Perdonta mañakunqantsikqa juk familianölla kawakunapaqmi yanapamantsik

DEBORAH TANNEN warmim kënö nirqan: “Perdonta mañakunqantsikqa yanapakun mana pelyarlla imatapis arreglanapaq, nacionkunata gobernaqkuna imatapis arreglayänampaq, gobernayanqan nunakunapita disculpakuyänampaq y piwampis amïgu karnin sïguinapaqmi”. Pëqa atska reqishqa librukunatam qellqashqa y Georgetown universidächömi yachatsikun, tsë universidäqa Estädus Unïduschö Washington, D.C. niyanqanchömi këkan.

Bibliachöpis willakunmi perdonta mañakunqantsikqa, ima problëmatapis arreglanapaq yanapakunqanta. Wayimpita ëwakoq wamrapaq Jesus willakunqanchöpis, perdonta mañakur wamran wayinta kutiptinqa, perdonarmi papäninqa wayinchö kushishqa chaskirqan (Lücas 15:17-24). Tsëpitam yachakuntsik disculpakunapaq y perdonta mañakunapaqqa humildi kanantsikpaq kaqta. Humildi kashqaqa mas fäcilmi kanqa perdonta mañakunapaq.

Perdonta mañakuyqa alläpam yanapakun

Perdonta mañakunqantsik imanö yanapakunqanta musyarinapaq Abigailpita yachakurishun. Pëpa cäsunchöqa manam kikintsu mana allita rurarqan sinöqa qowanmi o runanmi. Israelchö manaraq gobernanti karmi Davidwan yanapaqnin nunakunaqa, Nabalpa üshankunata tsunyaqchö cuidashqa kayarqan. Nabalqa Abigailpa qowanmi karqan. Peru Davidta yanapaq nunakuna tantata y yakuta mañakoq ëwayaptinqa, Nabalqa manam imatapis qarëta munarqantsu. Tsëmi Davidqa alläpa cölerakur cuatrocientusnö soldädunkunawan Nabalta y wayinchö kaqkunata ushakätsita munarqan. Tsëta musyëkurnam Abigailqa Davidta taripaq ëwarqan. Davidta rikëkurnam patsamampis urkun chanqanyaq qonqurikuykur Davidta kënö nirqan: “Teytallë, sirwishoqnikim kallä, y ninqaqta wiyëkallämë. Noqam culpayoq kallä”. Tsëpitam Abigailqa ima pasanqanta willarqan y mikuyänampaq y upuyänampaqmi imëkata qararqan. Tsënam Davidqa kënö nirqan: “Ama yarpachakuytsu, tranquïlu kutikuy. Llapan nimanqëkitam cuentachö katsishaq” (1 Samuel 25:2-35).

Abigailqa humildi karmi qowan ruranqampita perdonta mañakurqan, tsënömi wayinchö kaqkunata salvarqan. Y Davidqa nunapa yawarnimpita culpayoq mana kanampaq yanapanqampitam agradecikurqan. Davidta y yanapaqnin nunakunata mana alli tratayanqampita mana culpayoq karpis, Abigailqa perdonta mañakurmi Davidwan alli këta ashirqan.

Apostol Pablupis perdonta mañakuyta yacharqanmi. Juk kutim Judïukunapa Jatun Cortinchö defendikur parlëkarqan. Tsënam mas mandakoq sacerdöti Ananïasqa, Pablu ninqampita cölerakur shimichö laqyayänampaq mandakurqan. Tsëmi Pabluqa kënö nirqan: “Blanquiyashqa perqa, Teyta Diosmi qamtaqa castigashunki. ¿Ley ninqannö juzgamänëkipaq tëkarku, Leyta mana cäsukur maqayämänampaq mandakunki?”. Mas mandakoq sacerdötita insultashqa kanqanta niyaptinnam Pabluqa kënö nirqan: “Wawqikuna, manam musyarqätsu mas mandakoq sacerdöti kanqanta. Tsëpaqqa, ‘manam markëkikunachö dirigentikunata insultayänëkitsu’” nirmi cläru qellqarëkan (Hëchus 23:1-5).

