1, 2. Tonyta pasanqampitaqa, ¿imatataq yachakuntsik?

TONYTAQA mamäninllam wätarqan y escuëlachöpis mana alli estudiantim karqan, tsëmi manana estudiar sïguinampaq pensarqan. Ushë semänakunaqa amïgunkunawan o cïnillachömi kakoq. Peru tsënö karpis manam pelyata ruraqtsu ni drögakunata shoqoqtsu, y manam musyaqtsu vïdanchö imata ruranampaq kaqta y Dios kanqantapis manam segürutsu karqan. Juk kutim Jehoväpa testïgunkunawan tinkurir següru mana sientikunqampita parlaparqan y tapuparqan. Tsë testïgukunaqa, El origen de la vida y ¿Es la vida obra de un Creador? nishqan follëtukunatam qoyarqan.

² Y watukaq ëwarqa Tonytaqa jukläyatanam tariyarqan, tsë jaqipuyanqa follëtukunatam leyishqa kanaq, porqui doblakashqatam këkätsinaq. Tonym kënö nirqan: “Rasumpam Diosqa kan”. Y Bibliata estudiarmi qallëkurqan y ichikllapa ichikllapam vïdanta valorar qallëkurqan. Jinamampis mas alli estudiantinam escuëlanchö karqan, tsëmi directorpis alläpa espantakurnin kënö nirqan: “Kananqa mas kushishqam kanki y nötëkichöpis mas allinam këkanki. ¿Jehoväpa testïgunkunawan Bibliata estudiëkanqëkiku yanapëkäshunki?” Tonyqa, “awmi” nirmi contestarqan y yachakïkanqampitam parlaparqan. Tsëpitanam colegiunta usharirqan, kananqa precursor regular y siervu ministerialmi.  Y kushishqam sientikun Jehoväta sirwirnin (Sal. 68:5).

3. ¿Imatataq Jehoväqa jövinkunata consejan?

³ Tonyta pasanqanqa rikätsimantsik jövinkunapaq Jehovä alläpa yarpachakunqantam. Porqui kushishqa kanëkitam pëqa munan, tsëmi kënö consejashunki: “Kanan jövin kënikichö Alläpa Puëdeq Kamashoqnikita yarpë” (Ecl. 12:1). Kë munduchöqa manam tsëta rurë fäciltsu, peru kallpachakurqa puëdinkim. Jehovä yanapashuptikiqa llapan ruranqëkikunam alli yarqunqa, tsëqa manam jövin kanqëkillachötsu sinöqa llapan vïdëkichömi yanapashunki. Dios Äninqan Patsaman yëkuyänampaq israelïtakunata ima yanapanqampita y Goliat-ta vencinampaq Davidta ima yanapanqanta yachakurishun.

4, 5. ¿Imataq yanaparqan Dios Äninqan Patsaman israelïtakuna yëkuyänampaq y Goliat-ta David vencinampaq, y imatataq yachakuntsik? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjukunata).

⁴ Dios äninqan Patsaman yëkuyänampaqnam israelïtakunaqa këkäyarqan. Peru Jehoväqa manam mandarqantsu alli pelyaq soldädu kayänampaq ni guërraman ëwayänampaq (Deut. 28:1, 2). Tsëpa rantinqa, pëman confiakuyänampaq y ninqankunata cäsukuyänantam nirqan (Jos. 1:7-9). Tsëqa mana alli consëjunömi nunakunapaqqa karqan. Peru israelïtakunapaqqa alli consëjum karqan, porqui Jehovä yanapaptinmi cananeukunata atska kuti guërrachö ganayarqan (Jos. 24:11-13). Awmi, Dios ninqanta ruranapaqqa markäkïyoqmi kanantsik. Y markäkïyoq kashqaqa imata ruranqantsikpis allillam yarqunqa.

⁵ Goliatqa alläpa puëdeq soldädum karqan y kima metrunö mideq jatun nunam karqan, jinamampis alli armashqam këkarqan (1 Sam. 17:4-7). Peru Davidpaqa warakanllam kapurqan y Jehovämanmi confiakurqan. Itsa nunakunaqa niyarqan Davidqa upa rurëta rurëkanqanta, peru rasumpa kaqchöqa Goliatmi upaqa karqan (1 Sam. 17:48-51).

6. ¿Imapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

⁶ Pasaq kaq yachatsikïchömi yachakurqantsik kushishqa kanapaq imakuna yanapamanqantsikta. Tsëkunaqa kayarqan: Jehoväpita yachakunqantsik, Jehoväta kuyaq kaqkunawan amïgu kanqantsik, Diospa markanchö masta rurar yanapakunqantsik y rasumpa libri kanqantsikta valoranqantsikmi. Kananqa këkunapita masllata yachakushun, Salmus 16 kaq capïtuluchö këkaq consëjukunata cuentaman churarnin.

