100 watapita witsëpam mëqan wata karpis prësu yëkuriyarqan, y tsëpitam 1919 watayaq Diospa sirweqninkunaqa Jatungarë Babiloniachö prësu kayarqan. Këqa juk mushoq entienditsikïmi. ¿Imanirtaq juknöpana entiendintsik?

Imëkam rikätsikun 1919 watachö, ciëlupaq akrashqakuna Jatungarë Babiloniapita libri quedariyanqanta. Y tsëpita witsëpaqa ëllukäyashqa juk limpiu congregacionchönam. ¿Imanirtaq tsëta musyantsik? Këllaman pensarishun, 1914 watachö Diospa Gobiernun ciëluchö patsakanqampitam, Diospa sirweqninkuna tukï pruëbakunapa pasayarqan y ichikllapa ichikllapam mana alli religionpa rurëninkunapita y creenciankunapita rakikäkuriyarqan (Malaquïas 3:1-4). * Limpiuna kayaptinmi, Jesusqa 1919 watachö ‘llapanchö wiyakoq y yachëwan sirweqta’ Diospa markanta höranchö ‘mikïnin qaranampaq’ churarqan (Mateu 24:45-47, NM). Jina tsë watallachömi Jatungarë Babiloniapita Diospa markan librakärirqan (Apocalipsis 18:4). Peru ¿imëpitataq prësu kayarqan?

1918 watapita Diospa markan Jatungarë Babiloniachö ichik tiempupa prësu kanqantam kananyaqqa entienditsikuyarqü. Tantiyarinapaq, 1992 wata 15 de marzu La Atalaya revistam kënö nirqan: “Imanömi Diospa unë sirweqninkuna Babilonia markachö juk tiempupa esclävu kayarqan, tsënöllam 1918 watachöpis Jehoväpa sirweqninkunaqa ichik tiempupa Jatungarë Babiloniachö prësu kayarqan”. Peru maslla estudiarninmi cuentata qokuriyarqü Diospa sirweqninkunaqa, mas unëpitana prësu kayanqanta y manam 1918 watallapitatsu.

Ezequiel 37:1-14 textum willakurqan, Diospa markan prësu kanampaq y tsëpita librakänampaq kaqta. Ezequielmi rikarqan juk pampachö nunakunapa mëtsika tullunkunata. 11 kaq versïculum entienditsikun tullukunaqa llapan Israel wayi kanqanta. Tsë “wayiqa” rikätsikurqan unë Israel naciontam y tiempuwannam “Diospa rasumpa israel nunancunata” o ciëlupaq akrashqakunata (Gälatas 6:16;  Hëchus 3:21). Tsë profecïaqa willakurqanmi, tullukuna yapë kawariyänampaq y juk jatun tröpaman tikrayänampaq kaqta. Këmi alleq cläru rikätsikun, 1919 watachö Diospa markan librina Jatungarë Babiloniapita quedarinqanta. Peru ¿mëchötaq tsë profecïa rikätsikun atska tiempupa prësu kayänampaq kaqta? Rikärishun.

Tullukunaqa “chipyëpa tsakishqam këkäyarqan” (Ezequiel 37:2, 11). Këqa rikätsikun nunakunaqa mëtsika watapana wanushqa kayanqantam. Jina kë nunakunaqa ichikllapa ichikllapam kawar qallëkuyarqan, manam illaqpitatsu. Puntataqa Ezequiel wiyarqan “büllatam” y tsëpitanam tullukunaqa kuyur y juntakar qallëkuyarqan. Tsëpitanam, ankunkuna, ëtsankuna y qarankunapis yurir qallëkurqan, y tsënam vientuta “shütarir kawar qallëkuyarqan”. Kë nunakuna yapë kawariyämuptinmi juk sitiuta Jehovä qorqan täräyänampaq. Këkunaqa pasarqan atska tiempuchöraqmi (Ezequiel 37:7-10, 14).

Ezequiel willakunqannömi, israelïtakunaqa atska watapa prësu kayarqan. Tsëqa qallarqan 740 (J.m.sh.) watachö Israelpa chunka kastakunata apakuyanqanwanmi. Y 607 watanam Babiloniukuna Jerusalenta ushakäratsiyarqan. Peru 537 watam prësu kayanqampita libri quedariyarqan. Tsë watachömi, wallkaq judïukunalla Jerusalenta kutir templuta altsayarqan y Jehoväta yapë adorayarqan.

