PATSA warëllam juk warmiqa wayin punkuchö juk qepita taririn. Pï karpis ampipam jaqirishqa. Ichik kichapärirllam wayinman ras yëkukïkun y punkunta wichqaramun. Y tsëtaqa ruran publicacionkunata gobiernu pasëpa michäkuptinmi. Tsëpitanam tsë publicacionkunataqa chachaq waqukurkun (makallakurkun) y shonqunchömi tsë mikï cuenta publicacionkunapita Jehoväta alläpa agradecikun.

1930 wata witsanqa mëtsikam tsënöqa pasakurqan. Näzikuna poderyoq tikrarirqa, mananam tsë nacionchö Jehoväpa testïgunkuna yachatsikuyänanta permitiyarqannatsu. Peru 100 watapitapis masyoqna Richard Rudolph * cristiänum kënö nir willakun: “Paqwëpa (chipyëpa) segürum këkäyarqä juk nuna (runa) ninqanllaqa Jehoväpa jutinta willakuyänäpaq kaqta mana päratsinampaq kaqta”. Jina ninmi: “Publicacionkunataqa alläpam wanayaq kayä, yachakuyänäpaq y yachatsikuyänäpaqpis. Gobiernu micharamuptinmi alläpa sasa (aja) tarinan tikrarirqan, tsëmi tapukuyaq kayä, ¿imanöraq yachatsikur sïguiyashaq? nishpa”. Richardqa cuentata qokurirqan imanö yanapakïta puëdinqantam: Provechanan karqan jirkakunapa wänintam (llantuntam) (Juëc. 9:36).

Republica Chëcapawan Poloniapa lindërunkunachömi Montes Gigantes (Krkonoše) nishqan jirkakunaqa këkan, manam alläpa jatuntsu, y Euröpapa islan ninyanmi. Juniu killakunapaqqa jirkankunaman kima metru altutanömi rashta jeqamun. Imë höra rashtamunan mana musyëpaq kaptinmi, mëtsikaq reqipakur pureqkunaqa pukutë rurinchö oqrakäyashqa.

Atska pachak watakunapam kë jirkakunaqa lindërunö yanapakushqa provinciakunapaq, gobiernukunapaq y nacionkunapaq. Feyu chakrakuna kaptinmi, policïakunapis cuidayaqtsu, tsëmi mëtsikaq nunakuna imëka suwakuyanqankunata  juk markapita juk markaman tsëpa pasatsiyaq. Kë jirkakuna 1930 watakunachö Alemaniatawan Checoslovaquiata lindërunö rakikaptinmi, Jehoväpa testïgunkunaqa, mana mantsakushpa suwakoqkuna jaqiyanqan nänipa purir qallëkuyarqan. ¿Imanirtaq tsë nänikunapaqa purir qallëkuyarqan? Alemania nacionman publicacionkunata chätsiyänampaqmi. Y jövin Richardmi juk apaq kaqqa karqan.

Richardmi kënö willakun: “Semäna ushëkunaqa, jövin kaqkunaqa jirkakunapam ëwakuyaq kayä qanchispayan grüpuchö, llapäkunam reqipakur pureq nunakunanö vistikuyaq kayä”. Jina ninmi: “Alemaniapitaqa kima höratam Špindlerův Mlýn nishqan markaman chäyaq kayä”, tsëqa këkan 16 kilömetruchöraqmi, Checoslovaquiapa atska hotelninkuna kanqan sitiuchömi. Tsë witsanqa atskaq alemankunam tsëchö kawëkäyarqan. Jukqa karqan, juk chakra nunam, pëqa Testïgukunata yanapanampaqmi awnikurqan. Cawallukuna sutayanqan carrëtawanmi tren chänan Praga sitiupita atska paquëtikunata ëlloq (qoreq) y granjanmanmi apaq pakänampaq. Tsëmannam Testïgukuna asheq ëwayaq Alemaniaman yëkatsiyänampaq.

