1. ¿Imanötaq sientikushwan markäkïyoq kanqantsikpita?

MANAM llapan nunakunatsu markäkïyoq (yärakuyyoq) kayan (2 Tesalonicensis 3:2). Peru Jehoväqa pëta adoraqkunatam markäkïnin qon (Romänus 12:3; Gälatas 5:22). Tsëmi Jehoväta alläpa agradecikunantsik markäkïnintsik qomanqantsikpita.

2, 3. (1) ¿Ima bendicionkunatataq chaskintsik markäkunqantsikrëkur? (2) ¿Ima tapukïkunapitataq yachakushun?

² Jehovämi kuyë Tsurin wanunanta permitirqan pëman markäkoqkuna jutsankunapita perdonashqa kayänampaq. Tsëmi Jesusman markäkurqa Jehoväpa amïgun këta y mana wanushpa kawakïta puëdishun (Juan 6:44, 65; Romänus 6:23). Jehoväqa noqantsikwan alläpa allim kashqa, porqui jutsasapa këkashqa y wanunapaq condenashqa këkashqapis allikunata rurëta puëdinqantsiktam rikarqan (Salmu 103:10). Tsëmi Jesuspita y wanunqampita musyatsimarquntsik. Jesusman markäkurnin y qateqnin tikrarninmi, mana wanushpa kawakïta shuyarar qallëkurqantsik (leyi 1 Juan 4:9, 10).

³ Peru ¿ima mastataq markäkïpita yachakïta puëdintsik?  Markäkïyoq kanapaqqa, ¿noqantsikpaq Dios ruramunqampita y ruramunampaq kaqta musyanqantsikllaku yanapamantsik? Manam, mastaran ruranantsik. Rikärishun.

4. ¿Rasumpa markäkïyoq karqa imataraq rurëta munashun?

⁴ Jehoväman y Jesusman rasumpa markäkurninqa, manam noqantsikpaq rurayämunqanta o rurayämunampaq kaqta musyanqantsikllawantsu kushishqa kakunantsik. Tsëpa rantinqa pëkuna yachatsimanqantsiknömi shonqupita patsë kawëta procurashun y wakinkunatapis yachatsishun. Apostol Pablum kënö nirqan: “Porqui Jesus Señor kanqanta nunakuna jananchö shimikiwan musyatsikurqa, y wanushqakunapita Dios sharkatsimushqa kanqanta shonqïkichö markäkurqa, salvashqam kanki. Porqui juk nuna alli kaqta ruraq kanampaqqa, llapan shonquwanmi markäkunan, y salvashqa kanampaqqa, shiminwanmi nunakuna jananchö tsë markäkïpita musyatsikunan” (Romänus 10:9, 10; 2 Corintius 4:13).

5. (1) ¿Imanirtaq markäkïqa alläpa precisan? (2) ¿Y imanötaq sinchita katsishwan? Juk igualatsikïwan willakaramï.

⁵ Mushoq patsachö imëyaqpis kawakïta munarqa markäkïyoqmi kanantsik y sinchi kanampaqmi imëpis kallpachakunantsik. Markäkïqa imëka juk plantanömi. Juk planta alli kanampaq y winar sïguinampaqqa seguïdum yakun jichapänantsik. Tsënö mana rurashqaqa qarwashyärinqam y tsakirinqam. Jina tsënöllam markäkïnintsiktapis cuidanantsik alli kanampaq y sinchiyar sïguinampaq (Tïtu 2:2; 2 Tesalonicensis 1:3; Lücas 22:32; Hebrëus 3:12).

6. ¿Mëqankunataq kayan Hebrëus 11:1 textuchö markäkïpaq entienditsikïkuna?

