1, 2. ¿Imachötan Acabwan Manases jukläya kayarqan, y ima tapukuykunapitataq yachakushun?

UNË WITSAN ishkë reykunapita parlarishun. Jukmi Israel nacionchö chunka kastakunata gobernarqan y jukninnam Judächö ishkë kastata gobernarqan. Kaq tiempullachö mana kawarpis, ishkanmi Jehoväpa contran churakar pëta sirweqkunata jutsa rurëman chätsiyarqan, santukunata adorayarqan y wanutsikoq kayarqan. Peru këchömi jukläya kayarqan: jukninqa wanukunqanyaqmi mana allikunata rurarnin karqan, peru jukninqa, mana allikunata rurashqa karpis arrepentikurqanmi y Diosqa perdonarqanmi. ¿Pikunapaqtan parlëkantsik?

² Israelta gobernaqqa, Acabmi karqan y Judäta gobernaqnam, Manases karqan. Tsë ishkan nunakuna jukläya kayanqanqa, rasumpa arrepentikoqkuna imata rurayanqantam yachatsimantsik (Hëch. 17:30; Rom. 3:23). ¿Imatataq rasumpa arrepentikoq nuna ruran y imanötan tsëta rikätsikun? Tsëtaqa musyanantsik, jutsallakushqa Jehovä perdonamänantsikta munarmi. Tsë tapukuykunata contestanapaqqa, tsë reykuna imata rurayanqanta y rurayanqampita imakunata yachakunqantsiktam rikäshun. Tsëpitanam, rasumpa arrepentikoq nuna imata ruranqampita Jesus yachatsikunqampaq parlashun.

3. ¿Imanö reytaq Acabqa karqan?

³ Acabqa, Israelpa qanchis kaq reyninmi karqan y imëkayoq Sidon nacionta gobernaqpa wamran Jezabelwanmi casakurqan. Itsachi tsë warmiwan casakunqampitaqa, Israel nacion kapoqyoq karqan. Peru Jehoväpitaqa masmi rakikäkuriyarqan.  Jezabelqa Baaltam adoraq y tsë mana alli religionta Israelchö më tsëman chätsinampaqmi Acabta inkitarqan. Tsë religionchöqa, templuchömi jukwan jukwan kakuyaq y wamrakunatapis tsë santupaqmi kayayaq. Tsë warmi reyna kanqan witsanqa, Jehoväpa llapan willakoqninkunam peligruchö kayarqan. Rasumpa kaqchöqa, wakinta wanutsiyänampaqmi mandakurqan (1 Rëy. 18:13). “Acabqa TEYTA DIOSTA mana cäsukurmi punta kaq reykunapitapis mas peor jutsata rurarqan” (1 Rëy. 16:30). Jehoväqa Acabwan Jezabel llapan rurayanqantam rikëkarqan. Tsëmi sirweqnin nunakunata llakipar y cambiayänanta munar, Elïasta Jehovä mandarqan. Peru Acabwan Jezabelqa, manam wiyakuyta munayarqantsu.

4. ¿Imatataq Acabta Elïas nirqan, y imatataq pëqa rurarqan?

⁴ Tiempuwanqa, Jehoväpa paciencian ushakärirqanmi. Llapan familian ushakänampaq kaqta Acabtawan Jezabelta willanampaqmi, Elïasta mandarqan. Tsëta wiyarirmi orgullösu Acab nunaqa, mana allita ruranqampita llakikurqan (1 Rëy. 21:19-29).

5, 6. ¿Imanötan musyantsik Acab rasumpa mana arrepentikushqa kanqanta?

⁵ Mana allikunata ruranqampita tsë höra llakikurpis, Acabqa tsëpita ruranqanwanmi rasumpa mana arrepentikushqa kanqanta rikätsikurqan. Pëqa manam Baal santukunata ushakätsirqantsu, ni israelïtakuna Jehoväta adorayänampaq kallpachakurqantsu. Y maskunata ruranqanchömi, rasumpa mana arrepentikushqa kanqanta rikätsikurqan.

