1929 wata 22 de diciembrichömi, Noville markachö yurikurqä. Tsë sitiuchö nunakunaqa murukur y animalninkunata wätarmi kawakuyaq, tsë markaqa Belgica nacionchömi këkan, Bastoña markapa lädunchö. Wamra kanqä witsan papänïkunawan juntu murupakur y animalkunata wätar kawëqa alläpa shumaqmi karqan. Menor kaq wawqï Raymondwanmi cada qoya o cada wärë lichita qapiyaq kayä. Cosëcha tiempunam, papänïkunata yanapar trabajayaq kayä. Markäkunachöqa llapan vecïnukunawanmi yanapanakur shumaq kawakuyaq kayä.

Papänï Emile y mamänï Aliceqa catölicum kayaq y Diosta alläpa kuyarmi cada domingu misaman ëwayaq. Peru 1939 watachömi Inglatërrapita precursorkuna wayïkunaman chäyämurqan y papänïqa Consolación (¡Despertad!) revistata chaskita munarmi inscribikurqan. Y tsëta leyirmi cuentata qokurirqan rasumpa kaqta yachakuykanqanta, tsëmi Bibliata estudiar qallëkurqan. Tsë witsanyaqqa, vecïnükunawanqa imëka familiänömi yanapanakur kawakuyaq kayä, peru papänï misaman manana ëwaptinmi chikir qallëkuyarqan y imëkatam qayapäyarqan.

Papänïta imëkata niyanqampitaqa alläpam llakikurqä. Tsëmi qallananchö willakunqänöpis, Diosnintsikman yanapëkamänampaq llapan shonqüwan mañakurqä. Papänïtaqa mananam vecïnukuna imatapis niyarqannatsu y tsëta rikarqa, ¡alläpam kushikurqä! Tsëchömi cuentata qokurqä Teyta Jehoväqa mañakunqantsikta wiyanqanta.

Alemania nacionpita soldädukunam 1940 wata 10 de mäyu junaq Belgica nacionta atacayarqan, tsëmi nunakunaqa nacionninkunapita qeshpir ëwakuyarqan. Y noqakunaqa Franciapa sur läduntam ëwakuyarqä. Viäjichöqa Alemaniapita soldädukunawan Franciapita soldädukuna wanutsinakuyanqantam rikäyarqä.

 Y wayïkunaman kutirqa manam cösasnïkunata tariyarqänatsu; llapantam apakushqa kayänaq. Bobbie jutiyoq allqükunallam kushishqa chaskiyämarqan. Tsë llapanta rikarmi kënö pensaq kä: “¿Imanirtan guërrakuna kan y alläpa sufrintsik?”.

Tsë witsankunaqa Emile Schrantz a jutiyoq wawqim alläpa yanapayämarqan. Pëqa precursormi y anciänum karqan. Pëmi Bibliawan entienditsiyämarqan imanir sufrimientu kanqanta, y noqatapis llapan tapukunqäkunatam contestamarqan. Tsënöpam, Jehovä Dioswan mas amïgu tikrarqä y kuyakoq Dios kanqanta entiendirqä.

Tsë witsankunam, guërra manaraq ushaptin, mas Testïgukunawan reqinakuyarqä. Y 1943 wata agostu killachömi, Josë-Nicolas Minet jutiyoq wawqi visitayämarqan, y discursutam ruramurqan. Discursar usharirnam, “¿pitan bautizakuyta munan?” nir tapukamurqan. Tsënam papänïwan ishkä makïkunata pallariyarqä, y wayïkunapa amänunchö ichiklla mayuchömi bautizakuriyarqä.