7. (1) ¿Imanötaq Dios munanqannö pensaq nunaqa? (2) ¿Imataq Davidpaqqa herencian cuenta karqan y imachötaq tsëqa yanaparqan?

⁷ Diosnintsik munanqannö pensaq nunaqa, imatapis Dios rikanqannölla rikänampaqmi kallpachakun. Y Jehovä ninqanta cäsunampaqmi listu këkan (1 Cor. 2:12, 13). Tsënömi Davidpis herencian cuenta kanqanta Jehoväpaq nirqan (Sal. 16:5). Tsënö ninqanqa rikätsikun Jehoväwan alli amïgu kanqampita alläpa agradecikunqanta y yanapakïninta imëpis ashinqantam (Sal. 16:1). Tsëmi alläpa kushishqa kanqanta nirqan. Awmi, Dioswan amïgu kanqanmi Davidtaqa imapitapis masqa kushitsirqan (leyi Salmus 16:9, 11 *).

8. ¿Imakunataq rasumpa kushikïtaqa qomäshun?

⁸ Manam David kushishqa sientikunqannöqa, qellëta y munëninkunallata asheqkunaqa kushikïta tariyanqatsu (1 Tim. 6:9, 10). Canadäpita juk wawqim kënö nin: “Rasumpa kushikïta tarinapaqqa manam kë vïdachö imëka kapamanqantsikpitatsu, sinöqa Jehoväta sirwinqantsikpitam. Porqui pëqa imëkatam qomarquntsik” (Sant. 1:17). Jövin, Jehoväman confiakur y pëta sirwirninqa mas kushishqam kanki. Tsëmi Diosman mas confiakunëkipaqqa pëpitam mas  yachakunëki. Tsëpaqqa, Palabran Bibliatam leyinëki, kamanqankunaman yarpachakunëki y Jehovä alläpa kuyakoq kanqanmanmi pensanëki (Rom. 1:20; 5:8).

9. Davidtanöpis Diospa Palabran yanapashunëkipaqqa, ¿imatataq ruranëki?

⁹ Jehoväqa kuyakoq teytanömi, tsëmi mana allita ruranqantsik höra corregimantsik. Davidpis alläpam valorarqan Diospa consëjunkunata. Tsëmi kënö nirqan: “Consëjunkunata qomanqampitam Jehoväta alabashaq. Jina Jehovä corregimanqankunamanmi paqaskunapa yarpachakushaq” (Sal. 16:7). Davidqa Diospa consëjunkunamanmi yarparaq y pënö pensanampaqmi kallpachakoq. Tsënö ruranqanmi yanaparqan cambiukunata ruranampaq y mas alli nuna tikranampaq. Jövin qampis tsëta rurarqa, Jehovätam mas kuyanki, wiyakunëkipaq listu këkanki y poqu cristiänum kanki. Christin jutiyoq panim kënö nin: “Bibliapita yachakurnin y yachakunqäkunaman yarpachakurninqa, kikin Jehovä parlapëkämanqantam sientï”.

10. Isaïas 26:3 textu ninqannöpis, ¿Bibliata mas yachakunqëkiqa imanötaq yanapashunki?

¹⁰ Jövin, Bibliapita mas yachakuptikiqa Jehovämi yanapashunki mas yachaq kanëkipaq. Jina yanapashunkim kë munduta y shamoq tiemputa Jehovä imanö rikanqanta rikänëkipaq. Porqui Jehoväqa kë vïdachö ima mas precisaq kanqanta musyanëkitam munan, alli kaqkunata decidinëkita y shamoq tiempuchö ima pasakunampaq kaqta mana mantsanëkitam. Porqui profëta Isaïasmi nirqan, Jehoväman markäkoqkunaqa salvashqa kayänampa y tranquïlu sientikuyänampaq kaqta (leyi Isaïas 26:3 *). Estädus Unïduspita Joshua jutiyoq wawqim kënö nirqan: “Imëpis Jehoväwan këkarqa, alleqmi musyanki imakuna precisanqanta y imakuna mana precisanqanta”.

11. ¿Imanö amïgukunatataq Davidqa ashirqan?

¹¹ (Leyi Salmus 16:3 *). Davidqa musyarqanmi alli amïguyoq këta munarqa, Jehoväta kuyaqkunallawan amïgu kanapaq kaqta. Pëkunapaqmi nirqan “santu” nunakuna kayanqanta. ¿Imanirtaq tsënöqa nirqan? Porqui pëkunaqa, Jehovä munanqannö kawayänampaqmi kallpachakuyaq. Jina nirqanmi pëkunawan juntu këqa alläpa kushitsinqanta. Salmus libruta juk escribeqpis nirqanmi, Diosta respetaqkunallawan y cäsukoqkunallawan amïgu kanqanta (Sal. 119:63). Jövin, punta kaq yachatsikïchö yachakunqantsiknömi, qampis Diosta kuyaqkunawan y cäsukoqkunawan alli amïgu këta puëdinki. Y amïguïkikunaqa manam edä mayikikunallatsu kayänan.

