1-3. ¿Imakunapataq pasayan casädukuna? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

JUK nunam, 38 watapana casädu kawakïninchö kushishqa kawakunqampita kënö nin: “Casädu kawakïniki rasumpa shumaq kananta munar sinchikuptikiqa, Jehoväqa bendicishunkim”. Awmi, casädukunaqa puëdiyanmi kushi kushi kawëta y mana allikunapa pasar yanapanakïta (Prov. 18:22).

² Casädukunaqa siemprim mana allikunapa pasayan (1 Cor. 7:28). ¿Imanir? Problëmayoq karnin, cada junaq yarpachakïyoq karnin, alläpa trabäjuyoq karnin y wamrankunata atiendiyänan kaptin, cada killa gastunkunata pagakuyänan kaptin y qeshyapäkurninmi, juntu kariyänampaq y casädu kawakïninkunata sinchiyätsiyänampaq tiemputa tariyantsu. Jina utishqa kar y jutsasapa karmi, imatapis ninakuriyan y shumaqqa parlakuriyantsu, tsënam majankunapaq mana allita pensar qallëkuyan (Sant. 3:2, 5, 8). Ichikllapa ichikllapam kuyakïninkuna  y respetanakïninkuna ushakar qallëkunman. Jinamampis casädukunaqa, ‘mana alli munëninkunapitam’ alleq tsarakuyänan; Dios michanqan oqllanakur ruranakïpita, mana penqakur mana allikunata rurëpita, chikinakïpita, cëlanakïpita, maqanakïpita y pleytukïpita (Gäl. 5:19-21). Këkunaqa, casädu kawakïninkuna sinchi këkaptimpis rasllam ushakäratsinman.

³ Jina mana alli tiempukunachömi kawantsik, y kikinkunallapaq imakunatapis munaq y mana alli portakoqkunachömi kawantsik y tsëmi casädu kawakïtaqa peligruman churan (2 Tim. 3:1-4). Jina llapantsikta chikimaqnintsik Satanaspis casädu kawakïpa contranmi këkan. Tsëmi apostol Pëdru nirqan: “Chiquiyäshoqniquicuna diabloqa, imeca mallaqashqa leonnomi qaparir qayarir, purican qamcunapa marcäquiniquicunata ushacäratsinanpaq” (1 Pëd. 5:8; Apoc. 12:12).

4. ¿Imatataq rurashwan casädu kawakï kushikïpaq kanampaq y alli tsarakunampaq?

⁴ Japonpita juk wawqim kënö nin: “Qellë asuntum alläpa yarpachakïyoq karqä, y warmïwampis ichikllam parlayaq kayä. Tsëmi mana allikunapa pasarqan y tsëllaraqmi qeshyashqapis. Höraqa alläpa yarpachakïyoq karmi pleytur ushayaq kayä”. Casädu kawakïchöqa kanqam problëmakuna, peru Jehoväpa yanapakïninwanqa vencita y kushishqa kawakïta puëdishunmi (leyi Salmu 127:1 *). Juk wayita perqanapaq ladrïllukuna precisanqannölla, casädu kawakïnintsik imëyaqpis tsarakunampaq, ladrïllu cuenta pitsqa precisaq yanapakïkunapita rikärishun. Tsëpitanam ladrïllukuna mana rakikänampaq tsaraq  cementu cuenta, kuyakïqa alläpa precisanqanta rikäshun.

5, 6. ¿Imanötaq casädukuna jaqiyanman Jehovä yanapananta?

⁵ Warmi kaq y ollqu kaqpis, Jehovä ninqanta wiyakurqa, casädu kawakïninkunachö allim pasakuyanqa (leyi Eclesiastes 4:12 *). ¿Imanötaq Jehovä yanapananta jaqiyanman? Pushananta jaqir y consëjunkunata wiyakurmi. Unë witsanmi markanta Jehovä kënö nirqan: “Y rinrikim wiyanqa qepëkichö kënö nimoqta: ‘Këmi alli kaq näniqa. Këpa ëwayë’, derëcha kaqpa o izquierda kaqpa ëwarpis” (Is. 30:20, 21). Kanan witsan casädukunaqa, Jehoväta wiyakuyan ishkankuna juntu Bibliata leyirninmi (Sal. 1:1-3). Jina Familiachö Diosta Adorana Hörata shumaq rurayanqan y cada junaq juntu mañakuyanqanmi yanapanqa Diospa kaqchö sinchi kayänampaq, y Satanaspa trampakunaman mana ishkiyänampaq.