Kë llapanmi rikätsikun ciëlupaq akrashqakunaqa 1918 watachöraq prësu mana kayanqanta. Sinöqa unëpitanam Jatungarë Babiloniachö prësu kayashqa. Jina Jesuspis willakurqanmi ‘trïguqa’ “mana alli qorawan” juntu winanampaq kaqta. Juk parlakïchöqa, ‘Diospa gobiernumpa tsurinkuna’ mana alli religionkunawan juntu atska tiempupa kayänampaq kaqta (Mateu 13:36-43, NM). Tsë tiempuchöqa, rasumpa cristiänukunaqa wallkaqllam kayarqan. Cäsi llapanmi, “cristiänum kä” neqkuna Diospa contran tikrakuriyarqan. Juk parlakïchöqa, rasumpa kaqtam despreciayarqan y mana alli religionpa yachatsikïnintam chaskiyarqan. Tsërëkurmi nintsik rasumpa cristiänukunaqa Jatungarë Babiloniachö prësu kayanqanta. Këqa qallarqan 100 watapita witsëpam mëqan watakuna karpis, y usharqannam kë ushanan junaqkunachö Diospa templun limpiakäriptin (Hëchus 20:29, 30; 2 Tesalonicensis 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Tsë atska watakunachöqa religionkunapa mandakoqninkunawan polïticukunam llapan nunakunata dominëta munayarqan. Tantiyarinapaq, manam munayarqantsu parlayanqan idiömachö nunakuna Bibliata leyiyänanta ni kayäpunantapis, y Bibliata wakin leyeqkunataqa kawëkaqtam kayëkuyarqan. Y yachatsikïninkunapa contran pipis parlaptinqa alläpa feyupam castiguëkuyaq, tsëmi tsë witsankunaqa  alläpa sasa karqan rasumpa kaqta yachakï y yachatsikïpis.

Tsënö këkaptimpis, Ezequielqa willakurqanmi Diospa markan ichikllapa ichikllapa mana alli religionpita librakäyänampaq kaqta. ¿Imëtaq y imanötaq kë willakï cumplikar qallëkurqan? Profecïaqa “bülla” kanampaq kaqtam nirqan. Këqa qallëkurqan ushanan junaqkunapaq wallka tiempu pishikaptinmi. Tsë witsankuna mana alli yachatsikïkuna më tsëchö këkaptimpis, alli shonquyoq nunakunaqa rasumpa kaqta ashir y Diosta sirwitam munayarqan. Tsërëkurmi Bibliata yachakuyarqan y yachakïkäyanqampita wakinkunata parlapäyarqan. Wakinnam nunakuna entiendiyanqan idiömaman Bibliata tikratsiyarqan.

1800 wata pasarishqanchömi tullupa ëtsan y qaran yurir qallëkurqan. Tsëqa pasakurqan Charles Taze Russell y amïgunkuna Biblianta estudiarnin y Jehoväta sirwir kallpachakuyanqanwanmi. Jina Bibliata entiendiyänampaqmi kë revistawan y mas publicacionkunawan yanapakuyarqan. Diospa sirweqninkunata markäkïninkunachö yanapayänampaqmi, 1914 watachö “Foto-Drama de la Creación” nishqanta jorqayämurqan, y 1917 watachönam The Finished Mystery (Pakaraq willakï musyakärishqa) neq libruta. Tsëmi, 1919 watapaqqa Diospa markan yapë kawarimoqnöna y juk mushoq patsachönöna këkarqan. Tsëpita patsëmi, ciëlupaq akrashqa kaqkunaman kë Patsachö kawaqpaq kaqkuna juntakäyashqa. Y kananqa juntum Jehoväta sirwikäyan y “juk jatun tröpam” kayan (Ezequiel 37:10; Zacarïas 8:20-23). *

Clärum këkan, 100 watapita witsëpa mëqan wata karpis Diospa markanqa Jatungarë Babiloniachö prësu kanqanta, porqui mëtsikaq nunakunam Diospa contran tikrakuriyarqan. Tsë witsankunachöqa israelïtakunapa tiempunchönömi fäciltsu karqan Jehoväta sirwi. Peru kananqa llapan nunakunatam rasumpa kaqta yachëkätsintsik. Tsëmi alläpa kushikuntsik ‘yachëyoqkunaqa atsikyaq ciëlunö atsikyäyanqa’ neq tiempuchö kawëkanqantsikta. Mëtsikaqmi rasumpa adoracionta chaskirnin “limpiakäyanqa” (Daniel 12:3, 10).

Templuta Satanas imanö rikätsinqantaqa manam musyantsiktsu. ¿Imanirtaq tsëta nintsik? Rikärishun.

Mateuwan Lücaspis willakuyanmi Jesusta Satanas tentanqampita. Mateuqa nirqan Jerusalenman ‘pushanqantam’ y templupa mas altun kaqman “lloqatsinqantam” (Mateu 4:5). Y Lücasnam kënö nirqan: “Diabloqa Jesusta pusharqan Jerusalen marcaman[mi]. Tsechonam templupa mas altun caqman lloqarcatsir[qan]” (Lücas 4:9).