1944 wata diciembri killachömi, Alemaniapita soldädukuna Euröpa occidentalchö fuertipa atacayämurqan. Tsë kutillanam ultimuta atacayämurqan, tsëtam Ardënas guërra nir reqiyan. Tsë guërraqa wayïkunapa amänunchömi karqan, tsëmi wayïkunapa patsa rurinchö këkaq cuartuchö juk killapa kayarqä. Peru juk junaqmi animalnïkunata qarapakoq yarquriptï, mëtsika bomba wayïkunaman ishkimurqan y gränu churakuyänä wayïkunapa tëchuntam ushakäratsirqan. Peru animalnïkunapa corralnin lädunchö këkaq americänu soldädum, “¡patsaman lätakë!” nimarqan. Tsënam lädunman ëwëkur lätakärirqä, y defendimarmi cascunta cascurkatsimarqan.

Guërra ushariptinnam, Lieja markachö këkaq congregacionchö wawqi panikunawan maslla reqinakuyarqä. Tsë markaqa wayïkunapa norti kaq lädunchömi 90 kilömetruschönö këkan. Y tiempuwanqa Bastoña markachömi juk grüputa formariyarqä. Tsë witsanmi noqaqa impuestuta cobrakoqkunachö trabajarqä y abogädupaq estudiarqä. Tsëpitanam, juk notariupa secretariun karqä. 1951 watachönam asamblëata rurayarqä, y tsëchöqa 100 nunakunam juntakäyarqä. Tsë  asamblëamanmi 50 kilömetrus karuta Elly Reuter jutiyoq precursöra biciclëtanwan shamunaq. Y pëwan reqinakurmi noviu tikrariyarqä. Pëtaqa tsëllaraqmi Estädus Unïduschö rurayanqan Galaad Escuëlaman invitashqa kayänaq. Tsëmi pëqa imanir ëwëta mana puëdinampaq kaqta willakur cartakurqan. Y tsë witsan Testïgukunata dirigeq wawqi Knorrmi, kuyëllapa nimurqan qowanwan o runanwan imëllapis tsë escuëlaman ëwëta puëdinampaq kaqta. Y 1953 febrëru killachömi casakuyarqä.

Tsë watallam warmïwan ishkä “Sociedad del Nuevo Mundo” neq asamblëaman Nueva Yorkchö Estadiu de los Yankees niyanqanman ëwayarqä. Tsëchömi juk wawqita reqirqä y pëqa nimarqan Estädus Unïduschö quedakunäpaq y alli trabäjuman churamänampaq. Tsënam tsë asuntupaq Jehoväman alli mañakuyarqä y alli pensarirmi Bastoña markachö grüpuman yanapakoq Belgicata kutikuyarqä. Y qateqnin watanam wamräkuna yurikurqan, y Serge nirmi jutin churayarqä. Peru 7 killayoq këkarmi qeshyawan wanukurqan. Tsëmi alläpa llakirnin imanö sientikuyanqäta Jehoväta willayarqä, y pëqa kawarimunampaq kaqta yarpätsiyämarmi shoqayämarqan.

1961 wata octubri killachömi, semänachö juk ishkë junaqlla trabajanäpaq trabäjuta tarirqä, tsëmi precursor kanäpaq yanapamänan karqan. Peru tsë junaqllam Belgica sucursalpita qayayämarqan congregacionkunata watukëta puëdinqäta o mana puëdinqäta tapuyämänampaq. Tsënö tapuyämaptinmi noqaqa nirqä: “¿Manatsuraq puntataqa precursor-raq kariyäman?”. Y pëkunaqa “allim kanqa” niyämarqanmi. Tsëmi öchu killapa precursor këkäyaptï, 1962 wata setiembri killachö congregacionkunata watukayänäpaq churayämarqan.

Ishkë watanö pasariptinmi, Bruselas markachö këkaq Betelchö trabajayänäpaq invitarayämarqan, tsëmi 1964 wata octubri killachö Betelchö trabajar qallëkuyarqä. Tsëchö trabajëqa alläpa shumaqmi karqan. Y tsë Betelmanmi wawqi Knorr 1965 wata watukakoq chämurqan. Y wawqi Knorr kutikunqampita ichik tiempullachönam sucursalta rikaqnö trabajanäpaq churarayämarqan, tsëtaqa manam creirirqätsu. Tsëpita tiempuwannam, Galaad Escuëlapa 41 kaq cläsiman invitarayämarqan. Wawqi Knorr 13 wata unëna ninqanqa cumplikärirqanmi. Galaad Escuëlapita graduakurirqa, Belgica Beteltam trabajaq kutikuyarqä.