Juezkuna nunakunata maqatsiyänampaq derëchuyoq mana kayanqanta nirqa, Pabluqa rasumpa kaqllatam nikarqan. Tsënö kaptimpis, mas mandakoq sacerdötita mana alli parlapanqampitam disculpakurqan. a Tsënö disculpakuptinmi Judïukunapa Jatun Cortinchö juezkunaqa Pabluta shumaq wiyayarqan. Tsë cortichö juezkuna creiyanqanchö mana acuerdu kayanqanta musyarmi, Pabluqa wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman creinqampita juzguëkäyanqanta nirqan. Tsënö niptinmi cortichö kaqkunaqa discutir qallëkuyarqan y fariseukunam Pablupa favornin kayarqan (Hëchus 23:6-10).

¿Imatataq yachakuntsik Bibliachö willakunqampita? Ishkan cäsuchöpis disculpakuyanqanmi yanapakurqan shumaq parlarnin problëmankunata arreglayänampaq. Këchö rikanqantsiknöpis, disculpakunqantsikqa jukkunawan yamë kanapaqmi yanapamantsik. Imachöpis pantanqantsikpita perdonta mañakurqa, jukkunawanmi shumaq parlëta puëdishun.

“Noqaqa manam imatapis nirqötsu”

Imatapis ninqantsik o ruranqantsik pitapis cöleratsiptinqa, capaz pensashwan mana entiendimanqantsikta o alläpa delicädu kanqanta. Tsënö kaptimpis, qateqninkunata Jesus kënö ninqantam yarpänantsik: “Qarënikita altarman apëkar, creikoq mayiki qamwan cölerashqa këkanqanta yarparqa, altarpa puntanchö qarënikita dejëkur, creikoq mayikita asheq ëwë, y pëwan amishtar-raq qarënikita entreguë” (Mateu 5:23, 24).

Cristiänu mayintsik mana allita ruranqantsikta pensaptinqa, ¿imataraq rurashwan? Ninqanwan acuerdu o mana acuerdu karpis Jesus nimanqantsiknömi ‘pëwan amishtaq’ ëwanantsik. Jesus ninqan griëgu idiömachö palabraqa rikätsikun “ishkankuna cöleratsinakushqa karnin shumaq amishtayänampaq kaqtam” (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, de W. E. Vine). Nunakunaqa jutsasapam kantsik y imallachöpis pantarintsikmi. Tsëmi ima problëmallapis kaptinqa ishkankuna culpayoq kayan, y ishkankunam tsë problëmata arreglayänampaq kallpachakuyänan.

Manam pï culpayoq kanqantatsu ashiyänan sinöqa amishtayänampaqmi kallpachakuyänan. Corintuchö cristiänukuna qellë asuntu cortikunaman chätsinakuyaptinmi, Pabluqa pëkunata kënö nir corregirqan: “¿Manaku mas alli kanman mana allita rurayäshunëkita dejayanqëki? ¿Manaku mas alli kanman engañayäshunëkita dejayanqëki?” (1 Corintius 6:7). Pabluqa tsënö nirqan problëmankunata cortiman mana chätsiyänampaqmi. Tsënö kaptimpis, Pablu ninqampitaqa këtam yachakuntsik: Wawqi panintsikkunawan yamë kanqantsikmi pï culpayoq kanqampitapis masqa välin. Tsëta yarpanqantsikmi yanapamäshun ofendinqantsikta pensaq wawqi panikunata perdonta mañakunapaq.

Llapan shonquntsikwanmi perdonta mañakunantsik

Wakin nunakunaqa mañakunanllam perdonta mañakuyan. Tsënömi Japonchö nunakunapis sumimasen nir cada rätu perdonta mañakuyan. Y höraqa agradecikurmi tsënö niyan, masqa pëkunapaq rurayanqanta mana kutitsita puëdirmi. Tsë palabrata imëkachö y seguïdu utilizäyaptinmi, wakinkunaqa creiyannatsu rasumpa disculpakuyanqanta. Juk nacionkunachöpis tsënömi rurayan.

Ima idiömata parlarpis llapan shonquntsikwanmi perdonta mañakunantsik. Imata ninqantsik y imanö ninqantsikmi rikätsikunan rasumpa disculpakunqantsikta. Jirkachö yachatsikurmi Jesusqa qateqninkunata kënö nirqan: “‘Awmi’ niyanqëkiqa awmi katsun, y ‘manam’ niyanqëkiqa manam katsun. Imatapis änikur mana cumpliqa Diablupitam shamun” (Mateu 5:37). Rasumpa disculpakunqantsiktaqa ruranqantsikchömi rikätsikunantsik. Aeropuertuchö pasäjinta paganampaq fïlachö këkarmi juk nuna juk warmita malëtanwan tanqëkurqan, tsëmi disculpakurqan. Fïla avanzaptinnam tsë warmita malëtanwan yapë tanqëkurqan, y yapëmi disculpakurqan. Yapëpis tsënölla pasaptinmi tsë warmiwan viajëkaq nunaqa rasumpa disculpakurqa tsëta mana ruranampaq nirqan. Awmi, rasumpa disculpakurqa yapë tsënö mana pasanampaqmi kallpachakunantsik.

