“Noqam qamwan këkä”

“Atskaqmi ashiyanqa y rasumpëpa yachëqa, atskayanqam.” (DAN. 12:4.)

WILLAKARAMÏ

¿Imanötaq kanan witsankuna më tsëman ‘rasumpëpa yachë’ chashqa?

¿Imanötaq mëtsikaq këman chäyashqa rasumpa kaqpita yachakoqkuna?

¿Imanötaq rasumpa yachatsikïqa mirashqa?

1, 2. a) ¿Imataq rikätsikun kanan witsankuna y shamoq tiempochöpis qateqninkunawan Jesus këkänampaq kaqta? b) Daniel 12:4 texto ninqannö, ¿imataraq tarishun Diospa Palabrampita alleq yachakurqa?

MUSHOQ Patsachöna këkanqëkiman pensarï. Llapan junaqkunam imatapis rurëta munëwan kushishqa sharkamunki. Manam nanapäkunkitsu y unë qeshyëkikunaqa chipyëpam ushakärishqa. Nawiki, rinriki, senqëki, qallïki o qalluyki y makikiqa llapampis sänonam këkäyan. Alläpa atska kallpayoqmi sientekunki, kushishqam trabajanki, atska amïgoyoq kanki y imamampis mana yarpachakushpam kawëkanki. Tsë bendicionkunatam chaskinki Diospa Gobiernonchö kawarqa. Rey kanampaq Dios churanqan Cristu Jesusqa, llapan sirweqninkunatam bendecinqa y Jehová imanö kanqampitam yachatsinqa.

² Diosqa llapan sirweqninkunatam yanapëkanqa shamoq tiempochö entero Patsapa yachatsikuyänampaq. Awmi, Pë y Tsurin Jesusqa unë tiempopita patsëmi sirweqninkunata yanapëkäyashqa. Ciëlota manaraq ëwakurmi qateqninkunata nirqan pëkunata imëpis yanapëkänampaq kaqta (lei Mateo 28:19, 20). Diosnintsik awnikunqankunaman markäkïnintsik o yärakuynintsik más sinchi kanampaq ishkë waranqa watapitapis masna unë Babilonia markachö santo espíritu yanapaptin, juk profecïata qellqayanqampita ichikllata yachakurishun. Kawëkanqantsik ‘ushanan tiempokunapaqmi’ profeta Daniel këta qellqarqan: “Atskaqmi ashiyanqa y rasumpëpa yachëqa, atskayanqam” (Dan. 12:4). Hebreo idiömapita “ashiyanqa” nir traduciyanqan palabraqa rikätsikun imatapis alli rikëkur yachakïpaq kanqantam. Tsëmi, Bibliata alleq estudiaqkunaqa Diospa Palabrampita rasumpa kaq yachatsikïta tariyänan karqan. Jina tsë profecïaqa willakun mëtsikaq nunakuna tsë yachatsikïta tariyänampaq kaqtam. Jinamampis, tsë yachatsikïqa më tsëmanmi chänan karqan y fácil tarinallam kanan karqan. Tsë profecía imanö cumplikëkanqanta yachakurmi rikäshun qateqninkunawan  kanan witsankuna Jesus këkanqanta y llapan awnikunqankunata Jehová chipyëpa cumplinampaq listo këkanqanta.

‘RASUMPËPA YACHË’ MUSYAKÄRIN

3. ¿Imataq pasakurqan ‘rasumpëpa yachëwan’ apostolkuna wanur ushakäriyaptin?

³ Apostolkuna wanuyanqampita ichik tiempo pasarinqanllachömi, profecía willakunqannöpis, Diospa contran tikraqkuna mëtsikaq mirayarqan y imëka nina rupaqnö më tsëman chäyarqan (Hech. 20:28-30; 2 Tes. 2:1-3). Y qateqnin 100 watakuna Diospa contran tikraq nunakuna miranqan witsanqa, “rasumpëpa yachëqa” manam ichikllapis mirarqantsu, ni “cristiänom kä” neqkunachöpis. Pushakoq religiösokuna Diospa Palabranman creeqtukurpis, mana rasumpa kaq yachatsikïkunatam miratsiyarqan y ‘supëcunapa muneninta’ yachatsikurmi Diosta mana kaqpaq churariyarqan (1 Tim. 4:1). Tsënöpam nunakunata Diospa kaqchö pantakashqata katsiyarqan. Mana rasun kaq wakin yachatsikïkunaqa, Kima Dios Jukllëllachö, alma mana wanunqan y wakin almakuna imëyaqpis infiernochö rupanqa niyanqankunam karqan.