Richardmi kënö willakur sïguin: “Granjaman chärirqa, alli lasaqta tsaraq mochïläkunamanmi winapakuyaq kayä. Cada ünum chusku arröba masta apayaq kayä”. Mana rikäyänampaqmi ampillapa apayaq. Inti jeqarkuptinllam ëwar qallëkuyaq y patsa manaraq waraptinmi kutiyämoq. Tsë tiempupaq congregacionkunata watukaq Ernst Wiesnermi imakunata rurayanqanta kënö nir willakun: “Ishkë wawqikunam puntata ëwayaq, y piwampis tinkurninqa linternankunawanmi señalta rurayäq. Tsëta rikarnam karu qepäkunata lasaq mochïlankunawan ëwaq wawqikunaqa musyayaq plantakuna rurinman ratakuyänampaq (tsinkakuyänampaq) kaqta. Tsëchömi shuyaräyaq kë puntashqa wawqikuna kutikur ima señaltapis rurayänanta y kë señalkunaqa cada sëmanam cambiaq”. Peru manam azul röpashqa guardiakunallatsu Testïgukunapaqqa mantsëpaq kayarqan.

 Richardmi kënö willakun: “Juk junaqmi tardiyaq trabajë tocaramarqan, tsëmi llapankuna puntanqanchoraq noqaqa ëwarqä. Tsë paqasqa alläpam ampïkurqan y pukutararqanmi. Tamyatam katatëpa katatar ëwëkarqä. Tsënö ëwëkarmi pïnu jirkakuna rurinchö oqrakäkurirqa y atska hörakunataran nänita tarirqa. Mëtsikaq reqipakoqkunam tsënö oqrakar wanuyashqa. Waränin qoya kutikäyämuptinran wawqïkunawan tinkuyarqä”.

Cäsi kima (kimsa) watapanömi, Jehoväta alläpa kuyaq Testïgukunaqa cada semäna kë jirkakunapa ëwayarqan. Alläpa rashtanqan witsankunapis jina tsënöllam rurayarqan. Höra höraqa junaqpam cada grüpuchö ishkë chunkanö, reqipakoqkuna puriyanqan lindërupa tsimpayaq. Reqipakur purikoqlla kayanqantanö rikätsikuyänampaqmi höraqa warmi kaq cristiänakunapis yanaqäyaq. Pëkunaqa wak tsimpankunapam ëwayaq ima peligrupis kaptinqa tsukunkunatam rarata (junishta) jitayaq willakuyänanrëkur.

Revista apaqkuna paqaspa kutirayämuptinllanam, publicacionkunataqa tsë höra rakirnin ushariyaq. Jabon niraqlla kanampaqmi paquetarkurnin trenpa paradërunman apëkatsiyaq. Tsëpitanam apatsiyaq jinantin Alemaniaman y tsëchö wawqikuna y panikunanam pakëllapa entregar yanapakuyaq, kë qallanan yachatsikïchö rikanqantsiknö. Tsënö pakëllapa rakiyanqanta musyëkuyaptinqa llapankunam peligruman chäkuriyanman karqan, y tsëmi pasakurqan.

1936 watachömi Berlin markapa amänunchö tarïkuyarqan pakäyanqan publicacionkunata. Taririyanqan kima (kimsa) paquetikunaqa manam musyëtsu karqan pipa ni pipaq kanqan, peru policiakunam investigarnin tsaririyarqan paquëtikunata apatsimoqkunapita mas precisaqnin kaqta. Y tsëpita ichik tiempullachömi ishkë masta tsaririyarqan, juknin kaqqa karqan Richard Rudolph wawqim. Pëkunalla culpayoq kayanqanta niriyaptinmi, wakin kaq wawqikunaqa sïguiyarqanraq tsë jirkakunapa publicacionkunata aparnin alläpa peligrösu këkaptimpis.

Mochïlankunallawan Montes Gigantes nishqan jirkakunapa cristiänukuna publicacionkunata apayanqanqa Alemaniachö Jehoväpa testïgunkunataqa alläpam yanapëkurqan. Manam tsë jirkallapatsu publicacionkunataqa apayarqan. 1939 watachö nazi tröpakuna Checoslovaquia markaman yëkuriyaptinqa jina tsë nacionpa lindërunkunapapis apayarqanmi. Alemania nacionpawan Francia, Païses Bäjus y Suiza nacionkunapa lindërunkuna tinkuptinmi, Jehoväpa testïgunkunaqa qatikachashqa wawqinkunapaqpis publicacionninkuna apayäpurqan.

Kanan witsanqa mëtsika publicacionkunam kapamantsik, Internetchöraq, CDchöraq, papelchöraq y vidëuchöraq. Publicacionkunata cada chaskirnin o jw.org päginapita jorqarninqa yarpäshun tsëkunata katsinapaq allipa trabajayämushqa kayanqanman. Itsa jirkakunapatsu, rashtakunapatsu o paqaspatsu apayämushqa, peru atskaq wawqikunam sinchi trabajayämushqa noqantsik katsinantsikpaq.