1, 2. (1) ¿Precisaq carguyoq nunakunanöku Jehoväqa nunakunata tratan? (2) ¿Ima tapukïkunatataq kë yachatsikïchö contestashun?

PRECISAQ nunakunaqa, ‘puëdeq këninkunatam’ utilizäyan wakinkunata dominayänampaq y sufritsiyänampaq (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). Peru Jehovä Diosnintsikqa manam tsënötsu. LLapanta Puëdeq këkarnimpis, jutsasapa nunakunataqa cuentachömi katsin. Alläpa kuyakïwanmi tratamantsik, imanö sientikunqantsikkunatam cuentachö katsin y musyanmi imakunata wananqantsikta. Y “allpapita rurashqa kanqantsikta” yarparmi, rurëta mana puëdinqantsikkunataqa mañamantsiktsu (Sal. 103:13, 14).

² Jehoväqa sirweqninkunata shumaq tratarqan, imanö kayanqanta cuentachö katsirninmi. Tsëtaqa Bibliata leyirmi musyantsik. Kë kimanllapita yachakurishun: ¿imanötaq jövin Samuelta Jehovä tratarqan Elïta castiganampaq kaqta willëta mantsapakuptin? ¿Imanötaq Moisesta Jehovä tratarqan israelïtakunata Egiptupita jorqamïta mantsapakuptin? Y ¿imanötaq israelïtakunata Jehoväqa tratarqan Egiptupita jorqamunqanchö? Kë willakïkunapita yachakurqa pensashun Jehovä imanö kanqanman y imakunata yachakunqantsikman.

3. (1) ¿Imatataq Samuelqa juk paqas wiyarqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta). (2) ¿Imanir-raq Jehoväqa Samuelta willarqantsu pë qayëkanqanta?

³ Samuelqa cäsukoq wamram karqan, y wamra kanqampita patsëmi Jehoväpa carpa wayinchö sirwir qallarqan (1 Sam. 3:1). Juk paqas punïkarmi, imëpis mana wiyanqanta wiyarirqan (1 Sam. 3:2-10). * Jutimpa qayayaqtam wiyarirqan. Tsëmi Samuelqa mandakoq kaq sacerdöti Elï qayëkanqanta pensarnin cörrillapa pë kaqman ëwarqan. Y kënömi nirqan: “¿Qayamarqunkiku? Këchömi këkä”. Tsënam Elïqa, “manam qayarqötsu” nirqan. Y tsënömi yapëpis pasarqan. Kima kutipa tsënö qayanqanchönam Elïqa cuentata qokurirqan wamrataqa Diosnintsik qayëkanqanta. Tsënam imanö parlapänampaq kaqta yacharatsirqan, y Samuelqa tsënömi rurarqan. ¿Imanirtaq Jehoväqa Samuelta willarqantsu pë qayëkanqanta? Bibliaqa manam willakuntsu, peru tsëpita pasakunqankunam rikätsimantsik, Samuel wamrallaraq karnin mantsapakunqanta cuentaman churar mana willashqa kanqanta. ¿Imanirtaq tsënö nintsik?

4. ¿Imanötaq Samuel sientikurqan Elïta willanampaq Jehovä mandaptin, y imataq pasakurqan Elïta willanampaq?

⁴ Jehoväpa Leyninqa, wamrakunatam mandaq mayorkunata y masqa carguyoq nunakunata respetayänampaq (Ex. 22:28; Lev. 19:32). Tsënö këkaptinqa Samuelpaqqa manachi fäciltsu karqan Dios castiganampaq kaqta Elïta willëqa. Y Bibliaqa ninmi Samuelqa willëta mantsapakunqanta (1 Sam. 3:11-18). Tsëqa, ¿imanöraq Elïta willanman karqan? Kikin Jehovämi yanaparqan, porqui Elïtam musyatsirqan Samueltaqa kikin qayëkanqanta. Tsëmi Samueltaqa kikin Elï tapurirqan Jehovä ima nishqa kanqanta. Tsënam Samuelqa llapanta willarirqan.

5. ¿Jehovä imanö kanqantataq yachakuntsik Samuelta imanö tratanqanchö?