4. 1870 watakuna witsanchö, ¿imanötaq wallkaqlla cristiänokuna ‘rasumpëpa yachëta’ ashir qallëkuyarqan?

⁴ Tsënö kaptimpis, ‘ushanan junaqkuna’ qallanampaq 40 watakuna pishikaptinmi, Pensilvania (Estados Unidos) markachö 1870 watakuna witsanchö, wallkaqlla alli shonquyoq cristiänokuna juntakäyarqan Bibliata alli estudiayänampaq y ‘rasumpëpa yachëta’ ashiyänampaq (2 Tim. 3:1, NM). Bibliata Estudiaqkuna nishpam jutinkuna churakuyarqan, y Jesus ninqannöpis, ‘yachaq tucoqcunapita y musyaq tucoqcunapita’ yachëninta Diosnintsik pakanqan nunakunawanqa, manam takukäyarqantsu (Mat. 11:25). Pëkunaqa humilde nunakuna y Diospa munëninta shonqupita patsë rurëta munaqkunam kayarqan. Alli rikëkur y alläpa yarpachakurmi Diospa Palabrampita yachakuyanqannö parlayarqan. Jina Bibliapa versïculonkunatam wakin versïculonkunatawan igualatsiyarqan, y rikäyarqanmi rasumpa kaqta musyëta munar Bibliapita yachakoqkuna qellqayanqankunatapis. Atska pachak watakunapa rasumpa kaq yachatsikïkuna pakarashqa këkaqtam, ichikllapa ichikllapa Bibliata Estudiaqkunaqa entiendiriyarqan.

5. ¿Imarëkurtaq The Old Theology (Diospaq unë yachatsikï) nishqan tratädokunata jorqayarqan?

⁵ Tsëllaraq yachakuyanqampita kushishqa këkarpis, Bibliata Estudiaqkunaqa manam allitukuyarqantsu ni manam nunakuna mana reqiyanqan yachatsikïkunata yachatsikïkäyanqampita gälakuyarqantsu (1 Cor. 8:1). Tsëpa rantinqa o trukanqa, Bibliapa rasumpa kaq yachatsikïninkunata nunakuna entiendeyänampaqmi The Old Theology (Diospaq unë yachatsikï) nishqan tratädokunata jorqayarqan. Puntata yarqoq tratädoqa ‘Bibliapita yachakuyänampaqmi yanapaq, tsënöpa Señornintsikpa y apostolkunapa unë rasumpa yachatsikïninkunata yapë tariyänampaq y nunakunapa mana alli costumbrenkunapita librakäyänampaq’ (The Old Theology, número 1, abril de 1889, 32 kaq página).

6, 7. a) ¿Ima rasumpa kaqkunatataq Jehová Dios, 1870 watakunapita patsë entienditsimarquntsik? b) Bibliapita yachakur qallëkuptiki, ¿mëqan rasumpa kaq yachatsikïkunataq shonqïkiman más charkurqan?

⁶ Pachak watapitapis masnam pasarishqa Bibliata Estudiaq humilde nunakuna publicacionkunata jorqar qallayämunqampita, y kananyaqqa, ¡mëtsika mushoq yachatsikïkunatam jorqayämushqa! * Kë yachatsikïkunaqa manam mana entiendipaqtsu ni religioso yachaq nunakunallapaqtsu kayan. Tsëpa rantinqa o trukanqa, kushitsimantsik, mana allikunapita libramantsik, imarëkur kawanqantsikta rikätsimantsik y shamoq tiempokuna más alli kanampaq kaqtam musyatsimantsik. Jehová alläpa kuyakoq kanqanta y imatapis ruramunampaq kaqkunata musyanapaqmi yanapamantsik. Jinamampis,  clärom willamantsik Jesus imanö yanapakunqanta, imanir Patsaman shamunqanta, wanunqanta y kanan witsankuna imata rurëkanqanta. Kë yachatsikïkunam alleq rikätsimantsik mana allikuna kananta Diosnintsik imanir rikaranqanta, imanir wanunqantsikta, Diosnintsikman imanö mañakunapaq kaqta y rasumpëpa kushishqa kawakïta imanö tarinapaq kaqta.

