1. ¿Imapitataq següru këkantsik?

 NOQANTSIKQA allim musyantsik Jehovä kuyamanqantsikta y alli kawakunata munanqanta (Rom. 8:35-39). Tsënöllam musyantsik Biblia mandakunqankunata cäsukuyqa, biennintsikpaq kanqanta (Is. 48:17, 18). Peru mana shuyaranqantsik problëmakunapa pasarqa, ¿imataraq rurashwan?

2. ¿Ima problëmakunapataq pasashwan y imataraq tapukushwan?

² Jehoväpa sirweqninkunaqa llapantsikmi problëmakunapa pasantsik. Këllaman pensarishun: capaz familiantsikkuna mana allikunata ruramäshun o parlamäshun. O capaz qeshyapäkurnin Jehoväta alli sirwita puëdishuntsu. O desgraciakuna kaptin alläpa sufrishun. O creenciantsikrëkur nunakuna chikir qatikachämäshun. Tsëkunapa pasarqa, capazchi kënö pensashwan: “¿Imanirtan këqa pasëkäman? ¿Imatapis mana allitaku rurarqö? ¿Mananatsuraq Jehovä bendicikäman?”. Tsënö sientikushqa karqa, ama qelanäkuritsu. Jehoväpa mëtsikaq sirweqninkunam tsënöpa pasayan (Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3).

3. ¿Imatataq yachakuntsik Salmus 34:19 ninqampita?

³ (Leyi Salmus 34:19). Kë versïculuchöqa nimantsik alli ruraq nunakunaqa sufriyänampaq kaqta y tsë sufrimientukunapita Jehovä libranampaq kaqtam. Tsë sufrimientukunapita libramänapaqqa, imanö tiempuchö kawëkanqantsikta cuentachö katsinatam Jehovä munan. Rasunmi, alli kawakunantsikta Jehovä munaptimpis kë vïdachöqa imëka problëmakunapam  pasashun (Is. 66:14). Peru masqa Jehovä munan shamoq tiempuchö alli kawakunapaq kaqman pensanatam. Tsë tiempuchö rasumpa alli kawakunatam munan (2 Cor. 4:16-18). Peru tsë tiempu chämunqanyaqqa, imëka problëmakunachö tsarakunapaqmi Teyta Jehovä cada junaq yanapamantsik (Lam. 3:22-24).

4. ¿Imatataq këchö yachakushun?

⁴ Këchömi yachakushun, Jehoväpa unë sirweqninkuna problëmakunapa pasayanqanta y kanan witsampis pasayanqanta. Problëmakunapaqa mana pensanqantsik hörakunam pasarishwan, peru Jehoväman confiakushqaqa alli tsarakunapaqmi yanapamäshun (Sal. 55:22). Tsë nunakunapita yachakurnin kënö tapukushun: “Pë pasanqampa pasarqa, ¿imataraq ruräman karqan? ¿Imanötan këqa yanapaman Jehoväman mas confiakunäpaq? ¿Imatataq yachakü kë nuna ruranqampita?”.

5. ¿Imatataq Jacobta Laban rurarqan? (Rikäri jana qaranchö këkaq dibüjuta).

⁵ Jehoväpa unë sirweqninkunaqa mana pensayanqan problëmakunapam pasayarqan. Jacobllaman pensarishun, pëtaqa papäninmi nirqan Jehoväta adoraq Labanpa warmi wamranwan casakunampaq. Tsëta ruraptinqa, Jehovä bendicinampaq kaqtam nirqan (Gen. 28:1-4). Tsëta cäsukurmi, Jacobqa Canaanpita viajarqan Labanpa warmi wamranwan casakunampaq. Labanpaqa ishkëmi warmi wamrankuna karqan: mayor kaqmi karqan Lëa y menor kaqmi Raquel. Peru Jacobqa menor kaqtam kuyarqan. Y pëwan casakunampaqmi siëti wata trabajanampaq änikurqan (Gen. 29:18). Peru manam Jacob pensanqannötsu karqan. Labanqa parlayanqanta mana cumplirmi, mayor kaq wamran Lëawan casaratsirqan. Tsëpita semäna pasariptinnam Raquelwampis casaratsirqan, peru tsëpaqqa siëti wata masraq trabajanantam mañarqan (Gen. 29:25-27). Peru manam tsëllatsu pasakurqan. Labanqa 20 watapam Jacobta alläpa trabajatsirqan y manam tsë trabäjumpita shumaqqa pagarqantsu (Gen. 31:41, 42).

