1. Humildi nunakunata Jehovä imanö rikanqanta willakaramï.

HUMILDI nunakunataqa Jehoväqa alläpam kuyan. Rasumpa humildi kaq nunakunallam alli y kuyë amïgun këta puëdiyan. Peru “precisaq tukoq kaqtaqa chikinmi” (Sal. 138:6). Jehovä kuyamänata y pëta kushitsitaqa llapantsikmi munantsik, tsëmi humildi këta yachakunantsik.

2. ¿Imatataq kë yachatsikïchö yachakushun?

² Kë yachatsikïchöqa kë kiman tapukïkunapitam yachakushun: 1) ¿imanötaq humildi nunaqa? 2) ¿Imanirtaq humildi nuna kanantsik? Y 3) ¿imakunachötaq humildi këqa fäciltsu kanman? Humildi kanqantsikqa Jehovätam kushitsin y kikintsikpa biennintsikpaqmi, tsëtam kanan yachakushun (Prov. 27:11; Is. 48:17).

3. ¿Imanötaq humildi nunaqa?

³ Humildi nunaqa, manam orgullösutsu ni gälakoqtsu. Juk humildi nunaqa, Jehovä Dios mas puëdeq kanqanta y wakin nunakuna mas precisaq kayanqanta cuentaman churanqantam Bibliaqa nin (Filip. 2:3, 4).

4, 5. ¿Imanirtaq wakinqa humildinö rikakurpis rasumpa humilditsu kayan?

⁴ Wakinkunaqa humildi nunanömi rikakuyan. Itsa mantsakoq kayanman o wakinkunaqa itsa imanö wätashqa kayanqampita o juk costumbriyoq kayanqampita pitapis shumaq respëtuwan tratayanman. Peru itsa shonqunkunachöqa precisaq tukoq kayanman. Imanö nuna kayanqanqa, imë karpis rikakärinqam (Lüc. 6:45).

⁵ Jina wakinqa mana mantsakoqmi kayan o imatapis defrenti nikoqmi kayan, peru tsëqa manam orgullösu kayanqantatsu rikätsikun (Juan 1:46, 47). Tsënö karpis, alleqmi cuidakuyänan  kikinkunapa yachëninkunallaman mana confiakuyänampaq. Imanö nuna kashqapis, shonqupita patsë humildi kanapaqqa llapantsikmi kallpachakunantsik.

6. 1 Corintius 15:10 textu ninqanta cuentaman churëkur, ¿imatataq apostol Pablupita yachakuntsik?

⁶ Apostol Pablu imakunapa pasanqanta rikärishun. Jehoväqa congregacionkunata më tsëchö patsätsinampaqmi utilizarqan. Itsa Jesucristupa ni mëqan apostolninkunapis Diospa kaqchöqa pënötsu rurayarqan. Tsënö kaptimpis, Pabluqa manam cristiänu mayinkunapita mas precisaq kanqantatsu rikätsikurqan, tsëmi kënö nirqan: “Apostolkunapitaqa noqam mas mana precisaq kaq kä, y manam apostolnö reqishqa kanäpaqnötsu kä, porqui Diospa creikoqninkunatam chikir sufritsir qatikacharqä” (1 Cor. 15:9). Tsëpitam, Diospa alläpa alli këninrëkur y mana precisaq kanqampitatsu o imatapis rurashqa kanqampitatsu Jehoväwan alli amïgu kanqanta nirqan (leyi 1 Corintius 15:10). Wakinkuna pëpaq mana allita parlëkäyaptimpis, Corintu markächö këkaq cristiänukunaman cartakunqanchömi, apostol Pablu humildi nuna kanqan rikakurqan (2 Cor. 10:10).

7. ¿Imanötaq unë witsankuna juk reqishqa wawqi humildi kanqanta rikätsikurqan?

