Kawënin

Qanchis chunka wata juk judïopa faldampita tsaripakushqa

Leonard Smith willakunqan

Joven këman chanqä witsankunaqa ishkë textokunam shonqöyaq chärirqan. Jukqa karqan Zacarias 8:23 textom. Tsë textoqa parlan “chunka nunakuna” “juk judío nunapa faldampita tsaripakurkur”, “qamkunawanmi ëwayäshaq, qamkunawan Dios këkanqanta wiyashqa karnin” niyanqampaqmi. Tsë texto ima ninan kanqanta käyinqäpita o mayangäpita qanchis chunka watakunana pasarishqa kaptimpis, yarpëkäran tsë junaqta.

TSË textochö “judío” nirqa, ciëlota ëwaqkunapaqmi parlëkan, y “chunka nunakuna” nirqa, wakin kaq ‘mas üshacunapaq’ o tsë witsan “Jonadabkuna” nir reqiyanqäpaqmi parlëkan (Juan 10:16). * Kë yachatsikïta entendirirmi cuentata qokurirqä Patsachö imëyaqpis kawakunäpaqqa, ciëlopaq akrashqakunata yanapanä precisanqanta.

Y juknin kaq textonam karqan Mateo 25:31-46, tsëchömi këkan ‘üshacunapaq’ y ‘chiwacunapaq’ Jesus yachatsikunqan. Patsallachöraq këkaq Cristupa wawqinkunata yanapayanqampita ushanan tiempokunachö salvacionta tareq nunakunam ‘üshacunaqa’ kayan. “Jonadab” joven karmi kënö pensarqä: “‘Üshatanö’ Cristu rikämänanta munarqa, ciëlopaq akrashqa wawqinkunatam yanapanä y niyanqantam ruranä, porque Diosqa pëkunawanmi këkan”. Tsënö pensanqämi qanchis chunka watakuna kawënïchö yanapamashqa.

“¿IMATATAQ NOQAQA RURËKÄ?”

Mamänïqa 1925 watam reunionkunata rurayänan Inglaterra Betelpa salonninchö bautizakurqan, tsë witsanqa Londrespa Tabernäculon nirmi tsë salonta reqiyaq, y tsë marka wawqikuna y panikunam tsëchö ëllukäyaq o gorikäyag. Noqaqa yurikurqä 15 de octubre 1926 watachömi, y 1940 wata marzo killam bautizakurirqä lamar kuchunchö këkaq Dover jutiyoq markachö asamblea rurakaptin. Bibliapa yachatsikïninta kuyëqa más y masmi noqachö winarqan. Mamänïqa ciëlopaq akrashqa cristiänam karqan, tsëmi ‘juk judío nunapa faldampita tsaripakunqäqa’ mamänï puntata karqan. Tsë witsankunaqa manam Teytä ni panïpis Jehoväta sirwiyarqanraqtsu. Tsë nacionpa sureste kaq lädon Gillingham markachömi congregacionnïkunaqa karqan, y tsëchöqa casi llapan cristiänokunam ciëlopaq akrashqa kayaq. Mamänïqa llapan shonqunwan Jehoväpa kaqta yachatsikurmi juk alli ejemplo karqan.

Septiembre de 1941 watam, Leicester markachö asamblea kaptin “Integridad” nishqan tïtuloyoq discursota wiyakurqä, y tsëchöqa parlayämurqan ciëlota y Patsata gobernanampaq Jehovälla derëchoyoq kanqantam. Tsë discursochömi yachakurirqä Jehoväwan Satanás juk guërrachö këkäyanqanta, y Jehoväta yanaparnin pëlla llapanta gobernanampaq derëchoyoq kanqanta kawënintsikwan rikätsikunantsik precisanqanta.

Tsë asamblëachömi rikätsikayämurqan precursor kë alläpa precisanqanta, y llapan jövenkunatam animayämarqan tsëpaq kallpachakuyänäpaq. “Diospa markanchö precursorkuna precisaqta rurayanqan” nishqan discursota wiyakurirmi, “¿imatataq noqaqa rurëkä?” nir tapukurqä. Tsë asamblëapita yarqaramurqa,  “Jonadab” karnin Diospita yachatsikïchö ciëlopaq akrashqakunata alli yanapanäpaqmi churapakarqä. Y tsë Leicester markachö këkarmi precursor kanäpaq solicitudnïta llenarqä.

GUERRA WITSANMI PRECURSOR KARQÄ

1 de diciembre 1941 watam, 15 watayoq këkar precursor especial kanäpaq cargota chaskirqä. Punta yanaqïqa mamänïmi karqan, pero saludninrëkurmi tsë cargonta jaqirirqan. Tsënöpam Ron Parkin wawqipa yanaqin kanäpaq Londreschö sucursalpita churayämarqan, pëqa Puerto Rïcochö Sucursalta Rikarmi kanan witsanqa trabajëkan.

