1. ¿Imatataq trabajaq mayikikuna o estudiaq mayikikuna tapuyäshunkiman?

 JUK trabajaq mayiki o estudiaq mayiki creenciëkipita tapushuptiki, ¿imanötan sientikunki? ¿Mantsakankiku? Höraqa mantsakantsikmi. Peru tsënö tapumanqantsikwanmi musyantsik imanö sientikuyanqanta o imata pensayanqanta. Y Bibliapitapis parlapäritam puëdishun. Peru wakinkunaqa despreciamarnintsikmi imatapis tapumantsik, tsëpis manam mantsakänantsiktsu. Capaz tsënöqa tapumantsik noqantsikpita mana allikunata parlapäyashqa kayaptin (Hëch. 28:22). Y yarpänantsikmi ‘ushanan tiempukunachöna’ kawanqantsikta, y nunakunaqa ima ‘acuerdumampis chëta’ mana munayanqanta y mantsëpaq kayanqanta (2 Tim. 3:1, 3).

2. ¿Imanötan tranquïlu kanqantsikqa yanapamantsik?

² Creinqantsikkunapita discutita munar pillapis tapumashqaqa, respëtuwan contestëqa manam fäciltsu. Peru ¿imatan yanapamashwan respëtuwan contestanapaq? Tsëpaqqa yanapamäshun tranquïlu o yachanëpaq nuna kanqantsikmi. Yachanëpaq nunaqa, manam ofendiyaptin o contestëta mana yacharpis mantsakar cölerakuntsu (Prov. 16:32). Capazchi tsënö tapumashqa tranquïlulla contestëqa fäciltsu kanman. Peru ¿imatan yanapamashwan creinqantsikkunapita discutita munar o despreciamarnintsik pipis tapumashqa? Y wamrëkikuna kaptinqa, ¿imanötan yanapankiman creiyanqankunapita respëtuwan contestayänampaq? Rikärishun.

3. ¿Imanirtan nintsik yachanëpaq nunaqa mana mantsakoq kanqanta? (2 Timoteu 2:24, 25).

³ ¿Yachanëpaq o tranquïlu nunaqa mantsallïshuku? Manam, valientim. Valienti karmi ofendiyaptimpis tranquïlulla këkan. Yachanëpaqqa kayan Diosnintsikpa santu espïritun yanapaptinllam (Gäl. 5:22, 23). Griëgu idiömachöqa, “yachanëpaq” palabrataqa utilizäyaq mansashqana chukaru cawallupaq parlarmi. Tsë cawalluqa manshuyashqana karpis kallpasapallam këkan. Y noqantsikqa, ¿imanötan yachanëpaq nuna karpis valienti kashwan? Tsënöqa kashun Diosnintsikpa santu espïritun yanapamashqallam. Mëtsikaq Testïgukunam nunakuna discutita munar o despreciarnin imatapis tapuyaptin shumaq tranquïlu y respëtuwan contestayashqa. Tsënö respetakoq kayanqanta rikarmi wakin nunakunaqa espantakuyashqa (leyi 2 Timoteu 2:24, 25). ¿Imatataq rurashwan imëpis yachanëpaq nuna kanapaq?

4. ¿Imatataq yachakuntsik Isaacpita?

⁴ Bibliata leyirninqa, atskaq nunakuna yachanëpaq kayanqantam tarintsik. Pensarishun Isaacllaman. Guerar markachö Isaac täkuptinmi, filisteukunaqa chikiparnin papänin ruratsinqan pözukunata allpawan tsaparkuyarqan. Peru Isaacqa tsë pözupaq pelyar o discutir kanampa rantinmi, juk sitiuta ëwakurnin pözunkuna ruratsikurqan (Gen. 26:12-18). Peru filisteukunaqa tsë pözuchö yakupaqpis pëkunapa kanqantam niyarqan. Tsënö ofendikäyaptimpis Isaacqa manam cölerakurqantsu (Gen. 26:19-25). ¿Imatan Isaacta yanaparqan tsënö ofendikäyaptimpis tranquïlulla kanampaq? Teytankuna yachanëpaq kayanqanchi. Abrahanqa tranquïlu nuna karmi imatapis alli pensëkur ruraq, y Säranam yachanëpaq warmi karqan (1 Pëd. 3:4-6; Gen. 21:22-34).

5. ¿Teytakunaqa wamrankunata yachatsita puëdiyanmantsuraq yachanëpaq nuna kayänampaq? Willakaramuy.

