Kawënin

Munëninta ruranäpaqmi Jehová yachatsimarqan

Max Lloyd willakunqan

1955 wata Paraguay nacionchö juk misionërowan juk paqas Diospita yachatsikïkäyaptïmi, këkäyanqä wayita chipyëpa piñashqa mëtsika nunakuna firurüriyarqan, y kënömi qaparir niyarqan: “¡Diosnïkunaqa yawar upïtam munëkan y gringokunapa yawarnintam munan!”. ¡Y ‘gringokunaqa’ noqakunallam kayarqä! Pero ¿imanötaq tsëmanqa chäyarqä?

YURIKUNQÄ Australia nacionchömi tsë llapanqa qallarqan, tsëchömi munënin rurëta Jehová yachatsimarqan. 1938 watachömi ingleschö qellqarëkaq Enemigos nishqan librota juk Testïgopita teytä chaskirqan. Unëpitanam teytäwan mamänïqa iglesianchö pastornin ninqanta mana gustayarqantsu, pëqa Bibliapa wakin willakïninkuna lluta cuentokunalla kanqantash neq. Tsëpita juk watallatanam Jehovällapaqna kawayänampaq awnikuyanqanta rikätsikur bautizakuriyarqan. Tsëpita patsëmi, Diospa munëninta rurarllana familiächö kawayarqö. Familiächö qateqnin kaq bautizakoqqa panï Lesleymi karqan, pëqa pitsqa watapam mayornï karqan. Y noqanam 1940 watachö bautizakurirqä isqun watayoq këkar.

Ishkë kaq jatun guerra qallanqanllachönam, Australia nacionchö autoridadkuna michäkuyarqan Jehoväpa testïgonkuna publicacionkunata rurayänanta y nunakunata qoyänanta. Tsënö kaptinmi, wamra kanqäpita patsë yachakurqä Bibliallata utilizarnin ima creinqätapis entienditsikunäpaq. Bandërata imanir mana saludanqäta y guërrakunaman imanir mana mëtikunqäta entienditsikunäpaqmi escuëlaman Biblia apëta yachakärirqä (Éxo. 20:4, 5; Mat. 4:10; Juan 17:16; 1 Juan 5:21).

Atskaq escolar mayïkunam noqawan juntakuyaqtsu Alemania nacionpita musyapakoq kanqäta creirnin. Tsë witsankunaqa llapan alumnokunatam escuëlachö pelïculakunata rikätsiyämaq, pero película manaraq qallaptinmi himno nacionalta cantayänärëkur sharkuyänäpaq niyämaq. Y cantëta mana munar mana sharkuptïmi ishkaq o kimaq estudiaq mayïkuna aqtsapita tsarirkur shäritsimëta munayaq. Tsëpitaqa, creenciakuna jukläya kaptinmi escuëlapita qarqarayämarqan, tsëmi cartallapana estudiökunata usharqä.

RURËTA MUNANQÄTA LOGRARÏ

14 watäta cumplirirnin llapan tiempöwan sirwinapaqmi Jehoväta awnirqä. Tsënö kaptimpis, teytäkunaqa puntata trabäjotaraq tarinäpaqmi niyämarqan. ¡Llakinärirqämi tsënö niyämanqampita! Täräyanqä wayichö pununqä cuartopita pëkunata paganäpaqmi niyämarqan, pero 18 watäta cumpliriptï precursor kanäpaq dejayämänampaq kaqtam awniyämarqan. Atska kutim ëkata ganëkanqäpaq parlayarqä. Noqaqa precursor kanä witsampaq churakïta munanqätam neq kä, pero pëkunaqa qellënïta mañëkäyämaqllam.

Precursor këman chäriptïnam, tëkur noqawan parlayarqan y niyämarqan mañëkäyämanqan qellëta  bancoman churëkäyashqa kayanqanta. Tsënam llapanta kutïkatsiyämarqan tsë qellëwan Diospita yachatsikur purinäpaq röpata y wakin necesitanqä cösaskunata rantinäpaq. Tsënöpam yachatsiyämarqan jukta mana shuyarashpa japallälla cuidakunäpaq. ¡Alläpa alli yachatsikïmi tsëqa karqan!