⁶ Tsëpita tiempuwannam, Judäta gobernaq alli rey Jehosafat-ta Siria nacionwan pelyanqanchö yanapanampaq nirqan. Tsëmi Jehosafatqa, Jehoväpa willakoqninta puntata tapuyänampaq nirqan. Peru qallananllachöqa, Acabqa kënö nirmi munarqantsu: “Kanmi TEYTA DIOSPA juk profëtan. Pëqa Imlapa tsurin Micaíasmi. Pëta tapukuptïqa imëpis mana allikunalla pasamänanpaq kashqantam niman. Tsëmi pëtaqa alläpa chikï”. Tsënö kaptimpis, Diospa willakoqnin Micäyataqa tapuyarqanmi. Y pëqa Acabta juk desgracia pasanampaq kaqtam nirqan. Peru arrepentikunampa rantin y Jehovä perdonëkunampaq mañakunampa rantinmi, tsë mana alli rey Acabqa Micäyata carcelman llawiyänampaq mandakurqan (1 Rëy. 22:7-9, 23, 27). Jehoväpa willakoqninta carcelatsishqa kaptimpis, willakunqan mana cumplikänampaqqa manam ima rurëta puëdirqantsu. Pelyaq ëwanqanchömi wanutsiyarqan (1 Rëy. 22:34-38).

7. ¿Imatataq Jehovä nirqan Acab wanuriptin?

⁷ Acab wanunqanchömi, pëta imanö rikanqanta Jehovä cläru entienditsikurqan. Alli nuna rey Jehosafat wayinman kutiriptinmi, Acabta pelyar yanapanqampita piñapänampaq willakoqnin Jehüta Jehovä mandarqan. Kënömi nirqan: “¡Imanirtaq TEYTA DIOSPA contran nunakunapa yanasan këkanki!” (2 Crön. 19:1, 2). Këman pensarishun: Acab rasumpa arrepentikushqa kaptinqa, manachi Diospa willakoqninqa “Teyta Diospa contran” këkaqkunapaqnöqa parlanmantsu karqan. Këchömi cläru rikantsik, mana allita ruranqampita Acab llakikushqa karpis, rasumpa mana arrepentikushqa kanqanta.

8. Arrepentikuypaq parlarqa, ¿imatataq Acabpita yachakuntsik?

⁸ ¿Imatataq Acabpita yachakuntsik? Familian ushakänampaq kaqta Elïas niptinqa, ruranqampitam Acabqa llakikurqan. Tsëta ruranqanqa allim karqan, peru tsëpita ruranqanqa rasumpa mana arrepentikushqa kanqantam rikätsikurqan. Tsëchömi rikantsik, rasumpa arrepentikurqa manam mana  allita ruranqantsikllapitatsu llakikushun. ¿Ima mastataq ruranantsik? Rikärishun.

9. ¿Imanö reytan Manases karqan?

⁹ Doscientus watanö pasariptinmi, Manasesqa Judäpa reynin këman charqan. Itsa Acabpitaqa, pëqa masraq jutsallakurqan. Bibliachömi kënö nin: “Manasesqa Jehovä Diosta cöleratsirmi imëka mana allikunata rurarqan” (2 Crön. 33:1-9, TNM). Santukunapaqmi altarkunata rurarqan, y Jehoväpa templunmampis sagrädu postitam sharkatsirqan. Tsëqa jukwan jukwan pununakurnin adorayanqan postim karqan. Suertita qateq y brüjum karqan. Jina “jutsannaq nunakunatam” mëtsikaqta wanutsirqan, hasta juk santukunata adorarmi tsurinkunatapis kayarqan (2 Rëy. 21:6, 7, 10, 11, 16).

10. ¿Imanötan Manasesta Jehovä corregirqan y pëqa imatataq rurarqan?