Lamar kuchunchö Kent jutiyoq jatun markachö Broadstairs y Ramsgate jutiyoq taksha markakunamanmi kachayämarqan, tsëchömi juk cuartota alquilayarqä. Tsë witsankunaqa precursor especialkuna 8 dölarestanömi (22 sölestanö) gastökunapaq cada killa chaskiyaq kayä. Cuartota alquilayanqäpita pagakuriyaqtïqa, wallkallanam sobrarapayämaq, tsëmi waränin mëpita mikïta tariyänäpaq kaqtaqa musyayaqtsu kayä. Pero Jehoväqa tukïnöpam wanayanqäkunata qoyämarqan.

Biciclëtakunatam allipa utilizäyaq kayä, pero alläpa lasaq cösasnïkunata apayaptï y mar del Norte nishqan lamarpita sinchi vientokuna kaptinmi tsëta puritsinanqa sasaraq o ajarag karqan. Y tsë markachöqa alemankuna Londresman kachayanqan guerra avionkuna y V-1 nishqan karullapita manejayanqan bombakunam janäkunallapa pasaq. Juk kutinäqa biciclëtapita saltëkurmi juk cunëtaman ratakurqä o tsinkakïkurqä juk bomba janapa pasakurir amänu chakrallachö pashtëkuptin. Pero imëka pasaptimpis, tsë watakuna Kent markachö precursor kanqäqa alläpa kushikïpaqmi karqan.

‘BETELCHÖ YANAPAKOQ JÖVENMI TIKRARIRQÄ’

Mamänïqa imëpis kushishqam Betelpaq parlapämaq. “Betelchö yanapakoq joven tikranqëkita rikënöqa manachi imapis kushitsimanmantsu” nimaqmi. Enero de 1946 watachö kima semana Londres betelchö trabajanäpaq invitarayämaptin imanö kushishqa sientekunqäta pensari, rasun kaqchöqa manam creirirqätsu. Tsë kiman semana ushariptinmi sucursalta rikaq Pryce Hughes wawqi nimarqan más tiempo quedakunäpaq. Tsëchö yachakunqäkunam alläpa yanapamarqan imanö kawakunapaqpis.

Tsë witsankunaqa kima chunka betelïtakunanöllam kayarqan Londres markachö, y casi llapankunam soltero kayaq. Jina ciëlopaq akrashqakunapis atskaqmi kayarqan, wakinmi kayarqan Pryce Hughes, Edgar Clay y Jack Barr, y kë ultimoqa Jehoväpa Testïgokunata Pushaqmi tikrarqan. ¡Joven kënïchö Cristupa wawqinkunata o Biblia ninqannöpis “creyicoqcunapa mandacoqnincuna[ta]” yanapëqa alläpa kushikïpaqmi kashqa! (Gal. 2:9.)

Juk kutim juk wawqi nimarqan Betel punkuchö juk pani shuyëkämanqanta. Yarqurinäpaqqa mamänïmi mä kanaq, y makinchömi juk qepita këkätsinaq. Trabajakunä tiempota mana qochimänanrëkur o gechumänanraykur mana yëkamunampaqmi nimarqan, y nïkurmi tsë qepita qoykamar kutikurqan. Kicharkunäpaqqa alläpa shumaq abrïgom kanaq. Tsëta kuyakïwan apamunqanqa yarpäratsimarqan, tabernäculochö wawan Samuel sirwikaptin röpan apakurkur Ana ëwanqantam (1 Sam. 2:18, 19).

GALAADCHÖ KANQÄQA MANA QONQËPAQMI KARQAN

1947 watachömi pitsqa betelïtakunata invitayämarqan Estados Unïdoschö Escuela de Galaad nishqan cläseman. Qateqnin watam 11 kaq clase kayarqä. Tsë cläseqa karqan Nueva York estädopa norte kaq lädonchömi, y chäyänä witsampaqqa tsë markachö alläpam alalaq. ¡Imanömi agradecikïkurqä mamänï qaramanqan abrïgopita!

 Galaadchö joqta killakuna pasanqäqa mana qonqëpaqmi karqan. Chunka joqta nacionkunapita estudiaq mayïkunawan reqinakuriptïqa imatapis imanö rikanqäqa masmi kichakärirqan. Manam Diospa kaqchö shumaq yachatsikïkunallatatsu chaskirqä, sinöqa hasta poqushqa cristiänokunawanmi reqinakurqä. Jehoväpa Testïgonkunata Pushaq këman chaq kimaq wawqikunallapaq willakaramushaq: Lloyd Barry, pëwan paqtam estudiayarqä; Albert Schroeder, pëqa yachatsiyämaqnïkunam karqan, y John Booth, pënam Hacienda del Reino nishqanchö superintendente karqan, y tsëchömi cläsëkunapis karqan. Kë poqushqa wawqikuna kuyëpa consejayämanqanta y Jehovätawan markanta llapan shonqunkunawan sirwiyanqanta rikanqätaqa juk tesörotanömi katsï.

