“¿IMAKUNARAQ pasamäshun 1918 watachö?” nishqan tapukïwanmi, 1918 wata 1 de enëru killachö yarqamoq The Watch Tower nishqan revistapa yachatsikïnin qallarqan. Tsë witsanqa, Euröpachö Punta kaq Jatun Guërraqa sïguirqanran. Peru tsë watapa qallananchö pasakunqanmi, Bibliata Estudiaqkuna y llapan nunakuna allina kawayänampaq kaqtanö rikätsikurqan.

1918 wata 8 de enëru killam, Estädus Unïduspa Woodrow Wilson jutiyoq presidenti juk discursuta rurarqan congresistakuna ëllurëkäyanqanchö. Tsëchöqa “yamë kawakï imëyaqpis kanampaq” 14 willakïkunapitam parlarqan. Tsëchömi nacionkuna juk acuerduta patsätsiyänampaq, armakunata manana rurayänampaq y llapan nacionkuna juknölla kayänampaq parlarqan. Tsëqa, “jatun nacionkuna y taksha nacionkunatam” yanapanan karqan. Discursunchö 14 willakïkunapita parlanqanmi, Sociedad de Naciones y Tratado de Versalles nishqankunata patsätsiyänampaq yanapakurqan, y tsëkunam Punta kaq Jatun Guërrataqa ushakäratsiyarqan.

Bibliata Estudiaqkunaqa alläpa mana allikunapam pasaq watachöqa pasayarqan. * Peru Watch Tower Bible and Tract Society nishqan cada wata rurayanqan reunionchö pasanqanmi, pëkunatapis pensatsirqan yamë kawakuyänampaq kaqta.

Tsë reunionqa, 1918 wata 5 de enërum karqan. Tsë reunionchömi, Diospa markanchö munayanqanta rurakïta munaq wakin carguyoq nunakunata Betelpita qarquriyarqan. Congregacionkunata watukaq Richard Barber wawqim, tsë reunionta juk mañakïwan qallarirqan. Puntataqa pasaq wata yachatsikuyanqampitam willakuyarqan, y tsëpitanam pikuna dirigeqninkuna kayänampaq akrayarqan. Wawqi Barberqa, Joseph Rutherfordta y joqta wawqikunatam dirigeqninkuna kayänampaq akrarqan. Y tsë hörallam, Diospa markampa contran këkaq nunakunaman qaqaq juk abogädupis, qanchis nunakunata akrarirqan, tsë akranqampita wakinqa Betelpita qarqushqa kaqkunam kayarqan. Peru cäsi llapan votaq kaqkunam, Rutherford wawqita y Diosta mana jaqipa sirweq joqta wawqikunata akrayarqan, tsënömi chikikoq kaqkunataqa ganariyarqan.

Tsë reunionman ëwaq cristiänukunaqa kënömi niyarqan: “Kë asamblëataqa wakin asamblëakunapitapis masmi Diosqa bendicimushqa”. Peru tsënö kushikïninkunaqa ichik tiempullapam karirqan.

Bibliata Estudiaqkunaqa atska killakunapanam The Finished Mystery (El misterio terminado) nishqan libruwan yachatsikïkäyarqan. Alli shonquyoq nunakunaqa, tsë libru rasumpa kaqta yachatsikuptinmi alläpa kushishqa chaskikuyarqan.

Canadä nacionpita congregacionkunata watukaq Edward Crist wawqiqa, juk casädukuna pitsqa semänallachö tsë libruta leyiyanqanta y rasumpa kaqta yachakuyanqantam willakurqan. Pëkunapaqmi kënö nirqan: “Ishkanmi, llapan tiempunkunawan Diosta sirwiyänampaq änikuyarqan y kananqa allim yanapakïkäyan”.

Juk nunam kë libruta leyirirnin, amïgunkunata yachakunqankunapita willarirqan. Tsë libruqa alläpa yanapashqa kanqantam nishwan, porqui tsë nunaqa kënömi willakun: “Tercëra Avenïda nishqampa  ëwëkaptïmi, juk ladrïllu hombruchö ratëkamanqanta pensarqä. Peru manam juk ladrïllutsu karqan, sinöqa El misterio terminado librum. Tsë librutaqa wayïtam apakurqä y llapantam leyirirqä. [...] Tsëpitaran musyarirqä, tsë librutaqa juk religiösu nuna [...] alläpa piñashqa karnin ventänampa jitarkamushqa kanqanta. [...] Tsënö ruranqanqa, mëtsika nunakuna Diospita yachakuyänampaq yanapakushqa kanqantaqa segürum këkä. [...] Tsë nuna ruranqanrëkurmi, kananqa Diosta sirwikäyä”.