Atska watakunapam Jehoväpa sirweqninkunata defendirnin Euröpachö y juk nacionkunachöpis abogädunö yanapakurqö (Filip. 1:7). Tsënö yanapakurmi 55 nacionkunachö autoridäkunawan parlarqä, tsë nacionkunachöqa manam Testïgukuna yachatsikuyta ni reunionninkunapaq juntakëta puëdiyaqtsu. Autoridäkunawan parlarqa, manam juiciukunachö gänanqäpitatsu parlapaq kä, sinöqa “Diospa sirweqnin” kanqätam. Tsënöqa rurarqä Diosnintsikpa Palabran kënö ninqanta yarparmi: “Gobernanti imatapis pensanqanqa, imëka ëwëkaq  yakunömi Teyta Jehoväpa voluntäninchö këkan. Pëmi imatapis munanqanta pensatsin” (Prov. 21:1).

Parlamento Europeo niyanqanchö trabajaq autoridäwan parlanqätaqa yarparëkällam. Tsë autoridäwan parlanäpaqqa atska kutiran solicitudta mandarqä. Y parlayänäpaq äniramarpis, cincu minütuslla parlayänäpaqmi nimarqan. Tsënam noqaqa Diosman mañakur qallëkurqä. Y tsë autoridänam, “¿imatataq rurëkanki?” nir tapumarqan. Y noqanam kënö nirqä: “Qamqa Diospa sirweqninmi kanki, tsëmi qamwan parlarita puëdinqäpita Diosta agradecikuykä”. Pënam, “¿ima ninki?” nimarqan. Tsënam noqaqa Romänus 13:4 textuta leyipärirqä y pëqa religionyoqmi kanaq, tsëmi leyipanqätaqa gustarirqan. Y media hörapam alli parlakuyarqä, y hasta nimarqanmi Testïgukuna rurayanqanta respetanqanta.

Euröpachöqa mëtsika kutim Jehoväpa testïgunkuna juiciuchö kayashqa. ¿Imanir? Ejercituman ëwëta mana munayanqampita, wamrakuna pipa cargunchö kayänampaq asuntupita, o impuestu asuntupitam. Tsë llapankunachömi yanapakurqö y Jehovämi yanapayämarqan tsë juiciukunata ganayänäpaq. Jehoväpa testïgunkunaqa Tribunal Europeo de Derechos Humanos niyanqanchö 140 juiciukunatam ganarquntsik.

Cübachöqa manam Testïgukuna libri yachatsikuyänanta gobiernu dejarqantsu. Tsëmi 1990 wata witsankunachö Testïgukunapa principal oficïnanchö trabajaq Philip Brumleywan y Italiapita Valter Farneti wawqiwan trabajayarqä. Tsënöqa trabajayarqä Cübachö autoridäkuna Testïgukunata libri yachatsikuyänanta dejayänampaqmi. Y Belgicachö këkaq Cüba nacionpa embajädanmanmi cartata apatsiyarqä, y tsëpitanam embajädachö këkaq autoridäwan parlarqä. Testïgukunapaq mana kaqkunata parlayanqanta creirmi autoridäkunaqa Testïgukunata michäyashqa kayarqan, tsëtam entienditsita munayarqä, peru qallananllachöqa atska kuti parlarpis manam imatapis lograyarqätsu.

Tsënö kaptimpis, Jehoväman mañakurirmi 5.000 Bibliakunata Cübaman apatsiyänäpaq permïsuta mañakuyarqä y änirayämarqanmi. Tsë Bibliakuna chäriptinmi, wawqi panikunata repartiyarqan y tsëwanmi cuentata qokuriyarqä rurëkäyanqäta Jehovä bendicikanqanta. Tsëmi yapë permïsuta mañakuyarqä 27.500 Bibliakunata apatsiyänäpaq, y tsëtapis äniyämarqanmi. Wawqi panikuna cada ünu Bibliankuna chaskishqa kayanqanta musyarirqa, ¡alläpam kushikurqä!

