1. ¿Imanötan juk wamra rikätsikurqan wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta següru këkanqanta?

 MATTHEW jutiyoq wamrataqa mana kachakaq qeshyayoq kaptinmi atska kuti operayarqan. Peru siëti watayoq këkarmi, JW Broadcasting^® progrämata familianwan rikäyarqan. Y tsë progrämapa ushananchömi yarqamurqan videuyoq müsica, y tsëchömi rikäyarqan wanushqa familiankuna kawariyämuptin familiankuna kushishqa chaskikäyanqanta. b Tsë progräma ushariptinmi, Matthewqa papäninta y mamäninta makimpita aptarkur kënö nirqan: “Mamä, papä, ¿rikäyarqunkiku? Noqapis wanurqa kawarimushaqmi. Shuyarëkäyämanki”. Matthew tsënö markäkunqanta o yärakunqanta rikarqa, ¡alläpachi teytankuna kushikuyarqan! Matthewqa wanurir kawarimunampaq kaqtaqa segürum këkarqan.

2, 3. ¿Imanirtan wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman seguïdu pensanantsik?

² Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqmanqa seguïdum pensanantsik (Juan 5:28, 29). ¿Imanirtan seguïdu pensanantsik? Mana shuyaranqantsik höram alläpa grävi qeshyarishwan o familiantsikkunapis wanuriyanman (Ecl. 9:11; Sant. 4:13, 14). Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman confiakunqantsikmi yanapamäshun, tsënö pruëbakunapa pasarnin alli tsarakunapaq (1 Tes. 4:13). Bibliachömi nimantsik Teytantsik Jehovä alli reqimanqantsikta y kuyamanqantsikta (Lüc. 12:7). Jehoväqa allichi reqimantsik, tsëchi wanukushqaqa punta kanqantsiktanölla y pensanqantsiktanölla kawaritsimäshun. Pëqa alläpam kuyamantsik, tsëmi imëyaqpis kawakunapaq änimantsik. Y wanukushqapis kawaritsimänapaqmi änimantsik.

³ Këchömi yachakushun wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman imanir confiakunapaq kaqta. Tsënöllam yachakushun “turikiqa kawarimunqam” nir Jesus Martata ninqanta, tsëmi maslla markäkunapaq o yärakunapaq yanapamäshun (Juan 11:23). Tsëpitanam yachakurishun wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla confiakunapaq imata ruranapaq kaqta.

4. Änimanqantsikkunaman creinapaqqa, ¿imatataq musyanantsik? Juk igualatsikuywan willakaramuy.

⁴ Änimanqantsikkunaman creinapaqqa, musyanantsikmi tsë änimaqnintsik nuna rurëta munanqanta y puëdinqanta. Këllaman pensarishun: wayintsikta shukukuy vientu ushakäratsinman. Tsëna juk amïguntsikqa kënö nimashwan: “Wayikitaqa yapë rurarishun. Noqam yanapashqëki”. Musyantsikmi tsë amïguqa rasumpa parlëkanqanta y yanapamënintsikta munanqanta. Tsënöllam musyantsik wayi rurëta yachanqanta y herramientankunapis kanqanta, tsëmi änimanqantsikmanqa creintsik. ¿Y Diosnintsikqa wanushqakunata kawaritsimuyta munantsuraq y puëdintsuraq?

5, 6. ¿Imanirtan següru këkantsik wanushqakunata Jehovä kawaritsimuyta munanqanta?

⁵ ¿Teyta Jehoväqa munantsuraq wanushqakunata kawaritsimuyta? Awmi. Tsëmi Palabran Bibliaman qellqatsirqan wanushqakunata kawaritsimunampaq kaqta (Is. 26:19; Os. 13:14; Apoc. 20:11-13). Jehoväqa imata änikurpis cumplinmi (Jos. 23:14). Jehoväqa alläpam munëkun wanushqakunata kawaritsimuyta. ¿Imanirtan tsënö nintsik?

⁶ Job ninqanman pensarishun. Pëqa wanukuptin, Jehovä kawaritsimuyta alläpa munanqantam nirqan (Job 14:14, 15). Tsënöllam Jehoväqa wakin sirweqninkunatapis kawaritsimuyta munan, y alli saloryoq imëyaqpis kushishqa kawakuyänantam munan. ¿Y pëta mana reqikar wanushqakunataqa kawaritsimunqatsuraq? Awmi (Hëch. 24:15). Jehoväqa munan tsë nunakunapis amïgunkuna kayänanta y kë Patsachö imëyaqpis kawakuyänantam (Juan 3:16). Tsëkunawanmi cläru musyantsik Jehoväqa wanushqakunata kawaritsimuyta munanqanta.