6. ¿Ima problëmakuna maspataq Jacob pasarqan?

⁶ Jacobqa mas problëmakunapam pasarqan. Atska tsuriyoqmi karqan, peru tsurinkunaqa chikinakuyaqmi. Tsëmi Josëta esclävupaq rantikuykuyarqan. Simeonwan Levïnam familiampa y Jehoväpa jutinta mana allichö quedatsiyarqan. Y Jacobpa mas kuyanqan kaq warmin Raquelmi, ishkë kaq wamranta qeshpikuykar wanukurqan. Y markanchö mikuy mana kaptinmi edäna këkarpis, Jacobqa Egiptu markata täkoq ëwakurqan (Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).

7. ¿Imanötan Jehoväqa Jacobta yanaparqan?

⁷ Tsënö problëmakunapa pasëkarpis, Jacobqa Jehoväman y änikunqankunamanmi markäkurqan o yärakurqan. Y Jehoväqa clärum willarqan pëwan kushishqa këkanqanta. Këllaman pensarishun: imëkata engañar Laban alläpa trabajëkätsiptimpis, Jehovä bendiciptinmi Jacobqa imëkayoq karqan. Y alläpachi kushikurqan wanushqa këkanqanta pensëkarpis Josëwan tinkunanta Diosnintsik permitinqampita. Tsë llapan problëmakunataqa Jacob aguantarqan Jehoväman rasumpa markäkurmi o yärakurmi (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Noqantsikpis Jehovä Diosnintsikwan alli amïgu karqa, imëka problëmapa pasarpis allim aguantashun.

8. ¿Imatataq gobernanti David rurëta munarqan?

 ⁸ Kananqa gobernanti Davidman pensarishun. Pëqa manam llapan munanqantatsu Jehoväpaq rurëta puëdirqan. Këllaman pensarishun: pëqa Diosnintsikpaqmi juk templuta rurëta munarqan. Tsëmi Diospa willakoqnin Natanta willaptinqa, pëqa kënö nirqan: “Teyta Dios yanapëkäshuptikiqa pensanqëkita rurë” (1 Crön. 17:1, 2). Tsënö niptinqa, ¡imaraq David kushikurqan! Jinan hörachi templuta ruranampaq alistapakur qallëkurqan.

9. ¿Imatataq David rurarqan templuta manana ruranampaq kaqta musyarir?

⁹ Peru Jehoväpa willakoqnin Natanqa tsë paqasllam kutir Davidta willarqan templutaqa pë mana ruranampaq kaqta, sinöqa juk tsurin ruranampaq kaqta (1 Crön. 17:3, 4, 11, 12). Tsëta musyarir, ¿imatataq David rurarqan? Qelanar dejarinampa rantinmi, wamran Salomon templuta ruranampaq qellëta y materialkunata alistar qallëkurqan (1 Crön. 29:1-5).

10. ¿Imanötan Jehoväqa Davidta bendicirqan?

¹⁰ Templuta pë mana ruranampaq kaqta willarirmi, Jehoväqa Davidwan juk acuerduta rurarqan. Tsë acuerdutaqa rurarqan pëpa juk kastan imëyaqpis gobernanampaqmi (2 Sam. 7:16). Shumaq Patsachö Mil Watapa Jesus Gobernamunqan witsanqa, Davidqa alläpachi kushikunqa pëpa kastampita Jesus yurishqa kanqanta musyarir. Davidpaq Biblia willakunqanwanmi musyantsik Diosnintsikpaq llapan munanqantsikta rurëta mana puëdishqapis, Pëqa mana shuyaranqantsikkunawan bendicimänapaq kaqta.

