ESTÄDUS UNÏDUSPA Betelninman trabajanäpaq 1950 wata 7 de septiembri chärirqä, tsëchöqa 19 watapita hasta 80 watayaq më tsë nacionpita 355 wawqikuna y panikunam trabajayaq. Cäsi llapanmi ciëlupaq akrashqa kayarqan.

Mamänïmi ‘kushishqa Diosta’ adorëta yachatsimarqan (1 Tim. 1:11). Pëqa wamra kanqäpitam Diosta sirwirqan. Columbus (Nebraska, Estädus Unïdus) markachömi 1939 wata 1 de juliu, 10 watayoq këkar, asamblëa de zona nishqanchö (kananqa ishkë junaq kaq asamblëam) bautisakurirqä. Tsë junaqmi, Joseph Rutherfordpa “Fascismo o libertad” nishqan grabashqa discursunta, cäsi 100 nunakuna takshalla localchö wiyayarqä. Peru pullan discursuchömi mëtsikaq nunakuna localman yëkayämurqan tsë markapita qarqayämänampaq. Tsëpitanam, tsë markapita karunchö täraq Testïgupa wayinchö discursuta wiyëta ushayarqä. Rikäyanqekinöpis, tsë pasakunqankunapitam bautisakunqä junaqta mana qonqashqatsu kä.

Mamanïqa Diospa kaqchö wätamëtam alläpa procurarqan. Papänï alli nuna y alli teyta karnimpis, manam religionman interesäkoqtsu ni Diospa kaqta yachatsimëta procuraqtsu. Peru mamänï y Omaha congregacionnïpita Testïgukunam wananqä kallpata qoyämarqan.

Secundariata ushanëkarnam, kawënïwan imata ruranäpaq kaqta akrana karqan. Llapan vacacionkunachömi edä mayï Testïgukunawan precursor auxiliarnö sirweq kä.

Galaad escuëlapita yarqushqa John Chimikliswan Ted Jaracz soltëru wawqikunatam Congregacionkunata watukakoqkunatanö mandayämurqan. Espantakurqämi 20 watakunayoqllaraq kayanqanta musyarir. Noqaqa 18 watayoqmi karqä y estudiötapis ushëkarqänam. Yarpäraqmi wawqi Chimiklis imata ruranäpaq kaqta tapumanqanta. Willariptïnam, kënö contestamarqan: “Allim, llapan tiempïkiwan Diosta sirwi. Manam musyankitsu mëman chätsishunëkipaq  kaqta”. Tsënö nimanqan y pëkunapa ejemplunkunam alläpa yanapamarqan. Tsëmi 1948 watachö estudiöta usharir precursor këman chärirqa.

1950 wata juliu killam, atska nacionkunapaq asamblëaman Nueva York markaman teytäkunawan ëwarqä. Tsëchömi, Betelman ëwëta munaqkunapaq reunionman ëwarqä y solicitudta qëllqarqä.

Precursor kanäta y wayinchö täränäta teytä mana michämarnimpis, imëka gastukunapaq qëllëta churanäpaqmi nimaq. Tsëmi, agostu killapa qallanan junaq trabäju asheq yarqunäpaq këkarnin, puntata wayïchö cartakunata jaqiyänan kaqman rikar ëwarqä, tsëchömi Brooklyn betelpita juk cartata noqapaq taririrqä. Nathan H. Knorrpa firmanmi këkarqan, y kënömi nirqan: “Betelchö sirwinëkipaq solicitudnikitam chaskiyarqö. Llapan kawënikichö betelchö këta munanqëkitam entiendï. Tsëmi, 1950 wata 7 de septiembri junaq Betelman shamunëkita munä, direccionninqa Columbia Heights, 124 (Brooklyn, Nueva York)”.

Tsë junaq trabajanqampita papänï chäramuptinmi, willarirqä juk trabäjuta tarinqäta. Pënam nimarqan: “Tsëqa alläpa allitaq, ¿y mëchötaq trabajanki?”. Noqanam nirqä: “Brooklyn Betelchömi, y cada killam 10 dölarta pagayämanqa”. Tsënö niptïmi espantakurqan, peru nimarqanmi munënï tsë kaptinqa, alli sinchikunäpaq. Pëqa ichik tiempullatam bautisakurirqan, 1953 watachö Estadio de los Yankees nishqanchö.

Yanaqï Alfred Nussrallah precursortapis, Betelman ëwanampaqmi invitariyarqan, tsëmi ishkä viajayarqä. Tiempuwannam casakurirqan, y warmin Joanwanmi, Galaad Escuëlaman ëwayarqan, nïkurnam Lïbanu nacionman misionërunö yanapakoq ëwayarqan, tsëpitanam Estädus Unïdusman kutimur congregacionkunata watukakoqnö yanapakuyarqan.

