Betelchö trabajaq wawqikunaqa Nueva Yorkchö këkaq Staten Island neq markachömi juk watapana WBBR niyanqan radiuta patsätsiyänampaq trabajëkäyarqan. Jatun chakrata limpiarirmi trabajaqkunapaq y radiupa equïpunkuna churaränampaq wayikunata rurayarqan. Tsë trabäjuta usharirqa, radiutam armar qallëkuyarqan. Peru manam fäciltsu karqan.

Puntataqa principal kaq antënatam shätsiyänan o ichïtsiyänan karqan. Tsë antënapa largunqa 91 metrusmi karqan. Peru tsëta shäritsiyänampaqqa 61 metrus mideq ishkë postikunataran churayänan karqan tsëwan pallariyänampaq. Puntata pallariyanqanchöqa manam puëdiyarqantsu. Peru Jehoväman confiakurmi, yapë kaqchöqa puëdiyarqanna. Tsëchö yanapakoq Calvin Prosser jutiyoq wawqim kënö nin: “Qallananllachöna shäratsishqa karqa, alabanakurchi ‘shäratsirquntsik’ nir kushikuyäman karqan”. Peru wawqikunaqa tsëta lograyanqampita Jehovätam alabayarqan. Tsënö kaptimpis, maskunaran pishirqan.

Tsë witsankunaqa radiu funcionanampaq equïpukuna tarinanqa manam fäciltsu karqan. Peru wawqikunam makwalla transmisorta tarirayämurqan, y micröfunuta rantiyänampa rantinmi telëfunupa micröfununllata utilizäyarqan. Tsëta armarirmi febrëru killachö juk paqas probayarqan. Y wiyakanqanta o mana wiyakanqanta musyayänampaqmi Jehoväpaq cantayanqan cancionkunata cantayarqan. Tsëpaq parlarmi Ernest Lowe jutiyoq wawqi asikurnin nirqan, tsë cantayanqanta 25 kilömetrus karuchö Brooklyn markachö juez Rutherford b wiyashqa kanqanta.

 Wawqi Rutherfordmi kënö nir qayakamurqan: “¡Ima büllatataq rurëkäyämunki! Imëka mishikuna pelyëkaqnömi wiyakämun. ¡Tsëta upitsiyë!”. Tsënam wawqikunaqa penqakurnin radiuta jinan höra upiratsiyarqan, peru tsëwanmi musyayarqan radiu funcionanqanta.

1924 wata 24 de febrërum, tsë radiuta utilizar qallëkuyarqan. Tsë radiuta inaguräyanqan junaqmi wawqi Rutherford nirqan tsë radiuqa Diospa Gobiernumpita yachatsikuyänanllapaq kanampaq kaqta. Y nirqanmi, imanö tiempuchö kawëkäyanqanta Biblia willakunqanta tukuy religionyoq kayaptimpis llapan nunakunata yachatsiyänampaq kaqta.

Tsë radiutaqa reqiyarqan WBBR nirmi, y 33 watapam Diospa Gobiernumpita yachatsikuyänampaq alläpa yanapakurqan.

1924 wata juliu killam, Ohiochö këkaq Columbus markachö asamblëa rurakarqan. Tsëmanqa mëtsë nacionpitam ëwayarqan y ëwaqkunaqa wiyayarqan aleman, ärabe, frances, griëgu, hungaru, ingles, italiänu, lituänu, poläcu, rüsu y ucraniänu idiömakunachö y Euröpapa norti kaq lädunchö parlayanqan idiömakunachömi. Wakin discursukunataqa radiupam pasatsiyarqan, peru asamblëachö wakin willakayämunqantaqa periödicupa cada junaq yarqunampaqmi patsätsiyarqan.

Juëvis 24 de julium tsë asamblëaman ëwaq wawqi panikuna, 5 milpitapis mas yachatsikoq yarquyarqan. Y 30 mil librukunatam nunakunata dejapuyarqan y mëtsika mil nunakunatam Bibliapita estudiatsir qallëkuyarqan. Tsë junaqpaqmi The Watch Tower revistaqa nirqan “asamblëachö mas kushikuypaq junaqqa” tsë junaq kashqa kanqanta.