¹⁰ Manasesqa, Acabnöllam willakoqninkunatawan Jehovä willatsinqanta cäsukurqantsu. Tsëmi “Asiria soldädukunapa mandaqninkunata mandarqan Judächö täkoqkunaman ëwayänampaq. Y pëkunam ëwarnin Manasesta prësuyarqan, tsëpitanam ganchukunawan y cobripita rurashqa cadënawan watarkur Babiloniaman apayarqan”. Tsënö këkartsun, mana allikunata ruranqampita llakikurqan. ‘Unë kastankunapa Diosnin Jehovämanmi perdonta mañakurnin rogakurqan’. Peru manam tsëllatatsu rurarqan, mas rogakurninmi sïguirqan. Tsë mana alli nunaqa, Jehovätam Diosnintanö rikar qallëkurqan y kutin kutinmi mañakurqan (2 Crön. 33:10-13, TNM).

11. 2 Crönicas 33:15 y 16 ninqannö, ¿imanötan rasumpa arrepentikushqa kanqanta Manases rikätsikurqan?

¹¹ Tsëpita wallka tiempullatanam, Jehoväqa Manases mañakunqanta contestarqan. Mañakunqanchömi rikarqan, llapan shonqunwan cambiashqa kanqanta. Tsënö mañakunqampitam Jehoväqa llakiparqan y rey kanampaqmi yapë churarqan. Manasesqa rasumpa arrepentikunqanta rikätsikunampaqmi kallpachakurqan. Acab mana ruranqantam rurarqan. Diosnö pensarmi qallëkurqan, mana alli religionta ushakätsinampaqmi kallpachakurqan y israelïtakunatam Jehoväta adorayänampaq nirqan (leyi 2 Crönicas 33:15, 16). Familianta, gobernar yanapaqninkunata y israelïtakunata mëtsika watakunapa mana alliman chätsinqampita cambianampaqqa, Diosman markäkoq y valientichi kanan karqan. Peru awkinna karpis, mana allita ruranqankunata altsëtam procurarqan. Tsënö ruranqanchi, willkan Josïasta yanaparqan tiempuwan alli rey këman chänampaq (2 Rëy. 22:1, 2).

12. Arrepentikuypaq parlarqa, ¿imatataq Manasespita yachakuntsik?

¹² ¿Imatataq Manases ruranqampita yachakuntsik? Pëqa manam mana allikunata ruranqanllapitatsu  llakikurqan, sinöqa perdonëkunampaqmi Jehoväta rogakurqan y pë munanqannö ruranampaqmi kallpachakurqan. Jina mana allikunata ruranqanta altsanampaq y pëwan llapan israelïtakuna Jehovällatana adorayänampaqmi kallpachakurqan. Manasesta perdonanqanqa, alläpa jutsallakushqa kaqkunatapis yanapanmi. Tsëchömi cläru rikantsik, Diosqa alli y perdonakoq kanqanta (Sal. 86:5). Rasumpa arrepentikoqkunataqa Jehovä perdonanmi.

13. ¿Ima igualatsikuytan yanapamantsik rasumpa arrepentikuy imanö kanqanta entiendinapaq?

¹³ Rikanqantsiknömi, Manasesqa manam jutsakunata ruranqampita llakikurqanllatsu. Tsëqa, rasumpa arrepentikunqantsikta imanö rikätsikunapaq kaqtam yachatsimantsik. Këta mas entiendinapaq, këllaman pensarishun: bizcuchuta ranteq ëwashqa wallpapa rurunllata tsaräratsimashqaqa, ¿tsëllatatsuraq apakushwan? ¿Manachi aw? ¿Y tsëwan bizcuchukunata rurayanqanta nimashqaqa? Tsënö nimashqapis, manachi tsëllawantsu conformakushwan. Jehoväqa tsë cuentallam jutsallakushqa nuna rasumpa arrepentikunanta shuyaran. Jutsata ruranqampita llakikunqanqa allim, peru rasumpa arrepentikunqanta rikätsikunampaqqa, mastaran ruranan. Tsëta maslla entiendinapaq, yachatsikurnin juk igualatsikuywan Jesus yachatsikunqanta rikärishun.