11. Shuyaräyanqan Diospa Gobiernun mana chashqa këkaptimpis, ¿ima bendicionkunatataq punta cristiänukuna chaskiyarqan? (Hëchus 6:7).

¹¹ Punta cristiänukunapis mana shuyaräyanqan problëmakunapam pasayarqan. Këllaman pensarishun: pëkunaqa alläpam munëkuyarqan Diospa Gobiernun tsë tiempuchö chänanta, peru manam pensayanqannötsu karqan (Hëch. 1:6, 7). Tsëqa, ¿imatataq rurayarqan? Qelanäkuriyänampa rantinmi, mana dejëpa yachatsikuyarqan. Mëtsë markakunapa yachatsikurmi, cuentata qokuriyarqan yachatsikuyanqanta Jehovä bendicikanqanta (leyi Hëchus 6:7).

12. ¿Imatataq punta cristiänukuna rurayarqan alläpa mallaqë tiempuchö?

¹² Punta cristiänukuna kawayanqan witsanqa, ‘entëru patsachömi’ alläpa mallaqë karqan (Hëch. 11:28). Y cristiänukunapis tsëtaqa sufriyarqanmi. Capazchi teyta kaqkunaqa yarpachakuyarqan familiankunata imanö manteniyänampaq kaqman. Y jövin kaqkunaqa, Jehovä Diosnintsikta maslla sirwita munarpis alliraqchi pensayarqan. Imanö kaptimpis, pëkunaqa llapan puëdiyanqanmannömi yachatsikuyarqan y Judëachö faltapakuykaq cristiänu mayinkunatam tariyanqankunawan yanapayarqan (Hëch. 11:29, 30).

13. Punta cristiänukunaqa, ¿ima bendiciontataq chaskiyarqan mallaqë tiempuchö?

¹³ Punta cristiänukunaqa, ¿ima bendiciontataq chaskiyarqan mallaqë tiempuchö? Wakin cristiänukunaqa cristiänu mayinkuna yanapayaptinmi cläru rikäyarqan Jehovä cuidëkanqanta (Mat. 6:31-33). Y yanapaqnin cristiänu mayinkunataqa masraqchi kuyayarqan. Y yanapakoq kaqkunapis kushishqachi sientikuyarqan (Hëch. 20:35). Mana alli tiempuchöpis yanapanakuyanqampitam Jehoväqa llapankunata bendicirqan.

14. ¿Imatan Bernabëtawan apostol Pabluta pasarqan, y imatataq lograyarqan mana qelanäkuriyanqampita? (Hëchus 14:21, 22).

¹⁴ Punta cristiänukunataqa mana pensayanqan hörakunam mëtsika kuti chikir qatikachäyarqan. Listra markachö yachatsikuykäyaptin Bernabëtawan apostol Pabluta ima pasanqanta rikärishun. Qallananllachöqa, tsë markachö nunakunaqa kushishqam wiyakuyarqan. Peru wakin chikikoq nunakunam  tsë nunakunata willapäyarqan, tsëmi wakin nunakunaqa Pablutawan Bernabëta rumiwan tsampiyarqan o saqmayarqan y wanushqatanönam dejariyarqan (Hëch. 14:19). Peru Bernabëwan Pabluqa juk markakunapa ëwarmi yachatsikur sïguiyarqan. ¿Imatataq lograyarqan tsëta rurayanqanwan? “Mëtsika nunakunata[m] Jesuspa qateqnin tikrayänampaq” yanapayarqan, y wawqi panikunatanam shumaq parlapar y necesitäyanqankunawan yanapar animayarqan (leyi Hëchus 14:21, 22). Bernabëwan Pabluqa manam chikir qatikachäyaptimpis qelanäkuriyarqantsu, tsëmi mëtsikaq nunakunata yanapayarqan. Tsënöllam noqantsikpis mana qelanëpa Jehovä mandamanqantsikkunata rurarqa, mëtsika bendicionkunata chaskishun.

15. ¿Imatataq wawqi Alexander Macmillanpita yachakunki?

