1, 2. ¿Imachötaq jukläya kayan grabana cämarawan Jehoväpa nawin?

MËTSIKA jatusaq tiendakunamanmi grabayänampaq cämarakunata churayan. Tsënöpam tsëchö pipis suwakuptinqa, tsë cämara grabanqan yanapakun suwakoqkunata tsariyänampaq, tsë cämarakunam suwakuna munëninkunata rurayänanta jaqintsu.

² Peru ¿imachötaq jukläya kayan grabana cämarawan Jehoväpa nawin? Bibliaqa willakun Jehoväpa nawin ‘më tsëchö’ këkanqantam (Prov. 15:3). Tsënö kanqanqa, ¿llapan ruranqantsikkunata imëpis rikarëkämunqantaku rikätsikun? ¿Leyninkunata cumplinarëkur y pantanqantsikpita castigamänarëkurllaku rikarëkämun? (Jer. 16:17; Heb. 4:13.) ¡Manam tsëtatsu rikätsikun! Jehoväqa rikarëkämantsik kuyamarnintsik y noqantsikpaq alli kaqta munarninmi (1 Pëd. 3:12).

3. ¿Imanötaq kuyamanqantsikta Jehovä rikätsimantsik?

³ ¿Imanöpataq musyantsik Jehovä kuyamarnintsik rikarämanqantsikta? Tsëta musyanapaqqa, rikärishun pitsqallata: 1) mana allita manaraq rurashqam willamantsik, 2) pantanqantsikkunapitam piñapämantsik, 3) Bibliapa musyatsikïninkunawanmi pushamantsik, 4) pruëbakunapa pasashqam yanapamantsik y 5) alli kaqkunata rurashqam bendicimantsik.

4. ¿Imanirtaq Cain manaraq jutsallakuptin Jehovä willarqan?

⁴ Puntataqa yachakurishun ima mana allitapis manaraq rurashqa imanö willamanqantsikpita (1 Crön. 28:9). Këta maslla entiendirinapaqqa, Cainta pasanqanta rikärishun, pëqa ‘alläpam piñakurqan’ Jehovä mana chaskinqampita (leyi Genesis 4:3-7 *). ¿Imatataq Jehovä rurarqan? ‘Alli kaqta ruranampaqmi’ nirqan. Y tsëta mana rurarqa jutsallakunampaq kaqtapis nirqanmi. Jutsa ‘punkullachöna’ tsarinampaq shuyarëkaqnömi karqan. Tsëpitanam, “¿tsarakunkitsuraq?” nirqan. Jehoväqa munarqan Cain cäsukurnin rikënimpaq alli kanantam. Tsënöpa Kamakoqninwan amïgu kanampaq.

5. ¿Imanötaq Jehovä willamantsik mana allimampa ëwëkanqantsikta rikarnin?

 ⁵ ¿Ima nishwanraq noqantsikpita? Jehoväqa shonquntsikchö ima kanqantam rikan, manam imatapis pakëta puëdintsiktsu. Musyanmi imanö nuna kanqantsikta y imakunata munanqantsikta. Kuyamarnintsikmi alli kaqta ruranata munan, peru manam obligamantsiktsu. Tsëmi, mana allimampa ëwëkanqantsikta rikarqa, Palabranwan willamantsik. Tsë consëjukunataqa wiyantsik reunionkunaman ëwar, publicacionkunata leyir y Bibliata cada junaq leyirninmi. ¿Imëllapis wiyarqunkiku o leyirqunkiku mas wanëkanqëki kaq consëjuta? Tsënö pasakunqan, ¿yanapashurqunkiku Jehovälla musyanqan problëmëkita altsanëkipaq?

6, 7. a) Consëjunkuna millonyëpayan nunakunapaq kaptimpis, ¿imanirtaq nintsik cada ünupaq Jehovä yarpachakunqanta? b) ¿Imatataq rurashwan cada ünupaq Jehovä yarpachakunqanta provechanapaq?

⁶ Tsëkunam rikätsikun cada sirweqninta kuyar Jehovä rikarëkanqanta. Rasunmi, Bibliaqa unëpitam kashqa, publicacionnintsikkunaqa millonyëpayan nunakunapaqmi rurakämun y reunionkunachö consejakäyämunqampis llapan congregacionkunapaqmi. Tsënö kaptimpis, Jehoväqa mañamantsik mana alli munënintsikta altsanapaqqa, cada ünu Palabranta shumaq wiyakunapaqmi. Tsënöpam cada ünupaq yarpachakunqanta Jehovä rikätsikun.