Betelman yëkurirqa, puntata trabajarqä, publicacionkunata rurayanqan tallerchömi . . . ¿Qué ha hecho la religión para la humanidad? nishqan libruta jirarmi yanapakurqä. Puwaq killapa tsëchö yanapakïkaptïmi, Diospita Yachatsikïta Rikaqkuna oficïnaman cambiarayämarqan, Thomas J. Sullivan wawqiwan trabajanäpaq. Pëwan trabajëqa alläpa shumaqmi karqan, y mëtsika wata Jehoväpa markanchö trabajashqa karnin, alläpa yachaq y Diospa kaqchö poqu kanqampitam yachakurqä.

Cäsi kima watanö Diospita Yachatsikïta Rikaqkuna oficïnachö yanapakïkaptïmi, fabricata rikaq Max Larson, nimarqan wawqi Knorr ministimanqanta. Yarpärïmi, “¿imatapis mana allitatsuraq rurarqö?” nir pensanqäta. Peru wawqi Knorrqa tapumarqan Betelpita ëwakïta pensëkanqäta o mana pensëkanqätam, porqui pëqa juk tiempupa oficïnanchö pillapis trabajanantam wanëkarqan, y tsëchö yanapakïta puëdinqanta o mana puëdinqätam musyëtam munarqan. Betelpita ëwakïta mana pensanqätam nirqä, y tsënöpam 20 watapa oficïnanchö pëwan trabajarqä.

Imëpis cuentakömi, Betelchö Sullivan y Knorr wawqikunawan trabajarnin llapan yachakunqäkunataqa, estudiarpis manachi pagakïta puëdïmantsu karqan. Jina tsënöllam Milton Henschel, Klaus Jensen, Max Larson, Hugo Riemer y Grant Suiter wawqikunawan trabajarpis yachakurqä. *

 Jehoväpa markanchö yanapakur trabajanqä wawqikunaqa shumaq churanakushqam trabäjunkunachö kayaq. Knorr wawqiqa, alläpam trabajaq Diospa gobiernumpa willakïkuna mëyaqpis chänampaq. Pëwan oficïnanchö trabajaqkunaqa, librim sientikuyaq kayä mana mantsakushpa pensayanqäta parlayänäpaq, pëpa pensëninwan mana igualëkaptimpis.

Juk kutim wawqi Knorr nimarqan ichik rurëkunapis alläpa precisaq kanqanta. Tantiyarinäpaqmi nimarqan fabricata rikaq kanqan witsan, wawqi Rutherford telëfonupa qayarir kënö ninqanta: “Wawqi Knorr, mikoq shamurnin fabricapita borradorta apakamï, oficinächömi ministï”. Wawqi Knorrqa rasllam almacenman ëwarnin borradorkunata bolsikunman winaq. Tsëpitana mikoq ëwar wawqi Rutherfordpa oficïnanman borradorta apanqanta. Mana precisaqnö kaptimpis, wawqi Rutherfordpaqqa precisaqmi karqan. Tsënö willaramarnam, wawqi Knorrqa kënö nimarqan: “Mesächö tajashqa läpisnïkuna kanantam gustaman. Mana piñakushllapa, ¿manatsuraq cada qoya (wäray) läpisnïkunata tajankiman?”. Mëtsika watakunapam läpisninkuna alli tajashqa kananta procurarqä.

Imatapis ruranapaq pillapis nimashqa, alleq wiyanapaqmi wawqi Knorrqa neq. Juk kutim juk rurëta ruranäpaq nimarqan, peru noqaqa manam alleqllaqa wiyarqätsu, tsëmi culpärëkur mana allichö quedarqan. Alläpa mana allim sientikurqä, tsëmi juk cartata qellqarqä ruranqäpita alläpa llakikunqäta musyatsirnin y juk trabäjuman cambiamänampaq mañakurnin. Cartata chaskinqan qoyallam wawqi Knorrqa shamur kënö nimarqan: “Robert, qellqanqëkitam leyirqö. Mana allitam rurarqonki. Tsë pasakunqampaqqa parlarquntsiknam y mas alli ruranëkipaq kaqta musyämi, y kananqa trabajar sïguishun”. Tsënö shumaq y kuyakïwan parlapämanqantaqa alläpam agradecikurqä.