14. Jesus parlanqan igualatsikuychöqa, ¿imanötan wayimpita ëwakushqa jövin arrepentikuykanqanta rikätsikurqan?

¹⁴ Jesusqa, teytampa wayimpita ëwakoq jövinpaqmi parlarqan, tsëqa Lücas 15:11 a 32 ninqanchömi këkan. Juk jövinmi teytanta mana wiyakur, “karu markata ëwakurqan”. Tsëchömi lluta kawakur kakurqan, peru imëka problëmakunapa pasar qallëkuptinmi, teytampa wayinchö alli kanqanta y tsëpita ëwakur mana allikunata ruranqanman yarpachakur qallëkurqan. Jesus ninqannöpis, tsë jövinqa ‘juiciunmanmi kutirirqan’. Tsëmi teytampa wayinman kutirqan y perdonëkunampaq mañakurqan. Mana allita decidishqa kanqantam cuentata qokurqan. Tsënö kaptimpis, mastaran ruranan karqan.

15. Jesus parlanqan igualatsikuychöqa, ¿imanötan teytampa wayimpita ëwakushqa jövin rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikurqan?

¹⁵ ¿Imanötan teytampa wayimpita ëwakushqa jövinqa rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikurqan? Wayinmanmi kutirqan y teytanwan tinkurirmi, kënö nirqan: “Ciëluchö këkaq Diospa contran y qampa contrëkim jutsallakurqö. Mananam tsurikitanö reqiyämänampaqnönatsu kä” (Lüc. 15:21). Llapan shonqunwan tsënö ninqampitam, Jehoväwan yapë amïgu këta munanqanta rikätsikurqan. Jina ruranqankunawan teytanta  llakitsinqantam nirqan. Y trabajaqnintanölla rikänan kaptimpis, rikëninchö alli kanampaqmi kallpachakuyta munarqan (Lüc. 15:19). Kë igualatsikuyqa, manam shumaq willakuyllatsu. Këqa pipis jutsallakuptin rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikäyänampaqmi, creikoqkunata rikaqkunata yanapan.

16. ¿Imanirtan creikoqkunata rikaqkunapaqqa pipis rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikëqa fäciltsu kanman?

¹⁶ Pipis rasumpa arrepentikushqa kanqanta musyayänampaqqa, manam creikoqkunata rikaqkunapaq fäciltsu. ¿Imanir? Pëkunaqa manam nunakunapa shonqunchö ima kanqanta musyayantsu. Tsëmi jutsallakushqa kaq cambiashqana kanqanta y ruranqanta melananqanta musyayänampaqqa, alliraq rikäyänan. Pipis mana penqakushpa jutsata rurashqa kaptinqa, itsa creikoqkunata rikaqkunaqa rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikëta puëdiyanqatsu.

17. (1) ¿Imatan juk nuna rasumpa mana arrepentikushqa kanqanta rikätsikunman? Tsëchö igualatsikuypita parlakaramuy (2) ¿Imatataq rasumpa arrepentikushqa nuna ruranman? (2 Corintius 7:11).

¹⁷ Këllaman pensarishun: itsa atska watakunapa juk wawqi jukwan kakushqa kanman. Jutsata ruranqampita warminta, amïgunkunata y creikoqkunata rikaqkunata yanapayänampaq ninampa rantin, willakunmantsu. Peru tsëpitaqa, creikoqkunata rikaqkuna musyariyanman. Jukwan kakushqa kanqanta alli musyayanqanta niyaptin, pëqa mana tsapäkunmantsu y mana alli ruranqampita hasta llakikunmampis. Tsëta ruranqanqa, ¿jutsallakunqampita rasumpa arrepentikushqa kanqantaku rikätsikun? Manam. Creikoqkunata rikaqkunaqa mastaran rikäyänan. Tsë nunaqa manam juk kutillatsu tsë jutsaman ishkishqa, sinöqa mëtsika watakunapam tsë jutsata rurarnin kakushqa. Jina creikoqkunata rikaqkunataqa, manam pëtsu willashqa, sinöqa pëta rikaqkunam. Tsëmi tsë jutsallakoq imanö pensanqanchö, imanö këkanqanchö y imanö portakunqanchö cambiashqa kanqanta rikätsikunanta shuyaräyanqa (leyi 2 Corintius 7:11). Itsa rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikunampaqqa, atska tiempuraq pasanqa. Y tsëyaqqa, congregacionpitam qarqushqa kanqa (1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10).