⁷ Jehoväpa consëjunkunata alli provechanapaqqa, puntataqa, pëpaq precisanqantsiktam entiendinantsik. Tsëpitanam, Palabranchö nimanqantsikta cäsukunantsik y pëta mana gustanqan kaq pensëkunatam jaqinantsik (leyi Isaïas 55:6, 7 *). Wiyakoq karninqa mëtsika sufrimientukunapitam librakushun. Pensarishun imatapis mana allita ruranqantsikman. ¿Imanötaq kuyakoq Teytantsik yanapamantsik?

8, 9. ¿Imanötaq piñapäkïta chaskinqantsik rikätsikun Jehovä noqantsikpaq yarpachakunqanta? Juk pasakunqanwan willakaramï.

⁸ Piñapäkïninta chaskirninqa masmi cuentata qokuntsik Jehovä noqantsikpaq yarpachakunqanta (leyi Hebrëus 12:5, 6). Rasun kaqchöqa, piñapashqa këqa manam pitapis gustantsu (Heb. 12:11). Peru pensarishun piñapämaqnintsik  noqantsikman yarpachakunqanta. ¿Imanirtaq piñapämantsik? Manam mana alli sientitsimënintsikta munartsu. Sinöqa, Jehoväwan amïgu kënintsik peligruchö kanqanta rikarmi noqantsikpaq yarpachakun. Tsëmi, alli kaqta ruranarëkur Bibliawan shumaq consejamänapaq tiempunta rakin. Tsënö consejamanqantsikqa Jehovä noqantsikpaq yarpachakunqantam rikätsikun, porqui tsë piñapäkïqa pëpitam shamun.

⁹ Jehovä noqantsikpaq yarpachakunqanta musyanapaq, juk pasakunqanwan rikärishun. Manaraq Testïgu karninmi, juk wawqiqa qalapächu lluta ruranakïkaqkunata rikaräkoq. Tsëta jaqishqa karnimpis, tsë munëqa pëchö këkarqanraqmi. Jukpinmi mushoq celularta rantirirqan y tsë munëninqa yapë yuririrqan (Sant. 1:14, 15). Tsë celularpam Internetchö qalapächu lluta ruranakïkaqkunata rikar qallëkurqan. Juk kutim telëfonupa qayakur yachatsikïkäyarqan, y nümerukunata ashinampaqmi juk anciänuta celularninta mañarirqan. Tsënam, celularpa pantällachöqa, qalapächu lluta ruranakïkaqkunapa päginankuna yarqaramurqan. Tsë pasakunqanqa alläpa allim karqan, porqui anciänuqa jinan höram tsë wawqita piñapärirqan, tsënöpam kë wawqiqa problëmanta vencirirqan. Jehovä noqantsikpita altantu këkanqanta, pakarëkaq jutsantsikkunata rikanqanta y manaraq mana alliman chashqa piñapämanqantsikpitaqa ¡alläpam agradecikuntsik!

10, 11. a) ¿Imanötaq Jehovä pushamänata jaqintsik? b) ¿Imanötaq juk familia Bibliapa musyatsikïninta wiyakï allipaq kanqanta musyarirqan?

¹⁰ Salmistam Jehoväpaq kënö nir cantarqan: “Consëjïkiwanmi pushamanki” (Sal. 73:24). Jehovä pushamänata wanarqa pensanqanta cuentaman churanapaqmi Palabranta leyinantsik. Bibliapa musyatsikïnin ninqannölla rurarninqa, Diospa kaqchömi sinchi kashun y llapan wananqantsikkunachömi yanapamäshun (Prov. 3:6).

¹¹ Tantiyarinapaq, juk waktsalla wawqim, Masbate (Filipinas) jirkachö atska familianwan täraq. Pëwan warminqa precursor regularmi kayaq. Illaqpitam arriendayanqan chakrapa duëñunqa ëwakuyänampaq nirqan. ¿Imanir? Porqui honrädu mana kayanqantam willapäyarqan. Familianwan mëta ëwayänampaq  kaqta yarpachakurnimpis, tsë wawqiqa kënömi nirqan: “Ima pasakuptimpis Jehovämi cuidamäshun y yanapamäshun”. Y Tsënömi pasakurqan, juk ishkë junaqllatam duëñuqa quedakïta puëdiyanqanta nirqan. ¿Imanirtaq pensëninta cambiarirqan? Tumpëkäyaptimpis tsë familia yamë y respetakoq kayanqantam rikarqan, y tsëmi chakratapis mastaraq qorqan (leyi 1 Pëdru 2:12). Rikanqantsiknöpis, mana alli tiempukunachö alli tsarakunapaqmi Jehoväqa Palabranwan pushamantsik.