¹⁵ Jehoväpa mëtsikaq sirweqninkunam 1914 wata manaraq kaptin, ciëluta ëwakuyta shuyaräyarqan. Pëkunapita jukqa karqan wawqi Alexander Macmillanmi. Pëmi 1914 wata setiembri killachö discursarnin kënö nirqan: “Capazchi kananllana kë discursuta ruraramü”. Peru manam pensanqannötsu karqan. Tsëpita tiempu pasariptinmi kënö nirqan: “Wakinnïkunaqa ciëluta jinan höra ëwakuyänäpaq kaqta pensarqa, alläpatachi shuyaräyarqö”. Tsëpitanam kënö nirqan: “Tsëpa rantinqa, Señorta sirwirnin ocupädu kanantsik tiempum”. Tsëtam pëqa rurarqan. Kushishqam yachatsikurqan, Jehoväta sirwiyanqanrëkur carcelchö këkaq wawqikunatam yanaparqan y edäna këkarpis reunionkunamanqa manam ëwëta dejarqantsu. Ciëluta ëwanampaq kaqta shuyaranqan tiemputaqa allim provecharqan. ¿Imanötan tsëqa yanaparqan? Wanukunampaqna këkarmi, 1966 watachö kënö nirqan: “Jehoväman unë markäkunqänöllam o yärakunqänöllam kanampis markäkuykä”. Wawqi Macmillanpitaqa yachakuntsik kë mana alli tiempu ushakänanta shuyararpis, pënölla alli tsarakunapaqmi (Heb. 13:7).

16. ¿Ima problëmapataq wawqi Jennings y warmin pasayarqan? (Santiägu 4:14).

¹⁶ Jehoväpa mëtsika sirweqninkunam mana pensayanqan hörakuna alläpa qeshyakurkuyan. Wawqi Herbert Jennings pasanqanllaman pensarishun. b Pëmi willakurqan Ghäna nacionchö misionërunö yanapakurnin warminwan kushishqa kayanqanta. Peru tiempuwanmi doctorkuna willariyarqan peqanchö o umanchö qeshya kanqanta. Tsë pasakunqantaqa wawqi Jennings nirqan, “waränin pasakunampaq kaqta mana musyashqa kanqantam”, tsëtaqa nirqan Santiägu 4:14 (leyi) ninqanman pensarmi. Tsëpitanam kënö nirqan: “Ghäna nacionpita ëwakuyänäpaqmi alistakuyarqä y kuyë amïgükunapita despidikurirmi, Canadä nacionta tratamientuta chaskinäpaq ëwakuyarqä”. Wawqi Jenningstawan warmintaqa Jehovä Diosnintsikmi yanaparqan mana allikunapa pasëkarpis kushishqa sirwirnin sïguiyänampaq.

17. ¿Imanötan wakin wawqi panikunata yanaparqan wawqi Jennings pasanqan?

 ¹⁷ Wawqi Jennings pasanqankunapita willakunqanqa, wakin wawqi panikunatapis yanapashqam. Juk panim kënö nin: “Pë pasanqankunata leyinqätanöqa manam imëpis leyishqatsu karqä. Turi Jenningsqa salorninta cuidananrëkurmi misionëru këninta dejarqan, tsëta leyinqämi yanapamarqan noqapis pasëkanqäkunata juknöpana rikänäpaq”. Juk wawqinam kënö nin: “Peqächö o umächö qeshya kaptinmi, diez watapitapis masna anciänu këkar anciänu këta dejarirqä. Manana anciänu karmi alläpa llakikurqä, tsëmi wakinkuna pasayanqankunata leyitapis munaqtsu kä. Peru wawqi Jennings pasanqankunachö alli tsarakunqanta leyinqämi alläpa yanapamarqan”. Këwanmi yachakuntsik mana pensanqantsik hörakuna problëmakunapa pasarpis alli tsarakurqa, wakinkunata animëta puëdinqantsikta. Tsëmi, mana allikunapa pasarnimpis alli tsarakoqta rikämarnintsikqa wakinkunapis alli tsarakuyanqa (1 Pëd. 5:9).

18. ¿Imatataq yachakuntsik Nigeria nacionpita viuda panintsikpita? (Rikäri fötukunata).

