TEYTÄQA Austria nacionpa Graz markanchömi 1899 watachö yurikurqan, y Punta kaq Jatun Guërra witsampaqqa jövinllaran karqan. Peru Ishkë kaq Jatun Guërra qallariptinmi, 1939 watachö, aleman tröpakuna apakuyarqan. Y 1943 watachömi Rusiachö pelyëkar wanurqan. Noqaqa ishkë watayoqllaran karqä; manaraq reqirninmi teytäta oqrarirqä. Wamra kënïchöqa alläpam teytayoq këta munarqä, y masran estudiaq mayïkuna teytayoq kayanqanta rikarninnäqa. Jövin këkarnam, ciëluchö imëpis mana wanoq juk Teytä kanqanta mäkurirqä. ¡Tsëta musyarirqa alläpam kushikurqä! (Hab. 1:12.)

Qanchis watayoq këkarninmi, Movimiento Scout (tsë ninanqa campuchö rikäyanqankunawan imanö këta y jukkunata yanapëta yachakuyanqanmi, pëkunaqa entëru Patsachömi këkäyan) nishqam grüpuman yëkurirqä. Boy Scouts, nishqam grüputaqa, Gran Bretäña tröpakunapa mandaqnin Robert Stephenson Smyth Baden-Powell nunam, 1908 watachö patsätsirqan. Jina 1916 watachömi Wolf Cubs o Cub Scouts (jina Lobatos nirpis reqiyanmi) grüputa mas jövin kaq wamrakunapaq patsäratsirqan, y tsëchömi karqä.

Semäna ushëkuna carpakunata rurëkur quedakï, uniformïkunawan tamborta tocarëkar puriqa alläpam gustëkamaq. Jina kushishqam yarparä wamra mayïkunawan monti rurinkunachö pukllayanqäkunata, y paqaspa ninata tsarïkatsir lädunman tëkur cantayanqäta. Jina yachakurqämi campuchö imëkakunapita, tsëmi yanapamarqan Dios Kamanqankunata kuyanäpaq.

Boy Scouts nishqankunataqa imëpis allita rurayänampaqmi animayaq. Y saludanakurninqa kënömi ninakuyaq: “Imëpis listum këkantsik”. Y tsëqa alläpam gustamaq. Grüpökunachöqa pachakpitapis masmi wamrakuna kayaq; pullanmi catölicu, pullannam protestanti, y jukllëllam budista karqan.

1920 watapitam Boy Scouts nishqankunaqa atska nacionpaq reunionkunata rurayaq, y jutinqa karqan jamborees nishqanmi. 1951 wata agostu killanchömi qanchis kaq reunionninkunaman ëwarqä, Austriachö Bad Ischl nishqan markaman. Y 1957 wata agostu killanchöpis isqun kaq reunionninman ëwarqämi, Inglatërrachö Sutton Park markaman. Tsëmanqa ëwayarqan 33 mil jövinkunam, 85 nacionpita, jina 750 mil këkaqkunachöqa Inglaterrapita reina Isabelpis këkarqanmi. Më tsë nacionpita familiayoqnömi sientikoq kä. Peru manam pensarirqätsu ichikllachöna Diosta kuyaq mas jatun familiata tarinäpaq kaqta.

Austria nacionpa Graz markanchömi, 1958 watachö, Grand Hotel Wiesler nishqanchö mösunö trabajanäpaq yachakïkarqä. Yachakïta ushanäna këkaptïmi, imëka mishkikuna rurëchö alli yachaq Rudolf Tschiggerl jutiyoq trabajaq mayï creenciampita parlapämarqan. Tsë kutiran rasumpa kaq yachatsikïpita wiyarqä. Kima Dios jukllëllachö kanqan creencia Bibliapita mana kanqantam nimarqan. Noqaqa imëkanömi tsë creenciäta defendirqä y llutanta creinqantam rikätsita munarqä. Rudi nirmi Rudolfutaqa qayayaq kayä, y yachanëpaq kaptinmi catölicu këman kutinampaq yanapëta munarqä.