7, 8. ¿Imanirtan següru këkantsik wanushqakunata Jehovä Diosnintsik kawaritsimuyta puëdinampaq kaqta?

⁷ ¿Jehoväqa wanushqakunata kawaritsimuyta puëdinmantsuraq? Awmi. Pëqa, ‘Llapanta Puëdeq Diosmi’ (Apoc. 1:8). Jehoväpita mas puëdeqqa manam ni ima kantsu, tsëmi wanuytapis ushakätsinqa (1 Cor. 15:26). Tsëta musyarqa alläpam kushikuntsik y confiakuntsik. Emma Arnold jutiyoq pani pasanqanman pensarishun. Pëqa familianwanmi Ishkë kaq Jatun Guërra witsan imëka mana allikunapa pasayarqan, y familiankunaqa näzi gobiernu witsanmi alläpa sufritsikoq carcelchö wanuyarqan. Y pëkunapaq warmi wamran llakikuptinmi kënö nirqan: “Wanushqakuna imëpis mana kawariyämunan kaptinqa, wanuyqa Diospitapis mas puëdeqchi kanman, ¿aw?”. Jehoväpita mas puëdeqqa, manam ni imapis kantsu. Pëmi kamamarquntsik, tsëmi wanushqakunatapis kawaritsimunqa.

⁸ Tsënöllam wanushqakunata Jehovä kawaritsimunampaq kaqmanqa confiakuntsik, llapantapis yarpëta puëdiptin. Bibliam willakun llapan estrëllakunata cada ünuta jutimpa qayanqanta (Is. 40:26). Pëqa llapan wanushqa nunakunatam yarparëkan (Job 14:13; Lüc. 20:37, 38). Y manaraq wanukur imanö kayanqanta, imanö kawakuyanqanta y imakunata pensayanqantam llapanta yarpëta puëdin.

9. ¿Imanirtan wanushqakunata Diosnintsik kawaritsimunampaq kaqman creinki?

 ⁹ Yachakurinqantsiknömi, wanushqakunata Jehovä kawaritsimunampaq kaqmanqa confiakuntsik kawaritsimuyta munaptin y puëdiptin. ¿Imanir mastan wanushqakunata kawaritsimunampaq kaqman confiakuntsik? Wakin wanushqakunata kawaritsimushqana kaptinmi. Bibliata qellqayanqan tiempuchömi, Jehoväqa wakin nunakunata y hasta Jesustapis poderninwan yanaparqan wanushqakunata kawaritsiyänampaq. Juk nunata Jesus kawaritsinqampita yachakurishun. Tsëtaqa willakun Juan librupa 11 kaq capïtulunmi.

10. ¿Imatan pasakurqan Betaniapita ishkë junaq ëwananchö Jesus këkaptin, y Jesusqa jinan höraku ëwarqan? (Juan 11:1-3).

¹⁰ (Leyi Juan 11:1-3). Jesuspa amïgunkuna Läzaru, Marïa y Martaqa Betania markachömi täkuyarqan (Lüc. 10:38-42). Y Läzaruqa 32 wata ushaqchömi qeshyarirqan, y paninkunaqa alläpa yarpachakurmi juk willakoqta Jesusman mandayarqan. Jesusqa, Jordan mayupa wak tsimpanchömi, Betaniapita ishkë junaq ëwananchö këkarqan (Juan 10:40). Jesusta willayänan junaqpaqqa, Läzaru wanurirqanmi. Peru Jesusqa amïgun wanukushqa këkanqanta musyëkarpis, ishkë junaqran këkanqanchö quedakurqan y tsëpitaran ëwarqan. Betaniaman chänampaqqa, Läzaru wanunqanqa chusku junaqnam pasarishqa karqan. ¿Imanirtan jinan höra ëwarqantsu? Jesusqa amïgunkunata yanapanampaq y Jehoväta alabanampaqmi juk milagruta rurëta munarqan (Juan 11:4, 6, 11, 17).

11. ¿Imatataq yachakuntsik alli amïgukunayoq këpita?