Teytäkunaqa, precursorkunatam wayiman shayämunampaq invitayaq, y Lesleytawan noqataqa alläpam gustayämaq pëkunawan Diospita yachatsikurnin puriqa. Llapan semana ushëkunam, punkun punkun y cällekunachö Diospita yachatsikuyaq kayä, y Bibliapita yachakïkaqkunamanmi kutiyaq kayä. Tsë watakuna witsanchöqa, llapan publicadorkunam Diospita yachatsikïchö cada killa joqta chunka hörakuna rurëta procurayaq. Mamänïqa casi llapan killakunam tsë hörakunaman chaq, tsëwanmi rikätsiyämaq noqakunapis pënölla rurayänäpaq kaqta.

TASMANIA ISLACHÖ PRECURSORNÖ YANAPAKÖ

Australia nacionchö këkaq Tasmania islamanmi tsëllaraq precursor tikrariptï mandayämarqan, tsëchöqa panïwan nunanmi yanapakïkäyarqanna. Tsënö këkäyaptinmi, ishkanta invitariyarqan Galaad Escuëlapa 15 kaq cläsenman. Mantsakoq kaptï y wayipita karupa imëpis mana yarqushqa kaptïmi, tsë islachö kima killakunalla aguantanäpaq kaqta niyarqan. Pero manaraqpis watatam, 1950 watachö siervo de compañía kanäpaq churarayämarqan, kananqa anciänopura rurayänanta rikaq nishpanam tsë cargo apaqkunata reqiyan. Tsëpita wallka tiempollatanam precursor especialnö yanapakur qallëkurqä, y juk jövenlla wawqim yanaqï karqan.

Mïnachö cobreta jorqurnin karu ichikllam markachö täraq nunakunamanmi mandayämarqan, tsëchöqa manam ni juk Testïgollapis karqantsu. Tardepëpam cärrowan chäriyarqä y punuriyarqä juk awkisyashqa hotelchö. Waräninnam, Diospita yachatsikïkar tsëchö nunakunata tapuriyarqä pillapis cuartota arrendakïta munanqampaq. Ampïkaptinnam presbiteriana iglesiapa lädonchö këkaq juk pushakoq religiösopa wayin jinëlla kanqanta juk nuna willarayämarqan. Tsënam tsë pushakoq religiösowan parlayarqä y pëqa kushishqam wayinchö quedakuyänäpaq awniyämarqan. Rasumpa kaqchöqa, jukläyanömi parecipäyämaq juk pushakoq religiösopa wayimpita cada junaq Diospita yachatsikuyänäpaq yarqïqa.

Pero imam sïqa, tsëchö nunakunaqa alläpa shumaqmi wiyakuyaq: wakinkunam kushishqa parlapäyämaq y Bibliapita estudiëta munayaq. Tsënö kaptimpis, tsë nacionchö más precisaq markachö këkaq autoridadkunam musyariyarqan tsë ichik markachö këkäyanqäta y wayinta arrendakayämaq pushakoq religiösotam wayimpita raslla jorqarayämänampaq niyarqan. ¡Yapëmi cuartonnaq tikrariyarqä!

Waräninnam, almuerzopita juk ishkë hörakuna yachatsikurïkur, cuartota ashir qallëkuyarqä arrendayänäpaq. Más alli kaq sitiotaqa taririyarqä deportekuna rurayänan estadiopa grädankunachömi, tsë grädakunapa rurinman malëtäkunata pakëkurmi Diospita yachatsikurnin siguiyarqä. Ampikaptimpis, juk calle ushananchö wayinkunapa punkuntam takakuriyarqä. Tsëchö juk wayiyoq nunam, wayin qepanchö këkaq ishkë cuartoyoqlla wayichö quedakuyänäpaq awnirayämarqan.

