Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

¿Musyarqëkiku?

¿Musyarqëkiku?

¿Rasumpaku Mardoqueu jutiyoq nunaqa kawarqan?

ESTER libruchöqa atskaq nunakunapaqmi parlan, y Mardoqueupaqpis parlanmi. Pëqa Persiaman apayanqan judïu nunam karqan, y Jesus manaraq shamuptin 496 wata “Asuëru jutiyoq nuna gobernanqan witsanmi” Persia palaciuchö trabajarqan (kanan witsanqa atskaqmi creiyan Asuëruqa Jerjes I kanqanta). Persiachö gobernaqtam wanutsiyänampaq kaqpita Mardoqueu salvarqan. Tsënam gobernaqqa Mardoqueuta agradecikur, nunakuna jananchö alabayänampaq mandakurqan. Tsëpitanam Mardoqueuta y judïukunata chikeq Haman wanuriptin, primer ministru kanampaq churarqan. Tsënam Mardoqueuqa entëru Persia nacionchö kawaq judïukuna defendikuyta puëdiyänampaq leyta patsätsirqan (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

Unë pasakunqanta wakin willakoqkunaqa, Ester libru mana rasumpa kaqta parlanqanta y Mardoqueupaqpis mana kawashqa kanqantam niyarqan. Peru 1941 watachömi unë kaqkunata estudiaqkuna, Mardoqueupaq Bibliachö willakunqan rasumpa kanqanta rikätsikoq pruëbata tariyarqan. ¿Ima pruëbatan karqan?

Unë qellqayanqanchömi, Marduka o españolchöqa Mardoqueu jutiyoq nunapaq parlanqanta tariyarqan. Pëqa Süsa markachömi imëkata rikar yanapakurqan, y capazchi contador karqan. Tsë tariyanqampaq parlarmi, tsë kinrëchö pasakunqanta alli musyaq Arthur Ungnad nuna kënö nirqan: “Biblia ninqampita masqa tsëllachömi Mardoqueupaq parlan”.

Arthur Ungnad tsënö ninqampita kananyaqqa, persa idiömachö unë qellqayanqantam atskata traduciyashqa. Tsëkunachömi këkan Persëpolis markachö tariyanqan unë qellqayanqankunapis. Tsëtaqa markapa murällankunapa amänunchömi, qellëta churayänan cuartu kanqanchö tariyarqan. Tsë unë qellqayanqankunaqa, elamïta idiömachömi qellqarëkan y Jerjes I gobernanqan witsampitam kayan. Tsëchöqa Ester libruchö yureq wakin jutikunam qellqarëkan. a

Persa idiömachö unë qellqayanqanchöqa Mardoqueu (Marduka) jutim yurin.

Persëpolis markachö tariyanqan unë qellqayanqanchömi, atska kuti Marduka jutiyoq nunapaq parlan. Pëqa Jerjes I gobernanqan witsanmi, Süsa palaciuchö leyta qellqaq karqan. Juk kaqchönam Marduka traductor kanqanta willakun. Tsënö ninqanqa, Bibliachö Mardoqueupaq ninqanwanmi igualan. Mardoqueuqa Asuëru (Jerjes I) gobernanqan witsanmi, cortinchö carguyoq nuna karqan. Pëqa Süsa markachömi palaciu punkuchö imëpis jamakoq, y capazchi ishkë idiömallatapis parlarqan (Est. 2:19, 21; 3:3). Tsë punkuqa jatun edificiunömi karqan, y tsë cortichömi carguyoq nunakuna trabajayaq.

Rikanqantsiknöpis unë qellqayanqanchö Marduka nunapaq willakunqanqa, Ester libruchö Mardoqueupaq willakunqanwanmi igualan. Ishkanmi tsë tiempullachö y tsë markallachö kawayarqan, y ishkanmi tsë markallachö carguyoq kayarqan. Tsë llapanmi rikätsikun Marduka o Mardoqueu nirqa, capaz tsë nunallapaq parlëkanqanta.

a 1992 wata qellqanqanchömi Edwin Yamauchi profesor, Persëpolis markachö tariyanqan unë qellqayanqanchö y Ester libruchö yureq chunka jutikunapaq parlarqan.