Bibliata apamunampaqmi änimarqan, peru catölicu Biblia kaptinlla chaskinäpaq kaqtam nirqä. Y qoramaptinmi leyir qallëkurqä, peru Rudiqa Watchtower imprimimunqan tratädutam churashqa kanaq. Tsë ruranqanqa manam gustamarqantsu, porqui tratäduchö willakunqantaqa mana rasun kaqta rasuntanö willakïkanqantam pensarqä. Peru imanö kaptimpis Bibliapitaqa parlëtam munaq kä, peru Rudiqa manam ni ima publicacionta mas qomarqannatsu, y yachëllapam kima killapa Bibliapita parlapämarqan. Höraqa hasta paqasyaqmi Bibliapita parlar quedakuyaq kayä.

Graz marka hotelchö yachakur ushariptïmi, mamanïqa hotel asuntupita masta estudianäpaq churamarqan. Y tsë escuëlaqa Bad Hofgastein markachömi këkarqan, y Grand Hotelwan paqtam imatapis rurayaq, tsëmi hotelman mas yachakoq kuteq kä.

Rudiqa Vienachö sucursalmanmi willakurinaq mëchö täranqäta y sucursalnam, Ilse Unterdörfer y Elfriede Löhr * misionërakunaman direccionnïta aparatsinaq. Juk kutim hotelta atiendeq nuna willaramarqan ishkë mana reqinqä warmikuna ashikäyämanqanta. Pikuna kayanqanta musyëta munarmi yarqurirqä. Tsëpita tiempuwanqa, mäkurirqä tsë cristiänakunaqa manaraq Ishkë kaq Jatun Guërra kaptin, Alemaniachö publicacionkuna michashqa këkaptin puritsishqa kayanqantam. Aleman policiakunam tsarikur campos de concentracion Lichtenburg nishqanman apashqa kayänaq. Y tsëpita guërra këkanqan witsanqa, Berlinpa amänunchö këkaq Ravensbrück campo de concentracionmanmi apashqa kayänä.

Tsë cristiänakunaqa mamänï edämi kayarqan, y manam juk ishkë semäna shayämunqanchö “manam interesamantsu” nir tiempunkunata perditsita munarqätsu. Tsëmi mañarirqä, apostul Pëdrupa cargunta pikuna apayanqanta rikätsikoq textukunata apayämunampaq. Tsë textukunata cürata rikätsinäpaqmi nirqä. Pëwan parlarninmi musyanä karqan pï rasumpa kaqta yachatsikunqanta.

Catölicukunaqa llutantam creiyan Mateu 16:18, 19 textuchö Jesus parlanqanta, pëkunaqa niyan  apostul Pëdru punta kaq päpa kashqantam, y tsëpita qateqnin kaq cürakunaqa pëpa autoridäninta chaskishqa kayanqantam. Catölicu Iglesiaqa nin, päpa cargunchö këkar imatapis niptinqa, rasun kaqlla kanqantam. Tsëmi noqapis creirqä, Kima Dios Jukllëllachö kanqanta Santu Pädri yachatsikïkaptinqa rasumpa kanqanta. Peru päpa pantashqa kaptinqa, tsë creenciapis itsa rasumpatsu kanman. Catölicukunapaqqa alläpam precisan Pëdrupa qepanmanqa cürakuna kayanqanman crei, porqui tsëpitaran llapan creenciankunapis yarqun.

Cürawan parlaptïqa manam contestamëta puëdirqantsu, peru Pëdrupa cargunta cürakuna chaskiyanqanta rikätsikoq librutam qomarqan. Llapantam leyirirqä, peru mas tapukïkunawanran kutirirqä. Contestamëta mana puëdirmi, kënö nimarqan: “Manam ni mëqantsikpis creitsinakïta puëdintsiktsu [...]. Mëchöpis allilla pasë”. Manam religionpita yapë parlayänäta munarqantsu.