⁵ Samuel willariptinqa Elïqa manachi espantakurqantsu. Porqui mas puntallatanam Diospa juk willakoqnimpis willashqana karqan castigashqa kanampaq kaqta (1 Sam. 2:27-36). Samuelpita yachakunqantsikmi yanapamantsik Jehovä yachaq kanqanta y sirweqninkuna imanö sientikuyanqanta cuentachö katsinqanta.

6. ¿Imatataq yachakuntsik Samuelta Jehovä imanö tratanqampita?

⁶ Samuelta Jehovä imanö tratanqanwanmi entiendintsik, jövinkuna imakunapa pasëkäyanqanta y imanö sientikuyanqanta Jehovä cuentachö katsinqanta. Jövin, ¿mantsapakunkiku mayor nunakunata Diospita yachatsita o escuëlachö compañërïkikunapita jukläya këta? Tsënö kaptinqa imanö sientikunqëkita Jehoväta willë, y pëqa yanapashunëkipaqmi listu këkan (Sal. 62:8). Bibliata yachakï, porqui tsëchömi tarinki Samuelnö jövinkuna imanö tsarakushqa kayanqampita. Y qam pasëkanqëkipa pasashqa mayor cristiänukunata y jövinkunatapis tapupäri imanö tsarakushqa kayanqanta. Itsachi willariyäshunki Jehovä imanö yanapashqa kanqanta.

7, 8. ¿Imanötaq Jehoväqa Moises imanö sientikunqanta cuentachö katsirqan?

⁷ Moises 80 watayoq këkaptinmi Jehoväqa mandarqan israelïtakunata Egiptupita jorqamunampaq. Y tsëta rurananqa manam fäciltsu kanan karqan (Ex. 3:10). Moisesqa, üshata mitsirninmi 40 watapa Madianchö tärarqan. Tsëchi Egiptu markata ëwanampaq Jehovä mandaptinqa mantsakarqan. Kënömi nirqan: “¿Pitaq noqaqa kä Faraon kaqman ëwanäpaq y Egiptupita Israelpa tsurinkunata jorqamunäpaq?”. Peru Jehoväqa kënömi nirqan: “Noqam qamwan këkäshaq” (Ex. 3:11, 12). Jinamampis Israelchö precisaq nunakuna pë ninqanta creiyänampaq kaqtam nirqan. Tsënö nikaptimpis Moisesqa kënömi  nirqan: “Peru ¿imaraq pasakunqa mana creiyämaptin, y ninqätapis mana cäsuyämaptinqa?” (Ex. 3:18; 4:1). Tsënö nirqa Moisesqa Jehovätam contrëkarqan. Peru Jehoväqa pacienciawanmi tratarqan y milagrukunata ruranampaqmi poderta qorqan. Bibliaqa willakun, milagruta ruranampaqqa Moisesraq puntata poderta chaskishqa kanqantam (Ex. 4:2-9, 21).

⁸ Jehovä tsënö tratëkaptimpis, Moisesqa mantsapakurninmi parlëta mana puëdinqanta nirqan. Tsënam Jehoväqa kënö nirqan: “Noqam yachatsishqëki imata parlanëkipaq kaqta”. Tsëta wiyarirqa, ¿listunaku Moisesqa karqan Jehovä ninqanta ruranampaq? Manam, mantsapakurmi sïguirqan y Jehovätam mañakurqan pëpa rantin juk nunata mandanampaq. Tsënam Jehoväqa piñakurqan, peru piñakurnimpis Moises imanö sientikunqanta cuentaman churarmi mañakunqanta rurarqan, y pëpa rantinchö wawqin Aaron parlanampaq kaqta nirqan (Ex. 4:10-16).

9. Pacienciawan y kuyakïwan Jehovä tratanqanqa, ¿imanötaq Moisesta yanaparqan?

⁹ Moisesta imanö tratanqampitaqa, ¿Jehovä imanö kanqantataq yachakuntsik? Llapanta Puëdeq këkarqa Jehoväqa Moisesta mantsakätsirmi Egiptuta ëwanampaq obliganman karqan. Peru tsëpa rantinmi Moisestaqa pacienciawan y kuyakïwan tratarqan. Y mana mantsapakunampaqmi shumaq yanaparqan. Peru ¿yanaparqanku tsënö tratanqan? Awmi, Moisesqa alli dirigeq nunam tikrarirqan. Tsëmi pëta Jehovä tratanqannölla, israelïtakunata pacienciawan tratarqan (Nüm. 12:3).

