1. ¿Imanirtaq Jesus ruranqanta qatinqantsikqa Jehoväman mas wititsimantsik?

PIPAPIS imanö kënin gustamashqaqa, tsë nunanö këtam munantsik. Peru masqa Jesustam qatishwan. ¿Imanir? Kikinmi nirqan: “Pipis noqata ricamarnïqa Dios Yayatapis ricashqam” (Juan 14:9). Tsëtaqa Jesus nirqan, Papänin imanö kanqanta llapanchö alleq qatirninmi. Jesus imanö kanqanta yachakurqa, yachakushunmi Jehovä imanö kanqantapis. Tsënöpam Jehoväman mas witishun. ¡Tsëqa alläpa kushikïpaqmi!

2, 3. (1) ¿Imanirtaq Bibliachöqa Jesuspa kawënimpita alleq willakun? (2) ¿Imata ruranantsiktataq Jehovä shuyaran? (3) ¿Imatataq kë yachatsikïchö y qateqnin kaqchö yachakushun?

² Bibliaqa Jesuspa kawënimpita alleqmi willamantsik. Porqui Jehoväqa munan Jesusta alleq reqinantsiktam, tsënöpa pëta qatinantsikpaq (leyi 1 Pëdru 2:21 *). Bibliaqa  nimantsik Jesus llapan ruranqanta qatinantsikpaqmi. Awmi, Jesusqa jutsannaqmi karqan. Peru Jehoväqa manam shuyarantsu Jesuswan igual kanataqa. Sinöqa, llapan puëdinqantsikmannö qatinantsiktam.

³ Jesus humildi y llakipäkoq kanqampitam kë yachatsikïchö rikäshun. Y qateqnin kaq yachatsikïchönam, mana mantsapakoq y alli pensëkur ruraq kanqanta. Jesus imanö kanqanta yachakunqantsikchömi, kë kima tapukïkunata contestashun: ¿Ima ninantaq? ¿Imanötaq Jesus rikätsikurqan? Y ¿imanötaq noqantsikpis rikätsikushun?

4. ¿Ima ninantaq humildi këqa?

⁴ Orgullösukunaqa pensayan, humildikunaqa dëbil y imachöpis mana següru kayanqantam. Peru manam tsënötsu. Humildi kanapaqqa, sinchim y mana mantsakoqmi kanantsik. ¿Ima ninantaq humildi këqa? Humildi këqa jukläyam orgullösu këpita. Humildi kanapaqqa, kikintsikraqmi alleq rikäkunantsik. Tantiyarinapaq, juk diccionarium willakun, humildi këqa, Diospa rikënimpaq ichikllanlla kanqantsikta cuentata qokï kanqanta. Humildi karqa, manam pensashuntsu wakinkunapita mas precisaq kanqantsikta (Romänus 12:3; Filipensis 2:3). Awmi, jutsasapa kashqam höraqa humildi kë fäciltsu, peru puëdintsikmi. Tsëpaqqa yanapamäshun, Jehovä alläpa puëdeq kanqanman y Jesus ruranqanman pensanqantsikmi.

5, 6. (1) ¿Pitaq arcangel Miguelqa? (2) ¿Imanötaq Miguelqa humildi kanqanta rikätsikurqan?

⁵ Jesusqa imëpis humildim kashqa. Ciëluchö puëdeq angel këkarpis, humildim karqan. Y kë Patsachö jutsannaq nunanö këkarpis, humildim karqan. ¿Imanötaq rikätsikurqan? Wakinllata rikärishun.

⁶ Jesusqa humildi kanqanta rikätsikurqan rurëninwanmi. Manaraq kë Patsaman shamurqa, arcangelmi karqan, tsë ninanqa angelkunapa mandaqnin. Bibliaqa pëpaqmi Miguel nin y Satanaswan pleytuyanqantapis willakunmi (leyi Jüdas 9). ¿Imanirtaq pleytuyarqan? Jehovämi Moisesta pampashqa karqan pï nunapis mana tarinan sitiuman (Deuteronomiu 34:5, 6). Peru Satanasmi ayanta apakïta munarqan, itsa israelïtakuna adorayänampaq. Juk librum willakun, itsa Jesusqa Satanasta nirqan Moisespa ayanta apakunampaq derëchun mana kapunqanta. Jesusqa, Satanasta mana mantsashpa parlapashqa karpis, musyarqanmi mana juzganampaq kaqta. Tsëmi humildi karnin Jehovä juzganampaq jaqirirqan.