12, 13. ¿Imakuna pasakuptintaq itsa tapukuntsik Jehovä tsë pasakunqanta rikëkanqanta o mana rikëkanqanta?

¹² Tsënö kaptimpis, höraqa pruëbakuna manam rasllaqa ushakärinqatsu. Itsa unëpitana qeshyantsik, Jehoväta sirwinata familiantsikkuna michämantsik o hasta qatikachashqa këkantsik. Y ¿imataraq rurashwan congregacionchö piwampis mana entidinakurqa?

¹³ Pensarishun juk cristiänu imatapis lluta niramanqantsikman. Itsa kënö pensankiman: “¡Diospa markanchöqa manam këqa pasakunmantsu!” nir. Y masqa tsë cristiänu congregacionchö cargukunata chaskirinman, y rikankiman wakinkuna allitanö rikäyanqanta. Espantashqa itsa kënö tapukunkiman: “¿Manaku Jehovä pasakïkanqanta rikämun? ¿Manaku imatapis ruranqa?” nir (Sal. 13:1, 2; Hab. 1:2, 3).

14. ¿Imanirtaq sasakuna pasakunanta Jehovä permitin?

¹⁴ Jehoväqa nuna rikanqampitapis mastam rikan y tsëmi höraqa sasakuna pasakunanta permitin. Tantiyarinapaq, pillapis piñapäramashqa itsa sientikushwan y cuentata qokushwantsu pantashqa këkanqantsikta. Peru Jehoväqa piñapashqa këta wananqantsiktam musyan. Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunachö yanapakoq Karl Klein wawqim, kawënimpaq willakurnin nirqan, wawqi Rutherford sinchipa piñapanqanta. Tsëpita ichik tiempullatash “¡imanötaq këkanki Kar!” nir shumaq saludarirqan, peru pëqa gänasninnaqshi contestarinaq. Sientikushqa këkanqanta rikarshi, wawqi Rutherfordqa Diablupa makinman mana ishkinampaq ninaq. Tiempuwannam Klein wawqi kënö qellqarqan: “Juk wawqi Jehovä cargun qoptin rasunninchö piñapämanqantsikta imëpis yarparäkushqaqa, Diablupa munëninmanmi ishkikashwan”. *

15. ¿Imanirtaq raslla ajayärishwantsu sasakunapa pasarnin?

¹⁵ Ima sasakunapis pasakuptin y mana ushakaqnö kaptinqa, höraqa mana aguantëpaqnömi. Tsëta aguantanapaq, ¿imaraq yanapakunqa? Këman pensari, juk nuna trïgunta aqatsikoq mulinuman ëwarnin, atskaq aqatsikoqkuna shuyarëkaqta taririnman. Y musyanmantsu imë aqatsikïta ushanampaq kaqta, y ajayarninna juk mulinuman ëwakunman, peru tsëchöpis mas atskaq aqatsikoqkunata taririnman, tsënö ruranqanwanqa mas tiemputam perdishqa y masmi demoranqa. Mas alliqa kanman karqan pacienciayoq kanqanmi. Tsënöllam, Biblia nimanqantsiknölla rurashqaqa alli aguantanapaq y churakanqantsikta logranapaqmi yanapamäshun.

16. ¿Imarëkur mastaq Jehovä permitin ima sasakunapis pasakunanta?

¹⁶ Itsa yachatsimënintsikta y mas alli nuna kanata munar Jehoväqa tsëkuna pasakunanta jaqin (leyi 1 Pëdru 5:6-10). Peru yarpäshun, Jehoväqa manam mana allikunawanqa probamantsiktsu (Sant. 1:13). ‘Chiquimaqnintsik diablum’ cäsi llapan problëmakunapita culpayoq. Peru  Diosqa tsëkuna pasananta permitirmi, itsa utilisanman Diospa kaqchö sinchiyänapaq. Pëqa sufrinqantsikkunata rikanmi, y kuyamarnintsikmi “pocu tiempulla[na]” kananta permitinqa. Sasa tiempukunachö Jehovä rikarëkäshunqëkita, ¿agradecikunkiku? ¿Yanapashunëkipaq kanman markäkunkiku? (2 Cor. 4:7-9.)

