1, 2. ¿Imataq nunakunata mas mana allikunaman chätsin, y pitaq tsëta rurar qallarqan?

KANAN witsanqa cärrukunata, telëfunukunata, föcukunata y maskunatam rurayämushqa kawënintsikchö yanapamänapaq. Tsënö kaptimpis, wakin rurayämunqankunaqa kawënintsiktam peligruman churamun. Tsëkunapita wakinkunaqa kayan pistölakuna, bombakuna y tukï cläsi cigärrukunam. Peru ulikïmi mas mana allimanqa chätsikun. Puntata ulikoqqa Diablum karqan, pëpaqmi Jesucristuqa ‘ulikoqkunapa teytan’ kanqanta nirqan (leyi Juan 8:44). Peru ¿imëtaq ulikur qallarqan?

² Eden huertachömi ulikur qallarqan, y tsëpitaqa atska waranqa watakunanam pasarishqa. Adantawan Ëvataqa, juk shumaq sitiuchö kushishqa kawakuyänampaqmi Diosqa kamarqan. Peru alli kaqta y mana alli kaqta rikätsikoq plantapa frütanta mana mikuyänampaqmi mandarqan. Dios mandanqanta mana cäsukurqa wanuyänanmi karqan. Tsëta musyëkarpis, Satanasqa Ëvata kënö nirmi uliparqan: “Manam wanuyankitsu”. Jina kënöpis nirqanmi: “Porqui Diosqa musyanmi tsëta mikuyanqëki junaq nawikikuna kichakärinampaq kaqta, y alli kaqta y mana alli kaqta Diosnö  musyayänëkipaq kaqta” (Gen. 2:15-17; 3:1-5).

3. (1) ¿Imanirtaq Satanas ulikunqanqa alläpa mana alli karqan? (2) Satanas ulikunqanqa, ¿ima mana allikunamantaq chätsikushqa?

³ Satanas ulikunqanqa alläpa mana allim karqan, porqui pëqa alleqmi musyarqan Dios michanqan frütata mikurqa Ëva wanunampaq kaqta. Adanwan Ëvaqa manam Jehoväta cäsuyarqantsu, tsëmi tiempuwanqa wanuyarqan (Gen. 3:6; 5:5). Peru manam pëkunallatsu wanuyarqan, sinöqa llapan nunakunamanmi wanïqa chärirqan. Y “Adan jutsallakunqannö mana jutsallakushqa këkaqkunatapis” wanïqa gobernëkanmi (Rom. 5:12, 14). Nunakunaqa manam Dios munanqannötsu mana wanushpa kawayan, tsëpa rantinqa, 70 o 80 watakunallam kawantsik. Jinamampis ‘alläpa llakikur y nanatsikurllam’ kawantsik (Sal. 90:10). Diablu ulikunqanqa, alläpa mana allikunamanmi nunakunata chätsishqa.

4. (1) ¿Ima tapukïkunapitataq yachakushun? (2) Salmus 15:1, 2 textuchö ninqannöpis, ¿pikunallataq Jehoväpa amïgun këta puëdiyan?

⁴ Satanaspaq parlarninmi Jesusqa kënö nirqan: “Manam rasumpa kaqchö tsarakurqantsu, porqui rasumpa kaqqa manam pëchötsu këkan”. Satanasqa manam cambiashqatsu, kanampis ‘entëru patsachö’ këkaq nunakunatam engañëkan (Rev. 12:9). Peru noqantsikqa manam Satanas engañamänantsikta munantsiktsu. Tsëpaqqa yanapamäshun kë tapukïkunapita yachakunqantsikmi: ¿Imanötaq Satanasqa nunakunata engañëkan? ¿Imanirtaq nunakunaqa ulikuyan? Y Adanwan Ëvanö këta mana munar y Diosnintsikwan amïgu sïguita munarqa, ¿imanötaq rikätsikushwan rasumpa kaqllata parlakoq kanqantsikta? (Leyi Salmus 15:1, 2 *).

5. ¿Imanötaq Satanasqa kanan witsan nunakunata engañëkan?

⁵ Apostol Pabluqa musyarqanmi Diablupa ulikïninkunaman mana ishkinapaq kaqta, porqui alleqmi musyantsik “ishkitsimänapaq imëkatapis patsätsinqanta” (2 Cor. 2:11). Y musyantsikmi Satanasqa mana alli religionkunata, mana alli gobiernukunata y jatusaq negociukunata makinchö këkätsinqanta (1 Juan 5:19). Tsënö kanqantaqa rikantsik carguyoq nunakuna engañakuyanqanchömi, y tsëtaqa Satanaswan demoniunkunam rurëkätsiyan (1 Tim. 4:1, 2). Këman pensarishun, wakin nunakunaqa imëkäta rantikïta munar y qellëpaq ërayäkurmi propagandakunata rurar engañakuyan.