⁵ Teytakunaqa wamrankuna yachanëpaq kayänampaqmi yachatsita puëdiyan. Rikärishun diecisiëti watayoq Maxence jövinta pasanqanta. Maxenceqa escuëlachö o Diospita yachatsikurpis nunakuna mana respetakur parlapäyaptinmi cölerakoq. Tsëmi teytankunaqa yachanëpaq kanampaq yanapayarqan. Teytankunam kënö niyan: “Wamräkunaqa cölerakunampa o mana allipa contestanampa rantinmi tranquïlulla kanampaq kaqta entiendishqa”. Yachanëpaq këta o tranquïlu këta Maxence yachakunqampitaqa, ¡alläpam kushikuntsik!

6. ¿Imanötan Jehoväman mañakunqantsik tranquïlu kanantsikpaq yanapamantsik?

⁶ Këman pensarishun: ¿imataraq rurankiman juk nuna Jehoväpaq mana allita parlaptin o Biblia yachatsikunqampita burlakuptin? Respëtuwan contestanëkipaqmi Jehovä Diosnintsikta santu espïritunta y yachaq këta mañakunëki. Pëmi yanapashunki tranquïlulla contestanëkipaq. ¿Imataraq rurankiman mana allipa contestashqa kanqëkita cuentata qokurqa? Yapëmi Jehoväman mañakunëki, y yapë tsënö pasashuptiki imanö contestanëkipaq kaqmanmi pensanëki. Tsëta ruraptikiqa, santu espïritunwanmi Jehovä yanapashunki raslla o saslla mana cölerakunëkipaq y tranquïlulla kanëkipaq.

7. ¿Imanötan textukunata dememoria yachakunqantsik yanapamäshun nunakuna discutipämanqantsik höra? (Proverbius 15:1, 18).

⁷ Nunakuna discutipämanqantsik hörakuna tranquïlu contestanapaqqa, textukunata dememoria yachakunqantsikmi yanapamäshun. Tsë textukunata yarpänapaqqa, Diospa santu espïritunmi yanapamäshun (Juan 14:26). Këllaman pensarishun: Proverbius libruchö këkaq consëjukunam yanapamantsik yachanëpaq y tranquïlu kanapaq (leyi Proverbius 15:1, 18).  Tsënöllam nimantsik discutipämanqantsik hörakuna raslla o saslla mana cölerakushqaqa kushishqa kanapaq yanapamanqantsikta (Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

8. ¿Imatataq cuentachö katsinantsik juk nuna creinqantsikwan mana acuerdu kar imatapis tapumashqa?

⁸ Alli pensanqantsikqa alläpam yanapakun (Prov. 19:11). Alli pensëta yachaq nunakunaqa, creenciankunapita mana allita parlayaptimpis manam cölerakuyantsu. Këllaman pensarishun: imanömi lamar rurinchö këkaq raju alläpa jatun këkarpis puntanlla rikakun, tsënömi nunakuna tapupämashqapis imanir tapuykämanqantsikta musyashwantsu. Tsëmi manaraq contestarnin alliraq pensanantsik, y yarpänantsikmi imanir tapuykämanqantsikta mana musyanqantsikta (Prov. 16:23).

9. ¿Imanötan Gedeonqa rikätsikurqan alli pensëta yachanqanta y tranquïlu kanqanta?

⁹ Gedeonman pensarishun. Juk kutim Efrain kasta nunakunaqa guërraman mana qayatsinqampita alläpa cölerarnin Gedeonwan discutiyarqan. ¿Imanir-raq tsënöqa cölerakuyarqan? ¿Orgullösutsuraq kayarqan? Imanö kaptimpis, Gedeonqa contestanampaq alliran pensarqan. Tsëmi imanö sientikuyanqanta cuentaman churarnin, respëtuwan y tranquïlulla contestarqan. Tsënö parlapäriptinmi, “pëkunaqa imapis niyarqannatsu” (Juëc. 8:1-3).

10. ¿Imaraq yanapamäshun creinqantsikkunapita tapupämashqa respëtuwan contestanapaq? (1 Pëdru 3:15).