Puwaq wata Betelchö këkarnimpis, tsëchö quedakïtam alläpa munarqä. Tsënö kaptimpis manam tsënötsu karqan. 1958 watam atska nacionkunapaq asamblëa rurakarqan Estadio de los Yankees y el Polo Grounds nishqankunachö, tsëchömi Lorraine Brookes paniwan tinkurirqä, pëtaqa reqirqä 1955 watachö canadiense de Montreal nishqan markachö yanapakïkaptinmi. Llapan tiempunwan Diosta sirwinqan y Jehoväpa markan mandanqanchö yanapakunqanmi pëpita gustamarqan. Galaad escuëlamanmi ëwëta munarqan. 22 watayoq këkaptinmi 1956 wata invitayarqan 27 kaq cläsiman, y graduakuriptinnam Brasilman mandayarqan. Näqa willakunqänömi 1958 watachö yapë tinkuriyarqä. Casakuyänäpaq mañanqätam awniramarqan. Qateqnin wata casakïtam pensayarqä y puëdirninqa misionërunö sirwita.

 Tsënö pensanqäta wawqi Knorrta willariptïmi, consejamarqan kima wata pasariptinraq casakuyänäpaq, tsënöpa Brooklyn Betelchö sirwiyänäpaq. Tsë witsanqa, casakurirnin juk parëja Betelchö quedakunampaqqa, juk kaqmi 10 watapa betelïtanö sirwishqa kanan karqan, y jukninnam 3 watapa. Tsëmi manaraq casakuyaptï Lorraineqa Brasil Betelchö ishkë watapa y Brooklyn Betelchö juk watapa sirwirqan.

Ishkë watapam noviu këkarnin cartallapa qellqanakuyarqä. Telëfonupa qayanakïqa chaniyoqmi kaq, y manam Internetqa karqanraqtsu. 1961 wata 16 de septiembrichö casakuyaptïmi, wawqi Knorr casakuyänäpaq discursuta ruramurqan. Casakuyänäpaq kima wata shuyäräyanqäqa atska tiempunömi niräpuyämarqan. Peru kananqa, cuentatam qokuyä tsënö rurayanqä allipaq kanqanta, porqui 50 watanam pasarishqa casakuyanqäpita.

1964 watachömi chaskirqä juk carguta sucursalkunata watukakoqnö atska nacionkunaman ëwanäpaq. Tsë witsankunaqa, manam warminkuna pëkunata viäjinkunachö yanaqäyaqtsu, peru 1977 wataqa cambiarirqanmi. Tsë watam, Alemania, Austria, Grecia, Chipre, Turquïa y Israel nacionkunachö sucursalkunata Grant y Edith Suiter parëja watukayaptin, ishkäkuna yanaqäyarqä. Llapanta yuparqa 70 nacionkunatam watukarqö.

1980 watachömi Brasilman ëwayarqä, jina tsë viäjïkunachömi warmï Lorraine misionëranö sirwinqan Belem markamampis ëwayarqä. Jinamampis, Manaoschö këkaq cristiänukunatapis watukayarqämi. Juk estadiuman discursaq ëwanqächömi, rikäriyarqä juk grüpu cristiänukunata. Pëkunaqa manam Brasilchö warmikuna qaqllachö mutsanakurnin y ollqukuna makipita tsaripänakur saludakuyanqannötsu saludanakuyaq. ¿Imanir?

Pëkunaqa kayarqan Amazönas selvakunachö täraq leprayoq kuyashqa cristiänu mayintsikkunam. Qeshyankunata mana muyayänampaqmi, wakinkunata saludayaqtsu. Tsënö kaptimpis, kushikïninkunata rikätsikuyanqanmi shonqökunayaq chärirqan. Isaïas 65:14 textuchömi kënö nin: “¡Rikäyë! Sirwïmaqnïkunaqa shonqunkunachö alli kayanqampitam kushishqa cantayanqa”. ¡Kënö ninqanqa rasunllam!

Lorrainewanqa alläpa kushikïwanmi yarpäyä 60 watapitapis mas Jehoväta sirwikäyanqäta. Kushishqam sientikuyä Jehovä markanwan pushayämanqampita. Pasaq watakunanö viajëta manana puëdirnimpis, puëdïran Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunata yanapëta, porqui yanapakö Imapis Pasanqanta Rikaqkunata y Entëru Patsachö Diospita Yachatsikïta Rikaqkunatam. Alläpam agradecikö entëru Patsachö cristiänu mayïkunapaq ichikllatapis ruranqäpita. Warmipis y ollqupis jövin këninkunachö llapan tiempunkunawan Diosta sirwiyanqampitam kushikö, porqui pëkunaqa Isaïas kënö ninqantam qatiyan: “¡Këchömi noqa këkä! Noqata kachamë” (Is. 6:8). Mëtsikaq tsënö sirwiyanqanqa yarpätsiman congregacionkunata watukaq, kënö nimanqan rasumpa kanqantam: “Llapan tiempïkiwan Diosta sirwi. Manam musyankitsu mëman chätsishunëkipaq kaqta”.