 CONGREGACIONKUNATA WATUKAR YANAPAKÖ Y GALAAD ESCUËLAMAN ËWÄ

Tsë ichik markachö puwaq killakuna yanapakïkaptïmi, Australia sucursalpita congregacionkunata watukarnin yanapakunäpaq juk invitacionta chaskirirqä. Chipyëpam mantsakarqä tsëllaraq ishkë chunka watayoq karnin. Watukakunäpaq juk ishkë semänakuna yacharatsiyämaptinmi, wawqikunata y panikunata yanapanärëkur congregacionkunata watukar qallëkurqä. Congregacionkunachö cristiano mayïkunaqa casi llapanmi mayornï kayarqan, tsënö karpis mana despreciayämashpam ruranqäta alläpa valorayaq.

Juk congregacionpita juk congregacionmanqa, tukïwanmi viajaq kä: höram jatun cärrowan, höram trenwan, höranam autowan; y juk kutikunachönam maletäta juk kaq makichö y Diospita yachatsikunäpaq maletinnïta juknin makichö jancharëkar, pasajëronö mötöwan ëwaq kä. Wawqikunapa wayinchö posadakïqa alläpa kushikïpaqmi kaq. Yarpämi siervo de compañianö sirweq wawqi tsëraq wayinta rurëkarpis pasëpa posadatsimëta munanqanta. ¡Tsë semänaqa punurqä imëka jatun tïnanö bañera nishqanchömi! Tsënö kaptimpis, Jehoväpaq rurëchöqa alläpa shumaq cösaskunatam tsë junaqkuna pasayarqä.

1953 watam yapë juk shumaq noticiata chaskirqä, 22 kaq Galaad Escuëlaman ëwanäpaqmi solicitudta chaskirqä. Kushikurqämi, pero jina alläpam yarpachakurqä. ¿Imanir? Panïwan nunanmi 1950 wata 30 de julio killachö Galaad Escuëlapita yarqayämuptin Pakistán markata mandayarqan. Pero juk watatapis manaraq cumplirmi, Lesleyqa qeshyakurkurqan y tsëchö wanurirqan. Panï tsëllaraq wanurishqa këkaptinqa, ¿imanöraq teytäkuna sientekuyanman karqan karu nacionman mandayämaptinqa? Teytämi këta nimarqan: “Ëwë, y Jehoväta sirwï pë munanqanchö”. Teytätaqa mananam más rikarqänatsu, 1950 watakuna ushananmi wanukurqan.

Ichik tiempo pasariptinllam, pitsqaq australiano wawqikunawan reqishqa Nueva York markayaq, joqta semana lamarpa viajayarqä. Barcochöqa Bibliatam leiyaq kayä y estudiayaq kayä y wakin pasajërokunatapis Diospitam parlapäyaq kayä. Escuela rurakänampaq South Lansing (Nueva York) markaman manaraq charmi, 1953 wata julio killachö Estadio de los Yankees nishqanchö, atska nacionkunapaq asamblëaman ëwayarqä, tsëchöqa juntakäyarqan 165.829 nunakunam.

Atska nacionkunapita shamoq 120 estudiantekunam, escuëläkuna ushanqan junaq musyariyarqä më nacionkunaman mandayämänampaq kaqta. Tsëmi raslla ëwayarqä Galaadpa bibliotëkanman mandayämanqan nacionkuna imanö kanqanta musyayänäpaq. Noqa ëwanäpaq kaqqa Paraguaymi karqan, tsë nacionchöqa unëpita patsë mëtsika polïticokuna autoridadkunapa contran shärishqa kayanqantam musyarirqä. Chärinqäpita juk ishkë paqaskunallatam wiyarqä cällechö alläpa büllayaqta. Waräninnam wakin kaq misionërokunata tapurqä nunakuna ima “fiestata” rurashqa kayanqanta. Asinëkarmi kënö niyämarqan: “Qallëkurqunkinam wiyarnin autoridadkunapa contran peleayaqta. Punkupita rikë”. ¡Cällekunapa llapan esquïnankunachömi soldädokuna shëkäyarqan!