 Testïgukuna juiciuchö kayaptinmi Cüba naciontaqa mëtsika kuti viajarqö. Tsënöpam atska autoridäkunawan reqinakuyarqö.

Ruandachöqa juk kasta nunakunam juk kasta nunakunawan chikinakuyaq, tsëmi 1994 watachö juk millonpitapis masta nunakunata wanutsiyarqan. Y wawqi panintsikkunapis wanuyarqanmi. Tsëmi wawqi panikunata wanayanqanchö yanapayänampaq juk grüputa patsätsiyarqä.

Kigali markaman chärirqa, Traduciyänan Oficïnata y publicacionkuna churaränan almacenta chipyëpa illapar ushashqata rikäriyarqä. Y willayämarqanmi wakin wawqi panikunata machëtiwan wanutsishqa kayanqanta. Tsënöllam willayämarqan wawqi panikuna imanö yanapanakuyanqanta. Tutsi kastapita juk wawqim patsachö rurayanqan uchkuchö 28 junaqkunapa hutus kastapita juk Testïgu familiata pakarätsinaq. Kigali markachöqa wawqi panikunata consolayänäpaqmi reunionta rurayarqä, y tsëmanqa novecientuspitapis masmi wawqi panikuna juntakäyämurqan.

Tsëpitanam qeshpir ëwakushqa Testïgukunata ashirnin Zairi nacionta ëwayarqä (kananqa Republica Democrätica del Congo nirmi reqiyan). Y Göma markapa amänunkunachömi qeshpir ëwakoqkunapa carpankunachö ashiyarqä. Peru Testïgukunata jukllëllatapis mana tarirmi Jehoväman mañakuyarqä. Y illaqpitam rikäriyarqä juk nuna noqakuna kaqman shamuykaqta, y pëtam kënö tapuyarqä: “¿Testïgukunata rikarqunkiku?”. Y pënam kënö niyämarqan: “Awmi, noqam Testïgu kä, Testïgukunata yanapaq grüpuman pushayashqëki”. Testïgukunata yanapaq grüpuwanqa reuniontam rurayarqä, tsëpitanam mil seiscientusnö qeshpir ëwakushqa Testïgukunawan reunionta rurayarqä y Bibliawan consolayarqä. Y Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna mandayämanqan cartatam leyipäyarqä. Tsë cartata leyiriyaptïmi alläpa kushikuyarqan. Tsë cartachömi kënö nirqan: “Imë hörapis qamkunapaqmi mañakëkäyämü. Teyta Jehoväqa manam dejayäshunkitsu”. Tsënö niyanqanqa, ¡rasumpam karqan! Kanan witsanqa Ruanda nacionchöqa 30 milpitapis masmi Testïgukuna kayan.

Warmï Ellywanqa 58 watapam casädu kayarqö, y 2011 watachömi wanukurqan. Alläpa llakirmi Jehoväman mañakü y pëqa consolamashqam. Tsënöllam vecïnükunata Diospa Gobiernumpita yachatsinqäpis alli sientikunäpaq yanapaman.

Kananqa 90 watayoqnam kä y cada semänam Diospita yachatsikü. Tsënöllam kë Belgica sucursalchö Ley Asuntuta Rikaqkunachö yanapakü, wawqi panikunatam yachakunqäkunata yachatsï y mushoq betelïtakunatam Bibliawan shumaq animar consolä.

Jehoväman puntata mañakunqäpitaqa 84 watanam pasarishqa. Tsënö mañakurmi Jehoväwanqa alli amïgu këta qallarqä, y kananqa mas amïgun kanqätam sientï. ¡Alläpam agradecikü llapan mañakunqäkunata wiyamanqampita! (Sal. 66:19). b