12. ¿Imanirtaq Davidwan Jonatanqa alli amïgu kayarqan?

¹² Davidqa manam edä mayinkunallatatsu amïgunkuna kayänampaq ashirqan. ¿Yarpankiku Davidpa mas alli amïgun pï kanqanta? Jonatanmi karqan. Davidwan Jonatan alläpa alli amïgu kayanqantam Bibliachöqa willakun. Y ¿musyarqëkiku Davidpa amïgun Jonatanqa 30 watapa mayornin kanqanta? Tsënö këkarqa, ¿imanirtaq alläpa alli amïgu kayarqan? Porqui ishkankunam Diosman markäkuyaq o confiakuyaq. Jina Diospa markanta defendiyänampaq valienti kayanqampitam ishkankuna respetanakuyaq y kuyanakuyaq (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1).

13. ¿Imanötaq më tsëchö alli amïgukunata tarinkiman? Juk pasakunqanwan willakaramï.

¹³ Davidwan Jonatan alli amïgu kayanqannöllam, noqantsikpis Diosta kuyaqkunawan y pëman markäkoqkunallawan (yärakoqkunallawan) amïgu karqa, kushishqam sientikushun. Atska watapana Diosta sirweq Kiera jutiyoq panim kënö nin: “Më tsë nacionpitam amïgükuna kan y tukïläya costumbriyoqmi kayan”. Jövin, qampis tsënö rurarqa entëru patsachö juk familianölla  kanapaq Diospa palabran y santu espïritun yanapëkämanqantsiktam cläru rikanki.

14. (1) Jövin, ¿imataq yanapashunki Jehoväpa kaqchö mas yanapakunëkipaq? (2) ¿Imatataq wakin jövinkuna niyashqa Jehoväpa markanchö mas yanapakuyanqampita?

¹⁴ (Leyi Salmus 16:8 *). Diosta sirwïmi Davidpaqqa mas precisarqan. Qampis Diospa kaqta puntaman churarqa mas kushishqam kanki. Tsëpaqqa, Diosta mas sirwinëkipaqmi churapakänëki. Steven jutiyoq juk wawqim kënö nin: “Diospa markanchö mas yanapakunäpaq churapakanqä y tsëta logranqämi mas kushishqa kanäpaq yanapamashqa”. Y Alemaniapita juk nacionchö yanapakïkaq jövinmi kënö nin: “Edäna këkarqa manam yarpëta munätsu jövin këkar kikïllaman pensëkur imatapis ruranqäta”. Jövinkuna, qamkunapis tsënölla pensayänëkitam munayä. Tsëmi rurëta yachanqëkikunata Jehoväta mas sirwinëkipaq y nuna mayikikunata yanapanëkipaq utilizänëki (Gäl. 6:10). Jehoväpa markanchö masta rurar yanapakunëkipaq mañakï, porqui Jehoväqa mañakunqantsiktam wiyan (1 Juan 3:22; 5:14, 15).

15. ¿Imakunata ruranëkipaqtaq churapakankiman? (Rikäri “ Diospa markanchö yanapakunëkipaq kallpachakï” neq recuadruta).

¹⁵ ¿Jehoväpa kaqchö imata ruranëkipaqtaq kallpachakunkiman? Itsa reunion hörakunachö shumaq parlakunëkipaq, precursornö o Betel wayichö yanapakunëkipaq. Jina juk idiömata yachakunkiman tsënöpa juk idiömata parlaq sitiukunachö yanapakunëkipaq. Llapan tiempunwan Jehoväta sirweq Barak jutiyoq jövinmi kënö nin: “Manam ima rurëpis cada junaq Jehoväta sirwinqäpitaqa masqa kushitsimanmantsu”.

16. ¿Imanötaq Davidqa rikaq Diospa leyninkunata y consëjunkunata?

¹⁶ (Leyi Salmus 16:2, 4 *). Pasaq kaq yachatsikïchömi parlarqantsik, Diospa leyninkuna y consëjunkuna libri kanapaq yanapamanqantsikta, porqui tsëmi yanapamantsik alli kaq rurëkunata  kuyanapaq y mana alli rurëkunata chikinapaq (Amos 5:15). Salmus 16:2 textuchömi Davidqa entienditsikïkarqan, llapan alli kaq rurëkuna Jehovällapita shamunqanta. Tsëmi kallpachakurqan Diosnölla alli kaqkunata ruranampaq y chikinqankunata chikinampaq. Yachakurqanmi ïdulukunata adorë mana alli kanqanta, porqui tsëta rurëqa mana väleqtanömi nunakunata tikratsin y Jehovällam adoranantsiktaqa merecin (Is. 2:8, 9; Rev. 4:11).