⁶ Alemaniapita Gerhardmi kënö nin: “Familiächö imapis mana alli pasaptin o mana entiendinakï kaptinqa, Bibliapa consëjunkunam yanapayäman pacienciayoq kayänäpaq y perdonanakuyänäpaq. Kë ishkanmi yanapayäman casädu kawakïnïkuna alli kanampaq”. Casädu kawakïninkunachö Jehovä yanapananta jaqiyanqan y yachatsikoq ishkan yarquyanqanmi, yanapanqa Jehoväwan mas juntu kayänampaq y ishkampis masmi kuyanakuyanqa.

7. ¿Imanötaq ollqukuna familianta yanapayänampaq kaqta cumpliyanman?

⁷ Juk ollqu imanöpis yanapakunqampitam, casädu kawakïnin kushikïpaq kanqa y alli tsarakunqa. Bibliam nin: ‘Jesucristupa mandadunchomi llapan ollqu caqcuna quecayan, y ollqu caqcunapa mandaduncunachonam warmicuna quecayan’ (1 Cor. 11:3). Këchöqa Pablu rikätsikïkarqan, Jesucristu discïpulunkunata yanapanqannölla, ollqukuna familiankunata yanapayänampaqmi. Jesusqa alli tratakoq, alläpa kuyakoq, munëninllachö mana tsarakoq, llakipäkoq y humildim karqan (Mat. 11:28-30).

8. ¿Imatataq juk ollqu ruranman warmin kuyanampaq y respetanampaq?

⁸ Juk cristiänu ollquqa, manam warminta yarpätsikïkänantsu pëta respetanampaq kaqta. Tsëpa rantinqa, ‘allpa tasano delicadu canqanta’ yarparmi, yachëwan tratanan, tsë ninanqa kuyakïwan y respëtuwan (1 Pëd. 3:7). Nuna jananchö kar o japallankunalla këkarpis respëtuwanmi parlapänan y sentimientunkunatapis cuentachömi katsinan. Parlapanqanwanmi rikätsinan, pëpaq warmin alläpa precisanqanta (Prov. 31:28). Casädu kawakïninkunata tsënö yanapaptinmi, warmin respetanqa y kuyanqa, y Jehoväpis bendicinqam.

9. ¿Imanötaq casäda warmi humildi y cäsukoq kanqanta rikätsikunman?

⁹ “Umillaquicuyë puedeq Diosman”  ninqan textum, llapantsikta yanapamantsik Dios mañamanqantsiknö kuyakoq kanapaq (1 Pëd. 5:6). ¿Imanötaq casäda warmikuna rikätsikuyanman Jehoväta respetayanqanta? Juknöpaqa kanman, nunanta shumaq yanaparninmi. Bibliam nin: “Warmicuna, qowequicunapa mandaduncho cayë, Jesucristuwan jucnolla cayanqequirecur” (Col. 3:18). Rasunmi, nunan imatapis ruranampaq akranqanqa itsa höraqa gustanqatsu, peru Dios mandakunqampa contran mana kaptinqa, yanapananllam (1 Pëd. 3:1).

10. ¿Imapaqtaq yanapakun warmi cäsukoq y yanapakoq kanqan?

¹⁰ Casädu kawakïchöqa, warmikunaqa nunampa precisaq ‘yanapaqninmi’ kayan (Mal. 2:14). Nunan imatapis ruranampaq akrashqa kaptinqa, respëtuwanmi ima pensanqantapis ninan, y manam pë munanqantatsu rurëta tïranan. Imata ninqampis alläpam precisan, tsëmi nunanqa respëtuwan wiyanan (Prov. 31:10-31). Warmi cäsukoq y yanapakoq kanqanqa, kushishqa kawakuyänampaqmi yanapakunqa y tsënöpam Jehovä mañanqanta cumplikäyanqampita alli sientikuyanqa (Efes. 5:22).