⁶ Bibliaqa Hebrëus 11:1 (leyi) textuchö markäkïta ishkënöpam entienditsikun. Puntataqa, “imatapis shuyanqantsikta chaskinantsikpaq kaqta següru këmi”. Tsë shuyaranqantsik cösaskunaqa kayan shamoq tiempupaq Diosnintsik änikunqankunam. Tantiyarinapaq, llapan mana alli nunakuna ushakäyänampaq kaq, alli nunakunalla kawayänampaq kaq y maskunapis. Ishkë kaqchönam Bibliaqa markäkïpaq nin, ‘mana rikäkoq kaqkunata’ o “cläru rikätsikoq pruëbata” rikë kanqanta. Tsë rasumpa kaqkuna y mana rikanqantsikkunaqa kayan Jehovä, Jesucristu, angelkuna y Diospa Gobiernunmi (Hebrëus 11:3). ¿Imanötaq rikätsikuntsik Dios änikunqankunaman y mana rikanqantsik cösaskunaman markäkunqantsikta? Pë munanqannö kawakunqantsikwan, parlanqantsikkunawan y ruranqantsikkunawanmi.

7. ¿Imanötaq Noë ruranqan yanapamantsik markäkï ima kanqanta entiendinapaq? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

⁷ Noë ruranqanmi yanapamantsik markäkï ima kanqanta alleq entiendinapaq. Apostol Pablum nirqan “manaraq rikashqa cösaskuna pasakunampaq kaqpita Diospa willakïninta” Noë chaskinqanta. Noëqa Diosta kushitsita munarmi kastankunawan juntu salvakuyänampaq juk arcata rurarqan (Hebrëus 11:7). Jehovä ninqanman markäkurmi mëtsikan arcata rurarqan. Nunakunaqa itsa tapuyarqan imanir tsëta rurëkanqanta. Y Noëqa cläruchi willarqan imanir rurëkanqanta, porqui Bibliam nin “alli kaq rurëkunapita willakoq” kanqanta (2 Pëdru 2:5). Willakurqanmi apäkï tamyawan mana alli nunakunata  Diosnintsik ushakätsinampaq kaqta. Itsachi Jehovä ninqanllata pëpis kënö nirqan: “Llapan kawaqtam ushakätsishaq, porqui pëkunarëkurmi mana alli rurëkuna patsachö junta këkan”. Jina Jehoväqa kënömi nishqa karqan: “Noqaqa kë patsamanmi mantsakëpaq apäkï tamyata apamushaq kawëpa kallpanwan llapan kawëkaqkunata ushakätsinäpaq. Patsachö llapan këkaqkunam wanuyanqa”. Tsënö nirirchi Noëqa salvakuyänampaq imata rurayänampaq kaqta nirqan, porqui Jehovämi ‘arcamanmi yëkunëki’ nishqa karqan (Genesis 6:13, 17, 18).

8. ¿Imatataq Santiägu nirqan markäkïpaq?

⁸ Discïpulu Santiägupis markäkï asuntupaq qellqarqanmi. Itsa qellqarqan hebreu cristiänukunam Pablu cartakunqampita ichik tiempullatana. Kënömi nirqan: “Markäkïnikita alli rurëninnaqta rikätsimë, y noqanam alli rurënïkunawan markäkïnïta rikätsishqëki” (Santiägu 2:18). Santiägum entienditsikurqan markäkïyoq këqa, Diosman creinanlla mana kanqanta. Porqui supëkunapis creiyanmi Dios kanqanta peru mana markäkuyantsu, tsëpa rantinqan chipyëpam contran churakäyan (Santiägu 2:19, 20). Rasumpa kaqchöqa, markäkïyoq nunaqa alli rurëninkunawanmi Diosta kushitsita munan. Tsëtam Abrahanqa rurarqan. Tsëmi Santiägu kënö nirqan: “¿Manaku teytantsik Abrahanqa tsurin Isaacta ofrendatanö qonampaq altarman churanqanrëkur rurënimpita alli kaqta ruraqnö rikashqa karqan? Rikanqëkinöpis pëpa markäkïninqa rurëninkunawan juntum rikakurqan, y markäkïninqa rurëninkunawanmi chipyëpa alliyätsishqa karqan”. Tsëpitanam Santiäguqa cläru rikätsikurqan, rurënintsik mana kaptinqa markäkïnintsik imapaqpis mana sirwinqanta. Kënömi nirqan: “Imanömi juk cuerpu kawatsikoq kallpannaq karqa wanushqa këkan, jina tsënöllam markäkïpis alli rurëkunayoq mana karqa wanushqa cuenta këkan” (Santiägu 2:21-23, 26).

9, 10. ¿Imatataq ruranantsik Jesusman markäkunqantsikta rikätsikunapaq?

