1. ¿Imanirtaq Jehoväpa testïgunkunaqa alläpa kushishqa kantsik? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq fötuta).

JEHOVÄPA TESTÏGUNKUNAQA alläpa kushishqam kantsik. Tsëmi Diosta adoranapaq y juk hörakunapis juntakashqaqa alläpa kushishqa kanqantsik rikakun. ¿Imanirtaq tsënö kushishqa kantsik? Porqui Jehoväqa kushishqa Diosmi. Jina pëtam reqintsik, sirwintsik y pënö këta procurantsik (1 Tim. 1:11; Sal. 16:11). Jehoväqa kushishqa Diosmi, y noqantsikpis kushishqa kanantsiktam munan. Tsëmi kushishqa kanata munarnin imëkakunata ruramun (Deut. 12:7; Ecl. 3:12, 13).

2, 3. (1) ¿Ima ninantaq kushishqa këqa? (2) ¿Imakuna pasakuptintaq kushishqa këta puëdishwantsu?

² Tsënö kaptimpis, itsa wakintsikqa kushishqatsu kantsik. Tsëqa, ¿imatataq ruranantsik mas kushishqa kanapaq? Bibliam nimantsik, rasumpa kushishqa kanantsikpaqqa Jehovä Diosnintsikpa amïgun kanantsik precisanqanta. Peru ¿ima ninantaq kushishqa këqa? Kushishqa kë ninanqa, shonquntsikchö alli sientikï y kapamanqantsikllawan kushishqa këmi. Peru kë mana alli tiempuchöqa manam fäciltsu kushishqa këqa.

 ³ ¿Imanirtaq kushishqa këta puëdishwantsu? Itsa trabäjupita qarquramashwan, qeshyapäkushwan o depresion nishqan qeshyawan sufrishwan. O itsa Diosta sirwinqantsikrëkur nunakuna chikimashwan, autoridäkuna carcelaramashwan, trabajaq mayintsikkuna o escuëlachö yanaqintsikkuna noqantsikpita burlakuyanman. Hasta familiantsikchöpis problëmakuna kanmanmi, itsa familiantsikchö pillapis wanukïkunman, Jehoväpa markampita qarqushqa kanman o majantsikpita divorciakurishwan. Tsëkunapa pasarninqa manam kushishqatsu kawakushun. Peru Jesusqa, llapantsik kushishqa kanantsiktam munan, tsëmi shoqamantsik (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30). Peru ¿imataq yanapamäshun kë mana alli tiempuchö kawëkarnimpis kushishqalla këkänapaq? Tsëpaqqa Jesus yachatsikunqanta rikärishun.

4, 5. ¿Imatataq ruranantsik imëpis kushishqa kanapaq?

⁴ Jesus yachatsikur qallarninqa, puntata parlarqan Diosnintsikwan amïgu kanantsik alläpa precisanqantam. Kënömi nirqan: “Kushishqam kayan Diosta wanar asheq kaqkunaqa, porqui pëkunapaqmi Diospa gobiernunqa këkan” (Mat. 5:3). ¿Imanötaq rikätsikuntsik Diosta wanar ashinqantsikta y yachatsimänata munanqantsikta? Tsëtaqa rikätsikuntsik Bibliata estudiarnin y mandamanqantsikkunata rurarninmi. Tsëta rurarninqa kushishqam kashun, y Diosnintsik änikunqankuna ichikllachöna cumplikänampaq kaqmanmi mas confiakushun. Jinamampis Diosnintsikpa Palabranchöqa shumaq änikïkunatam tarintsik. Y tsëkuna cumplikänanta shuyaranqantsikmi, problëmakunapa pasashqapis alleq tsarakunapaq yanapamäshun (Tïtu 2:13).

