1. ¿Imanirtaq Jehoväta wiyakunantsik?

JEHOVÄTAM cäsukunantsik o wiyakunantsik. * Pëmi kamamarquntsik, tsëmi imanö kawanapaq kaqta nimënintsikta puëdin (Rev. 4:11). Peru Jehovätaqa manam tsërëkurllatsu wiyakuntsik, sinöqa mas alli gobernaq kaptinmi. Unë witsankunapitam wakinkunaqa nunakunata gobernayashqa. Peru llapan gobernaqkunapitaqa Jehovällam mas alli kaq, mas yachaq, mas kuyakoq y mas ankupäkoq (llakipäkoq) gobernakoqqa (Ex. 34:6; Rom. 16:27; 1 Juan 4:8).

2. Hebrëus 12:9 a 11 textuchö ninqannöpis, ¿imarëkurtaq Jehoväta wiyakunantsik?

² Jehoväqa manam pëta mantsar wiyanatatsu munan, sinöqa pëta kuyarnin y kuyakoq Teytantsiktanö rikarnin wiyakunantsiktam munan. Kikintsikpa ‘biennintsikpaq’ Jehovä yachatsimanqantsikrëkur pëta wiyakunantsik alläpa precisanqantam apostol Pabluqa nirqan, y tsëtam hebreu cristiänukunaman cartakur escribirqan (leyi Hebrëus 12:9-11).

3. (1) ¿Imanötaq Jehoväta wiyakunqantsikta rikätsikuntsik? (2) ¿Ima tapukïkunapitataq yachakushun?

³ Jehovätaqa cäsukuntsik, imëkachöpis pëta wiyakunapaq y yachënintsikllaman mana markäkunapaq kallpachakurmi (Prov. 3:5). Jehovä imanö kanqampita maslla yachakushqaqa, imatapis imanir ruranqantam entiendishun y tsëqa pëta shumaq wiyakunapaqmi yanapamäshun (Sal. 145:9). Jehovä imanö kanqampita mas yachakurqa, masmi kuyashun. Y Pëta mas kuyashqaqa, manam precisanqatsu imata ruranapaq y imata mana ruranapaq juk listantsik kapamänantsik. Alli kaq rurëkunata Jehovänö rikänapaq y tsëkunapaq pënö pensanapaqmi kallpachakushun y mana alli kaq rurëkunatam melanäshun  (Sal. 97:10). Peru Jehoväta wiyakïqa höraqa difïcilmi kanman. ¿Imanir? ¿Y imatataq gobernaq Nehemïaspita, rey Davidpita y Jesuspa mamänin Marïapita creikoqkunata rikaqkuna, teytakuna y mamakuna yachakïta puëdiyanman? Kë yachatsikïchömi tsë tapukïkunapita yachakushun.

4, 5. Romänus 7:21 a 23 textuchö ninqannöpis, ¿imanirtaq Jehoväta wiyakïqa höraqa alläpa difïcil?

⁴ Jina jutsa ruraq y imallachöpis raslla pantareq kashqam, Jehoväta wiyakïqa höraqa alläpa difïcil kanman. Tsëmi pëta wiyakïqa fäciltsu. Adanwan Ëva Jehoväpa contran churakärir y michanqan frütata mikurirqa, ima alli y mana alli kanqanta kikinkuna akrakuyänampaqmi decidiriyarqan (Gen. 3:22). Kanan witsan nunakunaqa pëkunanöllam Diosta cuentaman churëta munayantsu, y kikinkunallam ima alli y mana alli kanqantapis akrakïta munayan.

⁵ Jehoväta reqikar y kuyëkarpis, höraqa alläpa difïcilmi kanman pëta llapanchö wiyakïqa. Tsëmi apostol Pabluta pasarqan (leyi Romänus 7:21-23). Pënöllam Diospa rikënimpaq alli kaq rurëkunata rurëta munantsik. Peru mana allikunata mana ruranapaqqa llapan junaqkunam kallpachakunantsik.

6, 7. ¿Jina imarëkurtaq Jehoväta wiyakunantsikqa difïcil kanman? Juk willakïwan entienditsikaramï.

⁶ Jina imanö wätashqa kanqantsikpitam Jehoväta wiyakunantsikqa difïcil kanman. Nunakuna pensayanqanqa, cäsi llapanmi Dios ninqampa contran këkäyan, y itsa kanan witsan nunakuna pensayanqannö pensëta jaqinapaqqa, cada junaq kallpachakïkantsik. Juk cäsullata rikärishun.