⁹ Markäkïpaq Santiägu qellqanqampita 30 watapitapis mas pasarinqanchömi, apostol Juan qellqarqan jutinta apaq juk libruta y kima cartakunata. Pëpis alleqmi entiendirqan markäkï ima kanqanta. Tsëmi griëgu idiömachö juk palabrata atska kuti utilizarqan y tsë palabrata quechuaman tumatsishqaqa ‘markäkïta rikätsikoq’ ninmi.

¹⁰ Tantiyarinapaq, kënömi nirqan: “Tsuriman markäkunqanta rikätsikoq kaqqa, imëyaqpis kawakïtam chaskin; Tsurita mana wiyakoq kaqqa, manam kawëta chaskinqatsu, sinöqa Diospa piñakïninmi pëchö imëpis këkanqa” (Juan 3:36). Jesusman markäkunqantsikta rikätsikunapaqqa, llapan mandamanqantsikkunatam wiyakunantsik (rikäri “Maslla entiendinapaq” neq recuadruta). Jesusqa imëpis yachatsikurqan imëyaqpis kawakïta chaskinapaqqa, pëman y Jehoväman markäkunqantsikta rikätsikunantsik precisanqantam, tsëtam Juan qellqanqankunachö cläru rikantsik (Juan 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12).

11. ¿Imanötaq rikätsikuntsik Jehovä ruranqampita agradecikunqantsikta?

 ¹¹ Jehovämi santu espïritunwan yanapamantsik pëpita y Tsurimpita rasumpa kaqta musyanapaq, y pëkunaman markäkunapaq (leyi Lücas 10:21). ¿Imanötaq Jehovä ruranqampita agradecikunqantsikta rikätsikuntsik? “Precisaq Pushakoq y markäkïnintsikta Chipyëpa Alliyätseq” Jesucristurëkur amïgun kanapaq permitimanqantsikpita imëpis agradecikurninmi (Hebrëus 12:2). Jinamampis, Diosman mañakur y Bibliata alleq estudiarninmi markäkïnintsikta sinchiyätsir sïguinantsik (Efesius 6:18; 1 Pëdru 2:2).

12. ¿Imataraq rurashun markäkïnintsik sinchi kaptinqa?

¹² Jehovä änikunqankunaman markäkïnintsik sinchi kaptinqa, rurënintsikkunawanmi imëpis rikätsikushun. Tantiyarinapaq, Diospa Gobiernumpitam nunakunata parlapar sïguishun y Jesuspa qateqninkuna kayänampaqmi yanapar sïguishun. Jinamampis wakin nunakunapaq y masqa cristiänu mayintsikkunapaqmi alli kaqta rurar sïguishun (Gälatas 6:10). Jina Jehoväwan amïgu kënintsikta ushakätsinanta mana munarmi unë mana alli kawakïnintsikta jaqinapaq sinchikushun (Colosensis 3:5, 8-10).

13. (1) ¿Imanirtaq alläpa precisan Diosman markäkïyoq kanantsik? (2) ¿Ima nintaq Biblia markäkïpaq y imanirtaq tsënö nin?

¹³ Bibliam kënö nin: “Pipis Diosman witeq kaqqa, pë rasumpa kawanqanta y shonqupita patsë asheqninkunata premiunkuna qonqantam creinan” (Hebrëus 11:6). Jina Bibliaqa nin markäkïqa, imëka juk wayipa ‘simientun’ cuenta alläpa precisanqantam, porqui rasumpa cristiänu këtaqa manam puëdishwantsu mana markäkïyoq karqa (Hebrëus 6:1). Peru Jehoväwan amïgu kanapaqqa, manam markäkïllatatsu wanantsik sinöqa maskunataran (leyi 2 Pëdru 1:5-7; Jüdas 20, 21).

14, 15. ¿Imanirtaq kuyakïyoq këqa markäkïyoq këpitapis mas precisan?

¹⁴ Bibliata qellqaqkunaqa markäkïpaqmi masqa parlayarqan. ¿Tsëwanqa markäkïlla imëkapitapis mas precisanqantaku rikätsikïkäyarqan? Rikärishun.

