1. ¿Imanirtaq nintsik punta kaq y mas precisaq Musyatsikoqqa Jehovä kanqanta?

PUNTA kaq y mas precisaq Musyatsikoqqa Jehovämi. Punta teytantsikkuna jutsata rurariyanqanllachömi, Satanasta ushakätsinampaq kaq alli noticiata musyatsikurqan (Gen. 3:15). Watakuna pasanqanmannömi Jehoväqa Palabran Bibliaman qellqatsir musyatsikurqan, jutimpaq mana allita Satanas parlanqanta y mana allikunaman chätsikunqanta imanö altsanampaq kaqta, y Adanwan Ëva oqrayanqanta imanö tarinapaq kaqtapis.

2. a) ¿Imanötaq angelkuna yanapakuyan alli noticiakunata musyatsikïchö? b) ¿Imata rurayänampaqtaq Diospa sirweqninkunata Jesus yachatsirqan?

² Jina angelkunapis alli willakïkunata musyatsikoqkunam kayan, y Diospa sirweqninkunatam yanapayan tsënölla pëkunapis rurayänampaq (Lüc. 1:19; 2:10; Hëch. 8:26, 27, 35; Apoc. 14:6). ¿Ima nishwantaq arcangel Miguelpitaqa? Patsachö Jesus jutipa reqishqa kanqan witsanmi, llapan puëdinqanmannö Diospita musyatsikurqan, tsënöpam rikätsikurqan, Diosta sirweqkunapis tsënölla rurayänampaq kaqta (Lüc. 4:16-21).

3. a) ¿Ima alli noticiakunatataq musyatsikuntsik? b) ¿Ima tapukïkunaman pensanantsiktaq precisan?

³ Jesusqa qateqninkunatam alli noticiakunata musyatsikoq kayänampaq mandarqan (Mat. 28:19, 20; Hëch. 1:8). Apostul Pablunam yanapaqnin Timotëuta kënö nirqan: “Salbasionpaq alli willaquicunata willaquï. Cumplï llapan ruranequipaq caqcunata” (2 Tim. 4:5). ¿Ima alli noticiakunatataq musyatsikuntsik? Juk kaq alli noticiaqa, Jehovä Dios kuyamanqantsikmi (Juan 3:16; 1 Pëd. 5:7). Kuyakïnintaqa rikätsimantsik Gobiernunwanmi, tsëmi nuna mayintsikta musyatsintsik, tsë gobiernuta cäsukurnin, Diosta cäsukurnin y alli kaqta rurarninqa Jehoväpa amïgun këman chäyänampaq kaqta (Sal. 15:1, 2). Jina, Jehoväqa churakashqa llapan sufrimientukunata ushakätsinampaq y llakitsimaqnintsik yarpëkunata ushakätsinampaqmi.  ¡Këqa alläpa kushikïpaq noticiakunam! (Is. 65:17.) Musyatsikoq kanqantsikrëkur ishkë precisaq tapukïkunapa respuestankunata yachakurishun: 1) ¿Imanirtaq precisan nunakuna alli noticiakunata musyayänan? 2) ¿Imanötaq alli musyatsikoq kanqantsikta rikätsikushwan?

4. ¿Ima mana allitataq Diospaq nunakuna niyan?

⁴ Juk nuna kënö nishunqëkiman pensari: “Teytëkim jaqiriyäshurqunki, y manam reqiyäshinikita munantsu, alläpa mana allim, jinamampis manam reqita puëdinkinatsu porqui wanukushqanam”. ¿Imanöraq sientikunkiman? Rasumpa kaqchöqa, tsënömi Diospaqpis nunakuna willakuyan. Reqita mana puëdinapaqnö y alläpa mana alli kanqantam yachatsikuyan. Këllaman pensarishun, wakin yachatsikoq religiösukunam niyan, mana alli ruraq nunakunataqa ninachö imëyaqpis Dios rupatsinqanta. Wakinkunanam niyan, imëka desgraciakunapis pasakuptin, Dios culpayoq kanqanta. Kë pasakunqankunachö alli nunakuna o mana alli nunakuna wanuyaptimpis, “Diospa castïgunmi” niyanmi.

5, 6. Nunakunapaq, ¿ima mana allikunatataq apamushqa “nunaqa animalpitam shamun” niyanqanman y mana alli yachatsikïkunaman creiyanqan?