6, 7. (1) ¿Imanirtaq pushakoq religiösukunaqa mas culpayoq kayan? (2) ¿Ima mana alli yachatsikïkunatataq yachatsikuyan?

⁶ Peru pushakoq religiösukuna ulikuyanqanqa mas mana allim. Porqui tsë ulikïkunaman (llullakuykunaman) creirnin Dios chikinqankunata ruraq nunakunaqa, mana wanushpa kawakïtam perdiriyanman (Os. 4:9). Jesusqa musyarqanmi, pushakoq religiösukunaqa nunakunata engañëkäyanqanta. Tsëmi kënö nirqan: “¡Allaw qamkuna, ishkë qaqlla fariseukuna y Ley [escribeqkuna]!, porqui lamarpa y tsaki patsapam viajayanki juk nunallatapis religionnikikunaman yëkatsiyänëkipaq, y yëkuriptinqa, qamkunapitapis ishkë kuti mas culpayoqtam tikraratsiyanki [chipyëpa ushakëman] jitashqa kanampaq” (Mat. 23:15, nöta). Tsërëkurmi Jesusqa kënö nirqan: “Qamkunaqa teytëkikuna Diablupitam kayanki”. Tsëtaqa nirqan Diablu “wanutsikoq” kaptinmi (Juan 8:44).

⁷ Kanan witsan pushakoq religiösukunaqa alläpa ulikoqllam kayan. Pëkunataqa pastorkuna, cürakuna y mas shutikunapam reqiyan. Pëkunaqa fariseukuna rurayanqannöllam, Diospa Palabranchö këkaq ‘rasumpa kaqtaqa’ juknöpa  yachatsikuyan (Rom. 1:18, 25). Por ejemplu yachatsikuyan infiernupita, alma mana wanunqampita. Y hasta niyanmi ollqupura y warmipura kakuyanqan y casakuyanqanqa Diospaq allilla kanqanta.

8. (1) ¿Imata nirtaq autoridäkunaqa nunakunata engañayanqa? (2) Y tsëta wiyarqa, ¿imatataq noqantsik ruranantsik?

⁸ Autoridäkunaqa nunakunata engañayänampaqmi imëkata ulikuyan. Y “yamënam y segürunam” kawakushun niyanqan ulikïmi mas mana alliqa kanqa, y tsëtaqa ichikllachönam niyämunqa. Peru tsënö nikäyaptinmi, “illaqpita ushakë pëkunaman raslla chärinqa”. Tsëmi “imëkapis masnam alliyëkan” nir engañamänataqa ama jaqishuntsu. Porqui noqantsikqa alleqmi musyantsik “Jehoväpa junaqninqa imëka ampipa suwa shamoqnö shamunampaq kaqta” (1 Tes. 5:1-4).

9, 10. (1) ¿Imanirtaq nunakuna ulikuyan, y ima mana allikunamantaq tsëqa chätsikun? (2) Ruranqantsikkunataqa, ¿puëdintsikku Jehoväpita pakëta?

⁹ Kanan witsanqa manam reqishqa nunakunallatsu ulikuyan, sinöqa cäsi llapan nunakunam ulikuyan. “¿Imanirtaq ulikuntsik?” nishqan yachatsikïninchömi, juk reqishqa revista kënö nirqan: “Nunakunaqa reqishqa kayan ulikoq kayanqampitam”. Jina tsë revistallachömi kënö nirqan: “Nunakunaqa ulikuyan, mana allita rurayanqampita tsapäkïta munar, precisaq carguta chaskita munar, mas qellëyoq këta munar y kikinkunallapaq imëkatapis munarninmi”. Jina nirqanmi, hasta trabajaq mayinkunata, amïgunkunata y kastankunatapis fäcil-lla ulipäyanqanta (llullapäyanqanta).