17, 18. (1) David ninqannöpis, ¿imakunapataq pasayan mana alli Dioskunata adoraqkunaqa? (2) ¿Imanirtaq wakin nunakunaqa sufriyan?

¹⁷ Unë tiempuqa jukwan jukwan oqllanakurninmi mana alli dioskunata adorayaq (Os. 4:13, 14). Nunakuna jukwan jukwan oqllanakïta munarmi tsë mana alli religionkunachö kayaq. Peru tsëta rurarqa manam kushishqatsu sientikuyaq. Salmus 16:4 textuchö David ninqannömi, mana alli religionchö nunakunaqa mas sufrimientupam pasayan. Jina tsë witsan nunakunaqa mana alli diosninkunata adorarninmi, hasta wamrankunata ninachö kayayaq (Is. 57:5). Tsëta rurayaptinmi Jehoväqa alläpa piñakoq (ajäkoq) (Jer. 7:31). Tsë tiempuchö kawashqa karninqa, ¿manatsuraq kushikunkiman karqan papänikikuna Jehoväta sirwiyanqampita?

¹⁸ Kanan tiempupis mana alli religionkunachöqa, casakushqa këkar o manaraq casakushqa këkar jukwan jukwan kakuyänanta, hasta ollqupura y warmipura kakuyänantam permitiyan. Peru Biblia ninqannöpis manam kushishqatsu kayan (1 Cor. 6:18, 19). Tsëta rurarnin mas libri kayanqantam nunakunaqa pensayan, peru rasumpa kaqchöqa “mas sufrimientukunapam” pasayan. Itsa qampis tsëtaqa musyanki, tsëmi mas alliqa kanqa Jehovä Dios ninqanta wiyakunëki. Y yarpë, kushikïqa juk rätullapaq kanqanta peru problëmakuna y sufrimientukunaqa masmi kayan (Gäl. 6:8). 10 kaq pärrafuchö parlanqantsik Joshua wawqim kënö nin: “Librim kantsik munanqantsikta ruranapaq, peru imatapis ruranqantsikchö mana allita decidirninqa alläpam sufrishun”.

19, 20. ¿Ima bendicionkunatataq chaskiyanqa Jehoväta cäsukoq y pëman confiakoq jövinkunaqa?

¹⁹ Jesusmi qateqninkunata kënö nirqan: “Ninqäkunata wiyakurqa, rasumpa qateqnïkunam kayanki, y rasumpa kaqtam reqiyanki, y rasumpa kaqmi librariyäshunki” (Juan 8:31, 32). Rasumpa kaqta yachakunqantsikqa mana alli religionkunapita y mana alli costumbrikunapitam libramantsik. Manam tsëllatsu sinöqa shamoq tiempuchöpis “Diospa tsurinkunapa alläpa shumaq libri” këtam chaskishun (Rom. 8:21). Peru kanampis libri kënikita alli utilizarqa kushishqam sientikunki, ¿imanö? Jesucristu yachatsikunqankunata imëpis cäsukurnin. Tsënöpam rasumpa kaqta yachakïkanqëkita, imanö kawanqëkichö rikätsikunki.

²⁰ Jövin, libri kënikita valorë y alli utilicë, porqui tsëmi yanapashunki warë warätin imatapis alli decidinëkipaq. Juk jövinmi kënö nirqan: “Libri kënikita kanan alli utilizarqa, mayor karnin imachö trabajanëkipaq, casakunëkipaq o juk tiempupa soltëru quedakunëkipaq decidinqëkichömi yanapashunki”.

21. ¿Imatataq ruranëki mana wanushpa kawakïta chaskinëkipaq?

²¹ Kananqa rasllam ushakärin nunakuna niyanqan alli vïdaqa. Porqui manam pipis musyantsu warë warätin ima pasakunampaq kaqta (Sant. 4:13, 14). Tsëmi rasumpa kaq kawëman chätsikoq nänichö kanantsik. Juk parlakïchöqa mana wanushpa kawëta chaskinapaqmi kallpachakunantsik (1 Tim. 6:19). Mana wanushpa kawakïta chaskinapaqqa Diosqa manam obligamantsiktsu, tsëtaqa kikintsikmi decidinantsik. Y tsëta munarqa Jehovä herenciëki cuenta kanqantam rikätsikunëki y qoshunqëki bendicionkunapitam agradecikunëki (Sal. 103:5). Jina para siempri kushishqa kawakunëkipaq kaqmanmi confiakunëki (Sal. 16:11).