 IMËPIS MANA QONQANÄPAQ KAQ

Juk junaqmi congregacionkunata watukaq wawqita yanaqarqä juk karu congregacionta watukaq ëwaptin, tsëchöqa La Sociedad del Nuevo Mundo en acción nishqan pelïculatapis rikätsikuyänämi karqan. Puwaq o isqun hörakunanömi proyector y generador nishqan mäquinäkunawan viajayarqä, puntatam ëwayarqä trenchö, tsëpitanam cabällokuna sutanqan cöchewan y chäyänäpaqnam carrëtawan. Waräninnam atska granjakunaman ëwar nunakunata invitayämurqä tsë paqas pelïculata rikaq shayämunampaq. Chunka pitsqanömi shayämurqan.

Juntakäriyashqächö ishkë chunka minütokunanö pasarinqanllachömi, juk nuna willakamurqan wayi rurinman raslla yëkuyänäpaq, tsëmi proyector mäquinata tsarakurkur raslla yëkukïkuyarqä. Tsënam qaparirnin y bälakunata pashtatsirnin nunakuna o runakuna kënö nir chärayämurqan: “¡Diosnïkunaqa yawar upïtam munëkan y gringokunapa yawarnintam munan!”. Tsëchöqa ishkaq ‘gringokunallam’ kayarqan, y juknin kaqmi noqa karqä. Tsë atskaq nunakunam pasëpa yëkamïta munayarqan, pero pelïculata rikäkoq shamoq nunakunam imëkanö michäyarqan. Tsënö kaptimpis, 3 de la mañänanömi tsë nunakunaqa alläpa piñashqa bälakunata pashtatsir yapë kutiyämurqan y markaman kuteqta tsë junaqlla tsariyämänampaqmi jurayämarqan.

Wawqikunam policïata qayayarqan y pënam ishkë cabällonkunawan tardepëpa shamurqan markaman apayämänampaq. Kutikarnin jachakunapa o montekunapa pasayänä kaptinqa, policïam pistölanta aptakurkur rikapakamunampaq puntaq. Tsëchömi cuentata qokurirqä cabälloyoq kë alläpa precisanqanta, tsëpitanam jukta rantirirqä.

MÁS MISIONËROKUNA CHÄYÄMUN

Católica Iglesiata mandaqkuna pasëpa michäkïkäyaptimpis, Diospita yachatsikuyanqätaqa nunakuna kushishqam chaskikuyarqan. 1955 watachönam pitsqaq misionërokuna chäyämurqan, y tsëchömi këkarqan 25 kaq Galaad Escuëlapita yarqushqa Elsie Swanson jutiyoq shipash, pëqa karqan Canadá nacionpitam. Teytankuna mana yanapëkäyaptimpis llapan kawëninwan Jehoväta sirwinampaqmi churapakashqa karqan, teytankunaqa manam imëpis rasumpa kaqpita yachakïta munayarqantsu. Elsiewan noqaqa juk tiempopa sucursalchö yanapakïkarmi reqinakuyarqä, tsëpitam juk markaman mandariyarqan. 1957 wata 31 de diciembre killachömi casakuriyarqä, y Paraguay nacionpa sur kaq lädonmanmi misionërokunapaq wayiman ishkälla täraq ëwakuyarqä.

Tsë wayichö yaku mana kaptinmi, düchäkuna, bäñökuna ni lavadöräkunapis karqantsu. Pero qepa kaq patiochöqa karqanmi juk pozökuna. Y mikïta churakuyänäpaq  refrigeradöräkuna mana kaptinmi, cada junaqpaq tinkulla mikïta rantiyaq kayä. Rasumpa kaqchöqa, casado kawënïkuna alläpa shumaqmi kashqa, necesitäyanqäkunallawanmi kawayarqä y alläpam kuyayarqä tsë congregacionchö wawqikunata y panikunata.