 ¹⁰ Capazchi trabajaq mayintsikkuna o estudiaq mayintsikkunaqa tapumäshun ollquwan warmi kakuyanqan asuntupaq, o ollqupura o warmipura kakuyanqan asuntupaq. Creinqantsikkunata defendita munarpis, pëkuna pensayanqanta cuentaman churëkurmi respëtuwan contestanantsik (leyi 1 Pëdru 3:15). Tapumanqantsikpita ofendikunantsikpa o creinqantsikpita burlakuykanqanta pensanantsikpa rantinmi, yarpachakurnin tapuykämanqantsikta cuentachö katsinantsik. Tsëmi imanir tapumashqapis, respëtuwan y tranquïlu contestanantsik. Tsënö contestashqaqa, capazchi cuentata qokurinqa pensanqan mana alli kanqanta. Nuna mayintsiktaqa ofendimashqa o noqantsikpita burlakuyaptimpis, respëtuwan y tranquïlum imëpis parlapänantsik (Rom. 12:17).

11, 12. Sasa o aja tapukuykunata tapumashqaqa, ¿imatataq puntata ruranantsik? Tsënö rurashqa shumaq parlapärinapaq yanapakunqanta willakaramuy. (Rikäri fötuta).

¹¹ Pensarishun juk trabajaq mayintsik cumpleäñuta imanir mana celebranqantsikta tapumanqantsikman. Tsënö tapumashqaqa, ¿imamantan pensashwan? ¿Amïguntsikkunawan o familiantsikkunawan juntu këta mana gustanqantsiktatsuraq pensan? ¿O trabajaq mayintsikkuna juntakäyanqanta mana allipa rikanqantsiktatsuraq pensan? Tsëmi tapumanqantsikta manaraq contestar, trabajaq mayinkunaman yarpachakunqampita agradecikushwan y pëkunawan kushishqa trabajë gustamanqantsiktam nirishwan. Capazchi tsënö nirishqaqa tranquïlu sientikunqa y cumpleäñu asuntupaq Bibliawan entienditsishqapis shumaq wiyaramäshun.

¹² Capazchi escuëlachö estudiaq mayintsik tapumashwan ollqupura o warmipura kakuyanqan asuntupaq. Capazchi munayanman wakin nunakunanö tsë asuntupaq pensanantsikta. Tsënö tapumashqaqa, kënömi pensarinantsik: “¿Tsënöqa tapuman Testïgukuna creiyanqankunapita mana musyartsuraq? ¿Juk amïguntatsuraq o familiantatsuraq ollqupura o warmipura kakuy gustan? ¿Ollqupura o warmipura kakoqkunata chikinqantsiktatsuraq pensan?”. Tsënö pensarirmi nirishwan, noqantsikpis wakinkunapaq yarpachakunqantsikta y pensayanqanta y decidiyanqantaqa respetanqantsikta (1 Pëd. 2:17). b Capazchi tsënö nirishqaqa tsë asuntupaq Biblia ima ninqanta parlapärinata permitimäshun.

13. ¿Imanöraq yanapankiman “upakunallam Diosmanqa creiyan” niyäshuptiki?

¹³ Capazchi wakinkunaqa creinqantsikkunawan mana acuerdu karnin upakunalla Diosman creiyanqanta nimashwan. Tsëqa manam pensanantsiktsu imata creinqanta musyanqantsiktana (Tïtu 3:2). Këllaman pensarishun: juk estudiaq mayiki nishunkiman Diosmanqa upakunalla creiyanqanta. Tsëqa, ¿evolucion asuntuta allipa musyanqantatsuraq pensankiman? Capazchi tsë asuntumanqa ni pensashqapistsu. Tsëmi evolucion asuntupaq parlapänantsikpa rantin, imallatapis respëtuwan nirishwan pensëkar quedakunampaq. Y puëdikaptinqa Dios kamanqankunapita leyinampaq o videukunata rikänampaq jw.org päginaman yëkunampaq nirishwan. Capaz tsëta leyirir o rikärir masta musyëta munanqa. Respëtuwan tratanqantsikmi yanaparinqa pensanqanta cambianampaq.

14. ¿Imanötan Niall jutiyoq jövin jw.org päginata utilizarqan estudiaq mayinta yanapanampaq?

¹⁴ Niall jutiyoq jövinmi jw.org päginawan estudiaq mayinta yanaparqan Testïgukunapaq  pensanqanta cambianampaq. Niallmi kënö nin: “Juk estudiaq mayïmi imëpis nimaq cientïficukuna niyanqampaqqa pruëbakuna kanqanta, y tsëman creinantsikpa rantin, cuentu librullaman creinqantsikta”. Estudiaq mayin creinqankunapita parlapänanta mana munaptinmi, Niallqa nirqan jw.org päginachö “Bibliachö ninqan y cientïficukuna niyanqan” neqman yëkunampaq. Tsëta leyishqa kanqanta cuentata qokurirmi Diosnintsik kamanqankunapita parlapar qallëkurqan y estudiaq mayinqa wiyakurqannam. Pënö rurashqaqa, noqantsiktapis wiyamäshunmi.