⁵ Kushishqa kanapaqqa, alläpam precisan Jehoväwan amïgu kanantsik. Apostol Pablum kënö nirqan: “[Jehovärëkur] imëpis alläpa kushikuyë” (Filip. 4:4). Jehoväwan amïgu kanapaqqa, pëpitam yachakunantsik. Bibliam kënö nin: “Alläpam kushikun yachaq këta tarishqa nunaqa, y alläpam kushikun entiendeq nunaqa”. Jina kënömi nin: “Yachëqa kawatsikoq montinömi tsëpita tsarapakoq kaqkunapaq, y tsarapakurir imëpis mana kachapakoqkunaqa kushishqam kayan” (Prov. 3:13, 18).

6. Imëpis kushishqalla këkänapaqqa, ¿imata ruranantsiktaq precisan?

⁶ Peru kushishqalla imëpis këkänapaqqa, alläpam precisan Diospa Palabran mandamanqantsiknö ruranantsik. Jesusmi kënö nirqan: “Tsëkunata musyarqa, kushishqam rurarninqa kayanki” (Juan 13:17; leyi Santiägu 1:25). Jehoväman mas confiakunapaq y imëpis kushishqa këkänapaqqa, Biblia nimanqantsikkunatam ruranantsik. Peru musyanqantsiknöpis, imëkakuna pasamashqam kushishqa këtaqa puëdintsiktsu. Jirkapita Yachatsikunqanchö, ¿ima mastataq Jesus yachatsikurqan? Rikärishun.

7. ¿Imanirtaq llakikoq nunakunaqa kushishqa kayan?

⁷ “Kushishqam kayan alläpa llakikoqkuna, porqui pëkunaqa shoqashqam kayanqa” (Mat. 5:4). Wakin nunakunaqa itsa kënö tapukuyan: “¿Imanötaq alläpa llakikïkarqa kushishqa kayanman?”. Jesusqa manam imëkapitapis llakikoq nunakunapaqtsu parlëkarqan. Porqui ‘alläpa mana alli tiempukunachö’ imëkakuna pasakunqanta rikarqa, hasta mana alli nunakunapis llakikuyanmi (2 Tim. 3:1). Peru tsëqa manam Jehoväwan amïgu kayänampaqqa yanapantsu. Tsëqa, ¿pikunapaqtaq Jesus parlëkarqan? Diosta wanaq nunakunapaq y Diospita rakikashqa këkaq nunakunata rikarnin llakikoqkunapaqmi. Pëkunaqa, jutsasapa kayanqanta y jutsarëkur imëka sufrimientukunapa  pasayanqantam cuentachö katsiyan. Tsënö nunakunatam Jehoväqa cuentachö katsin, tsëmi Palabran Bibliawan shoqan y imëyaqpis kushishqa kawakïta tariyänampaq yanapan (leyi Ezequiel 5:11 *; 9:4 *).

8. ¿Imanötaq yachanëpaq nuna këqa kushishqa kanapaq yanapakun? Willakaramï.

⁸ “Kushishqam kayan yachanëpaq geniuyoq kaqkuna, porqui pëkunam kë patsata chaskiyanqa” (Mat. 5:5). ¿Imanirtaq “yachanëpaq” këqa kushishqa kanapaq yanapakun? Këllaman pensarishun. Wakinkunaqa Jehoväta manaraq reqirninqa mana alli geniuyoq, problëma asheq y maqakoqmi kayarqan. Peru Bibliapita yachakurninmi cambiayashqa y ‘mushoq’ nunamanna tikrayashqa. Tsëmi kananqa alläpa kuyakoq, llakipäkoq, humildi, yachanëpaq nuna y pacienciakoq kayan (Col. 3:9-12). Y wakinkunawan shumaq kawakurninmi kushishqa kayan. Y tsënö nunakunapaqmi Bibliaqa nimantsik, “kë patsata” herenciatanö chaskiyänampaq kaqta (Sal. 37:8-10, 29).

9. (1) ¿Imanötaq “yachanëpaq” kaqkunaqa kë Patsata chaskiyanqan? (2) ¿Imanirtaq “alli kaq rurëkunata” asheqkunaqa kushishqa kayan?