Mamänïta watukayänäpaqmi 1963 watachö Australia nacionta ëwayarqä. Chunka watataraq rikämarnïchï mamänïqa alläpa kushikïkurqan, tsëchi ichik junaqkuna pasariptin infarto nishqan tsarïkurqan. Paraguay nacionman kutikuyänä këkaptinnam, alläpa yarpachakïyoq tikrariyarqä, ¿hospitalchö mamänïta pipis cuidanampaq dejarirtsuraq Paraguayta Diospita yachatsikoq kutikuyäman karqan? Diosman atska kuti mañakurirmi mamänïta cuidayänäpaq quedakuyarqä. 1966 watachömi wanukurqan, y cuidayanqä witsanqa llapan tiempökunawanmi Jehoväta sirwiyarqä.

Alläpa kushikïpaqmi noqapaqqa karqan atska watakunapa Australia nacionchö congregacionkunata watukakï, watukakoqkunata rikaqnö yanapakï y Anciänokunapaq Escuëlachö yachatsikïqa. Tsëpitanam Australia nacionchö Sucursalta Rikäyänampaq tsëllaraq patsätsirnin, noqatapis tsë Sucursalta Rikar yanapakunäpaq juk invitacionta qoyämarqan. Tsëpitanam juk mushoq sucursal wayita rurayänampaq patsätsiyarqan y noqatam churayämarqan tsë obrata rikänäpaq. Mëtsikaq alli yachaq trabajadorkunapa yanapakïninwanmi sucursalqa shumaq quedarirqan.

Tsëpitanam, tsë nacionchö Diospita Yachatsikïta Rikänäpaq churayämarqan. Jina juk nacionkunachö sucursalkunata watukakunäpaq y yanapanäpaqmi cargota qoyämarqan. Wakin nacionkunachöqa Jehoväta sirwiyanqanrëkur atska watapa campos de concentración nishqanchö o carcelchö unë wichqarashqa wawqikunata y panikunatam reqirqä. Mëtsika watakuna aguantayashqa kayanqanmi Jehoväman markäkïnïta o yärakuynïta más sinchiyätsirqan.

KANANQA BROOKLYNCHÖMI YANAPAKUYÄ

Juk sucursalta watukarirnin 2001 watachö pasëpa utishqa chärirmi juk cartata taririrqä, tsë cartachöqa Brooklyn (Nueva York) markaman ëwanäpaq y Sucursalta Rikaqnö yanapakunäpaqmi niyämarqan, Estados Unïdoschöqa Sucursalta Rikaqkuna kayänampaq tsëllaran patsätsiyashqa kayarqan. Elsiewan noqaqa Jehovätam mañakuyarqä, y alleq pensëkurmi kushishqa tsë cargochö yanapakunäpaq awnikuyarqä. Chunka juk watapita masna pasarishqa kaptimpis, ¡jinallaraq këchö yanapakïkäyä!

Alläpa kushikïpaqmi Jehová mañakunqanta ruranampaq listo këkaq warmiyoq këqa. Chunka puwaq watayoqpitapis ichik masnam kayä, tsënö karpis saludnïkunaqa allillaran këkan. Jehoväpa yachatsikïnintam y munënin ruraqkunata mëtsika bendicionninkunata qonampaq kaqtam imëyaqpis chaskïta munayä.

[19 kaq päginachö ninqan]

Höram jatun cärrowan, höram trenwan, höranam autowan; y juk kutikunachönam malëtäta juk kaq makichö y Diospita yachatsikunäpaq maletinnïta juknin makichö jancharëkar, pasajëronö mötöwan ëwaq kä

[21 kaq päginachö ninqan]

Jehoväpa yachatsikïnintam [...] imëyaqpis chaskïta munayä

[18 kaq päginachö fötukuna]

Izquierda: Australia nacionchö congregacionkunata watukaqnö yanapakïkar

Derecha: Teytäkunawan noqa

[20 kaq päginachö fötu]

31 de diciembre 1957 wata casakuyanqä junaq