1923 watam, George Naish wawqi, Saskatchewan provinciapa Saskatoon markanchö (Canadá) militarkuna tukïta churakuyänampaq utilizäyanqan sitiochö këkar, 18 metrokunanö pëlarëkaq troncokunata rikëkur, “¿imapaqtaq kë qerukunaqa?” nir tapukurqan. Punta kaq jatun guerra witsanchö antënakunata tsaraq törrekunapa kanqantam niyarqan. Tiempo pasariptinnam, Naish wawqi këta nirqan: “Radiopa antënampaq törrekunata sharkatsiyänäpaq alli kanqantam pensarirqä, tsënöpam Diospita yachatsikuyänäpaq radiota funcionatsir qallëkuyarqä”. Tsënömi 1924 watachö religionpita parlaq punta kaq radio më tsëchö wiyakar qallëkurqan; tsë radiotam CHUC nishpa reqiyarqan.

Entero Euröpanö jatun karmi, Canadá nacionqa juk alli sitio karqan radiopa shumaq yachatsikuyänampaq. Saskatoon nishqan markachö këkaq radiochö trabajaq Florence Johnson wawqim kënö nirqan: “Radiowanqa kikïkuna mana chäyanqa mëtsika nunakunamanmi rasumpa kaq yachatsikïta chätsiyarqä. Tsë witsankunapaq radio tsëllaraq yarqushqa kaptinmi, nunakunaqa llapan pasatsiyämunqankunata wiyakuyaq”. 1926 watapaqqa, Bibliata Estudiaqkuna Canadá nacionpa chusku markankunachönam kikinkunapa radionkunata dirijiyaq. *

¿Imatataq wayinkunachö wiyakuyaq radioyoq kaqkunaqa? Hora höraqa müsicokunapa y orquestakunapa yanapakïninwan congregacionpita wawqikuna y panikuna cantayanqantam wiyayaq. Jina discursokunata y Bibliapa yachatsikïninkunapaq parlayaqtapis wiyayaqmi. Tsë yachatsikïkunachö yanapakoq Amy Jones jutiyoq panim këta yarpan: “Höraqa Diospita yachatsikïkar pitapis saludariptïmi, ‘Ah, ¿qamqa radiopa parlamoqmi kanki aw?’, nir wakinkuna niyämaq”.

Halifax (Nueva Escocia) markachönam Bibliata Estudiaqkuna tsë witsankunachö imëpis mana rurakashqanta rurayarqan, ¿imataq karqan? Radiochömi juk horario karqan, tsë horariochömi wiyaqkuna qayakïta puëdiyaq Bibliapita tapukuyänampaq. Juk wawqim këta qellqarqan: “Tsënö rurakanqanqa alläpam yanapakurqan. Radiota wiyakoqkuna mëtsikaq qayakayämuptinmi wakinkunataqa casi contestëta puëdiyaqtsu kayä”.

 Apóstol Pablupa tiemponchönöllam, alli willakïkunata wakin nunakunaqa shumaq chaskikuyaq pero wakinkunaqa mana (Hech. 17:1-5). Wakinkunataqa wiyayanqan alläpam gustaq. Këllaman yarpärishun, Estudios de las Escrituras jutiyoq joqta librokunapita radiopa parlaqta wiyashqa karmi, Hector Marshall joqtan librokunata mañakurqan. Dominical escuëlachö yachatsikunampaq tsë librokuna yanapanampaq kaqtash pensanaq, tsëtam tiempo pasariptin willakurqan. Pero punta kaq librota leita ushanampaqqa decidishqanam karqan Iglesianta dejanampaq. Llapan shonqunwanmi Diospita yachatsikurqan, y 1998 watachö wanukunqanyaqmi Jehoväta alli sirwirqan. Nueva Escociachö Inti o Rupay yarqamunan lädonmampa këkarmi, tröpakunapa coronelnin John A. MacDonald, “El Reino, la esperanza del mundo” nishqan discursota wiyarqan. Waränin junaqnam juk wawqita kënö nirqan: “Cabo Bretón markachö täraq o tiyaq nunakunaqa entero Patsachö imëpis mana wiyayanqan alli willakïtam wiyayashqa”.

Pero manam llapantsu shumaq chaskikuyarqan. Cristiänotukoq religionkunaqa alläpam piñakuyarqan. Këllaman pensarishun, Halifax markachömi catölicokuna alläpa piñar niyarqan Bibliata Estudiaqkunapa radionta chipyëpa ushakätsiyänampaq kaqta. Religionchö pushakoqkuna tukïta willapäyaptinmi, 1928 watachö, gobierno illaqpita willakurqan Bibliata Estudiaqkunapa radionkuna funcionar sïguinampaq permisota manana qoyänampaq kaqta. Tsënö mana allita rurayanqanta contestayänampaqmi, Who Owns the Air? (¿Pitaq radiopa señalnimpa duëñon?) neq tïtuloyoq papelkunata wawqikuna qokuyarqan. Tsëta rurarpis manam puëdiyarqantsu gobierno decidenqanta cambiëta.

Pero Canadá nacionchö këkaq wallkalla Jehoväpa sirweqninkunataqa, manam tsë pasakunqan qelanätsirqantsu. Isabel Wainwright panim kënö willakurqan: “Qallananchöqa chikikoqkuna ganëkaqnömi rikakurqan. Pero Jehoväpa munënin kaptinqa gobiernokuna michäyämänanta manam dejanmantsu karqan, y tsëtaqa musyarqänam. Tsënö pasakunqanqa rikätsikïkarqan, Diospa Gobiernompita juknöpana yachatsikuyänä precisanqantam”. Diospita yachatsikuyänampaq radiollata utilizäyänampa rantin o trukanmi, Canadächö këkaq Bibliata Estudiaqkunaqa nunakunata wayinkunaman visitar qallëkuyarqan. Imanö kaptimpis, radioqa juk tiempopa alläpam yanapakushqa ‘entero Patsachö imëpis mana wiyayanqan alli willakïta’ wiyayänampaq. (Canadächö unë imanö kanqantsikpita willakï.)