CONGREGACIONKUNATA WATUKÄ Y BETELMAN KUTÏ

Galaadchö estudiëta ushariptïmi Estados Unïdospa Ohio nishqan estädonchö congregacionkunata watukanäpaq kachayämarqan. 21 watayoqllaraqmi karqä, pero wawqikuna y panikunaqa jövenllaraq kaptïpis kushishqam yanapakunqäta chaskiyarqan. Tsë congregacionkunata watukanqächöqa alläpam yachakurqä poqushqa cristiänokunawan paqta trabajarnin.

Juk ishkë killakuna pasariptinllam masta yachatsiyämänampaq Brooklynchö këkaq Betelman invitayämarqan. Tsëchömi reqirqä Diospa markanchö alläpa yanapakoq cristiänokunata, wakinmi kayarqan Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, Thomas J. Sullivan (Bud nirmi amïgonkunaqa reqiyaq kayä) y Lyman Swingle wawqikuna, y pëkunaqa Jehoväpa Testïgonkunata Pushaqkuna këmanmi chäyarqan. ¡Alläpam yachakïkurqä imanö trabajayanqanta rikar y rasumpa cristiänonö portakuyanqampita! Jehoväpa markanman markäkïnë o yarakuynëga imëpitapis más sinchim tikrarqan. Tsëpitanam Euröpaman yapë kachayämarqan Diospita yachatsikïchö yanapakur sïguinäpaq.

1950 wata febrero killachömi mamänï wanukurqan. Pampakurirllam, Teytäwan y panï Dörawan claro parlarqä. Mamänï wanukushqana këkaptin, y noqapis wayichö manana këkaptïqa, Diospa kaqchö imata rurayänampaq kaqtam tapurqä. Harry Browning jutiyoq ciëlopaq akrashqa wawqitam reqiyaq y alläpa respetayaq, tsëmi pëwan Bibliapita yachakïta munayarqan. Juk wata pasariptinllam teytäwan Döraqa bautizakuriyarqan. Teytäqa Gillingham marka congregacionchö siervo ministerial këmanmi charqan. Teytä wanukunqampita wallka tiempollatam Döraqa Roy Moreton jutiyoq superintendentewan casakurqan, y llapan shonqunwanmi Jehoväta sirwirqan 2010 watachö wanukunqanyaq.

FRANCIACHÖ YANAPAKÖ

Colegiochömi alemán, latín y francés idiömakunata yachakurqä, pero francés idiömaqa llapampitapis más sasam noqapaq karqan. Tsënöpam Parischö (Francia) këkaq Betelchö yanapakunäpaq qayaratsiyämaptinqa yarpachakurirqäraq. Tsëchömi ciëlopaq akrashqa Henri Geiger wawqiwan trabajarqä, pëqa sucursalta rikaqmi karqan. Trabäjöqa manam fäcil-llatsu karqan y wakin wakinchöqa pantarqäraqmi, pero allipam yachakurqä wakinkunata shumaq tratëta.

Jinamampis guerra pasariptin 1951 watachö atska nacionkunapaq punta asamblea patsätsichö yanapakunäpaqmi cargota qoyämarqan, tsë asamblëaqa París markachömi rurakarqan. Congregacionkunata watukaq jövenllaraq Léopold Jontès wawqim yanapamänampaq Betelman shamurqan. Tiempo pasariptinqa Betel wayita rikänampaq cargotam chaskirqan. Torre Eiffel nishqampa amänunchö Palais des sports (Deportekunata rurayänan palacio) nishqanchömi asamblëaqa rurakarqan. Ishkë chunka puwaq nacionkunapita invitashqa wawqi y panikunam shayämurqan. Ushanan junaqqa Franciapita 6.000 Testïgokunam alläpa kushikuyarqan llapan ëllukaqkuna o gorikagkuna 10.456 nunakuna kayanqanta willakarayämuptin.

 Franciaman chanqä witsanqa manam allillaqa francés idiömata parlarqätsu. Pero mana allitaqa rurarqä imanöpis parlanäpaq kaqta alli musyar-raq parlarmi. Pero pantëta mantsar mana parlaptikiqa manam ni imëpis niyäshunkitsu imachö pantëkanqëkita, y tsëqa manam ni yachakunkipistsu.