10. Wakinkuna imanö sientikuyanqanta Jehovänö cuentachö katsinqantsik, ¿imanötaq yanapamäshun?

¹⁰ Kë willakïpitaqa noqantsikpis yachakuntsik wakinkunata shumaq tratananpaqmi. Qowa karnin, teyta karnin, mama karnin o anciänu karninqa, sirweqninkunata Jehovä tratanqannöllam kuyakïwan, pacienciawan y imanö sientikuyanqanta cuentaman churarnin wakinkunata shumaq tratanantsik (Col. 3:19-21; 1 Pëd. 5:1-3). Jehovänö y Jesucristunö wakinkunata alli tratashqaqa, manam mantsakuyanqatsu parlapämënintsikta, y tukïnöpam yanapëta puëdishun (Mat. 11:28, 29). Alli tratakoq  kanqantsikpitam wakinkunapis noqantsiknö këta munayanqa (Heb. 13:7).

11, 12. Israelïtakunata Egiptupita Jehovä jorqamurninqa, ¿imatataq rurarqan mana mantsapakuyänampaq?

¹¹ Egiptupita libri yarquyanqan witsanqa (J.m.sh. 1513), israelïtakunaqa kima millonpitapis maschi kayarqan. Y tukï edäyoqmi kayarqan; kayarqanmi wamrakuna y edäyashqakuna. Jina kayarqanchi qeshyapäkoqkuna y purita alläpa mana puëdeqkunapis. Tsëqa, ¿piraq pacienciawan y sientikuyanqanta cuentachö katsirnin diriginman karqan? Jehovällam. Tsëmi Moisesta yanaparqan alli y pacienciawan markanta diriginampaq. Tsëmi israelïtakunaqa, wayinkunata jaqirishqa karnimpis mantsapakuyarqantsu (Sal. 78:52, 53).

¹² ¿Imatataq Jehovä rurarqan israelïtakuna mana mantsapakuyänampaq? Guërrachö pelyayänampaqnö alli churanakushqa Egiptupita yarquyänampaqmi mandakurqan (Ex. 13:18). Tsënö alli churanakushqa yarqurninqa, Jehovä dirigikanqantachi israelïtakunaqa musyayarqan. Jina pëkunawan këkanqantaqa Jehovä rikätsirqan, junaqpa pukutëninta y paqaspa atsikyaq ninanta pëkunapaq churarninmi (Sal. 78:14). Tsëta rurarmi Jehoväqa kënö neq cuenta këkarqan: “Ama mantsapakuyëtsu. Noqam këchö qamkunawan këkä pushanäpaq y imëka mana allikunapita tsapänäpaq”. Israelïtakunaqa pëkunawan Jehovä këkanqantam següru kayänan karqan, porqui ichikllachönam imëkakunapa pasayänan karqan.

13, 14. (1) ¿Imatataq israelïtakunapaq Jehovä rurarqan Puka lamarchö? (2) ¿Imanötaq Jehoväqa puëdeq kanqanta faraontawan tröpankunata rikätsirqan?

¹³ Kananqa pensarishun israelïtakunawan këkanqantsikta. Puka lamar kuchunchömi këkantsik. Faraonpa tröpankunaqa ushakätsimänapaqmi qatikämantsik, y manam mëpapis escapëta puëdintsiktsu (Ex. 14:19-22). Tsëllanam Diosnintsikqa mana pensanqantsikta ruraramun. Pukutënintam qepantsikman churaramun y faraonpa tröpankunatam tsaparin. Pëkunaqa ampichömi quedariyan, peru noqantsikqa Jehoväpa atsikyaq ninanwanmi aktsichö këkantsik. Tsëpitanam Moisesta rikärintsik lamar kaq lädunman makinta pallarkoqta, y tsënam fuerti vientu shamurnin lamarta ishkëman rakirin y chowpimpam anchu näni kichakärin. Y noqantsiknam familiantsikkunawan, animalnintsikkunawan y wakin israelïtakunawan tsë kichakashqa nänipa ordenädu ëwar qallëkuntsik. Tsëpitanam cuentata qokurintsik tsë nänipa ëwarninqa mana lutskakanqantsikta ni mana undikanqantsikta, sinöqa tsaki y chukru patsa kanqanta. Tsëmi fäcil-lla ëwëta puëdintsik y purïta alläpa mana puëdeqkunapis llapantsikmi tsimparintsik.