17. ¿Pikunatataq Jehovä rikarëkan y imapaq?

¹⁷ Jina Jehoväqa nunakunata rikarëkan pëta rasumpa kuyaq kaqkunata bendicinampaqmi. Hananï profëtam Asä reyta kënö nirqan: “Jehoväpa nawinkunaqa jinantin patsapam rikarëkan pëllata llapan shonqunkunawan kuyaqkunata kallpanwan yanapanampaq” (2 Crön. 16:9). Jehoväpa rikënimpaqqa manam rey Asäqa llapan shonqunwantsu sirwikarqan. Peru noqantsik alli kaqta rurëta kallpachakushqaqa ‘kallpanwanmi yanapamäshun’, tsë ninanqa, tsapämäshun y bendicimäshun.

18. ¿Imatataq yarpashwan alli ruranqantsikkunata pipis mana rikanqanta pensarqa? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

¹⁸ Bendicionninta qonampaqqa, Jehoväqa munan sirweqninkuna ‘alli kaqta ashiyänanta, [. . .] alli kaqta kuyayänanta’ y ‘alli kaqta rurayänantam’ (Amos 5:14, 15; 1 Pëd. 3:11, 12). Jehoväqa “alli ruraqkunatam rikarëkan” bendicinampaq (Sal. 34:15). Tantiyarinapaq, pensarishun qeshpikoqkunata (qeshyakoqkunata) yanapaq Sifrä y Puä hebrëa warmikunata imanö tratanqanman. Israelïtakuna Egiptuchö esclävunö kayaptinmi, faraon mandakurqan llapan ollqu wamra yureqkunata wanutsiyänampaq, peru tsë warmikunaqa faraonpitapis masmi, Diosta mantsayarqan, y concienciankunata wiyakurmi, yureq wamrakunata wanutsiyarqantsu. Jehoväqa rikarëkarqanmi rurayanqanta, y tsëmi kikinkunapa wamrankuna kanampaq bendicirqan (Ex. 1:15-17, 20, 21). Itsa höraqa pensashwan alli ruranqantsikkunata pipis mana rikanqanta, peru yarpäshun, Jehoväqa llapantam rikan, y tsë ruranqantsikkunapitam bendicimäshun (Mat. 6:4, 6; 1 Tim. 5:25; Heb. 6:10).

19. ¿Imanötaq hungaro idiömata parlaq panintsik cläru musyarirqan alli kaqta ruranqantsikta Jehovä cuentaman churanqanta?

¹⁹ Austriachö täraq panim alli cläru musyarirqan alli kaqta ruranqantsikta Jehovä cuentaman churanqanta. Hüngaro idiömata parlaptinmi, tsë idiömata parlaq warmita yachatsinampaq juk direccionta qoyarqan. Jinan höram watukaq ëwarqan, peru manam pitapis tarirqantsu. Kutin kutinmi watukaq ëwaq, peru mana tarirnam, publicacionkunata, cartakunata y telëfonumpa nümerunta jaqipurqan... Höraqa tsë wayichö pipis këkaqtanömi sienteq. Juk wata y pullan pasarinqanchönam, shumaq wiyakoq warmita taririrqan. Tsë warmim pasarinampaq invitarirqan y kënö nirqan: “Llapan jaqipamanqëkitam leyirqö, y shuyëkarqoqmi”. Tsë warmiqa quimioterapia tratamientutam chaskikarqan, tsënöpam watukaqninta chaskinampaq kallpannaq sientikurqan. Tsënö kaptimpis, kananqa Bibliapitam yachakïkan. Tsënö ruranqampita panintsikta Jehovä bendicinqanqa clärum rikakun.

20. ¿Imanötaq sientikuntsik Jehovä rikarëkämanqantsikta musyarnin?

²⁰ Jehoväqa llapan ruranqantsiktam rikan. Peru yarpäshun, nawinqa manam suwakoqkunata grabaq cämaranötsu. Tsëpa rantinqa, rikarëkämantsik cada ünupaq yarpachakurnin y alli kaqta ruranqantsikkunapita bendicimänapaqmi. Kuyakoq Teytantsik tsënö kanqanta musyanqantsikmi pëman mas witinapaq yanapamantsik.