⁷ Wakin markakunachöqa jövin kaqkunatam niyan atska qellëyoq kayänampaq paqasta junaqta trabajayänampaq. Tsëmi Mary jutiyoq panita pasarqan. * Jehoväpita manaraq yachakurqa, nacionninchö këkaq mas precisaq universidächömi estudiarqan. Familianqa atska qellëyoq kanampaq y reqishqa y respetashqa kanampaqmi juk alli trabäjuta ashinampaq niyarqan. Y pëpis tsëtam munaq. Peru Jehoväpita yachakur y pëta kuyar qallëkurqa juknöpanam pensar qallëkurqan. Tsënö karpis, kënömi nin: “Höraqa atska qellëta ganatsikoq negociukunachö trabäjukunatam rikäri, peru tsëkunaqa Jehoväta sirwinätachi michämanman. Imanö wätayämashqa kayanqampitam, tsëta mana ruranäpaq tsarakunäqa difïcilraq. Tsëmi pëta sirwinäpaq michämaq trabäjukunata mana chaskinäpaq Jehoväta kallpä qoykamänampaq mañakü” (Mat. 6:24).

8. ¿Imatataq qateqnin kaq pärrafukunachö yachakushun?

⁸ Rikanqantsiknöpis Jehoväta wiyakïqa kikintsikpa biennintsikpaqmi. Peru imachöpis autoridäyoq kaqkunaqa, creikoqkunata rikaqkuna kaqnö y teytakuna y mamakuna kaqnöpis, wakinkunata yanapayänan kaptinmi Jehoväta wiyakuyänan. Qateqnin kaq pärrafukunachömi, unë nunakuna autoridäyoq këninkunata Jehovä munanqannö rikätsikuyanqampita yachakurishun.

9. Jerusalenta kutinqanchö, ¿imatataq Nehemïas tarirqan?

⁹ Sirweqninkunata cuidayänampaqmi Jehoväqa creikoqkunata rikaqkunata encargashqa (1 Pëd. 5:2). Jehoväpa markanta gobernaq Nehemïas imanö tratashqa kanqampitaqa, creikoqkunata rikaqkunaqa alläpam yachakïta puëdiyan. Judä markachö respetashqa  nuna karninmi, alläpa precisaq autoridä karqan (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14). Judïukuna imanö këkäyanqanta tarishqa kanqanta rikärishun. Chärirqa, Diospa templuchö mana alli kaqkunata rurëkäyanqanta, y ley mandakunqannö levïtakunapaq ofrendankunata mana qoykäyanqantam musyarirqan. Jina manam säbadu junaqta guardayaqtsu y wakinqa juk nacion warmikunawanmi casakushqa kayarqan. ¿Imatataq Nehemïas rurarqan? (Neh. 13:4-30).

10. Mana allikunata rikar, ¿imatataq Nehemïas rurarqan?

¹⁰ Autoridä karpis, Nehemïasqa manam judïukunata obligarqantsu kikin pensanqanta rurayänampaq. Tsëpa rantinqa, Jehovätam yanapëkunampaq mana jaqipa mañakurqan y judïukunatam Diospa Leyninta yachatsirqan (Neh. 1:4-10; 13:1-3). Jina humildi karmi, Jerusalenpa entëru perqankunata yapë sharkatsiyänampaq creikoq mayinkunata yanaparqan (Neh. 4:15).

11. 1 Tesalonicensis 2:7 y 8 textuchö ninqannöpis, ¿imanötaq wawqi panikunata creikoqkunata rikaqkuna tratayanman?

¹¹ Itsachi creikoqkunata rikaqkunaqa, Nehemïas pasanqan problëmakunapaqa mana pasayanqatsu. Tsënö karpis pëpitaqa imëkatam yachakïta puëdiyan. Këllaman pensarishun. Creikoqkunata rikaqkunaqa wawqi panikunata yanapayänampaqmi tiempunkunata rakiyan. Y manam wakinkunapita mas precisaq kayanqantatsu pensayan, tsëpa rantinqa creikoq mayinkunatam kuyëpa tratayan (leyi 1 Tesalonicensis 2:7, 8). Alläpa kuyakoq y humildi kayanqanqa, wakinkunata imanö parlapäyanqanchömi rikakan. Mëtsika watapana creikoqkunata rikaq wawqi Andresmi kënö nin: “Creikoqkunata rikaqkuna wawqi panikunata respëtuwan y kuyëpa tratayaptin pëkuna kushikuyanqantam cuentata qokurqö. Tsënö tratayanqampitam creikoqkunata rikaqkunata masraq yanapëta munayan”. Jina Antoniupis atska watapanam creikoqkunata  rikar yanapakun y kënömi nin: “Filipensis 2:3 textuchö consëjutam wiyakïta tïrä y wakinkunata noqapitapis mas precisaqtanö rikänapaqmi kallpachakü. Tsëmi pitapis mana mandëkachänäpaq yanapaman”.