¹¹ ¿Imatataq alli amïgukunayoq këpita yachakuntsik? Marïawan Marta Jesusman willakoqta mandarqa, manam ëwanampaqtsu qayëkätsiyarqan, sinöqa, amïgun qeshyanqanllatam willëkätsiyarqan (Juan 11:3). Y Läzaru wanuriptinqa, Jesusqa këkanqanllapitam kawarkatsinman karqan. Peru Jesusqa amïgankuna Marïatawan Martata yanapëta munarmi, Betaniata ëwarqan. ¿Qampapis yanapayäshunëkipaq alli amïguykikuna kapushunkiku? Tsënö kaptinqa, imëka “desgraciakunapa” pasanqëki hörakuna yanapayäshunëkipaq kaqtachi següru këkanki (Prov. 17:17). Noqantsikpis Jesusnö karqa, wakinkunapaq alli amïgum kashun. Kananqa ima pasanqanta rikärishun.

12. ¿Imatataq Martata Jesus änirqan, y imanirtan Martaqa äninqanman confiakurqan? (Juan 11:23-26).

¹² (Leyi Juan 11:23-26). Betania markaman Jesus chëkanqantana musyarirmi, Martaqa taripärir Jesusta kënö nirqan: “Teytë, këchö kaptikiqa manachi turï wanunmantsu karqan” (Juan 11:21). Awmi, Jesusqa Läzaruta alliyäratsinmanmi karqan, peru pëkuna mana pensayanqantam rurëta munarqan. Jesusmi Martata kënö änirqan: “Turikiqa kawarimunqam”. Y tsë äninqanman maslla confiakunampaqmi kënö nirqan: “Noqam wanushqakunata kawaritseq y nunakunata kawëkaqta katseq kä”. Jesustaqa Diosnintsikmi yanaparqan wanushqakunata kawaritsimunampaq. Tsë junaqyaqqa, Jesusqa juk warmi wamrata y juk jövintam  kawaritsishqana karqan. Capazchi pëkunaqa tsë junaqllaraq wanukushqa kayarqan (Lüc. 7:11-15; 8:49-55). Peru ¿chusku junaqna wanushqata y cuerpumpis ismur qallëkaqtanaqa kawaritsita puëdinmantsuraq karqan?

13. Juan 11:32-35 ninqannö, ¿imanötan Jesus sientikun Marïata y pëwan këkaqkunata waqëkaqta rikarnin? (Rikäri dibüjuta).

¹³ (Leyi Juan 11:32-35). Läzarupa juknin kaq panin Marïapis, Martanöllam Jesusta kënö nin: “Teytë, këchö kaptikiqa, manachi turï wanunmantsu karqan”. Marïapis y pëwan llapan këkaqkunapis alläpa llakishqam këkäyan. Tsëta rikarmi, Jesusqa alläpa llakipan y hasta waqarin. Pëqa musyanmi pï karpis wanukuptinqa, familiankuna alläpa sufriyanqanta, tsëmi yanaparita munan.

14. ¿Jehovä imanö sientikunqantataq musyantsik Marïa waqaptin Jesus waqanqampita?

¹⁴ Marïa waqaqta rikar Jesus waqarinqanwanmi musyantsik, Jehovä Diosnintsik llakipämanqantsikta. ¿Imanirtan tsënö nintsik? Pasaqchö yachakunqantsiknömi, Jesusqa Teytan pensanqannölla pensan y Pënölla llakipämantsik (Juan 12:45). Tsëqa, ¿imatataq entiendintsik amïgunkuna waqayaqta rikarnin Jesus waqanqampita leyirqa? Mana allikunapa pasarnin waqashqaqa Jehovä Diosnintsik llakipämanqantsiktam (Sal. 56:8). Jehovä Diosnintsik tsënö llakipäkoq kanqanta musyarnin, ¿manaku maslla reqita munantsik?

15. Juan 11:41-44 ninqannö, ¿imatataq Jesus rurarqan Läzaru pamparanqanman chärirnin? (Rikäri dibüjuta).

¹⁵ (Leyi Juan 11:41-44). Jesusqa Läzaru pamparanqanman chärirmi, tsaparëkaq rumita jipiyänampaq mandakun. Tsënam Martaqa, aya asyëkanqantana nin. Y Jesusnam kënö nin: “¿Manaku nirqaq creirqa Teyta Diospa chipapäkoq poderninta rikänëkipaq kaqta?” (Juan 11:39, 40). Tsëpitanam Jesusqa llapan nunakuna rikëkäyaptin, ciëluman rikëkur mañakurin. Tsëtaqa ruran, ruranqanta rikärir Jehoväta alabayänanta munarmi. Tsëpitanam fuertipa kënö nin: “¡Läzaru, yarqamuy!”. Y Läzaruqa pamparëkanqampitam yarqaramun. Wakin nunakuna mana creiyanqantam Jesusqa rurarin (rikäri Biblia de estudiuchö Juan 11:17 textupa nötanta).

16. ¿Imanötan Juan librupa 11 kaq capïtulun willakunqan yanapamantsik wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman confiakunapaq?