⁹ ¿Imanötaq “yachanëpaq” nunakuna Patsata chaskiyanqa? Ciëlupaq kaqkunaqa, sacerdöti karnin y gobernanti karninmi kë Patsata gobernayämunqa (Rev. 20:6). Y ¿imanötaq Patsachö mëtsika millon quedaqpaq kaqkunaqa kë Patsata chaskiyanqa? Pëkunaqa kë Patsata chaskiyanqa, jutsannaqna y kushishqa imëyaqpis kawakuyänampaqmi. Tsë bendiciontaqa ciëlupaq kar o Patsapaq karpis, “yachanëpaq” nuna kayanqampitam chaskiyanqa. Tsëmi Jesusqa tsë ishkan grüpu nunakunapaq kënö nirqan: “Kushishqam kayan mallaqëpanöraq y yakunëpanöraq alli kaq rurëkunata asheqkuna” (Mat. 5:6). Y Mushoq Patsachöqa llapan munayanqankunam cumplikanqa (2 Pëd. 3:13). Imëka mana allikunata Diosnintsik ushakäratsiptinqa, alli ruraq nunakunaqa imëyaqpis kushishqa këtam puëdiyanqa. Y mananam imapis kanqanatsu llakitsimänapaq (Sal. 37:17).

10. ¿Ima ninantaq ankupäkoq këqa?

¹⁰ “Kushishqam kayan ankupäkoqkuna, porqui pëkunapis ankupashqam kayanqa” (Mat. 5:7). Ankupäkoq këqa, kuyakoq y sufreqkunata rikarnin llakipëmi. Peru Bibliachö ankupäkoq nirqa, manam llakipëllapaqtsu parlëkan, sinöqa llakiparnin tukïnöpa yanapëpaqpis parlëkanmi.

11. ¿Imatataq yachakuntsik Samaria nunapaq willakïpita?

¹¹ (Leyi Lücas 10:30-37). Ankupäkoq këtaqa maslla entiendirintsik Samariapita alli nunapaq willakïchömi. Juk nunatam suwakoqkuna alläpa maqakacharkur nänichö jitarëkaqta jaqiriyarqan, tsënam Samariapita nunaqa tsë nunata rikëkur ankuparqan y yanaparqan. Tsë willakïta willakur usharirmi, Jesusqa nirqan tsë Samariapita nunanölla noqantsikpis ruranantsikpaq. Tsëmi kënö tapukunantsik: “¿Noqapis Samariapita nunanöku rurä y ankupäkoqku kä? ¿Sufrikaqkunata rikarnin Ankupäku? ¿Ima mastataq ruräman yanapanäpaq? ¿Tukïnöpaku yanapëta procurä edäna cristiänu mayïkunata, viudakunata o mana cristiänu teytayoq jövinkunata? ¿Shoqäku alläpa yarpachakurnin llakikoqkunata?” (1 Tes. 5:14; Sant. 1:27).

12. ¿Imanirtaq ankupäkoq karqa kushishqa kantsik?

¹² ¿Imanirtaq ankupäkoq karqa kushishqa kantsik? Porqui musyantsikmi qarakoq këqa ‘imata chaskipitapis mas kushikïta apamunqanta’. Jina musyantsikmi, tsëta ruranqantsikpita  Jehovä kushikunqanta (Hëch. 20:35; leyi Hebrëus 13:16). Rey Davidmi nirqan ankupäkoq nunakunaqa, kushishqa kayänampaq kaqta, Jehovä cuidanampaq kaqta y mas tiempu kawayänampaq kaqta (Sal. 41:1, 2). Ankupäkoq nuna kashqaqa Jehoväpis ankupämäshunmi, y tsënöpam imëyaqpis kushishqa kawakushun (Sant. 2:13).

13, 14. ¿Imanirtaq ‘limpiu shonquyoqkunaqa’ kushishqa kayan?