⁵ Wakin nunakunanam, Dios mana kanqanta niyan. Këpaqqa pensarishun “nunakunaqa animalpitam shamun” ninyanqanman. Tsë yachatsikïta defendeqkunaqa niyan, imëkapis kikinllapita rurakäkushqa kanqanta y juk kamakoq mana precisanqantam. Y wakinkunaqa kënömi niyan: “Nunakunaqa animal-llam kantsik, tsëmi animalkunanö portakunqantsikta rikarnin espantakushwantsu”. Wakinkunaqa niyan, sinchi kaqkuna dëbil kaqkunata dominarqa, tsënö kayänampaq yurishqa kayanqantam. Tsëmi atskaq nunakuna pensayan mana alli rurëkunaqa imëpis mana ushakänampaq kaqta. Rikanqantsiknömi, imëkapis kikinllapita rurakashqa kanqanman creeqkunaqa shuyäkïninnaq kayan.

⁶ Awmi, nunakuna animalpita shamunqanman crei y wakin mana alli yachatsikïkunaman creiqa, nunakunapaq imëka sufrimientukunatam apamushqa kë ushanan junaqkunachö (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5). Kë mana alli yachatsikïkunaqa manam imachöpis yanapakuyantsu. Tsëpa rantinqa, apostul Pablu ninqannömi tsë yachatsikïkunarëkur, nunakunaqa “Teyta Dios munashqanno cawaquitapis yachayantsu” (Efes. 4:17-19). Jinamampis, imëkapis kikinllapita rurakashqa kanqanman y mana alli yachatsikïkunaman creiyanqanmi, nunakunata Diospita y pëpita shamoq alli noticiakunapita rakikätsishqa (leyi Efesius 2:11-13).

7, 8. Alli willakïkunata entiendiyänampaq, ¿imatataq nunakuna rurayänan?

⁷ Jehoväwan amishtayänampaqqa, nunakunaqa alleqran creiyänan Dios kanqanman y alleqmi musyayänam pëman witita puëdinqantsikta. Y tsëpaqqa, Diosnintsik llapan kamanqankunata rikarnin alleq musyayänampaqmi yanapëta puëdintsik. Dios kamanqankunapita humilde shonquwan yachakurqa tantiayanqam kamanqankunachö Diospa yachënin y kallpan këkanqanta (Rom. 1:19, 20). Dios kamanqankunapita maslla yachakuyänampaqqa yanapëta puëdintsik ¿Es la vida obra de un Creador? y El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis nishqan follëtukunawanmi. Tsënö kaptimpis, Dios kamanqankunapita yachakuyanqanqa manam yanapanqatsu kë tapukïkunapa respuestankunata tariyänampaq: ¿Imanirtaq sufrimientukuna kananta Dios jaqirin? ¿Imanö kë patsa kanantataq Dios munan? ¿Cada ünutaku Dios yarparämantsik?

⁸ Alli willakïkunapita y Diospa munënin ima kanqampitaqa nunakuna yachakuyanqa, Bibliata estudiarninllam. ¡Imanö kushikïpaqmi  nunakunata tapukïninkunapa respuestankunata tariyänampaq yanapanqantsikqa! Tsënö kaptimpis shonqunkunaman chänapaqqa manam pruëbakunallatatsu rikätsinantsik, sinöqa convencitsitam procuranantsik (2 Tim. 3:14). Tsë rurëtaqa puëdishun Jesus ruranqanta qatirmi. ¿Imanirtaq Jesusqa nunakunapa shonqunman charqan? Alli tapukïkunata rurëta yacharninmi. ¿Imanötaq ruranqanta qatishwan?

9. ¿Imatataq ruranantsik wiyamaqnintsikkunata espiritual kaqchö alli yanapanapaq?

⁹ ¿Imanirtaq alläpa precisan Jesus ruranqanta qatir tapukïkunata ruranantsik? Tsëta tantiarinapaq këman pensari, itsa mëdicu nirishunkiman operakurninqa qeshyëkipita kachakänëkipaq kaqta. Itsa tsënö nishuptiki creirinkiman. Peru imëkipis nananqanta manaraq tapupäshurniki nishuptikiqa, ¿creinkimantsuraq? Tsënö kaptinqa manachi pëman confiakunkimantsu. Mëläya alli mëdicu karpis puntataqa, imëki nananqantapis alleqran tapupäshunëki y wiyashunëki, tsëpita ima jampita upunëkipaqpis nishunëkipaq. Tsënöllam wiyamaqnintsikkuna espiritual kaqchö imanö këkäyanqanta musyanapaqqa alli tapukïkunata ruranantsik, y tsënöpam, Diospa Gobiernumpita alli noticiakunata alleq musyatsishun.

10, 11. ¿Imatataq lograntsik Jesus yachatsikunqannö yachatsikurqa?