12. ¿Imanirtaq creikoqkunata rikaqkunaqa humildi kayänan?

¹² Creikoqkunata rikaqkunaqa Jehovänö kaqllam humildi kayänan. Ciëluchö y Patsachö Autoridäyoq karpis, Jehoväqa imëka allpapitanö humildi kaqta sharkatsimunampaqmi puktin (Sal. 18:35; 113:6, 7). Peru orgullösu kaqkunataqa chikinmi (Prov. 16:5).

13. ¿Imanirtaq creikoqkunata rikaqkunaqa shiminkunata tsaräyänan?

¹³ Creikoqkunata rikaqkunaqa Jehoväta wiyakurmi shiminkunata tsaräyänan. Tsëta mana rurayaptinqa, lasaq shiminkunapa parlapaqkunatam mana allipa contestëkuyanman (Sant. 1:26; Gäl. 5:14, 15). Tsëllaraq parlarinqantsikpaq Andres jutiyoq wawqim kënö nin: “Höraqa pillapis mana allipanö parlapäramanqanta pensarmi, lasaq shimïpa kutitsita munarï. Peru Jehoväta sirweq unë witsan nunakunapita yachakunqämi humildi y manshu kanäpaq yanapamashqa”. Creikoqkunata rikaqkunaqa, kikinkunapura y wawqi panikunata kuyar y shumaq parlaparmi Jehoväta wiyakoq kayanqanta rikätsikuyan (Col. 4:6).

14. ¿Ima cargutataq teyta kaq chaskishqa y imata ruranantataq Jehovä shuyaran?

¹⁴ Familianta diriginampaq y wamrankunata yachatsinampaq y cuidanampaqqa, Jehoväqa teyta kaqtam churashqa (1 Cor. 11:3; Efes. 6:4). Peru manam tsërëkurqa munanqanmannö tratanmantsu. Familianta imanö tratashqa kanqampitam Jehoväta cuentata qonqa (Efes. 3:14, 15). Pë munanqannö familianta dirigirmi, teyta kaqqa Jehoväta wiyakunqanta rikätsikun. Rey David imanö kanqampita estudiarqa, imëkatam yachakïta puëdinman.

15. ¿Imatataq teytakunaqa rey Davidpita yachakuyan?

¹⁵ Manam familianta diriginanllapaqtsu Jehoväqa Davidta churarqan, jina Israel nacionta diriginampaqmi churarqan. Rey karmi alläpa precisaq autoridäyoq karqan. Peru höraqa autoridäyoq kanqampitam provechakurqan y alläpa mana allikunatam rurarqan (2 Sam. 11:14, 15). Tsënö këkarpis, Jehovä ninqanta cäsukunqantaqa rikätsikurqan consejanqanta chaskikurninmi. Shonqupita patsëmi Jehoväman mañakurqan y llapan ninqankunatam wiyakurqan (Sal. 51:1-4). Jina humildi karmi ollqu o warmi consejaptimpis wiyakurqan (1 Sam. 19:11, 12; 25: 32, 33). Pantanqankunapitam yachakurqan y Jehovällata sirwinampaqmi churapakarqan.

16. ¿Imakunatataq teytakuna Davidpita yachakïta puëdiyanman?

¹⁶ Teytakuna, rey Davidpita imakunata yachakïta puëdiyanqëkita rikärishun. Jehoväpita chaskiyanqëki cargutaqa ama mana allipaqa utilizäyëtsu. Pantayanqëkikunapita ama tsapäkuyëtsu y Bibliawan consejayäshunqëkita chaskikuyë. Tsëta rurayaptikiqa, warmikikuna y wamrëkikunam humildi kayanqëkipita respetayäshunki. Jina pëkunawan mañakurqa, imakunapaq yarpachakuyanqëkita Jehoväta willayë. Tsënö rurayaptikiqa, Jehoväpa yanapayäshunëkita wanayanqëkitam familiëkikuna rikäyanqa. Y masqa Jehoväta mas sirwiyänëkipaq churapakäyë (Deut. 6:6-9). Tsëkunata ruraqta rikäyäshunqëkiqa, alläpam pëkunata yanapanqa.

17. ¿Ima carguyoq kayänampaqtaq mama kaqkunata Jehovä permitishqa?