7. (1) ¿Imanötaq Jesus parlakïninwan rikätsikurqan humildi kanqanta? (2) ¿Imanötaq Jesus ruranqankunawan rikätsikurqan humildi kanqanta?

⁷ Jesus Patsachö këkarnam, parlakïninwan humildi kanqanta rikätsikurqan.  Y manam munarqantsu precisaqtanö rikäyänanta. ¡Jehovällata alabayänantam munarqan! (Marcus 10:17, 18; Juan 7:16). Jinamampis, manam qateqninkunataqa mana precisaqtanö sientikatsirqantsu ni allqutsarqantsu. Respëtuwanmi tratarqan y alli këninkunapitam felicitarqan. Tsënömi rikätsirqan pëkunaman markäkunqanta (Lücas 22:31, 32; Juan 1:47). Jina Jesusqa, ruranqankunachömi humildi kanqanta rikätsikurqan. Imëkayoq kanampa rantinmi, sencïllulla kawakurqan (Mateu 8:20). Pipis mana ruranqan trabäjutam rurarqan (Juan 13:3-15), y humildi y llapanchö cäsukoqmi karqan (leyi Filipensis 2:5-8 *). Hasta wanutsiyänantam jaqirqan. ¡Jesusqa rasumpam humildi karqan! Peru orgullösukunaqa mana cäsukoqmi kayan (Mateu 11:29).

8, 9. ¿Imanötaq humildi kanqantsikta rikätsikuntsik?

⁸ ¿Imanötaq Jesus humildi kanqanta qatishwan? Humildi karqa, musyantsikmi llapanta rurëta mana puëdinqantsikta. Manam wakinkunata juzganapaq derëchuyoqtsu kantsik, tsëmi pëkunapaq llutanta pensanantsiktsu ni parlanantsiktsu (Lücas 6:37; Santiägu 4:12). Jina manam imatapis yachanqantsikrëkur o ima carguyoq kanqantsikrëkur precisaqtukushwantsu (Eclesiastes 7:16). Jina humildi kaq anciänukunaqa manam wakinkunapita mas alli kayanqanta pensayanmantsu. Mas bienqa, wakinkuna mas precisaq kayanqantam pensayanman (Lücas 9:48; Filipensis 2:3).

⁹ Walter Thorn wawqipaq parlarishun. Pëqa 1894 watachömi congregacionkunata watukaqnö yanapakur qallëkurqan. Peru tiempuwanqa, Nueva York markachö Jehoväpa testïgunkunapa granjanchö wallpakunata cuidanampaqmi churariyarqan. Wallpakunata cuidanampa rantin juk mas precisaq trabäjuta rurëkänampaq kaqta pensarmi, kikinta kënö nikoq: “Mana precisaqlla nuna, ¿imatataq pensëkanki?” (leyi Isaïas 40:12-15 *). ¡Imanö humildim karqan!

10. (1) ¿Imanötaq parlakïnintsikchö humildi kanqantsikta rikätsikuntsik? (2) ¿Imanötaq ruranqantsikkunachö humildi kanqantsikta rikätsikuntsik?

 ¹⁰ Humildi kanqantsiktaqa, jina parlakïnintsikchömi rikätsikuntsik (Lücas 6:45). Cristiänu mayintsikkunawan parlarninqa, manam imatapis allita ruranqantsikpitatsu gälakuntsik (Proverbius 27:2). Tsëpa rantinqa, imatapis allita rurayanqampita o alli këninkunapitam felicitantsik (Proverbius 15:23). Jina humildi kanqantsiktaqa, imatapis ruranqantsikchömi rikätsikuntsik. Manam kë munduchö reqishqa o precisaq këta ashintsiktsu. Tsëpa rantinqa, sencïllulla kawakurmi Jehoväpaq masta rurantsik. Y imëka trabäjullatapis ruranapaqmi listu këkantsik (1 Timoteu 6:6, 8). Jina humildi kanqantsiktaqa mas rikätsikuntsik wiyakoq karninmi. Tsëmi Jehoväpa markanta y anciänukunata wiyakuntsik (Hebrëus 13:17).