Viernis 25 de juliuchö pasakunqampis mana qonqëpaqmi karqan. Tsë junaqmi wawqi Rutherfordqa juk documentuta leyirqan cürakuna mana allikunata yachatsikuyanqanta llapan nunakunata musyatsiyänampaq. Tsë documentuchömi nirqan polïticukuna, religiösukuna y negociu asuntuchö yachaq nunakuna Diospita nunakuna yachakuyänanta michëkäyanqanta, tsënöpa tsë nunakuna Diospa bendicionninta mana chaskiyänampaq kaqta. Tsënöllam nirqan, “Diospa Gobiernunqa kë Patsachö polïticukunatam yanapan” nir Sociedad de las Nacionesta y polïticukunata yanapayanqan mana alli kanqanta. Tsë noticiata pïmë nunakunata willayänampaqqa, Bibliata Estudiaqkunaqa valientim kayänan karqan.

Asamblëaman ëwaqkuna imanö sientikuyanqanta willakurmi The Watch Tower revista kënö nirqan:  “Tsë asamblëaman ëwashqa Señorpa wallkaqlla sirweqninkunaqa masmi Jehoväman confiakuyarqan, [...] y nunakuna imata rurayaptin o imata niyaptimpis aguantayänampaqmi mas kallpayoq yarqayämurqan”. Tsë asamblëachö kashqa Leo Claus wawqim kënö nin: “Tsë wawqi leyimunqanta musyatsikuyänäpaqmi, asamblëapita kushishqa yarqayämurqä”.

Octubri killachömi, Eclesiásticos denunciados (Ecclesiastics Indicted) neq tratäduta mëtsika millonta nunakunata dejapur qallëkuyarqan. Tsë tratäduqa karqan wawqi Rutherford discursarnin leyinqan documentupa copianmi. Oklahömachö këkaq Cleveland markachömi wawqi Frank Johnson nunakunata dejapurqan y compañërunkunawan tinkuyänampaq 20 minütus pishïkaptinmi tsë tratäduta repartikur usharqan. Peru tsë markachö nunakunam alläpa cölerashqa ashiyarqan. Tsëmi wawqiqa mëchöpis quedakuyta mana puëdir escaparnin juk iglesiaman yëkurirqan. Tsë iglesiachöqa manam pipis karqantsu, tsëmi yachatsikoqpa Biblianchö y asientukunachö tratädukunata dejëkur raslla o saslla yarqukurqan. Peru tsëpita yarqurirmi ishkë iglesia masmanraq yëkurqan y tsëchöpis tsënöllam rurarqan.

Tsëpitanam wawqi Frankqa compañërunkunawan tinkuyänampaq quedayanqan sitiuman ëwarqan. Y ashikaq nunakuna mana tariyänampaqmi grïfu qepanllaman tsinkakurqan. Tsë nunakunaqa ashirninmi cärrunkunawan pasariyarqan, peru manam rikäyarqantsu. Pasariyanqanllachönam Frankpa compañërunkunaqa chäriyarqan y pëkunawanmi ëwakurqan.

Juk wawqim kënö willakun: “Tsë markapita kutikuykarnam tsë kiman iglesiakunapa frentimpa pasayarqä. Cada iglesiachömi cäsi cincuentanö kayarqan. Wakinkunam tsë tratäduta leyikäyarqan, y wakinkunanam yachatseqninkunata rikëkätsiyarqan. Jehovä Diosnintsiktam alläpa agradecikuyä Gobiernunta chikeq nunakunapita salvayämanqanta y yanapayämanqanta”.

Wakin nacionkunachöpis Bibliata Estudiaqkunaqa valientim kayarqan Diospita yachatsikuyänampaq. Pensarishun Franciapa norti lädunchö Jözef Krett yachatsikunqanman. Pëqa mïnachö trabajaq poläcu nunakunatam Diospita parlaparqan. Y “wanushqakunaqa ichikllachönam kawariyämunqa” neq discursuta rurayänampaqmi patsätsiyarqan. Nunakunata invitayaptinqa, cüraqa michäkurmi iglesiaman ëwaq nunakunata nirqan tsë discursuman mana ëwayänampaq. Tsënö nikaptimpis, 5 milpitapis masmi nunakuna tsë reunionman ëwayarqan, hasta kikin cürapis ëwarqanmi. Wawqi Krettqa cüratam nirqan llapan nunakuna wiyëkaptin creinqanta defendinampaq, peru pëqa manam munarqantsu. Tsë markachöqa, Diospita yachakuyta alläpa munayanqanta rikarmi llapan apanqan publicacionkunata nunakunata dejapurqan (Amos 8:11).