⁷ Atska waranqa watakunapa ‘pakarashqa’ profecïakunatam entiendirintsik y kë ushanan tiempokunachö cumplikëkanqantam musyarintsik (Dan. 12:9). Tsë profecïakunaqa entero Bibliachömi këkan y masqa tarintsik Mateo, Marcos, Lucas, Juan y Apocalipsis librokunachömi. Jinamampis, nawintsikwan mana rikanqantsikkunatam Jehoväqa musyatsimarquntsik, tsëkunaqa kayan: Rey kanampaq Jesus corönata chaskinqan, ciëlochö juk guerra kanqan y Satanasta Patsaman qarpayämunqanmi (Apo. 12:7-12). Jina rikanqantsik guërrakuna, alläpa Patsa kuyïkuna, qeshyakuna, mallaqë y mana alli nunakunarëkur “allapa sasa cawaqui tiempucuna” imanir kanqantam, Diosnintsikqa entienditsimarquntsik (2 Tim. 3:1-5; Luc. 21:10, 11).

8. ¿Pitataq alabantsik llapan rikanqantsikkunapita y wiyanqantsikkunapita?

⁸ Noqantsikpis, qateqninkunata Jesus ninqannöllam pensantsik, pëmi kënö nirqan: “Cushicuyätsun qamcuna ricayanqequita ricaqcuna. Tsemi niyaq: Diospa une profetancuna y reycuna que ricayanqequicunata riqueta munecarpis, manam ricayarqantsu; y canan wiyayanqequicunata wiyeta munecarpis, manam wiyayarqantsu” (Luc. 10:23, 24). Tsëkunata rikänapaq y wiyanapaq permitimashqantsikpitam Jesuspa qateqninkunaqa, respëtowan Jehoväta alabantsik, jina agradecikuntsikmi “rason caqllata” entiendenapaq ‘yanapamaqnintsic’ santo espïrituta kachamunqampitapis (lei Juan 16:7, 13). Tsënö këkaptinqa, rasumpa kaq yachatsikïta alläpa precisaqpaq churashun y nuna mayintsikta alleq yachatsishun.

ATSKAQMI ‘RASUMPËPA YACHËTA’ CHASKIKUYAN

9. 1881 wata, abril killachö yarqamoq revista, ¿imata rurayänampaqtaq nunakunata qayatsirqan?

⁹ Kë revistam, yarqamunqampita ishkë wata manaraq pasaptin, 1881 wata, abril killachö, qayatsirqan 1.000 nunakunata Diospita yachatsikuyänampaq. Tsëchömi kënö nirqan: “Señornintsikpita yachatsikuyänampaq tiemponkunata rakita puëdeqkunatam, këta nïta munayä [...]: ëwayätsun jatusaq y ichisaq markakunaman, colportornö o Diospita yachatsikoqnö según yachayanqanmannö yachatsikuyänampaq y alli shonquyoq cristiänokunata mëchö tsëchöpis tarita procurayänampaq, atskaq nunakunam Diosta respetayan mana reqïkarpis; ashiyë, Teytantsikpa alläpa alli këninta y kuyëllapaq Palabrampita, yachatsiyänëkipaq”.

10. ¿Llapan tiemponkunawan 1.000 yachatsikoqkuna kayänampaq invitakuyanqanta nunakuna wiyakuyarqanku?

¹⁰ Tsënö qayatsiyanqanqa rikätsikurqan rasumpa cristiänokunapaqqa, Diospa Palabrampita yachatsikï alläpa precisanqanta Bibliata Estudiaqkuna alleq entiendiyanqantam. Llapan tiemponkunawan 1.000 yachatsikoqkunata qayatsiyanqanqa allim karqan, porque tsë witsampaqqa juk ishkë pachak nunakunallaran reunionkunachö juntakäyaq. Tsënö kaptimpis, juk tratädota o revistata leirirqa atskaqmi musyariyarqan rasumpa kaq yachatsikï kanqanta y kushishqam chaskikuyarqan tsë invitacionta. Këllaman pensarishun, Bibliata Estudiaqkuna jorqayämunqan Täpakoq jutiwan kanan witsankuna reqinqantsik revistata y juk follëtota leirirmi, Londres markapita, 1882 watachö, juk nuna kënö qellqarqan: “Imanö y imata yachatsikunäpaq kaqta niyämë, Dios munanqan shumaq rurëta ruranapaq”.