11. ¿Ima ninantaq llakipäkoq këqa?

¹¹ ¿Ima ninantaq llakipäkoq këqa? Llakipäkoq karqa, wakinkunatam kuyashun y pëkunamanmi interesäkushun. Kuyakoq kanqantsikmi llakipäkoq kanantsikpaqqa yanapamantsik. Bibliaqa nin, Jehoväwan Jesus ‘allapa ancupäcoq’ y ‘allapa cuyacoq’ kayanqantam (Lücas 1:78; 2 Corintius 1:3; Filipensis 1:8). Juk librum willakun, llakipäkoq këpaq Biblia parlarqa, wakinkunata sufreqta rikarnin sientipëlla mana kanqanta. Sinöqa, pëkunapaq yarparar imallatapis rurë kanqantam. Tsëmi llakipäkoq karninqa, wakinkunapa kawëninkuna mas alli kanampaq imallatapis rurëta tïrashun.

12. (1) ¿Imanötaq Jesusqa sentimientunkunawan llakipäkoq kanqanta rikätsikurqan? (2) ¿Imanötaq Jesusqa ruranqankunawan llakipäkoq kanqanta rikätsikurqan?

¹² ¿Imanötaq Jesusqa llakipäkoq kanqanta rikätsikurqan? Kimallata rikärishun. Puntataqa, sentimientunwanmi rikätsikurqan. Amïgan Marïawan wakinkuna, Läzarupaq waqayaptinmi, pëpis waqarqan (leyi Juan 11:32-35). Jina Bibliaqa willakunmi, pëman ëwaqkunatapis Jesus llakipanqanta (Marcus 6:34). Jina Jesusqa, llakipäkoq kanqantaqa rikätsikurqan ruranqankunachömi. Awmi, llakipäkoq karninmi, imëkata rurarqan. Tsëmi, juk viudapa wamranta y Läzarutapis kawaritsirqan (Lücas 7:11-15; Juan 11:38-44). Itsa tsënöpa Läzaruqa, shamoq tiempuchö ciëluta ëwëta puëdinan karqan. Jesus kaqman nunakuna witiyaptinmi, llakiparnin “tuquilayapa pecunata yachatserqan”. Tsënöpam, wiyakoq kaqkunaqa kawëninkunata cambiayarqan. Rikanqantsiknöpis, Jesuspa llakipäkïninqa manam lluta sentimientullatsu karqan. Rasumpa shonqupita patsë llakipäkurninmi, yanapayänanta wanëkaqkunata yanaparqan (Mateu 15:32-38; 20:29-34; Marcus 1:40-42).

13. ¿Imanötaq Jesus parlakïninwan llakipäkoq kanqanta rikätsikurqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

¹³ Jina Jesusqa, llakipäkoq kanqanta rikätsikurqan parlakïninchömi. Llakipäkoq karninmi nunakunata kuyëpa parlaparqan, masran jukkunapa culpankunarëkur sufreqkunatanäqa. Jesuspaq parlarmi, Mateupis profëta  Isaïas ninqanta nirqan: ‘Laqtsiquecaq rämacunatam salbeconqa y upicaquicaq chiuchitam yanapeconqa’ (Isaïas 42:3; Mateu 12:20). ¿Ima ninantaq këqa? Jesus nunakunata ni imëpis mana allipa tratanqan y parlarnin wakinkunata alli sientikatsinqanmi. Jina ‘shonqunkunachö llakishqakunatam’ alläpa kushikïpaq willakïta willarqan (Isaïas 61:1). Sufrikaq nunakunatam shoqarqan (Mateu 11:28-30). Discïpulunkunatam willarqan, pëkunapaq y mana precisaqpaq churashqa kaqkunapaqpis Jehovä yarparanqanta (Mateu 18:12-14; Lücas 12:6, 7).

14. ¿Imanötaq sentimientuntsikwan rikätsikushwan llakipäkoq kanqantsikta?