Tsëpitanam, Ilsewan y Elfriedewan Bibliapita yachakur qallëkurqä. Pëkunam rasumpëpa santu Pädri Jehoväta reqitsiyämarqan (Juan 17:11). Tsë witsampaqqa, manam tsë markachö congregacion karqantsu, tsëmi panikunaqa yachakoqkunapa wayinkunallachö reunionta rurayaq y ichikllam ëwayaq. Ilsewan Elfriede panikunam cäsi llapan reunionta rurayaq, porqui manam juk bautisädu ollqu kaqtsu tsëta ruranampaq. Höra hörallam karu markapita juk wawqi shamoq alquilashqa localchö discursuta ruramunampaq.

1958 wata octubri killachö Bibliapita yachakur qallanqäpitaqa kima killallatam bautisakurirqä. Manaraq bautisakurmi, imanö yachatsikuyanqanta rikänäpaq pëkunawan yachatsikoq yarquyänäpaq mañakurqä (Hëch. 20:20). Tsëpitam, tsë kuti yarqurirllana juk territoriuta mañakurirqä, y juk marka entërutam qoykayämarqan. Japallämi wayin wayin y yachakïta munaqkunaman kutir yachatsikunä karqan. Y congregacionkunata watukakoq shamuptinraqmi yanaqiwanqa yachatsikoq yarqurqä.

1960 watachö hotel asuntupaq estudiukunata usharirmi, wayïta kutirqa Bibliapita yachakïkanqäkunata familiäta musyatsinäpaq. Peru kananyaqpis, manam ni mëqan Diospa yachatsikïninta chaskikuyashqatsu, tsënö karpis wakinqa ichikllatapis musyëta munayanmi.

1961 watachömi, congregacionkunaman juk cartata sucursal apatsirqan precursor kayänampaq invitakurnin. Noqaqa soltëru y alli saloryoqmi karqä, tsëmi precursor kanäpaqqa ni ima michämarqantsu. Congregacionkunata watukaq Kurt Kuhn wawqiwanmi parlarqä, jina precursor kënïchö yanapamänampaq juk ishkë killakunapa trabajarir juk cärruta rantita munëkanqätapis willarqämi. Pëqa kënömi nimarqan: “¿Jesuswan apostulkunaqa cärrutaraqku wanayarqan llapan tiempunkunawan sirwiyänampaq?”. Tsëwanqa clärum niramarqan. Y mas prontullana precursor kanäpaqmi pensarirqä. Peru hotelchöqa 72 hörakunam semänachö trabajaq kä, peru precursor këta munarqa tsëtam patsätsinä karqan.

Patrunnïtam semänachö 60 hörallana trabajanäpaq mañakurqä y munarqanmi, hasta igual-llatam pagamarqampis. Tiempuwannam semänachö 48 hörallana trabajanäpaq mañakurqä,  munarqanmi, jina igual-llatam pagamarqan. Tsëpitanam semänachö 36 hörallana trabajanäpaq mañakurqa, y mana creipaqnö kaptimpis tsë kutichöpis munarqanmi y igual-llatam pagamar sïguirqan. Ëwakunäta mana munaqnömi karqan. 36 hörakunallana trabajarmi precursor tikrarirqä. Tsë witsankunaqa precursorkunaqa 100 hörakunam killachö yachatsikuyaq.

Tsëpita chusku killa pasariptinmi precursor especial churarayämarqan, y Carintia provinciapa Spittal an der Drau markachö këkaq congregacionmanmi, siervu de congregacion kanäpaq churarayämarqan. Precursor especial kayänampaqqa 150 hörakunam killachö yachatsikunä karqan. Manam precursor kënïchö yanaqï karqantsu, peru alläpam agradecikö Gertrude Lobner pani siervu auxiliarnö congregacionchö yanapamanqanta. *

1963 watapaqqa congregacionkunata watukanäpaqmi invitarayämarqan. Höraqa trenwanmi lasaq malëtäkunawan congregacionkunaman ëwaq kä. Cärrunkuna mana kaptinmi cristiänu mayïkunaqa ëlluyämänampaq shayämoqtsu. Taxiwan ëwëta puëdirpis, cristiänu mayïkunata alli sientikatsinärëkurmi posädäyaq chakillapa ëwaq kä.