¹⁵ Apostol Pablum markäkïtawan kuyakïta igualatsirnin kënö nirqan: “Sitsun jirkata kuyutsinäpaqnö markäkïnï sinchi kapaman, peru kuyakïnï kantsu, tsëqa manam ni imatsu kä” (1 Corintius 13:2). Jesusnam  nirqan Diosta kuyëqa “mas precisaq” mandamientu kanqanta (Mateu 22:35-40). Kuyakïmi yanapamantsik Dios munanqannö nuna kanapaq. Tantiyarinapaq, Bibliam nin kuyakïqa imëkatapis creinqanta. Tsëmi kuyakïqa yanapamantsik Palabranchö Dios änimanqantsikkunaman creinapaq y markäkunapaq (1 Corintius 13:4, 7).

16, 17. (1) ¿Imanötaq Bibliaqa rikätsikun markäkïwan kuyakï alläpa precisayanqanta? (2) ¿Tsë ishkampitaqa mëqantaq mas precisaq y imanir?

¹⁶ Bibliaqa rikätsikun markäkïwan kuyakïqa alläpa precisayanqantam. Tsëmi Bibliata qellqakuna atska kuti ishkantaraq juntuta rikätsikayämun. Tantiyarinapaq, Pablum cristiänu mayinkunata animarqan fiërrupita rurashqa chalëcuta churakoqnö ‘markäkïyoq këta y kuyakoq këta’ churakuyänampaq (1 Tesalonicensis 5:8). Apostol Pëdrunam Jesuspaq kënö nirqan: “Pëta ni imëpis mana rikashqa këkarpis, qamkunaqa kuyayankim. Kanan mana rikëkarpis, pëman markäkuyanqëkitam rikätsikuyanki” (1 Pëdru 1:8). Santiägunam ciëlupaq akrashqakunata kënö nirqan: “¿Manaku Diosqa nunakunapa rikënimpaq waktsa kaqkunata akrashqa alläpa markäkïyoq kayänampaq, y kuyaqninkunata Pë äninqan Gobiernuta chaskiyänampaq?” (Santiägu 2:5). Y Juannam kënö nirqan: “Tsurin Jesucristupa jutinmanmi markäkunantsik y juknintsik juknintsikmi kuyanakunantsik” (1 Juan 3:23).

¹⁷ Jina Pablupis tiempuntsikpaqmi kënö nirqan: “Kë kimankunam sïguiyan: markäkï, shuyäkï, kuyakï; peru tsëkunapita mas precisaqqa, kuyakïmi” (1 Corintius 13:13). ¿Imanirtaq Pabluqa nirqan kuyakï mas precisanqanta? Tsëtaqa nirqan shamoq tiempuchöqa Dios änikunqankunaman markäkïta manana wananantsik kaptinmi. Porqui Biblia parlanqan tsë shumaq patsachönam kawëkäshun. Peru Diosta y nuna mayintsikta kuyëtaqa wanëkäshunllam. Y pëkunata kuyanqantsikqa masran miranqa.

18, 19. ¿Imanötaq Jehoväpa sirweqninkunaqa kanan witsan kawakuyan markäkïninkunarëkur y pitataq tsëpita alabanantsik?

¹⁸ Jehoväpa sirweqninkunaqa kawëninkunachö santu espïritu yanapanantam jaqiyan. Tsëmi Diospa Gobiernunman markäkuyan y tukïnöpa yanapayan. Jinamampis jukninkuna jukninkunam kuyanakuyan (Gälatas 5:22, 23). Tsënöpam entëru Patsapa 8 millonpitapis mas Testïgukuna kushishqa y juknölla kawakïkäyan. Rikanqantsiknöpis, markäkïwan kuyakïqa alläpam yanapakun.

¹⁹ Tsënö juknölla kawakïtaqa puëdintsik Jehoväpa yanapakïninllawanmi. Tsërëkurmi pëtaqa alabanantsik (Isaïas 55:13). Markäkïnintsikrëkur salvakunapaq permitimanqantsikpitam Jehoväta alläpa agradecikuntsik (Efesius 2:8). Mëtsikaq nunakunatam Jehoväqa yanaparnin sïguinqa pëman markäkuyänampaq. Shamoq tiempuchöqa kë Patsachö kawayanqa jutsannaq, alli ruraq y kushishqa nunakunallanam, y pëkunam Jehoväta imëyaqpis alabayanqa.