¹⁴ Tsënam orgullösu y mana cäsukoq faraonqa qatimarnintsik lamarman yëkaramun (Ex. 14:23, 26-30). Y Moisesnam lamar kaq läduman makinta yapë pallarkun. Y tsënam nänipa ishkan lädunchö mëtsikasaq qaqanö këkaq yakuqa raslla kutir qallëkun y tinkurirmi chipyëpa pashtarin. Faraonwan tröpanqa manam ni imanöpapis salvakïta puëdiyannatsu (Ex. 15:8-10).

15. Israelïtakunata Jehovä imanö salvanqanman pensarninqa, ¿Jehovä imanö kanqantataq yachakuntsik?

¹⁵ Israelïtakunata imanö salvanqanmi rikätsimantsik, Jehoväqa imatapis ordenädu ruraq kanqanta. Tsëmi yanapamantsik noqantsikpis següru sientikunapaq (1 Cor. 14:33). Jina rikätsimantsikmi üshankunata alläpa kuyaq mitsikoqnö kanqanta, y wananqantsikkunachö yanapamanqantsikta. Jehoväqa kawëkaqtam katsimantsik y chikimaqnintsikkunapitam tsapämantsik. Tsëta musyanqantsikmi kë mana alli tiempuchö kushishqa kawakunapaq yanapamantsik (Prov. 1:33).

16. ¿Imanötaq yanapamantsik israelïtakunata Jehovä imanö salvanqampita yachakunqantsik?

¹⁶ Jehoväqa manam cada ünullatatsu sirweqninkunata  cuidan, sinöqa llapankunatam pëpita yachatsirnin y ima wanayanqankunachöpis yanaparnin cuidan. Jina jatun sufrimientu witsampis sirweqninkunataqa cuidëkanqallam, musyanqantsiknöpis tsë sufrimientu chämunampaqqa ichikllanam pishin (Rev. 7:9, 10). Tsëmi jövin kar o edäna kar, alli saloryoq kar o qeshyapäkurpis jatun sufrimientu chäramuptinqa manam mantsapakushuntsu. * Tsëpa rantinqa Jesus kënö nimanqantsiktam yarpäshun: “Derëchu sharkuyë, y peqëkikunata pallariyë, porqui libri kënikikunaqa ichikllachönam kanqa” (Lüc. 21:28). Gog nishqan juk grüpu nacionkuna ushakätsimënintsikta munayaptimpis, manam Jehoväman confiakïtaqa jaqishuntsu (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Imanirtaq mantsapakushuntsu? Porqui musyantsikmi Jehoväqa kuyamënintsikta mana jaqimänapaq kaqta. Pëqa kuyakïwan y imanö sientikunqantsikta cuentaman churarninmi israelïtakunatanö salvamäshun (Is. 26:3, 20).

17. (1) Sirweqninkunata Jehovä imanö cuidanqampita yachakurninqa, ¿imatataq ruranantsik yanapamänapaq, y imanötaq yanapamäshun? (2) ¿Imapitataq qateqnin kaq yachatsikïchö yachakushun?

¹⁷ Sirweqninkunata Jehovä kuyanqampita, imanö sientikuyanqanta cuentachö katsinqampita, alli diriginqampita y salvanqampitaqa kimallatam kë yachatsikïchöqa rikärirquntsik. Tsë willakïkunaman alli yarpachakurnin Jehovä imanö kanqanta entiendita procurashun. Tsëmi yanapamäshun Jehovä imanö kanqanta mana qonqanapaq, pëman mas confiakunapaq y mas kuyanapaq. ¿Imapitataq qateqninchö yachakushun? Familiachö, congregacionchö y yachatsikunqantsikchö Diosnintsik ruranqannö noqantsikpis ruranapaq kaqtam.