¹⁷ Familiachö y wamrankunata rikëchö juk carguyoq kayänampaqmi Jehoväqa mama kaqkunata permitishqa (Prov. 6:20). Y tsëta shumaq cumpliyanqanqa, wamrankunatam imëpis yanapanqa (Prov. 22:6). Mama kaqkuna Jesuspa mamänin Marïapita imata yachakïta puëdiyanqanta rikärishun.

18, 19. ¿Imakunatataq mamakuna Marïapita yachakïta puëdiyanman?

¹⁸ Marïaqa allim Diospa Palabranta reqeq. Alläpam Jehoväta respetaq y kuyaq. Kawënin chipyëpa cambiarinan kaptimpis, Jehoväta llapanchö wiyakunampaqqa listum këkarqan (Lüc. 1:35-38, 46-55).

¹⁹ Mamakuna, Marïapita imakunata yachakïta puëdiyanqëkita rikärishun. Puntataqa, japallëkikuna Bibliata estudiayë y Jehoväwan alli amïgu kayänëkipaq imëpis mañakuyë. Tsëpitaqa, Jehoväpa rikëninchö mas alli kayänëkipaq pishipäyanqëkichö alliyëta tïrayë. Këllaman pensariyë. Itsa teytëkikunaqa imallapitapis raslla piñakur lasaq shiminkunawan parlapäyäshoq kayäshunki. Tsërëkur qamkunaqa itsa tsënö winashqa karnin familiata tsënö rikë alli kanqanta pensayankiman. Peru tsëpitapis masqa, familiata imanö rikäna kanqanta Jehovä yachëkätsiyäshuptikipis, itsa höraqa wamrëkikuna mana alli portakuyaptin raslla mana piñakuyänëkipaq, y pacienciakoq kayänëkipaqqa difïcilraq kanman (Efes. 4:31). Tsënö pasakuptinqa, alläpam precisanqa Jehoväta mañakuyänëki. Lidia jutiyoq mamam kënö nin: “Höraqa, wamrä mana wiyamaptin lasaq shimïwan mana parlapänäpaqmi, llapan kallpäwan Jehoväta mañakü. Hasta parlëkarninmi upällärirqö y yanapëkämänampaq Jehoväta mañakurqö. Tsëta ruranqämi  raslla mana piñakunäpaq (ajäkunapaq) yanapamashqa” (Sal. 37:5).

20. ¿Wakin mamakunapaqqa ima rurëtaq difïcilraq kaman, peru imanötaq tsëtaqa lograyanman?

²⁰ Jina wakin mamakunapaqqa, wamrankunata kuyayanqanta rikätsiyänanqa manam fäciltsu (Tïtu 2:3, 4). Tsënöqa kayan, wamra kayanqan witsan teytankuna mana kuyayashqa kayaptinmi. Peru pëkunaqa manam tsërëkurtsu teytankunanö kayänan. Jehoväta wiyakoq mamakunaqa, wamrankunata kuyayanqanta imanö rikätsiyänampaq kaqtaqa itsapis yachakuyänanraq. Itsa imanö pensayanqanta, imanö sientikuyanqanta y imanö kayanqanta cambiayänanqa difïcilraq kanman, peru cambiëtaqa puëdiyanmi. Tsëta rurayaptinqa, kikinkuna y familiankunam mas kushishqa kawakuyanqa.

21, 22. Isaïas 65:13 y 14 textuchö ninqannöpis, ¿ima bendicionkunatataq Jehoväta wiyakurqa chaskintsik?

²¹ Jehoväta wiyakunqan kikimpa biennimpaq kanqantam rey Davidqa cuentata qokurqan. Pëmi kënö escribirqan: “Jehovä mandakunqankunaqa allim, shonqutam kushitsin; Jehovä mandakunqankunaqa limpium, nawitam chipapäratsin”. Jina kënöpis nirqanmi: “Jina Leynikiwanmi sirwishoqnikita consejarqunki; tsëkunata wiyakoqqa kushishqam kawakunqa” (Sal. 19:8, 11). Kanan witsankunaqa, Jehoväta wiyakoqkuna y pëta mana wiyakoqkuna imachö jukläya kayanqanqa clärum rikakärin. Jehoväta wiyakoqkunaqa, “shonqunkunachö alli kayanqampitam alläpa kushishqa” kayan (leyi Isaïas 65:13, 14 *).

²² Congregacionta rikaqkuna, teytakuna y mamakuna Jehoväta wiyakuyänampaq kallpachakuyaptinqa, kikinkunam mas kushishqa kawakuyanqa, jina familiankunam mas kushi kushi kayanqa y congregacionchöpis juknöllam kayanqa. Y tsëpitapis masqa, Jehoväpa shonquntam kushitsiyanqa (Prov. 27:11). Tsëpita mastaqa, ¿imataraq munashwan?