¹⁰ ¿Ima mana allikunamantaq ulikïqa chätsikun? Ulikirëkurqa familiakuna y amïgukunapis shumaq kawakïninkunatam ushakätsiyashqa. Tsëta maslla entiendirinapaq juk warmi qowanta engañëkanqanman pensarishun. Qowan tsëta cuentata qokurirqa alläpachi llakikunman. Y juk nunana wakinkuna rikäyänanllapaq alli qowa y alli teytanö portakunman, peru wayinchöqa warminta y wamrankunata qayapaptin y maqaptinqa alläpa mana allichi kanman. Peru tsëta ruraq nunakunaqa manam rurayanqanta Jehoväpita pakëta puëdiyantsu, porqui pëpa ‘rikëninchöqa llapan imëkapis cläru y alërullam këkan’ (Heb. 4:13).

11. ¿Ima mana allitataq Ananïaswan warmin Safïra rurayarqan, y imatataq tsëpita yachakuntsik? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

¹¹ Bibliachöqa willakun Ananïaswan warmin Safïra Diosta ulipäyanqantam. Pëkunaqa apostolkuna kawayanqan witsan cristiänum kayarqan. Pëkunaqa chakrankunatam rantikuyarqan y rantikuyanqampita qellëta wakinllata apostolkunata entreguëkarnimpis, llapan qellëta qoykäyanqantam niyarqan. Tsënöqa niyarqan cristiänu mayinkunapa rikëninchö alli këta munar y qarakoq kayanqanta rikäyänanta munarmi. Peru Jehovätaqa manam engañëta puëdiyarqantsu, y tsëta rurayanqampitam ishkanta wanuratsirqan (Hëch. 5:1-10).

12. ¿Imataq pasanqa arrepentikïta mana munaq ulikoqkunata, y imanirtaq Jehoväqa ushakätsinqa?

¹² ¿Imanötaq Jehovä rikan ulikoqkunata? Arrepentikïta mana munaq ulikoqkunaqa Satanaswanmi “ninawan azufri qochaman weqapashqa” kayanqan, juk parlakïchöqa para siemprim ushakätsishqa kayanqa (Rev. 20:10; 21:8; Sal. 5:6). ¿Imanirtaq Jehoväqa ulikoqkunata ushakätsinqa? Porqui pëkunaqa imëka ‘allqunömi’ portakuyan. Awmi Dios alläpa melananqan rurëkunatam rurayan (Rev. 22:15).

13. ¿Imanötaq Jehoväqa ulikïta rikan, y tsëta musyanqantsikqa imata ruranapaqtaq yanapamantsik?

¹³ Musyantsikmi Jehoväqa ulikïta mana puëdinqanta, porqui pëqa “manam nunatsu imatapis ulikunampaq [llullakunampaq]”. (Nüm. 23:19; Heb. 6:18). Jina Bibliachöqa Jehovä ulikïta chikinqantam nin (Prov. 6:16, 17). Tsëmi pëwan amïgu këta munarqa, mandamanqantsikkunata  cäsukunantsik y imëpis rasumpa kaqllata parlakunantsik. Tsëpaqqa kë mandakïtam cäsukunantsik: “Ama kikikikunapura ulipänakuyëtsu” (Col. 3:9).

14. (1) Mana alli religionchö këkaq nunakunapitaqa, ¿imachötaq jukläya kantsik? (2) Lücas 6:45 textu ninqanta entienditsikaramï.

¹⁴ Jehoväpa sirweqninkunaqa mana alli religionchö këkaqkunapita jukläyam kantsik. ¿Imachötaq jukläya kanqantsikta rikätsikuntsik? Rasumpa kaqllata parlanqantsikchömi (leyi Zacarïas 8:16, 17 *). Tsëta rurarmi Pablu ninqannöpis “Diospa sirweqnin” kanqantsikta rikätsikuntsik (2 Cor. 6:4, 7). Jesusqa nirqan shonquntsikchö imëka këkaqkunapita shimintsik parlanqantam (Lüc. 6:45). Awmi, shonqupita patsëmi rasumpa kaqllata parlanantsik. Tsëmi Diospa sirweqninkunaqa, mana reqinqantsik nunakunawan, trabajaq mayintsikkunawan, amïguntsikkunawan y kuyashqa familiantsikkunawan imëpis rasumpa kaqllata parlantsik. Kananqa rikärishun, imakunachö rasumpa kaqllata parlakunantsik precisanqanta.

15. (1) ¿Imanirtaq allitsu kanman wakin nunakunanö portakunantsik? (2) Wakinkuna mana allikunata ruranapaq nimashqaqa, ¿imataq yanapamäshun alli tsarakunapaq? (Rikäri nötachö këkaq willakïta).