¹⁰ Jesusqa alleqmi musyarqan tapukïkunata rurëqa estudiantikunata reqinapaq y pëkunapis parlakayämunampaq yanapakunqanta. Këllaman pensarishun, qateqninkunata humildi kayänampaq yachatsita munarmi, puntataqa yarpachakuyänampaq juk tapukïta rurarirqan (Mar. 9:33). Juk kutinam, alli pensëkur contestanampaq, juk tapukïta rurëkur atska respuestakunata churarqan mëqantapis Pedru akranampaq (Mat. 17:24-26).Y juk kutichönam, qateqninkuna shonqunkunachö imata pensayanqanta musyëta munar tapukïkunata rurarqan (leyi Matëu 16:13-17). Yachatsikunqanchö tapukïkunata rurarninqa, Jesusqa manam imata rurayänampaq kaqllatatsu nikarqan, sinöqa kikinkuna cuentata qokurnin alli willakïkuna ninqanmannö kawayänampaq kaqta akrayänampaqmi wiyaqninkunata yanapëkarqan.

¹¹ Jesus ruranqannö tapukïkunata alli ruranqantsikqa yanapamantsik, nunakunata imanö yanapanantsikpaq kaqta musyanapaq, wiyamënintsikta mana munayaptin imanö contestanapaq y yachakïkäyanqan imanö yanapanampaq kaqta qollmi shonqu nunakunata rikätsinapaqmi. Tapukïkunata imanö utilisäna kanqanta kimata yachakurishun.

12-14. ¿Imanötaq wamrëkita yanapankiman alli willakïkunapita mana mantsakushpa musyatsikunampaq? Willakaramï.

¹² Juk kaq. Jövin wamrëki kënö nirishunkiman: “Dios llapan kamanqankunaman creinqäpitam estudiaq mayïkunata parlapëta mantsä”. ¿Imataraq rurankiman? Mana mantsakushpa alli willakïpita musyatsikunampaqchi yanapëta munankiman. Tsëmi piñapänëkipa rantin o imata ninampaq yachatsinëkipa rantin, Jesus ruranqannö, imata pensanqanta musyanëkipaq kikintaraq tapupärinkiman. ¿Imanötaq tsëta rurankiman?

¹³ El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis nishqan follëtupita wakin  yachatsikïninkunata leyirirninmi, tapurinkiman mëqan yachatsikïkuna pë utilizänampaqnö kanqanta. Nïkurna tapuri juk kamakoq kanqanman imanir creinqanta y imanir sirwita munanqanta (Rom. 12:2). Itsa contestashunqëkiqa qam pensanqëkiwan igualanqantsu, peru tsënö kaptimpis allilla kanqanta niri.

¹⁴ Entiendiratsi, estudiaq mayinkunawan parlarninqa ishkëkikuna parlayanqëkinölla ruranampaq. Tsë ninanqa, pruëbakunata rikäratsirmi, estudiaq mayinkunata tapurinman imata pensayanqanta musyanampaq. Itsa kënö ruranman, yanaqinta leyiratsinman El origen de la vida nishqan follëtupa 21 päginachö këkaq recuadruta, y nïkurna kënö nir tapurinman: “¿Rasumpëpaku ADN nishqannöqa ni ima computadörapis mëtsika informacionkunata katsita puëdintsu?”. Itsa estudiaq mayinqa awmi, manam ni ima computadörapis kantsu ninqa. Tsëqa itsa wamrëki kënö nir tapurinman: “Si computadörakunata ruraqkuna alläpa yachaq këkarnimpis ADN nishqantanö rurëta mana puëdikäyaptinqa, ¿imanöraq imapis kikinllapita rurakanman karqan?”. Wamrëki mana mantsapakïpa creinqampita parlanampaqqa seguïdum ensayayänëki. Tapukïkunata alli utilizänampaq yanaparninqa alli willakïkunapita alli musyatsikoq kanampaqmi yanapëkanki.

15. ¿Imanötaq tapukïkunata utilizashwan Dios kanqanman mana creeq nunakunata yanapanapaq?

¹⁵ Ishkë kaq. Yachatsikurninqa tarintsik Dios kanqanman mana creeq nunakunatam. Itsa pipis kënö niramashwan: “Noqaqa manam Dios kanqanman creitsu”. Tsënö niramashqa jaqirinantsikpa rantinqa, alläpa respëtuwanmi kënö tapurishwan: “¿Imëpitataq y imanirtaq Dios kanqanman creinkitsu?”. Contestaramashqanam, imanir creinqanman alleq pensëkur niramanqantsikpita agradecikurishwan, y nïkurnam nirishwan: “¿Dios imëkakunata kamanqampita pruëbakunata rikätsikoq publicacionkunata  leyita gustankimantsuraq?”. Tsë nuna alli shonquyoq karninqa itsa ninqa tsë publicacionkunata leyiqa alli kanqanta. Tsëqa, ¿Es la vida obra de un Creador? o El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis nishqan follëtukunatam munaratsinkiman. Kuyëpa alli tapukïkunata ruranqantsikqa alläpam yanapakunqa alli willakïkunata shonqunkunaman chätsinapaq.