¹⁸ COVID-19 qeshyawanmi Jehoväpa mëtsikaq sirweqninkuna imëka mana allikunapa pasayashqa. Nigeria nacionpita juk viuda panintsik pasanqanman pensarishun. Pëpaqa mikuynimpis y qellënimpis manam karqantsu. Y juk täza arrozninkunallana këkaptinmi, juk qoya o wärë warmi wamran kënö tapurqan: “Këta mikurirqa, ¿imatanaraq mikushun?”. Panintsiknam kënö nirqan: “Manam mikuyta rantinapaq qellënintsik kannatsu. Peru Sarepta markapita viuda ruranqantam ruranantsik. Këta mikur usharirqa, Jehovämanmi confiakunantsik” (1 Rëy. 17:8-16). Y tsë junaqllam almuerzuta cocinakuytapis manaraq pensayaptin, wawqikuna vïvirisninkuna chäratsiyarqan. Y ishkë semäna maspaqmi tinkunaq. Tsëwanmi panintsikqa cuentata qokurqan wamranta parlapanqanta Jehovä wiyashqa kanqanta. Tsëwanmi cläru rikantsik mana allikunapa pasanqantsikkunaqa, Jehovä Diosnintsikman mas confiakunapaq yanapamanqantsikta (1 Pëd. 5:6, 7).

19. ¿Imapataq pasarqan wawqi Alexei Yershov?

¹⁹ Kë qepa watakunataqa mëtsika wawqintsikkunam mana shuyaräyanqan problëmakunapa pasayashqa: autoridäkunam chikir qatikachäyashqa. Rikärishun Rusia nacionpita  Alexei Yershov wawqi pasanqanta. Pëqa 1994 watachömi bautizakurqan, tsë witsanqa Testïgukunaqa tsë nacionchö librim yachatsikuyaq. Peru tsëpitaqa cambiarirqanmi. 2020 watachömi, wawqi Yershovpa wayinman yëkuykur policïakuna cösasninkunata registrayarqan y mëtsikatam apakuyarqan. Y killakuna pasariptinnam, videukunata rikëkur “mana allitam rurashqa” nir acusayarqan. Tsë videutaqa, juk nunam Bibliata estudiaq tukurlla juk wata maspa grabashqa kanaq. Tsë nunaqa, ¡alläpa traicionërum kanaq!

20. ¿Imatataq wawqi Yershov rurashqa Jehoväwan mas amïgu kanampaq?

²⁰ Mana allikunapa pasanqanqa, ¿wawqi Yershovta yanapashqaku? Awmi. Jehoväwan mas amïgu kanampaqmi yanapashqa. Kikinmi kënö nin: “Kananqa, warmïwan juntum Jehoväman mas seguïdu mañakuyä. Pë mana yanapamaptinqa, manachi kë problëmakunata aguantämantsu”. Tsëpitanam kënö nin: “Y mana qelanäkurinäpaqqa, Bibliata estudianqämi yanapaman. Jehoväpa unë sirweqninkuna pasayanqankunamanmi alli pensä. Mana allikunapa pasarnin tranquïlu sientikunapaq y Jehoväman mas confiakunapaqmi Bibliachöqa atska willakuykuna kan”.

21. ¿Imatataq yachakurquntsik?

²¹ Këchöqa yachakurquntsik mana pensanqantsik hörakuna mana allikunapa pasarpis Jehoväman confiakushqaqa, yanapamänantsikpaq kaqtam. Diospa Palabranmi kënö nin: “Alli ruraq nunakunaqa imëka mana allikunapam pasayan, peru Teyta Jehovämi imëkapa pasayaptimpis yanapan” (Sal. 34:19). Tsëmi, mana allikunapa pasanqantsikllaman yarparäkunapa rantinqa, Jehovä Diosnintsik poderninwan yanapamänapaq kaqman masqa yarparänantsik. Tsënöpam, apostol Pablunöpis kënö nishun: “Teyta Dios poderninwan yanapamaptinmi, imata ruranäpaqpis kallpä kan” (Filip. 4:13).