Peru manam tsë religionyoq nunallatsu, tsë librutaqa mana allipa chaskikurqan. Jina Canadächö autoridäkunapis, 1918 wata 12 de febrëru killam tsë libruwan yachatsikuyänanta michäkuyarqan. Tsëtaqa rurayarqan, guërrapa contran y autoridäkunapa contran parlanqanta nirninmi. Tsëpita ichik tiempullatam Estädus Unïduschö autoridäkunapis tsënölla rurayarqan. Gobiernupaq trabajaq wakin nunakunam, Betel wayiman y Nueva Yorkchö, Pensilvaniachö y Californiachö këkaq oficïnakunaman ashipakoq ëwayarqan. Tsëtaqa rurayarqan, Diospa markanchö dirigeqkunapa contran pruëbakunata tarita munarninmi. Tsëmi 1918 wata 14 de marzu killa, Departamento de Justicia de Estädus Unïdus nishqan, tsë libruwan yachatsikuyänanta michäkurqan. Tsëtaqa rurarqan, ley de Espionaje nishqampa contran kanqanta pensarninmi.

Departamento de Justicia nishqantam permïsuta qoriyarqan, 1918 wata 7 de mayu killachö Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William van Amburgh y Clayton Woodworth wawqikunata llawitsiyänampaq. “Mana permïsuyoq këkar yachatsikuyanqampita y mana allikunata rurayanqampitam” acusayarqan. Jina “ardëpa autoridäkunapa contran churakäyanqanta, nacionnimpa contran kayanqanta y Estädus Unïduspa tröpanchö yanapakïta mana munayanqampitam” acusayarqan. 1918 wata 3 de juniu killam juiciuqa qallëkurqan, peru condenayänampaq kaqqa clärum karqan. ¿Imanirtaq llawitsiyänampaq kaqta nintsik?

Estädus Unïduschö fiscalmi, gobiernupa contran parlaq willakïkunata ushakätsiyänampaq ley de Espionaje nishqan ley alläpa yanapakunqanta nirqan. Tsëmi 1918 wata 16 de mayu killa, tsë cäsuta yapë rikäyänampaq apatsiyanqan documentutaqa congresistakuna chaskita munayarqantsu. Tsë documentuqa yanapakunan karqan, “allikunata parlaq, yanapakoq y imapaq” tsë libruta jorqayämoq kaqkunatam. Tsë kutichöqa, El misterio terminado librupaqmi masqa parlayarqan. Estädus Unïduschö guardarëkaq documentukunaqa kënömi nin: “El misterio terminado nishqan libru willakunqanqa, imëka willakïpitapis mas peligrösu kanqantam. Y tsë libruta soldädukuna leyirninqa, imarëkur guërrata ruranqantsiktam pensar qallëkuyan y mananam [...] guërrata ëwayänampaqpis alistakïta munayaqnatsu”.

1918 wata 20 de juniu killam, puwaq wawqintsikkuna culpayoq kayanqanta niyarqan. Y waräninnam, juezqa kënö nir condenarirqan: “Acusashqakuna imëkanöpa defendiyanqan y tukïnöpa yachatsikuyanqan willakïqa, [...] Alemania nacionpa tröpankunapitapis mas peligrösum”. Y kënö nirmi usharirqan: “Unëpam pëkunaqa llawiräyänan”. Tsëmi ishkë semäna pasariptin, puwaq wawqikunataqa Georgiachö këkaq Penitenciaría Federal de Atlanta nishqan carcelman, 10 o 20 wata llawiräyänampaq apayarqan.

Bibliata Estudiaqkunaqa alläpa chikishqam tsë witsanqa kayarqan. FBI (Oficina Federal de Investigación) nishqanmi, pëkuna rurayanqanta musyëta munar imëkata rurayarqan. Tsënö mëtsika documentukunata rurayanqanqa rikätsikurqan, cristiänu mayintsikkuna Diospita yachatsikurnin sïguiyänampaq decidïdu këkäyanqantam.

