis y wakin nunakunapis, “Aserä santupa postinkunata y santukunata adorar qallëkuyarqan” (2 Crön. 24:4, 17, 18). Tsëta rurayanqanqa, Jehoväta alläpam llakitsirqan. Tsëmi Jehoväqa, “willakoqkunata kutin kutin mandarqan”. Peru “pëkunaqa manam cäsukuyarqantsu”. Hasta manam cäsuyarqantsu Jehoiadäpa tsurin Zacarïastapis. Tsë witsampaqqa, Jehoaspa prïmun Zacarïasmi Diospa willakoqnin y sacerdöti karqan. Y wanutsiyänampaq kaqta Jehoiadä salvashqa këkaptinmi, Jehoasqa Zacarïasta wanutsiyänampaq mandakurqan. ¡Jehoasqa mana agradecikoq nunam karqan! (2 Crön. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Imachötan Jehoas usharqan?

¹⁷ Jehoasqa manam Jehovä Diosta respetarqannatsu, tsënöpam mana allichö usharqan. Jehovämi, “despreciayämaq kaqkunaqa, despreciashqam kayanqa” nishqa karqan (1 Sam. 2:30). Tsëmi Jehovä Dios yanapaptin “siriu soldädukuna wallkaqlla këkarpis”, Jehoasta mëtsika soldädukunayoq këkaptin venciyarqan, y “Jehoasta grävita dejëkurmi kutikuyarqan”. Siriu soldädukuna kutiriyaptinnam, Zacarïasta wanutsinqampita Jehoastaqa sirweqninkunalla wanutsiyarqan. Y alläpa mana alli nuna kashqa kaptinmi, “gobernantikuna pamparanqanmanqa pampayarqantsu” (2 Crön. 24:23-25; rikäri  Mateu 23:35 textupa nötanchö “hijo de Baraquías” neqta).

18. Jeremïas 17:7 y 8 ninqannö, ¿imatataq ruranantsik Jehoasnö mana kanapaq?

¹⁸ ¿Imatataq Jehoaspita yachakuntsik? Juk planta ichiklla watsiyoq o matsuyoq kaptinqa, mana ishkinampaqmi estäcataraq churayan. Tsë plantanömi Jehoasqa karqan. Jehoiadä yanapaptinllam Jehovä Diostaqa munanqannö sirwirqan. Peru wanuriptinqa, Jehovä Diospa contran churakaq nunakuna niyanqanta cäsukurmi mana allikunata rurar qallëkurqan. Noqantsikqa manam Jehoasnö këta munantsiktsu. Manam wawqi panikuna o familiantsik Jehoväta sirwiyaptinlla o yanapamashqallaqa Jehovä Diosta sirwita munantsiktsu. Tsëpa rantinqa, kikintsikmi Jehovä Diosnintsikta respetëta y kuyëta yachakunantsik. Tsëpaqqa Palabran Bibliatam estudianantsik, yachakunqantsikkunamanmi pensanantsik y seguïdum Diosnintsikman mañakunantsik (leyi Jeremïas 17:7, 8; Col. 2:6, 7).

19. ¿Imatataq noqantsikpita Jehovä shuyaran?

¹⁹ Jehoväqa manam rurëta mana puëdinqantsiktaqa mañamantsiktsu. Eclesiastes 12:13 textuchö ninqanllatam mañamantsik, kënömi nin: “Teyta Diostam respetanëki y mandakunqankunatam cäsukunëki. Nunaqa tsëpaqmi kawan”. Jehoväta llapan shonquntsikwan respetarqa, imëka mana allikunapa pasarpis Abdïasnö y Jehoiadänömi Jehoväta sirwita dejashuntsu. Manam Jehoväpitaqa ni imapis rakimënintsikta puëdinqatsu.