¹⁵ Jövinkunaqa amïgunkuna allipa rikäyänantam munayan. Peru tsënö kaptimpis, manam pëkunanöqa mana allikunata rurayänëkitsu. Wakin jövinkunaqa familiankunawan y congregacionchö këkarninqa allim portakuyan, peru yanaqinkunawan këkar y Internetpa piwampis parlarninqa juknöpam portakuyan. Por ejemplu, mana allikunata parlayan, feyu vistikuyan, mana alli müsicakunata wiyayan, washkuta alläpa upuyan, drögakunata shoquyan, pakëllapa enamorädu kayan y mas mana allikunatam rurayan. Tsëta ruraq jövinkunaqa teytankunata, cristiänu mayinkunata y Jehovä Diostam engañëkäyan (Sal. 26:4, 5). Tsëmi Jehoväqa kënö nin: “Kë nunakunaqa shiminkunallawanmi respetayäman, peru shonqunkunaqa noqapita alläpa karuchömi këkan” (Mar. 7:6). Tsëmi noqantsikqa Biblia ninqannö mana allikunata ruraqkunataqa envidiashuntsu, antis llapan junaqkuna Jehovä munanqannö kawakushun (Prov. 23:17). *

16. Llapan tiempuntsikwan Jehoväta sirwita munarqa, ¿imakunatataq solicitünintsikchö cläru willakunantsik?

 ¹⁶ Itsa precursor regular këta munanki o llapan tiempïkiwan Betelchö yanapakïta munanki, tsëpaqqa juk solicitütam llenanëki. Peru tsëta llenarqa rasumpa kaqllatam salornikipaq, ima cläsi müsicata o ima cläsi pelïculata rikanqëkipaq y imanö kawakunqëkipaq tapukïkunata contestanëki (Heb. 13:18). Y ima mana allitapis rurashqa karninqa, alli concienciawan Jehoväta sirwir sïguinëkipaqqa congregacionnikichö anciänukunata yanapayäshunëkipaq mañakurï (Rom. 9:1; Gäl. 6:1).

17. Cristiänu mayintsikkunapaq tapupämashqaqa, ¿imatataq ruranantsik?

¹⁷ Yachatsikunqantsikta michäkoq gobiernukuna cristiänu mayintsikkunapaq tapupämashqaqa, ¿imataraq rurashwan? ¿Llapan musyanqantsiktatsuraq pëkunata willarishwan? Manam. Jesus ruranqannöllam ruranantsik. Römata gobernaq nuna Jesusta tapupaptinqa manam imatapis contestarqantsu. Tsënö upällaqa quedakurqan Diospa Palabran kënö ninqanta musyarmi: “Kanmi tiempu upälla kanapaq y parlanapaq” (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Tsëmi cristiänu mayintsikkunata peligruman mana churanapaqqa, puntallapitana imata ninapaq kaqta pensanantsik (Prov. 10:19; 11:12).

18. Juk jutsallakushqa cristiänupaq anciänukuna tapumashqaqa, ¿imatataq ruranantsik?

¹⁸ Kananqa këman pensarishun. Itsa musyantsik juk cristiänu jutsallakushqa kanqanta. Anciänukunaqa congregacionchö cristiänukuna portakïninkunachö limpiu kayänanta munarmi, itsa imata musyanqantsikta willarinapaq tapuramashwan. Peru juk amïguntsik o juk familiantsik jutsallakushqa kaptinqa, ¿imataraq ruranantsik? Fäcil mana kaptimpis rasumpa kaqtam willarinantsik (Prov. 12:17; 21:28). Imanö pasakushqa kanqantam anciänukunataqa llapanta willarinantsik. Porqui tsënöpam jutsallakushqa cristiänukunata yanapëta puëdiyanqa (Sant. 5:14, 15).

19. ¿Imapitataq qateqnin kaq yachatsikïchöqa yachakushun?

¹⁹ Jehoväman mañakurmi Davidqa kënö nirqan: “Qamqa kushishqam sientikunki, shonqupita patsë rasumpa kaqta parlayaptinqa” (Sal. 51:6). Davidqa musyarqanmi shonqupita patsë rasumpa kaqllata parlakï mas precisaq kanqanta. Tsëmi Diosta sirweqkunaqa imëpis rasumpa kaqllata parlakuntsik. Jina wakin nunakunapita jukläya kanqantsiktapis rikätsikuntsik rasumpa kaqta yachatsikurninmi. Qateqnin kaq yachatsikïchömi, tsëta imanö ruranapaq kaqta yachakushun.