11, 12. a) ¿Imanirtaq noqantsikkuna ruranqantsikllatam colportorkunaqa rurayarqan nintsik? b) ¿Imanötaq colportorkunaqa congregacionkunata patsätsiyaq?

¹¹ 1885 watapaqqa, Bibliata Estudiaqkunapita 300 yachatsikoqkunanönam colportornö yanapakïkäyarqan (tsëpita ichik watakunataqa,  español idiömachöqa repartidorkuna nishpam reqiyarqan). Tsë llapan tiemponkunawan yachatsikoqkunaqa, noqantsiknöllam Jesuspa qateqninkuna kayänampaq nunakunata yanapayaq. Tsënö kaptimpis, imanö yachatsikuyanqanqa noqantsik yachatsikunqantsikpita jukläyam karqan. Kanan witsankunaqa cada nunatam japallanta Bibliapita yachatsintsik y tsëpitam patsakashqa congregacionman juntakäyänampaq invitantsik. Pero tsë witsan colportorkunaqa, nunakunatam librokunata entregayaq y yachakïta munaq kaqkunatam atskaqta juntëkur Bibliapita yachatsiyaq. Cada nunata yachatsiyänampa rantinmi o trukanmi congregacionkunata patsätsiyaq.

¹² Këllaman yarpärishun, 1907 watachömi juk grupo colportorkuna La Aurora del Milenio (tsëpitaqa, Estudios de las Escrituras nishpam reqiyarqan) libroyoqkunata juk markachö ashiyarqan. Tsë revistam kënö willakurqan: “Yachakïta munaq nunapa wayinmanmi [yachakïta munaqkunata] juk reunionman juntayarqan. Tsë colportorqa juk domingo entërom nunakunapaq Diospa munënin ima kanqanta yachatsirqan, y qateqnin kaq domingonam mana dejëta reunionkunata rurayänampaq shumaq parlaparqan”. Pero 1911 watapaqqa mananam tsënöqa rurayarqannatsu. 58 yachatsikoqkunam Estados Unïdospa y Canadäpa viajayaq discursokunawan yachatsikurnin, y yachakïta munaqkunapa jutinta y mëchbö täräyanqanta o tiyapäkunqantam apuntayaq. Tsëpitanam yachakïta munaq nunakunapa wayinkunachö juntakäyänampaq patsätsiyaq, tsënöpam mushoq congregacionkuna tikrariyaq. 1914 watapaqqa entero Patsachömi Bibliata Estudiaqkuna 1.200 congregacionkunachöna kayarqan.

13. Kanan witsankuna ‘rasumpëpa yachëwan’, ¿ima pasakunqantaq qampaq más espantëpaq?

¹³ Kanan witsanqa 109.400 congregacionkunanömi entero Patsachö kan, y 895.800 precursorkunam kayan. ‘Rasumpëpa yachëtaqa’ casi puwaq millón nunakunanam chaskikuyashqa y yachakuyanqanmannömi kawayan (lei Isaías 60:22 *). * Más espantëpaqqa, “noqarecurmi llapan nunacuna chiquiyäshunqui” Jesus nishqannö, qatikachashqa, carcelkunaman llawitsishqa y wanutsishqa këkarpis, mëtsikaq mirëkanqantsikmi (Luc. 21:12-17). Satanás, demoniokuna y chikeqnin nunakuna michëkäyaptimpis, Jehoväpa siweqninkunaqa masmi nunakunata Diospita yachatsirnin yanapayashqa. Kanan witsanqa ‘jinantin nasioncunachomi’ montañachö, jallqakunachö y sasa o aja chänan markakunachö Diospita yachatsikïkäyan (Mat. 24:14). Diosnintsikpa mana yanapakïninwanqa, manam tsëkunata rurëta puëdeyanmantsu karqan.