¹⁶ Juan librupa 11 kaq capïtulun willakunqanmi yanapamantsik wanushqakunata Diosnintsik kawaritsimunampaq kaqman confiakunapaq. Yarpärishun Martata Jesus kënö äninqanta: “Turikiqa kawarimunqam” (Juan 11:23). Jesusqa Teytannöllam änikunqankunataqa cumplin. Waqanqanwanmi rikätsimantsik wanuyta y imëka llakikuytapis ushakätsita munanqanta. Läzaruta kawaritsimunqanwannam rikätsimantsik, llapan wanushqakunata kawaritsimunampaq podernin kanqanta. Y pensarishun Martata kënö ninqanman: “¿Manaku nirqaq creirqa Teyta Diospa chipapäkoq poderninta rikänëkipaq kaqta?” (Juan 11:40). Tsëmi wanushqakunata kawaritsimunampaq Diosnintsik änikunqanmanqa, llapan shonquntsikwan creintsik. Peru ¿imatataq rurashwan wanushqakunata kawaritsimunampaq Diosnintsik änikunqanman maslla confiakunapaq?

17. Wanushqakuna kawariyämunqampaq Biblia willakunqankunata leyirqa, ¿imatataq rurashwan?

¹⁷ Wanushqakuna kawariyämunqampaq Biblia willakunqanta leyishun y leyinqantsikman pensashun. Bibliaqa willakun öchu nunakuna kë Patsachö kawariyämunqantam. c ¿Manatsuraq tsëkunapita maslla yachakurishwan? Tsë kawarimoqkunaqa kayarqan ollqukuna, warmikuna y wamrakunam. Tsëkunapita yachakurnin pensashun, imata yachatsimanqantsikta y wanushqakunata Diosnintsik kawaritsimuyta munanqanta y puëdinqanta. Y masqa pensashun Jesus kawarimunqanman. Jesus kawarimunqantaqa mëtsikaq nunakunam rikäyarqan. Jesus kawarimunqanmi yanapamantsik shamoq tiempuchö wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla markäkunapaq o yärakunapaq (1 Cor. 15:3-6, 20-22).

18. Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta parlaq cancionkunawanqa, ¿imatataq rurashwan? (Rikäri nötata).

¹⁸ Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta parlaq “cancionkunata” alli yachakushun (Efes. 5:19). d Tsë cancionkunam yanapamäshun wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla markäkunapaq o yärakunapaq. Tsëmi tsë cancionkunataqa wiyanantsik, cantanantsik y Familiachö Diosnintsikta Adoranantsik Hörakunachö tsë cancionkunapita parlanantsik. Tsë cancionkunataqa dememoriam yachakunantsik. Tsëmi mana allikunapa pasanqantsik hörakuna o familiantsikkuna wanukuyaptimpis, Jehoväpa santu espïritun yanapamäshun tsë cancionkunata yarpänapaq. Tsënöpam alli tsarakushun.

19. Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla confiakunapaqqa, ¿imatataq rurashwan? (Rikäri “ ¿Imataraq tapunkiman Diospa unë sirweqninkunata?” neq recuadruta).

¹⁹ Shumaq Patsachö këkanqantsikmanna pensashun. Jehoväqa kamamarquntsik Shumaq Patsachöna këkanqantsikta pensëta puëdeqtam. Juk panim kënö nin: “Shumaq Patsachöna këkanqätam pensä y rösas wëtakuna pukutanqanta o mushkunqanta sienteqnönam këkä”. Pensashun unë witsan kawashqa nunakunata saludëkanqantsikta. ¿Pitataq reqita munanki? ¿Imatataq tapurita munanki? Tsënölla pensashun kawarimushqa familiantsikkunawan tinkuykanqantsikta, alläpa kushishqa waqupëkanqantsikta o makallëkanqantsikta y parlapëkanqantsikta.

20. Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla confiakunapaq, ¿imatataq rurashwan?

²⁰ Wanushqakunata kawaritsimunampaq änimanqantsikpitaqa Jehovätam alläpa agradecikuntsik. Y pëqa cumplimunqam, pëqa wanushqakunata kawaritsimuyta munanmi y puëdinmi. Kënö nimaqnintsik cuentam änimarquntsik: “Wanushqa familiëkikunataqa kawaritsimushaqmi”. Tsëmi wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman maslla markäkunapaq o yärakunapaq maslla yachakur sïguinantsik. Tsëta rurarqa, wanushqakunata kawaritsimunampaq änimaqnintsik Jehoväpa amïgunmi kashun.