Tsëta altsanärëkurmi juk nación nunakunata francés idiömata yachatsiyänan escuëlaman ëwarqä. Reunionkuna mana kanqan paqaskunam tsë cläsekunaman ëwaq kä, tsëmi tsë idiömaqa gustamar qallëkurqan y watakuna pasanqanmannömi más y más gustamashqa. Tsënöpam sucursal wayichö yanapakurqä francespita inglesman y hasta inglespita francesmampis publicacionkunata tikratsir. Imanö kushikïpaqmi noqapaqqa karqan, mäkoq mäkoq cumplido sirweq yachatsimanqantsikkunata entero patsachö francés idiömata parlaq wawqikuna y panikuna chaskiyänampaq ichikllapis yanapakunqäqa (Mat. 24:45-47).

CASAKURÏ Y MÁS CARGOKUNATA CHASKIRÏ

1956 watachömi Estherwan casakurqä, pëqa Suiza nacionpita precursöram karqan y juk ishkë watakunanam reqirqä. Londres marka Betelpa amänunchö këkaq Testïgokuna Yachatsikuyänan Wayichömi casakurqä (tsëtam unëqa Londrespa Tabernäculon nir reqiyaq, tsëchömi mamänïpis bautizakurqan). Pryce Hughes wawqim discursö ruramurqan y Estherpa mamänimpis shamurqanmi, pëpis ciëlopaq akrashqam karqan. Casakurqa manam alläpa alli y imëkachö yanapamaq warmillatatsu tarirqä, sinöqa Diosta llapan shonqunwan sirweq alli suegratawanmi, pëwanqa 2000 wata kë patsachö kawënin ushanqanyaqmi atska hörakuna shumaq tiempota pasayarqä.

Casakurirqa Estherwan noqaqa manam Betel wayichönatsu täräyarqä. Bibliapita publicacionkunata traducir yanapakunqäyaqmi, Estherqa precursora especialnö sirwirnin París markapa jiruroqninchö täraqkunata Diospita yachatsirnin yanapakurqan, tsënöpam atskaq nunakunata yanaparqan rasumpa kaqta reqiyänampaq. 1964 watachömi yapë invitayämarqan Betelchö täräyänäpaq, y 1976 watachö Francia nacionchö sucursalta rikaqkunata patsätsir qallayaptinnam, tsë cargochö yanapakunäpaq akrayämarqan. Llapan kawayanqä watakunam Estherqa kikimpa munëninta qepaman churëkur imëpis yanapamashqa.

“NOQAQA MANANAM QAMCUNAWAN CASHAQNATSU”

Hora höraqa kutirqömi Nueva York markachö Betelman, y tsëqa alläpa kushikïpaqmi noqapaq kashqa. Tsë visitakunqächöqa Jehoväpa Testïgonkunata Pushaqkunapa shumaq y alläpa alli consëjokunatam imëpis chaskirqö. Juk kutim trabäjota rurayänäpaq tiempo mana tinkunampaq kaqta pensarnin, wawqi Knorrta willariptï asinarnin kënö niramarqan: “Qamqa rurëlla y ama yarpachakïtsu”. Tsëpita witsëpam atska trabäjowan nitipakashqa karnimpis, alläpaqa yarpachakötsu, antis jukta waktam trabäjotaqa rurarï, y casi llapantam tiempopaq imëpis ushä.

Wanunampaq ichikllana pishikaptinmi Jesusqa qateqninkunata kënö nirqan: “Noqaqa mananam qamcunawan cashaqnatsu” (Mat. 26:11). Jina tsënöllam wakin kaq üshakunapis musyantsik ciëlopaq akrashqa Cristupa wawqinkunaqa kë Patsachö noqantsikwan juk tiempolla kariyänampaq kaqta. Tsëmi llapan shonqöwan kushikö qanchis chunkapitapis más watakuna ciëlopaq akrashqakunata yanapanqäta, juk parlakïchöqa ‘juk judïopa faldampita tsaripakushqa’ purinqäpita.

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

[21 kaq päginachö ninqan]

Wawqi Knorrmi asinarnin kënö nimarqan: “Qamqa rurëlla y ama yarpachakïtsu”

[19 kaq päginachö fötukuna]

(Itsoqchö) Teytäkuna

(Derëchachö) 1948 wata Escuela de Galaad nishqanchö mamänï qaramanqan abrïgowan

[20 kaq päginachö fötu]

Francia nacionchö sucursalta ushatsiyaptin Lloyd Barry wawqi discursanqanta traducikar (1997)

[21 kaq päginachö fötukuna]

(Itsoqchö) Estherwan casakuyanqä junaq

(Derëchachö) Ishkäkuna Diospita yachatsikïkarnin