Rasumpa disculpakurqa perdontam mañakunantsik y pasanqanta arreglanapaqmi puëdinqantsikta ruranantsik. Y ofendinqan nunapis ofendeqninta perdonanampaqmi listu këkänan (Mateu 18:21, 22; Marcus 11:25; Efesius 4:32; Colosensis 3:13). Jutsa ruraq kashqam perdonta mañakuyqa fäciltsu. Tsënö karpis, disculpakurqa jukkunawanmi yamë kashun.

¿Ima cäsukunachötan disculpakunantsiktsu?

Imatapis ninqantsikpita o ruranqantsikpita disculpakurqa, kikintsikpis y jukkunawampis yamëmi kashun. Tsënö kaptimpis, manam llapan cäsukunachötsu disculpakunantsik. Diosta sirwir ruranqantsikpitaqa manam disculpakunantsiktsu. Jesus Patsachö këkarqa, “humillakurmi wanunqanyaq, awmi, sufrimientu qeruchö wanunqanyaq cäsukoq karqan” (Filipensis 2:8). Peru sufrinan kaptimpis, manam creinqankunataqa dejarqantsu. Mas mandakoq sacerdötitapis manam perdonta mañakurqantsu. Sacerdötiqa kënömi nirqan: “¡Kawëkaq Diospa jutinchö jurar niyämë qam Diospa Tsurin Cristu kanqëkita o mana kanqëkita!”. Humillakur disculpakunampa rantinmi Jesusqa valienti karnin kënö nirqan: “Awmi, kikikim nirqunki. Peru noqam qamkunata nï, kanampitaqa llapanta puëdeqpa derëcha lädunchö tëkaqta y pukutë jananchö shamuykaqtam Nunapa Tsurinta rikäyanki” (Mateu 26:63, 64). Jesusqa manam mas mandakoq sacerdötiwan yamë këta munartsu Teytan Jehoväta sirwita dejarqan.

Autoridäkunata respetarpis manam cristiänukunaqa disculpakuntsiktsu Diosta cäsukunqantsikpita ni wawqi panintsikkunata kuyanqantsikpita (Mateu 28:19, 20; Romänus 13:5-7).

Ichikllachönam yamë kawakushun

Kanan witsanqa, Adanpa tsurinkuna karmi llapantsikpis jutsata ruraq kantsik (Romänus 5:12; 1 Juan 1:10). Diosnintsikta mana cäsukurmi Adanwan Ëvaqa jutsa ruraq këman chäyarqan. Tsënö kaptimpis, Adantawan Ëvataqa jutsannaqtam Diosnintsik kamarqan, y tsënö jutsannaq këman chänapaqmi noqantsiktapis änimantsik. Ichikllachönam Diosnintsikqa jutsata y jutsarëkur sufrinqantsikta ushakätsimunqa (1 Corintius 15:56, 57).

Tsëqa, ¿imanönaraq kawakushun? Parlanqantsikchö cuidädu kanapaq consejakurmi Jesuspa wawqin Santiäguqa kënö nirqan: “Pï nunapis parlanqanchö mana pantarqa, jutsannaq nunam y entëru cuerpuntam controlëta puëdin” (Santiägu 3:2). Jutsannaq karqa, parlanqantsikchö manana pantarmi disculpakushunnatsu. Sinöqa ‘entëru cuerpuntsiktam controlëta puëdishun’. ¡Llapantsikpis jutsannaqna kashqaqa alläpa shumaqmi kanqa! Manam imapis michämäshunnatsu yamë kawakunantsikta. Tsë tiempuyaqqa disculpakunqantsikmi jukkunawan yamë kawakunapaq yanapamäshun.

[Nöta]

[Fötu]

¿Imatataq yachakuntsik Pablu ruranqampita?

[Fötu]

Jutsannaq kashqaqa manam imapis michämäshunnatsu yamë kawakunantsikta