‘RASUMPËPA YACHË’ ATSKAYÄRIN

14. Jorqayämunqan publicacionkunawan, ¿imanötaq “rasumpa yachëqa” pï mëmampis chashqa?

¹⁴ “Rasumpëpa yachëqa” atskayashqa mëtsikaq  yachatsikoqkunapa y mëtsika publicacionkunapa yanapakïninwanmi. 1879 wata julio killachömi kë revistata jorqar qallayämurqan Bibliata Estudiaqkuna; yarqamunqanllachöqa, Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (La Torre del Vigía de Sión y Heraldo de la Presencia de Cristo) nishqanmi jutin karqan. Inglés idiömachö punta kaq revistata 6.000 copiakunata rurayänampaqmi juk emprësata contratayarqan. 27 watayoq Charles Taze Russell wawqitam akrayarqan tsë revistakuna rurëta rikänampaq y yanapayänampaqnam Bibliata Estudiaqkunapita Jehoväpa kaqchö alli poqushqa pitsqa wawqikunata akrayarqan. Kanan witsankunaqa Täpakoq revistaqa yarqamun 195 idiömakunachömi. Ima revistapitapis kë revistaqa entero Patsachö markakunamanmi chan, cada yarqamoq revistam 42.182.000 rurakämun. Y kë revistapa majan cuenta ¡Despertad! jutiyoq revistanam cada yarqamoqpita 41.042.000 rurakan 84 idiömakunachö. Jinamampis llapan watakunam pachak millón librokunata y Bibliakunata rurayämun.

15. ¿Ima qellëwantaq publicacionkunata rurayämun?

¹⁵ Tsë llapantaqa rurayan rasumpa yachatsikïta kuyaqkuna voluntadninkunapita ëkallatapis qoyanqanwanmi (lei Mateo 10:8). Imprenta, papel, tinta y wakin necesitäyanqankuna alläpa chaniyoq kanqanta musyarmi profesional nunakuna mantsakäkuyan. Sucursalkunachö këkaq imprentakunapaq materialkunata rantipakur yanapakoq wawqim kënö nin: “Jatun negocioyoq nunakunaqa espantakuyanmi imprentantsikkunachö tsëllaraq yarqamushqa mäquinakunata rikar y mëtsika publicacionkunata jorqoq mäquinakuna, voluntadninkunapita ëkallatapis qoyanqanwan tsë llapanta rantiyanqanta musyarir. Jina chipyëpam mantsakäkuyan Betelchö mëtsikaq jövenkuna kushishqa trabajaqta rikar”.

ENTERO PATSACHÖMI DIOSPITA YACHATSIKÏ MIRANQA

16. ¿Imapaqtaq “rasumpëpa yachëqa” mirashqa?

¹⁶ “Rasumpëpa yachëqa” allipaqmi atskayashqa. Diosnintsikqa “munan llapan nunacuna salbacuyänantam, y rasonpa caq yachatsiquicunata musyayänantam” (1 Tim. 2:3, 4). Pëqa munan, nunakuna rasumpa kaq yachatsikïta yachakurir munanqannö adorayänanta y bendicionninta chaskiyänantam. ‘Rasonpa caq yachatsiquita musyatsirmi’ Jehoväqa ciëlopaq akrashqakunata juntashqa. Y “jinantin nasionpita tuquilaya [...] y tuqui idioma parlaq” “mantsaquepaq alli shuyni nunacunata[m]” juntëkan Patsachö mana wanushpa kawayänampaq (Apo. 7:9).

17. ¿Imatataq rikätsikun rasumpa kaq adoración miranqan?

¹⁷ 130 watakunapana rasumpa kaq yachatsikï miranqanmi alleq claro rikätsikun Diosnintsik y churanqan Rey Jesucristu cristiänokunata yanapëkanqanta, pushëkanqanta, täpëkanqanta, churanakushqata katsinqanta y yachëkätsinqanta. Jina mëtsika mirayanqanqa rikätsikun awnikunqanta Jehová mana qonqëta cumplimunampaq kaqtam. “Imanömi lamarchö yaku chipyëpa junta këkan, tsënöllam patsachö llapan nunakuna Jehoväta chipyëpa reqiyanqa.” (Isa. 11:9.) ¡Mëtsika bendicionkunataraq tsë witsankunaqa chaskiyanqa!

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[6 kaq päginachö dibüju]

Bibliata Estudiaqkunaqa humilde nunakuna y Diospa munëninta shonqupita patsë rurëta munaqkunam kayarqan

[7 kaq päginachö dibüju]

Jehoväqa alläpam kushikun ‘rasumpëpa yachëta’ imëkata dejarirpis yachatsikunqantsikpita