18. ¿Imanötan congregacionpita qarqushqa nuna rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikun, y tsëta ruranqanwanqa imatataq logran?

¹⁸ ¿Imanötan congregacionpita qarqushqa nuna rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikun? Llapan reunionkunamanmi seguïdu ëwanan y creikoqkunata rikaqkuna consejayanqannömi Diosman mañakunan y Bibliata estudianan. Jina tsë jutsaman yapë ishkitsinampaq kaqkunapitam cuidakunan. Jehoväwan yapë amïgu kanampaq kallpachakuptin,  pë chipyëpa perdonanampaq kaqta y Testïgu këman yapë kutinampaq creikoqkunata rikaqkuna yanapayänampaq kaqtam yarpänan. Creikoqkunata rikaqkunaqa allim musyayan, pipis jutsallakunqan juk jutsallakunqanwan igual mana kanqanta. Tsëmi arrepentikushqa kanqanta o mana arrepentikushqa kanqantapis, cada ünuchö alli rikäyänan y llapanta shumaq juzgayänan.

19. Rasumpa arrepentikushqa kanqanta rikätsikunampaqqa, ¿imatatan jutsallakushqa nuna ruranman? (Ezequiel 33:14-16).

¹⁹ Rikanqantsiknömi, rasumpa arrepentikoq nunaqa manam jutsallakunqampita llakikunqanllatatsu nin. Sinöqa imata pensanqanchö y imanö këkanqanchömi cambiayänan. Y tsëtaqa, rurëninkunawanmi rikätsikunan, mana alli rurëninkunatam dejanan y Jehovä mandakunqankunatam cäsukunan (leyi Ezequiel 33:14-16). Jehoväwan amïgu kanampaqmi, masqa kallpachakunan.

20, 21. ¿Imanötan alläpa jutsallakushqa kaqkunata yanapashwan?

²⁰ Patsaman imarëkur shamushqa kanqanta parlarninmi, Jesus kënö nirqan: “Arrepentikuyänampaq jutsasapakunata qayaqmi” shamurqö (Lüc. 5:32). Noqantsikpis tsëta rurëtam procuranantsik. Tsëqa kuyashqa amïguntsik jutsallakushqa kanqanta musyarqa, ¿imatataq rurashwan?

²¹ Jutsallakunqanta mana willakushqaqa, manam amïguntsikta yanapëkäshuntsu. Y ama qonqashuntsu, Jehoväqa llapantam musyan y rikan (Prov. 5:21, 22; 28:13). Creikoqkunata rikaqkuna yanapëta munayanqanta nirmi, amïguntsikta yanapashwan. Y ruranqanta willakuyta mana munaptinqa, noqantsikmi willakunantsik. Tsënömi rasumpa yanapëta munanqantsikta rikätsishun. Manaqa, Jehoväwan amïgu këninmi ushakärinqa.

22. ¿Imatataq qateqnin kaqchö yachakushun?

²² Pipis atska watapana jutsallakuykanqanta creikoqkunata rikaqkuna congregacionpita qarquriyaptinqa, ¿mana llakipäyashqa kayanqantatsuraq nishwan? Qateqnin kaqchömi, jutsallakoqkunata llakipar Jehovä correginqanta yachakushun y noqantsikpis Jehovä ruranqannölla imata ruranapaqmi rikäshun.