Leyeqkuna tapukuyanqan
¿Israelïtakunaqa tsunyaq sitiuchö këkar manätawan codornizllataku mikuyarqan?
Israelïtakuna cuarenta watapa tsunyaq sitiuchö kayanqan witsanqa, manätam masqa mikuyarqan (Ex. 16:35). Y ishkë kutim Jehoväqa codornizta mikuyänampaq qararqan (Ex. 16:12, 13; Nüm. 11:31). Peru manam tsëllatatsu mikuyarqan, juk mikuykunapis wallkallaqa karqanmi.
Këllaman pensarishun: Jehoväqa quedakuyänampaq sitiumanmi pushaq, tsëchömi yakuta y wakin mikuykunata tariyaq (Nüm. 10:33). Jukqa Elim sitium karqan, tsëchöqa, “döci sitiuchömi yaku pashtamoq y setenta palmërakunam” kaq, capazchi tsëchöqa datilera palmëra niyanqan plantakuna karqan (Ex. 15:27). Plants of the Bible librun datilera palmërapaq kënö willakun: “Kë palmërakunaqa mëtsë sitiuchömi winan, […] y tsunyaq sitiuchöqa kë plantatam nunakuna mikuyta puëdiyan, aceititam jipiyan, y arwäkuyanmi o llantukuyanmi”.
Capazchi israelïtakunaqa yaku y plantakuna kanqan Faran a niyanqan pampachö quedakuyarqan. Discovering the World of the Bible librum kënö willakun: “Faran pampapa largunqa, 130 kilömetrus medin. Sinaï sitiuchöqa kë pampam mas largu, mas shumaq y mas reqishqa. Pampa qallanqampita 45 kilömetruschömi yaku pashtanqan sitiu këkan, y mëtsika palmërakunam kan. Yaku y palmërakuna kanqan pampapa largunqa 4,8 kilömetrusmi medin. Y lamarpitaqa 610 metrus altuchönömi këkan. Sinaï sitiuchö tsë pampa alläpa shumaq kaptinmi, Eden nir reqiyan. Unëpitam mëtsika datilera palmërakuna kaptin tsëmanqa mëtsika nunakuna ëwayashqa”.
Egiptupita israelïtakuna ëwakurqa harinata, masata rurayänampaq jatusaq tazonkunata, y capazchi gränu mikuykunata y aceititapis apayarqan. Peru tsëkunataqa rasllachi o sasllachi ushariyarqan. Tsënöllam “mëtsika üshankunata y wäkankunata qatirkur ëwakuyarqan” (Ex. 12:34-39). Peru tsë apayanqan animalninkunaqa, wakinqa wanurchi tsunyaq sitiuchö ushakarqan. Y capazchi wakin animalninkunataqa mikuyänampaq pishtayarqan o Diosnintsikpaq o santukunapaq rupatsiyänampaq pishtayarqan (Hëch. 7:39-43). b Tsënö kaptimpis israelïtakunaqa, üshakunata y wäkakunatapis wätayarqanmi. Tsëtaqa musyantsik mana cäsukuyaptin Jehovä kënö ninqanwanmi: “Cuarenta watapam tsurikikunaqa kë tsunyaq sitiuchö animalkunata mitsir kayanqa” (Nüm. 14:33). Tsënö wätakushqa kayaptinqa, karqanchi ichik ichikllapis upuyänampaq lichi y mikuyänampaq ëtsapis, peru manachi tinkurqantsu cuarenta watapa, kima millonnö nunakuna mikuyänampaqqa. c
Peru ¿imanöraq israelïtakunaqa animalninkunapaq yakuta y pastuta tariyarqan? d Capazchi tsë witsankunaqa, tsë sitiukunachö mas seguïdu tamyaq y tsëchi mas pastupis kaq. Perspicacia para comprender las Escrituras, libruchömi kënö nin: “Unëqa manam kanannötsu Arabiachöqa yaku pisheq, tsë tiempupitaqa tres mil quinientus watanönam pasarishqa”. Y tsëpitam kënö nin: “Kanan tiempuqa, mëtsika tsaki pözukunata y yaku ëwanqan sitiukunatam rikantsik. Tsëwanmi musyantsik unë witsanqa seguïdu tamyaptin atska yakuyoq kanqanta y tsë sitiukunapa atska yaku ëwanqanta”. Tsënö kaptimpis tsë tsunyaq sitiukunaqa, yaku alläpa mana kaptinmi mantsëpaq kaq (Deut. 8:14-16). Milagruta rurarnin Jehovä yakuta mana yuritsiptinqa, israelïtakunapis y animalninkunapis wanurmi ushakäyanman karqan (Ex. 15:22-25; 17:1-6; Nüm. 20:2, 11).
Jehoväqa israelïtakunata manä mikuyta qararqan, “nunaqa pachata mikur y Teyta Jehovä ninqanta wiyakur-raq kawëta puëdinqanta” musyayänampaqmi (Deut. 8:3).
a Rikäri 1992 wata 1 de mäyu La Atalaya revistapa 24 y 25 kaq päginankunata.
b Bibliachöqa willakun tsunyaq sitiuchö këkar israelïtakuna ishkë kutichö Jehoväpaq animalkunata rupatsiyanqantam. Jukqa karqan, sacerdötikuna kanampaq Jehovä patsätsinqan junaqmi, y juk kaqnam karqan Pascua Fiestata celebrayanqan junaq. Ishkan kutipis Jesus manaraq shamuptin 1512 watallam karqan. Tsëqa karqan Egiptupita yarquyanqampita juk wata pasarinqanllachömi (Lev. 8:14–9:24; Nüm. 9:1-5).
c Tsunyaq sitiuchö cuarenta watapa kayanqan ushëkaptinnam israelïtakunaqa, chikeqnin nunakunata guërrachö ganarir mëtsika animalninkunata apakuyarqan (Nüm. 31:32-34). Tsënö karpis, Dios Änikunqan Patsaman yëkuyanqanyaqmi manäta mikuyarqan (Jos. 5:10-12).
d Animalkunaqa manachi manäta mikuyarqantsu, Jehoväqa israelïtakunallatam nirqan cada nunapaq tinkullata manäta ëlluyänampaq (Ex. 16:15, 16).