15. ¿Imanötan teytakunaqa wamrankunata yachatsiyanman creiyanqankunapita tapupäyaptin respëtuwan y tranquïlu contestayänampaq?

¹⁵ Teytakunaqa wamrankunatam yachatsiyänan creiyanqankunapita tapuyaptin respëtuwan y tranquïlu contestayänampaq (Sant. 3:13). Wakin teytakunaqa Familiachö Diosta Adorayänan Hörachömi imanö contestayänampaq kaqta yachakuyan. Escuëlachö ima asuntupaq tapuyänampaq kaqman pensëkurmi imanö contestayänampaq kaqta alli yachakuyan. Tsënöllam wamrankunata yachatsiyan tranquïlu y respëtuwan parlapäyänampaq y imatapis musyëta munayanqan yachatsikuypita parlapäyänampaq. (Rikäri “ Imanö contestayänëkipaq familiëkiwan yachakuyë” neq recuadruta).

16, 17. ¿Imanötan jövinkunata yanapanman imanö contestayänampaq yachakuyanqan?

¹⁶ Imanö contestayänampaq familiachö yachakuyanqanqa, jövinkunata yanapan alli entienditsikuyänampaq y creiyanqankunapita kikinkuna següru kayänampaqmi. Y jw.org päginachömi tariyanki “Jóvenes” neqchö “Ponlo por escrito” neqta, tsëtaqa alistayämushqa jövinkuna Jehoväman mas confiakuyänampaq y creiyanqankunapita kikinkuna alli  entienditsikuyta yachayänampaqmi. Tsë publicacionkunata y “Los jóvenes preguntan” neqta familiachö alli yachakurqa, llapankunam creiyanqankunata alli defendita yachakuyanqa, tranquïlu y respëtuwanmi pitapis parlapäyanqa.

¹⁷ Matthew jutiyoq jövinmi willakun imanö contestayänampaq familiachö yachakuyanqan alläpa yanapanqanta. Pëkunaqa escuëlachö ima asuntupaqpis tapuyänampaq kaqman pensëkurmi imanö contestayänampaq kaqta familiachö yachakuyan. Matthewmi kënö nin: “Escuëlachö ima asuntupaqpis tapuyämänampaq kaqman alli pensëkurmi imanö contestanäpaq kaqta yachakuyä. Creinqäkunata alli musyarmi imatapis tapuyämaptinqa, tranquïlu y respëtuwan cläru parlapëta puëdï”.

18. Colosensis 4:6 textu ninqannö, ¿imatataq mas puntaman churanantsik?

¹⁸ Imanöpis contestëta yachanqantsikllaqa manam yanapamäshuntsu. Peru tranquïlu y respëtuwan parlapashqaqa wiyamäshunmi (leyi Colosensis 4:6). Piwampis creenciantsikkunapita parlëqa pelötawan pukllënömi. Pelötata alläpa fuerti jitashqaqa manam pukllëta munayanqatsu, peru shumaqlla jitashqaqa masllam pukllëta munayanqa. Tsënömi creenciantsikkunapita tapupämashqapis tranquïlu y respëtuwan contestashqaqa parlakuyta munayanqa. Capaz wakinkunaqa discutita munayanqa, tsënö kaptinqa manam parlapänantsiknatsu (Prov. 26:4). Discutita munaq nunakunaqa wallkaqllam kayan, peru wakinkunaqa shumaqmi wiyakuyta munayan y parlakuyta munayan.

19. ¿Imatan yanapamäshun creinqantsikkunapita tranquïlu y respëtuwan parlanapaq?

¹⁹ Yachakurinqantsiknömi tranquïlu kanqantsik o yachanëpaq kanqantsikqa imëkachö yanapakun. Tsëmi creinqantsikkunapita nunakuna mana allikunata parlayaptinqa, tranquïlu y respëtuwan contestanapaq Jehoväman mañakunantsik. Tranquïlu y respetakoq karninqa manam piwampis discutiman chäshuntsu. Capazchi tranquïlu y respëtuwan parlapärishqaqa, pensëkäyanqankuna mana alli kanqanta cuentata qokuyanqa y Bibliapita yachatsishqa wiyakuyta munayanqa. Tsëmi creinqantsikkunata “yachanëpaq geniuwan y shonqupita respetakur” contestanapaq listu këkänantsik (1 Pëd. 3:15). ¡Tranquïlu y yachanëpaq karpis valienti kashun!