Florïdapa Orlandu markanchö këkaq correukunata apatsiyanqan oficïnachö mandakoqmi, Bibliata Estudiaqkunapaq FBI nishqanman kënö nir escribirqan: “Pëkunaqa wayin wayinmi yachatsikur këkäyan y masqa paqaspam tsëta rurëkäyan. [...] Y yachatsikurnin sïguiyänampaqmi decidïdu këkäyan”.

Guërra asuntuta rikaq tröpakunapa mandaqninmi, Frederick Franz wawqi ruranqankunapita willakurnin FBI nishqanman escribirqan. Tsë nunaqa nirqan, “El misterio terminado libruta rantikurnin Franz yanapakushqa kanqantam”. Tiempu pasariptinqa, Frederick Franz wawqiqa Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunapitam karqan.

Charles Fekel jutiyoq wawqipis Testïgukunata Pushaqkunapitam karqan, y pëtapis alläpa chikirmi qatikachäyarqan. El misterio terminado libruta rantikunqanrëkurmi autoridäkunaqa llawitsiyarqan, y hasta kikimpa cösasninkunatapis quedatsikuyarqanmi. Marylandpa Baltimore markanchömi juk killapa carcelchö llawirarqan, pëtaqa “Austria nacionpita chikimaqnintsik” nirmi reqiyaq. Tapupaqninkunata mana mantsakushpa yachatsikïkarninmi, 1 Corintius 9:16 textu ninqanta yarpärirqan. Tsëchöqa apostol Pablum kënö nirqan: “¡Allaw noqallä tsë alli willakïkunata mana willakuptïqa!”.

Peru Bibliata Estudiaqkunaqa manam kushishqallatsu yachatsikuyarqan, sinöqa prësurëkaq wawqikunata libri jaqiyänampaqmi firmakunata ashiyarqan. Anna Gardner jutiyoq panim, tsë pasakunqanta kënö yarparqan: “Imëkata rurarninmi ocupädu këkäyarqä. Peru tsë cristiänukunata llawiratsiyaptinqa, llapäkunam wayin wayin firmakunata ëllurnin ëwayarqä, y mëtsikaqmi firmayämurqan. Rasumpa cristiänu kayanqanta y mana culpayoq këkarnin llawirëkäyanqantam niyaq kayä”.

Tsë witsanchö alläpa mana allikunapa pasakïkaptimpis asamblëakunataqa rurëkäyarqanmi, y tsëqa mas markäkuyänampaqmi yanapakurqan. Ingles idiömachö yarqamoq kë revistaqa, 1918 watachö 40 asamblëakunapitapis masta rurayanqantam willakurqan. Kënömi nirqan: “Tsë asamblëakunaqa alläpam yanapakushqa. Unëqa ishkë killallachömi asamblëakunata rurayaq, peru kananqa cada killam rurayan”.

Dios ninqanta cäsukïta munaq nunakunaqa, yachatsikuyanqanta shumaqmi chaskikuyarqan. Ohiopa Cleveland markanchömi juk asamblëata rurayarqan, tsëmanqa 1.200 nunakunam ëwayarqan y 42 nunakunam bautizakuyarqan. Tsë asamblëachö bautizakoq jövinpaqmi kënö niyarqan: “Diosta reqinqampita y Pëllata sirwinampaq äninqampitam alläpa agradecïdu sientikun, y tsëqa clärum rikakun”.

1918 wataqa ushëkarqannam, y Bibliata Estudiaqkunaqa manam musyayarqantsu ima pasakunampaq kaqtapis. Brooklyn markachö këkaq oficïnakunatam rantikuyarqan y Pensilvaniapa Pittsburgh markanmanmi principal oficïnata patsäratsiyarqan. Diospa markanta dirigeq wawqikuna carcelchö llawirëkäyaptimpis, 1919 wata 4 de enëru killa cada wata rurayanqan reunionta rurayänampaqmi decidiyarqan. Peru ¿imataq pasakurqan?

Cristiänu mayintsikkunaqa, manam rurëkäyanqanta jaqiriyarqantsu. Pëkunaqa, llapan rurëkäyanqan alli yarqunampaq kaqtam següru kayarqan. Tsëmi 1919 watapaq Isaïas 54:17 textuta akrayarqan, tsëchöqa kënömi nin: “Imëka armapis contrëki churakaqqa manam imanäshunkitsu”. Ichikllachönam llapampis cambiarinan karqan, y tsëqa mas markäkuyänampaq y llapan rurayanqankunachömi yanapakunan karqan.