⁷ Wawqi Karl Kleinpa kawënimpita willakïqa, mëtsikaq Testïgukunatam alläpa yanapashqa, pëqa Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunapitam karqan. Tsë willakïchöqa, kawëninchö ima problëmakunapa pasanqanta y imakunachö pishipanqantam mana pakashpa willakun. Wakinta rikärishun. 1922 wata witsanmi, wayin wayin yachatsikur qallarqan, y alläpa difïciltanö rikarmi ishkë watapa yachatsikïta dejarirqan. Tsëpita mas watakunatanam, Betelchö këkaptin juk wawqi consejanqampita alläpa piñakurqan y juk tiempupam  piñashqalla kakurqan. Jina alläpa yarpakachätsikoq qeshyawanmi qeshyakurkurqan, peru tsëpitaqa alliyärirqanmi. Tsënö kaptimpis, alläpa shumaq cargukunachömi yanapakurqan. Kë wawqiqa alläpa humildi karmi imakunachö alliyänan pishinqanta mana penqakushpa willakurqan. Mëtsikaq cristiänukunam wawqi Kleinta y kawënimpita cläru willakunqanta kuyëpa yarpäyan. *

8. Humildi kë Jehoväta kushitsinqanta musyanapaqqa, ¿imanötaq 1 Pëdru 5:6 textu yanapamantsik?

⁸ Humildi nunaqa Jehovätam kushitsin, tsëmi humildi kanapaq kallpachakunantsik. Apostol Pëdrupis tsëtaqa clärum rikätsikurqan (leyi 1 Pëdru 5:6). Pëdru escribinqampaqmi, “Ven, sé mi seguidor” nishqan libru kënö nin: “Orgullösu këqa, wanutsikoq venënunömi. Juk orgullösu nunaqa imëkata rurëta yacharpis, Diospaqqa manam imapaqpis sirwintsu. Peru mana kaqpaqnö churashqa humildi nunataqa, imëkachömi Jehoväqa utilicëta puëdin”. Jina ‘humildi kashqaqa noqantsiktapis Jehovä bendicimänapaq’ kaqtam nin. * ¡Jehoväpa shonqunta kushitsinöqa manam imapis kantsu! (Prov. 23:15).

9. ¿Imanirtaq nunakunaqa alläpa kushikuyan humildi nunakunawan juntakurnin?

⁹ Humildi këqa manam Jehovällatatsu kushitsin, sinöqa noqantsiktapis alläpam yanapamantsik. Humildi kashqaqa wakinkunapaqmi yachanëpaq kashun. Këta maslla entiendirinapaq këman pensarishun, ¿imanö nunakunawantaq noqantsikqa amïgu këta munantsik? (Mat. 7:12). ¿Manaku munëninkunallata ruraqkunawan y wakinkuna niyanqanta cuentaman mana churaqkunawanqa juntakïta munantsiktsu? Peru wakinkuna imanö sientikuyanqanta entiendeqkunawan, familiantanö estimakoqkunawan, shonqupita patsë kuyakoqkunawan y qollmi shonquyoq wawqi panikunawanqa, alläpa kushishqam sientikuntsik (1 Pëd. 3:8). Noqantsik tsënö sientikurqa, ¿manatsuraq humildi kashqaqa wakinkunapis noqantsikwan juntakurqa alläpa kushikuyanqa?

10. Kawënintsikchö ima problëmapa pasashqapis, ¿imanötaq humildi këqa yanapamäshun?

¹⁰ Jina humildi kanqantsikqa, ima problëmakunapa pasashqapis yanapamäshunmi. Höraqa mana kaqpaq churamanqantsikta o mana alli kaqta ruramanqantsiktam rikantsik. Awmi, rey Salomonpis këtam nirqan: “Cawallunkuna  montashqa sirwipakoqkunatam rikarqö, peru juk gobiernuchö precisaq carguyoqkuna sirwipakoqkunanö chakipa purikaqtapis rikarqömi” (Ecl. 10:7). Höraqa manam alli yachaq nunakunata alabapäyantsu, y höraqa mana yachaqlla nunakunatam alabapäyan. Tsëmi Salomonqa tsëkunaman yarparäkunapa rantin tsënö kakunanta dejëkunantsik mas alli kanqanta nirqan (Ecl. 6:9). Humildi kanqantsikqa, munanqantsiknölla imapis mana kanampaq kaqta cuentachö katsinapaqmi yanapamäshun.