¹⁴ Jesusnö llakipäkoq këta munarninqa, sentimientuntsikwami rikätsikunantsik. Itsa wakinta kuyanqantsikta rikätsinanqa sasaraq (ajaraq) kanman, peru Bibliaqa sinchikunapaqmi nimantsik. Tsë kuyakïqa, cristiänunö mushoqna kanqantsiktam rikätsikunqa (leyi Colosensis 3:9, 10, 12). ¿Imanötaq kuyakïnintsikta rikätsikushwan? Bibliaqa nimantsik wakinkunata kuyanqantsikta tukïnöpa rikätsinapaqmi (2 Corintius 6:11-13). Pipis imanö sientikunqanta o ima llakitsinqanta willamashqaqa, allim wiyanantsik (Santiägu 1:19). Tsëpitanam kënö tapukushwan: “¿Noqa tsëpa pasarqa imanöraq sientiköman? ¿Imataraq wanäman?” (1 Pëdru 3:8).

15. ¿Imatataq rurashwan sufrikaqkunata o wanupakushqakunata yanapanapaq?

¹⁵ Jina ruranqantsikwanmi llakipäkoq kanqantsiktaqa rikätsikushun. Llakipäkurmi, wakinkunata yanapashun, masqa sufrikaqkunata y wanupakushqakunata. ¿Imanötaq yanapashwan? Romänus 12:15 textum nin: ‘Waqaqcunawan qamcunapis llaquicur waqayë’. Shoqanantsikta wanaqkunaqa, manam problëmankunata imanö altsayänampaq kaqta ninantsiktatsu munayan. Pëkunaqa, wanayan kuyarnin shumaq wiyarinantsiktam. Juk panim nirqan, wamran wanuriptin cristiänu mayinkuna wayinman ëwar shoqayanqampita y pëwan waqayanqampita alläpa  agradecikunqanta. Jina llakipäkoq kanqantsiktaqa rikätsikuntsik, wakinkunapaq imallatapis rurarninmi. Itsa juk viudaqa imallachöpis yanaparinata wananqa, o juk mayorllana wawqi reunionkunaman, yachatsikoq o doctorman apayänanta wananqa (1 Juan 3:17, 18). Jina llakipäkoq kanqantsiktaqa mas rikätsikushun, llapan puëdinqantsikmannö yachatsikurmi. Tsëta ruranqantsikwanmi alli shonquyoqkunapaq masta rurëkäshun.

16. ¿Imanötaq parlapärishwan llakishqakunata y alläpa yarpachakïwan qeshyëkaqkunata?

¹⁶ Jina llakipäkoq kanqantsiktaqa parlakïnintsikwanmi rikätsikuntsik. Bibliaqa nimantsik, llakishqakunata y alläpa yarpachakïwan qeshyëkaqkunata shoqanapaqmi (1 Tesalonicensis 5:14). Pëkunapaq yarparanqantsiktam nirishwan. Y alli këninkunatam rikäratsishwan y allikunata rurayanqampitam felicitärishwan. Jina Jehoväpaq alläpa väleq kayanqanrëkur congregacionchö këkäyanqantam yarpäratsishwan (Juan 6:44). Jina nishwanmi, sufrikaq y qelanashqa këkaq sirweqninkunapaq Jehovä alläpa yarpachakunqanta (Salmu 34:18). Llakipäkoq parlakïnintsikqa, shoqanantsikta wanëkaqkunata allipam yanaparkunqa (Proverbius 16:24).

17, 18. (1) ¿Cristiänu mayinkunata anciänukuna imanö tratayänantataq Jehovä munan? (2) ¿Imatataq qateqnin kaq yachatsikïchö rikäshun?

¹⁷ Jehoväqa munan anciänukuna, cristiänu mayinkunata llakipëpa tratayänantam (Hëchus 20:28, 29). Tsëmi yachatsiyänan, animayänan y yanapayänan (Isaïas 32:1, 2; 1 Pëdru 5:2-4). Manam kikinkuna imatapis patsëkatsir obligayänantsu. Rurëta puëdiyanqampita masta rurayänanrëkurqa, manam mana alli sientikatsiyänantsu. Kushishqa kayänantam munayan. Cristiänu mayinkuna Jehoväta sirwiyänanrëkur sinchikuyanqantaqa allim musyayan (Mateu 22:37).

¹⁸ Jesus humildi y llakipäkoq kanqanman yarpachakunqantsikmi yanapamäshun pënölla kanapaq. Qateq kaq yachatsikïchömi rikäshun, Jesusnölla mana mantsapakoq y alli pensëkur ruraq kanapaq kaqta.