1965 wata soltërullaraq këkaptïmi, Galaad Escuëlapa 41 kaq cläsinman invitayämarqan. Wakin estudiaq mayïkunapis jina soltërum kayarqan. Jina kushikïpaqqa Austriamanmi yapë asignarayämarqan. Tsëchömi congregacionkunata watukaqnö yanapakurqä, peru manaraq ëwakuptïmi, Nueva Yorkpa norti kaq lädunchö këkaq Cornwall sitiuchö, congregacionkuna watukaq Anthony Conte wawqita chusku semänapa yanaqänäpaq niyämarqan. Alläpam pëwan yachatsikï gustëkamarqan, porqui noqanömi yachatsikïta alläpa kuyaq.

Congregacionkunata watukanäpaq Austriaman mandayämanqanchömi, alläpa shumaq jövin Tove Merete jutiyoq cristiänata reqirirqä. Pëqa pitsqa watampitam Jehoväta reqeq. Imanö reqinakuyanqäta tapuyämaptinqa, “sucursalmi juntayämashqa” niyämi. Y juk wata pasariptin 1967 wata abril killachömi casakuriyarqä, y congregacionkunata watukar sïguiyänäpaqmi niyämarqan.

Tsëpita juk wata pasariptinmi, jatun kuyakïninchö Jehovä wamran kanäpaq chaskimanqanta musyarirqä. Tsëpita patsëmi ciëluchö këkaq teytäwan alläpa kuyanakuyä, y wakin wamrankuna niyanqannömi, Romänus 8:15 textuchö ninqannö “Papällä” nï.

Meretewanqa 1976 watayaqmi congregacionkunata watukaqnö, y watukakoqkunata rikaqnö sïguiyarqä. Rashta witsanqa, alalaq cuartukunachömi waräyaq kayä. Juk kutin, riyarkayämunäpaq frasadäkunapa kuchunqa alläpa alalëwan chukrushqa këkänaq. Jamanïkunawanmi chukrushqa kanäq. Tsëpitam juk ichik estüfa nishqanta puritsiyarqä qoñotsikuyänäpaq. Wakin sitiukunachöqa rashta janampam cuartökunapita bäñuman paqaspa ëwayäq kayä, pasëpam alalaq  vientu ratëkayämaq. Wayïkuna mana kaptinmi, lüniskunapaqqa pasaq sëmänachö quedakuyanqä wayillachö quedakuyaq kayä. Y martiskunapanam, juk congregacionta watukayänäpaq viajayaq kayä.

Kuyashqa warmïqa imëpis alli yanapakoqmi kashqa, y alläpam pëpita kushikö. Manam ni imëpis yachatsikoq yarqunampaq animarqöraqtsu. Alläpam yachatsikïqa gustan. Cristiänu mayinkunatapis alläpam kuyan y llapankunapaqmi shonqupita patsë yarparan. Tsëqa alläpam yanapamashqa.

Y 1976 watapaqnam Austriachö Sucursalta Rikaqnö yanapakunäpaq invitayämarqan. Tsë witsanqa kë sucursalmi Euröpa del Estita rikaq y pakëllapam publicacionkunata chätseq. Tsë trabäjuchöqa Jürgen Rundel wawqim encargädu karqan y pëwanmi trabajarqä. Tsëpita tiempu pasariptinqa, Europa del Estichö chunka idiömakunatam rikaq kä. Jürgenwan warmin Gertrudeqa kananqa precursor especialnömi Alemaniachö sirwikäyan. 1978 watapaqqa Austriachö sucursalqa joqta idiömakunachömi revistakunata jorqamur qallëkamurqan y juk ichikllan wayichömi imprimiyämoq. Jina revistata mañakoq nunakunapaqmi më tsë nacionkunaman apatsiyaq kayä. Tsë llapan trabäjutaqa Otto Kuglitsch wawqim rikaq, kanan witsanqa Ingrid jutiyoq warminwanmi Alemania Betelchö sirwikäyan.