11. Consejamashqaqa, ¿imanirtaq humildi kanantsik?

¹¹ Llapan junaqkunam humildi kanqantsiktaqa imëkanöpa rikätsikïta puëdintsik. Wakin wakinta rikärishun. Pillapis consejamashqa. Consejamänapaq pillapis tiempunta rakishqa kaptinqa, itsa pantanqantsikqa pensanqantsikpitapis mas mana alli kanman. Tsënö kaptinqa, itsa qallananllachöqa consejamanqantsikta chaskikïta munashuntsu. O itsa consejamaqnintsikpaq mana allita parlashwan o shumaq mana parlapämanqantsikta nishwan. Peru humildi karqa juknöpa pensëtam tïrashun.

12. Proverbius 27:5 y 6 textu ninqannöpis, ¿imanirtaq agradecikushwan pillapis consejaramashqaqa? Juk willakïwan entienditsikaramï.

¹² Humildi nunaqa consejayanqampitam agradecikun. Këllaman pensarishun: Diospita Yachatsikuna wayichö wakin wawqi panikunawan parlakur këkashwan. Tsëna pëkunapita jukninqa juk läduman pusharamarnintsik kiruntsikchö imallapis laqarëkanqanta niramashwan. Tsënö nimashqaqa penqakushwanchi. Peru alläpachi agradecikushwan. Y mas puntallata pillapis niramänantsiktachi munashwan karqan. Tsë cuentallam juk cristiänu mayintsik consejaramashqaqa, shonqupita patsë agradecikunantsik, kikintsik musyanqantsiknöpis pitapis consejëqa manam fäciltsu. Ama chikimaqnintsiktanöqa rikäshuntsu, sinöqa kuyamaqnintsik amïguntsiktanö (leyi Proverbius 27:5, 6 *; Gäl. 4:16).

13. Diospa kaqchö maslla yanapakuyänampaq wakinta akrariyaptinqa, ¿imanötaq humildi kanqantsikta rikätsikushwan?

¹³ Diospa kaqchö maslla yanapakuyänampaq wakinta akrariyaptin. Jason jutiyoq anciänum kënö nin: “Diospa kaqchö mas yanapakuyänampaq wakinta akrariyaptinmi, noqata imanir mana akrayämashqa kanqanta  tapukü”. ¿Imëllapis tsënö sientikurquntsikku? Diospa kaqchö masta rurëta munanqantsikqa manam mana allitsu (1 Tim. 3:1). Peru shonquntsikchö orgullösu mana tikrakurinapaqmi, imanö pensanqantsikwan cuidädu kanantsik. Këllaman pensarishun. Juk wawqiqa juk carguchö pëlla imatapis rurëta yachanqantam pensar qallëkunman. O juk paninam juk carguchö këkaq wawqipitapis qowan (runan) mas alli rurëta yachanqanta pensanman. Rasumpa humildi karqa, manam tsënötsu pensashun.