¹³ Jesusmi kënö nirqan: “Kushishqam kayan limpiu shonquyoqkuna, porqui pëkunam Diosta rikäyanqa” (Mat. 5:8). Shonquntsikchö limpiu nuna karninqa, mana allikunataqa manam pensanantsiktsu ni munanantsiktsu. Porqui tsëkunata rurarqa manam limpiu nunatsu kashun. Y Jehoväqa manam adoranqantsiktapis chaskimäshuntsu (leyi 2 Corintius 4:2; 1 Tim. 1:5).

¹⁴ ‘Limpiu shonquyoqkunaqa’, Jehovä kuyanqanta musyarninmi kushishqaqa kayan. Diospa Palabranmi kënö nin: “Kushishqam kayan largu röpankunata taqshaq kaqkuna” (Rev. 22:14). ¿Imatataq tsëqa rikätsikun? Tsëqa rikätsikun, ciëlupaq akrashqa kaqkuna Jehoväpa rikëninchö limpiu kayanqanta y mana ushakaq kawëta chaskiyanqantam. Jina Jehoväqa imëyaqpis kushishqa kawakuyänantam permitinqa. Y Patsachö kawaqpaq kaqkunataqa, alli ruraqkunatanöna rikarnin amïgun kayänantam permitin. Tsëmi Bibliaqa kënö nin: “Achkaspa yawarninchömi largu röpankunata taqshayashqa y yulaqyätsiyashqa” (Rev. 7:9, 13, 14).

15, 16. ¿Imanötaq limpiu shonquyoqkunaqa Jehoväta rikäyan?

¹⁵ Bibliam nimantsik, ni pï nunapis Diosta rikëta mana puëdinqanta, y rikarninqa wanurinampaq kaqta (Ex. 33:20). Tsëqa, ¿imanirtaq Jesusqa nirqan limpiu shonquyoqkunaqa ‘Diosta rikäyänampaq’ kaqta? Griëgu idiömachö “rikäyanqa” neq palabraqa, pipis “imanö kanqanman pensë y imanö kanqanta musyë” nirpis entiendikanmi. Tsëmi Dios imanö kanqanta musyaqkunaqa, pënö këta procurayan, porqui Diosta rikëkaq cuentam kayan (Efes. 1:18). Y Diosnintsik imanö kanqantaqa, Jesusmi ruranqankunawan mas cläru rikätsikurqan. Tsëmi kënö nirqan: “Noqata rikämashqa kaqqa, Teytatapis rikashqam” (Juan 14:7-9).

¹⁶ Manam imanö kanqanta musyarninllatsu Diostaqa rikëta puëdintsik, sinöqa imanö yanapamanqantsikkunata cuentachö katsirnimpis (Job 42:5). Jina limpiu shonquyoq këta procuraqkunapaq y pëllata sirweq kaqkunapaq bendicionkunaman yarpararnimpis, Diosta rikëkaq cuentam këkantsik. Tsënö kaptimpis, ciëlupaq akrashqakunaqa ciëluta ëwakurmi Jehovätaqa rasumpa rikäyanqa (1 Juan 3:2).

17. ¿Imanirtaq yamë kawakï kanampaq kallpachakoqkuna kushishqa kayan?

¹⁷ Jesusmi kënö nirqan: “Kushishqam kayan amishtatsikoqkuna”, juk parlakïchöqa yamë kawakï kanampaq kallpachakoqkuna (Mat. 5:9). ¿Imanirtaq kushishqa këta puëdiyan? Santiägum kënö escribirqan: “Alli kaqta rurëpa wayïninqa yamë kë kanqanchömi murukan, yamë këta asheqkunapaq” (Sant. 3:18). Tsëmi juk cristiänu mayintsikwan o juk familiantsikwan piñatsinakushqa karninqa, Jehoväta mañakunantsik shumaq altsarinapaq. Y Jehoväqa santu espïritunwanmi yanapamäshun pë munanqannö nuna kanqantsikta rikätsikunapaq y kushishqa kanapaq. Piwampis piñatsinakushqa karqa, noqantsikmi puntata amishtëta procuranantsik. Tsëpaq parlarmi Jesusqa kënö nirqan: “Sitsun ofrendëkita altarman apëkar yarpakurkunki creikoq mayiki qamwan piñashqa këkanqanta, tsëqa altarpa puntanman ofrendëkita churëkur, kutï. Puntataqa creikoq mayikiwanraq amishtë, y tsëpita kutiramur-raq ofrendëkita qoy” (Mat. 5:23, 24).