Pasaq watakunachöqa publicacionnintsikkuna yachatsikuyarqan Jesusta tentëta munarninqa, juk visionllachö Satanas rikätsinqantam. Tantiyarinapaq, 1961 wata 15 de juliu La Atalaya revistam willakurqan juk jatun jirkaman pushëkur rikätseq cuenta, “jinantin munducho nasioncunata” juk visionchö rikätsinqanta. Y nirqanmi, entëru munduchö nacionkunata rikëta puëdinapaq juk jirka mana kanqanta. Tsërëkurmi, kë revistaqa nirqan juk visionllachö templuman Jesusta Satanas  apanqanta. Tsënö kaptimpis kë qepa watakunachöqa, Täpakoq revistam entienditsikamurqan templupa mas altumpita Jesus saltarninqa wanurinampaq kaqta.

Wakinkunaqa niyan Jesus levïta kasta mana kaptin, templupa santu sitiuman yëkunanta judïukunapa leynin michanqanta. Tsëmi niyan, tentanampaqqa juk visionllachö Satanas rikätsinqanta. Y atska pachak watakunanam pasarishqa karqan profëta Ezequiel juk visionllachö juk templuman apashqa kanqampita (Ezequiel 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Satanas juk visionllachö Jesusta templuman apashqa kaptinqa, wakinkuna itsa kënö tapukuyanman:

• ¿Imanöraq Jesuspaq juk tentacion kanman karqan rasumpa templuman mana apashqa kaptinqa?

• Wakin tentacionninkunachöqa, Jesusta Satanas nirqan rasumpa rumikunata rasumpa tantaman tikratsinampaq y rasumpa adoranampaqmi. Tsëqa, ¿manatsuraq rasumpa templupita saltanampaq Jesusta nirqan?

Peru Satanas rasumpëpa Jesusta templuman apashqa kaptinqa, wakinkuna itsa kënö tapukuyanman:

• ¿Judïukunapa leyninkunata mana cäsukushpatsuraq Jesusqa templupa santu sitiunman yëkurqan?

• ¿Imanötaq Jesusqa desiertuchö këkarnin Jerusalen templuman charqan?

Kë ishkan tapukïkunata contestanapaq juk yanapakïta rikärishun.

Juk yachaq nunam nirqan templupaq Mateuwan Lücas parlarninqa, levïtakuna yëkuyänan santu sitiullapaq mana parlëkäyanqanta, sinöqa llapan templupaq parlëkäyanqanta. Templuchöqa sureste kaq lädunmi mas altu sitiu karqan. Tsëmanchi Satanasqa Jesusta aparqan. Tsë sitiupita hasta Cedron pampayaqqa 140 metrunömi karqan. Unë pasakunqanta willakoq Josëfu nunam nirqan, alläpa altu kaptin pipis tsëman lloqarkur uraman rikarqa alläpa mantsakänampaq kaqta. Tsëmi Jesusqa levïta kastapita mana karpis tsë sitiumanqa yëkïta puëdeq.

Peru ¿imanötaq desiertuchö këkarninqa Jerusalenchö këkaq templuyaq Jesus charqan? Tsëtaqa alleqllaqa manam musyantsiktsu. Bibliaqa Jerusalenmanmi Jesusta Satanas aparqan ninllam. Y manam nintsu Jerusalen markapa amänunchö o karuchö Jesus këkanqanta, ni ëka tiempupa tentanqantapis. Tsëqa itsa karu kaptimpis Jesusqa chakipa Jerusalenta ëwarqan.

“Jinantin munducho nasioncunata” Jesusta Satanas rikätsirninqa, itsa juk visionchö rikätsirqan, porqui manam kantsu juk jirka entëru nacionkunata rikëta puëdinqantsik. Satanas ruranqanqa igualan juk nuna pitapis juk markakunapa fötukunata computadörachö rikätsinqanwanmi. Tsënöllachi Satanaspis juk visionchö entëru nacionkunata Jesusta rikätsirqan. Peru juk visionllachö rikätsishqa karnimpis Jesus rasumpa adoranantam munarqan (Mateu 4:8, 9). Tsëmi templuman Jesusta aparnimpis, itsa munarqan kawëninta peligruman churarnin templupita Jesus saltananta. Peru Jesusqa manam munarqantsu. Awmi, rasumpa templuman mana apashqa kaptinqa manachi Jesuspaqqa juk jatun tentaciontsu kanman karqan.

Ichikllachöqa, itsa Jesusqa rasumpëpa Jerusalen markaman ëwarqan y lloqarqan templupa mas altun kaq sitiuman. Qallananchö ninqantsiknöpis, manam alleqllaqa musyantsiktsu templuta Jesusta imanö rikätsinqanta. Peru alleqmi musyantsik Jesus mana allikunaman ishkinata Satanas munanqanta, peru Jesusqa manam ni mëqan tentacionninman ishkirqantsu.