16. ¿Imanirtaq shuyarashwantsu Bibliata estudiëkaqkuna librupita o follëtupita respuestakunata leyiyämunanllataqa?

¹⁶ Kima kaq. Bibliapita yachatsikurninqa, manam juk estudianti libruchö o follëtuchö qellqarëkaq respuestata leyimunanllatatsu shuyarashwan. Tsënö rurarqa, poqu cristiänu kanampaq manam yanapëkashwantsu. ¿Imanir? Porqui alleq mana pensarnin respuestakunata qomashqaqa, manam shonqunman alli yachatsikïkuna chanqatsu. Tsënö karqa, watsin o matsun mana kaptin tsakireq plantanömi, problëmakuna kaptin tsarakunqatsu (Mat. 13:20, 21). Tsënö mana pasakunampaqqa, yachakïkanqampaq imata pensanqantam tapunantsik. Entienditam procuranantsik, yachakïkanqanta allitanö o mana allitanö rikanqanta. Y tsëpitapis masqa, imanir tsënö pensanqanta nimänatam procuranantsik. Tsëpitanam Biblia ninqanwan yanapanantsik rasun kaqta yachakïkanqanta kikin cuentata qokunampaq (Heb. 5:14). Tapukïkunata alli utilisashqaqa, itsa mas fäcilmi kanqa estudiantikuna markäkïninkunachö alleq patsakäyänampaq y pipis michäkuptin o mana allikunata consejaptin alli tsarakuyänampaq (Col. 2:6-8). ¿Ima mastataq ruranantsik alli musyatsikoq kanantsikpaq?

17, 18. ¿Imanötaq juknintsik juknintsik yanapanakushwan yachatsikunqantsikchö?

¹⁷ Jesusqa, yanapanakuyänampaqmi qateqninkunata ishkëpayan yachatsikoq mandarqan (Mar. 6:7; Lüc. 10:1). Tsëpita tiempuwannam apostul Pablupis willakurqan ‘willacoq mayinkuna’ pëwan ‘juntu’ alli willakïta yachatsikuyanqanta (Filip. 4:3). Tsënö rurayanqanta qatirninmi, Diospa Gobiernumpita kanan witsan willakoqkunapis 1953 watachö, mas yachaq kaqkuna wakin kaqkunata yachatsiyarqan mas alli musyatsikuyänampaq. *

¹⁸ Juk cristiänuta yachatsikoq yanaqarninqa, ¿imatataq rurankiman yanapanëkipaq? (Leyi 1 Corintius 3:6-9.) Yanaqiki leyinqan textukunata Bibliëkichö ashi. Mëqampis parlëkaptin, ninqankunata shumaq wiyë. Y alkäbulla kë, yanaqiki yanapanëkita ministiptin yanaparinëkipaq (Ecl. 4:12). Tsënö karpis cuidädum kanëki, yanaqiki shumaq yachatsikïkaptin mana pantaratsinëkipaq. Tsënö ruranqëkiqa itsa yanaqikita desanimaratsinman o wayiyoqtapis pantaratsinman. Höraqa itsa precisanqa qampis parlakurinëki. Peru tsëta rurarqa, juk ishkëllatam parlarinëki y nïkurqa yanaqiki parlar sïguinantam jaqinëki.

19. ¿Imatataq yarpänantsik y imanir?

¹⁹ Juk punkupita juk punkuman pasarnin, ¿imanötaq yanaqikiwan yanapanakuyankiman? ¿Imanirtaq parlariyankitsu juk kaq punkuchö mas alli yachatsikuriyänëkipaq kaqta? Ama yachatsikïkäyanqëki markachö täraq nunakunapaq ni cristiänu mayikikunapaqpis mana allitaqa parlayëtsu (Prov. 18:24). Allim kanman, “allpa mancanolla” këkashqapis kuyakoq këninwan alli willakïkunata musyatsikunapaq Jehovä confiamanqantsikman yarpänantsikqa (leyi 2 Corintius 4:1, 7). Yachatsikunapaq Jehovä churamanqantsikpita agradecikunqantsiktaqa rikätsikushun, llapan puëdinqantsikmannö alli musyatsikurninmi.