18, 19. ¿Imanirtaq cristiänukunaqa nunakuna chikïkäyaptimpis kushishqa kayan?

¹⁸ “Kushishqam qamkuna kayanki noqarëkur ashayäshuptiki, chikir sufritsiyäshuptiki y ulikurkur contrëkikuna imëka mana allikunata parlayaptin”. ¿Imanirtaq Jesus tsënö nirqan? Kikinmi kënö nimantsik: “Alläpa kushikuyë y chipyëpa kushishqa kayë, porqui ciëluchö premyïkikunaqa alläpa jatunmi, porqui tsënöllam qamkunapa mas puntëkikunatapis Diospa willakoqninkunata chikir sufritsiyarqan” (Mat. 5:11, 12). Apostolkunataqa maqayarqanmi y Diospita yachatsikuyänantam prohibiyarqan. Tsënö kaptimpis, pëkunaqa “Judïukunapa Precisaq Cortinchö këkaqkunapa nöpampita alläpa kushishqa yarquriyarqan”. ¿Maqayanqampitaku kushikuyarqan? Manam. Sinöqa ‘Jesuspa jutinrëkur penqakatsishqa kayanqampita’ y tsërëkur pëkunata Dios allitanö rikanqampita (Hëch. 5:41).

¹⁹ Kanan witsampis kushishqam tsarakuntsik Jesuspa jutinrëkur sufrirnin o juk problëmakunapa pasarnimpis (leyi Santiägu 1:2-4). Manam sufriqa gustamantsiktsu, peru Jehoväta sirwinqantsikrëkur sufrishqaqa pëmi alleq tsarakunapaq yanapamäshun. Wawqi Henryk Dornikta pasanqanta rikärishun. Pëtaqa 1944 wata agostu killachömi, wawqintawan ishkanta campo de concentracion nishqanman autoridäkuna mälas apayarqan. Y chikeqninkunam kënö niyarqan: “Manam imanöpapis cambiatsita puëdiyätsu. Castigayaptïpis kushishqanömi rikakuyan”. Peru wawqi Dornikqa kënömi nirqan: “Maqayämanqanqa manam gustamaqtsu. Peru tsënö kaptimpis kushishqam sientikoq kä, Jehovä munanqanta rurëta munarnin castigayämanqankunata valorwan aguantanqäpita”. Jina kënömi nirqan: “Jehoväman seguïdu mañakunqämi yanapamarqan, porqui tsënöpam Jehoväpa lädunchö këkaqnö sientikurqä. ¡Jehovällam tsë llapanta aguantanäpaq yanapamarqan!”.

20. ¿Imanirtaq Jehoväta sirwirninqa kushishqa kantsik?

²⁰ Diosnintsik kuyamashqaqa, pëta sirwinqantsikrëkur chikimashqa, familiantsikkuna michäkuyaptin, qeshyapäkurnin, awkinna o chakwanna karnimpis kushishqam sientikuntsik (1 Tim. 1:11). Jina kushishqaqa sientikuntsik, “ulikïta mana puëdeq Dios” llapan änikunqanta cumplimunampaq kaqman confiakurninmi (Tïtu 1:2). Änikunqankunata Diosnintsik cumplimuptinqa, kanan pasanqantsik sufrimientukunataqa manam ni ichikllapis yarpäshunnatsu. Shumaq Patsachöqa, mana shuyaranqantsikkunawanmi Jehoväqa bendicimäshun. Awmi, “chipyëpa yamë këta tarirmi alläpa kushishqa” kawakushun (Sal. 37:11).