Africachönam Claude Brown jutiyoq wawqi kanan witsan Ghäna nir reqinqantsik Costa de Öru markata yachatsikoq ëwarqan. Tsëchömi discursarnin y publicacionkunata nunakunata dejapurnin Diospita yachatsikurqan. Tsëmi medicïna asuntuta estudiëkaq John Blankson jutiyoq nunapis wawqi Brown yachatsikunqanta wiyarqan y tsëta wiyarirmi cuentata qokurqan rasumpa kaqta yachatsikunqanta. Kënömi nin: “Rasumpa kaqta yachakurqa alläpam kushikurqä, y yachakunqäkunatam estudiaq mayïkunatapis kushishqa parlaparqä”.

Wawqi Johnqa allim entiendirirqan Trinidad asuntupaq Biblia mana yachatsikunqanta, tsëmi juk junaqqa iglesia anglicäna niyanqanman charqan  y tsëchömi cürata tapurqan Trinidad asuntuta entienditsinampaq. Peru cüraqa alläpa cölerarmi, “¡qamqa manam cristiänutsu kanki! ¡Qamqa Diablupa sirweqninmi kanki! ¡Këpita jinan höra ëwakuy!” nir qarqurirqan.

Wayinta kutirirnam, Johnqa cüraman cartakurqan Trinidad asuntupaq juk reunionchö entienditsikunampaq. Peru cüraqa manam entienditsikuyta munarqantsu, tsëpa rantinqa estudianqan escuëlachö mas principal profesorpa oficïnanman ëwanampaqmi mandarqan. Tsënam Johnqa ëwarqan, y tsë profesornam Johnta tapurqan, “¿qamku cüraman cartakurqunki?” nir.

Johnmi kënö nirqan: “Awmi profesor”.

Tsënam profesorqa Johnta nirqan disculpata mañakurnin cüraman cartakunampaq. Tsënam Johnqa kënö nir qellqarqan:

“Teytë, profesormi nimashqa disculpata mañakurnin qellqamunäpaq. Noqaqa disculpakushaqmi, peru puntataqa qamraqmi reconocinëki Biblia mana yachatsikunqan creenciakunata yachatsikunqëkita”.

Tsënö qellqëkanqanta leyirirmi profesorqa kënö nirqan: “Blankson, ¿tsënöku nïta munanki?”.

Johnnam, “awmi profesor, tsëllatam nïta munä” nirqan.

Tsënam profesorqa kënö nirqan: “Manam gobiernu yanapanqan iglesiachö cürapaq mana allita parlëkarninqa, kë escuëlachö sïguita puëdinkitsu. Qarquyäshunkim”.

Tsënam Johnqa kënö nirqan: “Profesor, [...] qam yachatsikuptiki imatapis mana entiendirqa, ¿manaku tapuriyäshunki?”.

Pënam, “awmi” nirqan.

Tsënam Johnqa nirqan: “Tsëllam pasakurqan. Tsë cüram Bibliapita yachëkätsiyämarqan, tsënam tapurirqä y pëqa manam contestamëta puëdirqantsu. ¿Contestamëta mana yachanqampitaku disculpata mañakunäpaq exigiyäman?”.

Blanksontaqa manam qarquyarqantsu, y manam ni imëpis disculpata mañakurqantsu.

Tsë watachö pasakunqankunapaqmi The Watch Tower revista kënö nirqan: “Davidnömi kënö nïta puëdintsik: ‘Qammi pelyanäpaq kallpayoqta tikratsimanki’ (Salmus 18:39). Kë wataqa alläpa shumaqmi kashqa y clärum rikarquntsik Señor imanö yanapamanqantsikta. [...] Rasumpa consagrädu kaqkunaqa […] kushishqa yachatsikurninmi ocupädu kayashqa”.

Tsë wata ushënam Diosnintsikpita radiupa maslla yachatsikuyänampaq decidiyarqan. Tsëmi Chicägu markapa amänunchö juk radiu masta churayarqan. Tsë radiupa jutintaqa WORD nirmi churayarqan, tsëqa ingles idiömachö, Diospa PALABRAN ninanmi. Tsë radiuqa alläpa potentim karqan, tsëmi norti kaq läduchö Canadä nacionyaq captarqan.

1925 watapis alläpa shumaq watam kanan karqan Diospita yachakuyänampaq. Tsë watam Bibliata Estudiaqkunaqa Apocalipsis librupa 12 kaq capïtulun ninqanta entiendiyänan karqan. Peru ¿entienditsikayämunqantaqa chaskikuyanmantsuraq karqan? Chaskikoq kaqkunaqa alläpam kushikuyanman karqan ciëluchö pasakunqankunata musyar y kë Patsachö ima pasakushqa kanqanta musyarir.