11. ¿Imanirtaq perdonanakïqa alläpa precisan?

¹¹ Jina juk ladrïllu cuentam, perdonakoq këpis alläpa precisan. Casädu kawakïqa mas sinchi tikran, shumaq tratanakuyaptin y perdonanakuyaptinmi (Col. 3:13). Peru pantayanqankunapita yarpätsinakurlla kakïkarqa, manam allitsu kawayanqa. Imanömi juk perqa qatsarirqa dëbil tikrarin, tsënöllam pantayanqankunapita yarpätsinakuyanqampis casädu kawakïninkunata ushakätsinqa. Y perdonanakuyänampaqqa, manam fäcilnatsu kanqa. Peru Jehovä ruranqannö perdonanakurqa, casädu kawakïninkunata mas sinchitam tikratsiyanqa (Miq. 7:18, 19).

12. ¿Imanirtaq kuyakïqa perdonakoq?

¹² Rasumpa kuyakïqa, manam ‘ofendenqanta yarparantsu’, sinöqa ‘perdonëkunmi’ (1 Cor. 13:4, 5; leyi 1 Pëdru 4:8). Tsë ninanqa, manam ëka kuti perdonanqanta yupantsu. Pëdrutam Jesus nirqan: “Ganchis chunca ganchis cuti mana allita rurashuptiquipis perdonaylla” (Mat. 18:21, 22, NTCN). Tsëwanqa Jesus nikarqan, imëpis perdonakoq këta mana jaqinapaqmi (Prov. 10:12). *

13. ¿Imatataq rurashwan perdonanan sasa kaptinqa?

¹³ Annette jutiyoq panim kënö nin: “Perdonanakïta mana yachayanqanqa venënu cuentam casädu kawakïninkunata ushakäratsin, peru perdonanakurqa masmi kuyanakuyanqa”. ¿Imatataq rurashwan perdonanan sasa kaptinqa? Majantsik imachöpis alli kanqantam rikänantsik y tsëpitam shumaq alabapärishwan (Col. 3:15). Tsënö ruranqantsikpitam, pensënintsikchö mas alli sientikushun y majantsikwan juknölla tikrashun, y Jehoväqa bendicimäshunmi (Rom. 14:19).

14, 15. (1) ¿Imanötaq qatishwan Jesus consejakunqanta? (2) ¿Imanirtaq precisan Jesus consejakunqanta casädu kawakïchö qatinantsik?

¹⁴ Llapantsikmi munantsik respëtuwan y kuyakïwan tratamänantsikta; pensanqantsikta y sientinqantsiktapis cuentaman churayänanta. ¿Imëllapis, wiyarqunkiku “ruramanqantanöllam kikintapis rurashaq” neqta? Tsënö niyaptimpis, Bibliaqa kënömi nimantsik: “Ama nitsu: ‘ruramanqannöllam noqapis pëta rurashaq, rurëninkunamannöllam cada ünuta kutitsishaq’” (Prov. 24:29). Jesusmi alleq rikätsikurqan mana alli tratamashqa, imata ruranapaq kaqta. Consejakunqanchömi imanö portakunapaq kënö nimantsik: “Imanomi munayanqui qamcunapaq nuna mayiquicuna allita rurayänanta, tsenolla qamcunapis pecunapaq rurayë” (Lüc. 6:31). Tsëchömi rikätsikun, imanömi nuna mayintsik tratamänata munantsik, tsënölla tratanapaq kaqta. Casädu kawakïchöpis tsënöllam, alli kananta munarqa, allikunatam ruranantsik allita tarinapaq.

¹⁵ Casädukunaqa, casädu kawakïninkunata mas sinchiyätsiyan, majampa sentimientunkunata cuentachö katsirninmi. Sudafricapita juk wawqim nin: “Jesus yachatsikunqantam rurëta tïrayä. Awmi, höraqa piñatsinakuriyämi, peru kallpachakuyämi, respëtuwan y kuyakïwan tratayämänanta munayanqänö tratanakïta”.

16. ¿Imatataq casädukuna imëpis rurayanmantsu?