14. Wakinkuna cargukunata chaskiyaptin Moises imanö sientikunqampita, ¿imatataq yachakuntsik?

¹⁴ Diospa markanchö carguyoq kayänampaq wakinta akrariyaptin Moises imanö sientikunqanta, y tsëpita imata yachakunqantsikta rikärishun. Israel nacionpa pushaqninmi karqan, y tsë cargutaqa alläpam valoraq. Tsë carguta cumplinampaqqa Jehovämi poderninta pëman churarqan. Peru wakin israelïtakuna yanapayänanta Jehovä permitiptinqa, ¿imanötaq sientikurqan? Manam cölerakurqantsu ni llakikurqantsu (Nüm. 11:24-29). Jina humildi karninmi wakin israelïtakuna yanapayänanta permitirqan (Ex. 18:13-24). Israel nacionchö mas juezkuna kaptinmi, israelïtakunapa ima cäsunkuna kaptimpis raslla atiendiriyaq y manam alläpaqa shuyarätsiyaqtsu. Moisespaqqa manam carguntsu masqa precisarqan, sinöqa israelïtakuna alli kayänanmi. ¿Manaku pëpitaqa alläpa yachakuntsik? Yarpäshun, Jehovä utilizämänapaqqa humildi kanantsikmi precisan y manam imatapis rurëta yachanqantsiktsu. Salmus 138:6 textu ninqannöpis, “Jehoväqa alläpa puëdeq këkarpis, qollmi shonquyoq kaqtaqa cuentachömi katsin”.

15. ¿Ima cambiukunapataq mëtsikaq wawqi panikuna pasayashqa?

¹⁵ Kawënintsikchö cambiukuna kaptin. Kë qepa watakunallataran, mëtsika watapana  yanapakoq wawqikunata juknöpana yanapakuyänampaq niyashqa. Këllata rikärishun. 2014 watachömi, congregacionkunata watukaqkunata rikaqkunata y warminkunata juknöpana yanapakuyänampaq niyarqan. Jina tsë watallachömi, 70 watata cumplirirqa congregacionkunata watukaqkunata tsë carguta dejayänampaq kaqta niyarqan. Y anciänupura rurayänanta rikaq wawqikunapis, 80 watata cumplirirqa mananam tsënö yanapakïta puëdiyannatsu. Jinamampis, pasaq watakunaqa Betel wayichö trabajaqkunatam precursorna kayänampaq niyashqa. Y Diospa kaqchö llapan tiempunkunawan wakin yanapakoqkunaqa, salorninkunarëkur, familiankunata atiendiyänanrëkur o juk asunturëkurmi tsënö yanapakïta jaqiyashqa.

16. Wakin wawqi panikuna humildi kayanqanqa, ¿imachötaq rikakashqa?

¹⁶ Tsë wawqi panikunapaqqa manam fäciltsu karqan tsë cambiukunata rurëqa. Pëkunaqa alläpa kushishqam llapan tiempunkunawan yanapakuyaq. Wakinqa mëtsika watapanam tsënö yanapakïkäyashqa kayarqan. Tsënö yanapakïta jaqirirqa, wakinqa alläpam llakikuyarqan peru tsëpitaqa yachakäriyarqanmi. ¿Imanir? Masqa Jehoväta kuyarninmi. Juk cargurëkurlla o juk sitiuchö yanapakuyänanrëkurlla Jehoväta sirwiyänampaq änikushqa mana kayanqantam yarpäyaq (Col. 3:23). Mëchö y imachö karpis humildi këninkunawan Jehoväta sirwiyanqampitam kushikuyan. Tsë cristiänukunaqa, pëkunapaq Jehovä yarpachakunqanta musyarninmi ‘llapan yarpachakïninkunata pëman churarkuyan’ (1 Pëd. 5:6, 7).

17. Diospa Palabranchö humildi kanapaq mandamanqantsikpita, ¿imanirtaq agradecikuntsik?

¹⁷ Diospa Palabranchö humildi kanapaq mandamanqantsikpitaqa alläpam agradecikuntsik. Humildi kanqantsikqa noqantsikta y wakinkunatam alläpa yanapan. Humildi kanqantsikmi, ima problëmakunapa pasashqapis yanapamantsik, peru masqa, Teyta Jehoväpa mas amïgun kanapaqmi yanapamantsik. “Jatun y Llapanta puëdeq” Jehovä këkarpis, humildi sirweqninkunata alläpa kuyanqampita y valoranqampitaqa alläpam kushikuntsik (Is. 57:15).