Jina Euröpa del Estichö wawqikunaqa grabashqa publicacionkunapitam papelman imprimiyämoq. Jina mas yanapakoqkunatam wanayaq. Pakëllapa tsënö trabajayanqankunataqa Jehovämi tsaparqan, Betelchöqa alläpam estimayä tsënö alläpa sasa y michäyanqan tiempukunachö trabajashqa cristiänukunata.

Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunapita Theodore Jaracz wawqitam, 1989 watachö Rumaniaman yanaqarqä. Ëwayarqä juk grüpu wawqikunata yanapaqninmi. Porqui 1949 watachömi imëka pasakushqa kaptin, Jehoväpa markampita rakikäkurir, congregacionninkuna patsätsishqa kayänaq. Y Jehoväpa markanchö cristiänukunanöllam, yachatsikurnin, nunakunata bautisarnin, tröpakunata mana yanapayänanrëkur  carcelman ëwarnin këkäyarqan. Rumaniachöqa, Jehoväpita yachatsikï michashqallaraq kaptinmi, wawqi Pamfil Albupa wayinchö pakëllapa juntakäyarqä chuskoq precisaq anciänukunawan, y tsë nacionchö sucursalta rikaq wawqikunawan, tsëtaqa principal oficïnapitam aprobayämurqan. Jina Austriapita Rolf Kellner wawqipis yanaqäyämarqanmi parlayanqäta idiömankunaman tumatsinampaq.

Ishkë kaq paqas juntakäyanqächömi wawqi Albuqa chuskun yanaqin anciänukunata Jehoväpa markanman kutiyänan precisanqanta nir animarirqan. Kënömi nirqan: “Kanan mana kutirqa, itsa yapëchöqa puëdishunnatsu”. Tsënöpam 5 mil cristiänukuna Jehoväpa markanman kutirayämurqan. ¡Jehovämi ganarirqan y Satanasqa laqyashqa cuentam quedarirqan!

1989 wata ushananchömi, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna, warmïtawan noqata invitayämarqan Nueva York markachö këkaq principal oficïnachö trabajayänäpaq. ¡Tsëtaqa manam shuyäkuyarqätsu! Y 1990 watapa juliu killanchömi Brooklyn Betelchö sirwir qallëkuyarqä. Y 1992 watachönam, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunapita Entëru Patsachö Diospita Yachatsikïta Rikaqpa yanapaqnin kanäpaq churarayämarqan. Y 1994 watapita patsëmi Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqnö sirwikä.

Hotelchö mösunö trabajanqäpitaqa mëtsika watanam pasashqa. Kananqa entëru Patsachö cristiänu mayïkunapaqmi imëka mikï cuenta Diospa yachatsikïninta alistar yanapakö (Mat. 24:45-47, NM). 50 watapa llapan tiempöwan yanapakunqächöqa rikarqömi entëru Patsachö Jehovä markanta imanö yanapanqanta y tsëpitaqa alläpam kushikö y agradecikö. Atskaq nacionkunapaq asamblëakunaman ëwëqa alläpam gustaman, porqui tsëchömi yarpätsimantsik ciëluchö këkaq Jehoväta y palabranta mas reqita procuranapaq.

Jehovämanmi mañakö mëtsika millon nunakuna rasumpa kaqta Bibliapita yachakuyänampaq, y entëru munduchö cristiänu mayintsikkunawan juntu Diosta sirwiyanqa (1 Pëd. 2:17). Y wanushqakuna shäriyämoqta ciëlupita patsë rikämïta y Patsachö kaq papänïta taritam alläpam shuyarä. Alläpam shuyarä papämi, mamänï y wakin familiäkunapis mushoq Patsachö Jehoväta adorayänanta.