¹⁶ Manam ni imëpis majantsik pantanqankunapita ni brömallachöpis jukkunachö parlashwantsu ni quejakushwantsu. Yarpäshun, casädu kawakïqa, manam mëqampis mas dominakoq kayanqanta rikätsinakuyänampaqtsu. Awmi, jutsasapa karmi höraqa majantsik imallachöpis piñaratsimashwan. Peru manam tsërëkurqa penqakatsishwantsu ni llakitsinqan palabrakunata nishwantsu y manam kumarishwantsu (tanqarishwantsu) ni maqarishwantsu (leyi Proverbius 17:27 *; 31:26 *).

17. ¿Imanötaq casädu ollqukuna qatiyanman Jesus consejakunqanta?

¹⁷ Wakin markakunachöqa, juk ollqu warminta maqaptinqa, “taqëqa alli chölum” nirmi alabayan, peru Bibliaqa kënömi nin: “Mana ras piñakoq kaqqa kallpasapa nunapitapis mas allim; piñakïninta alli tsaraqqa, markakunapa mandaqnimpitapis mas allim” (Prov. 16:32). Jesucristu ruranqanta qatinapaqqa alliraqmi kallpachakunantsik, tsënöpa geniuntsikta alli tsaränapaq. Warminta maqaq o mana kaqpaq churar qayapaq ollquqa, manam rasumpa ollqu kanqantatsu rikätsikun y Jehoväwampis  manam amïgu këta puëdintsu. Rey Davidmi kënö qellqarqan: “Piñakurpis, ama jutsamanqa ishkiyëtsu. Munayanqëkita cämëkikunachö y shonqïkikunallachö niyë, y ama parlayëtsu” (Sal. 4:4).

18. ¿Imanirtaq alläpa precisan kuyakoq kanantsik?

¹⁸ (Leyi 1 Corintius 13:4-7.) Kuyakïmi casädu kawakïchöqa alläpa precisan. Tsëmi Bibliaqa nin: “Jucniqui jucniquipis ancupänacur[mi] yanapanacuyänequi. Tsemi umildi qollmi shonquyoqna car, imachopis pasensiacoq cayänequi. Ima eca captinpis shumaq cuyanacuyë. Tseno cuyanacurnenqa, jucniqui jucniquipis juc shonqullam cawacuyanqui” (Col. 3:12, 14). Noqantsikrëkur Jesus imëkata rurar kuyamanqantsiktam llapantsik qatinantsik. Perqachö këkaq ladrïlluta tsaraq cementunömi, kuyakïnintsikqa casädu kawakïnintsikta sinchiyätsin. Jina yanapamäshunmi imëka problëmakuna kaptin alli tsarakunapaq, qellë pishiptin, qeshyarnin y majantsikpa kastankunawan imapis pasakuptin.

19, 20. (1) ¿Imatataq rurashwan casädu kawakïnintsik kushikïpaq kanampaq y alli tsarakunampaq? (2) ¿Imapitataq qateqninchö yachakushun?

¹⁹ Casädu kawakï alli kanampaqqa alläpam precisan, kuyakoq, majanllapaq kayänan y alli sinchikuyänan. Ichik problëmakuna kariptin casädu kawakïninkunata ushakäratsiyänampa rantinmi, warmi ollqu sinchikuyanman casädu kawakïninkunata salvayänampaq. Kuyanakoq cristiänu majakunaqa Jehovätam kuyayan. Y imëka problëmankunatapis altsayanqam, porqui “cuyaqueqa manam ushacanqatsu” (1 Cor. 13:8; Mat. 19:5, 6; Heb. 13:4).

²⁰ Kë ‘allapa sasa cawaqui tiempucunachöqa’ alläpa sasam casädu kawakïninkuna, kushikïpaq kanan y alli tsarakunan (2 Tim. 3:1). Peru Jehoväpa yanapakïninwanqa casädukuna kushishqa këta puëdiyanmi. Kë munduqa mana majanwan punukïtam alläpa munapätsikun, tsëpitapis casädukuna alleqmi cuidakuyänan. Tsë jutsapita imanö cuidakuyänampaq kaqtam qateqninchö yachakushun.