1, 2. (1) ¿Imatataq ruranantsik mana wanushpa kawakïta munarninqa? (2) ¿Imataq yanapamäshun Jehoväta imëpis mana jaqinapaq?

CRISTIÄNU këman chëqa, imëka viäjita ëwar qallaqnömi y ushananchöqa mana wanushpa kawakïmi këkan. Jesusmi nirqan: “Wanonqanyaq noqacho tsaracoqmi salbaconqa” (Mateu 24:13). ¿Imatataq ruranantsik mana wanushpa kawakïta munarqa? Jehovätam mana jaqipa sirwinantsik wanunqantsikyaq o kë mundupa ushakëninyaq. Peru imëka mana precisaq cösaskunam Jehoväta jaqiratsimashwan (1 Juan 2:15-17). ¿Imaraq yanapamäshun Jehoväta ni imëpis mana jaqinapaq?

² Bibliam yachatsimantsik Jesus imanö kanqanta y qatinapaq kaqta. Tsëmi estudiarninqa, Jesusta mas kuyashun y pëman mas markäkushun (leyi 1 Pëdru 1:8, 9). Apostol Pëdrum nirqan Jesus ruranqanta alleq tantiyëkur qatinapaq (1 Pëdru 2:21, NM). Tsënöpam  Jehoväta imëpis jaqishuntsu. * Punta yachatsikïchömi rikarquntsik, Jesusnö humildi y llakipäkoq kanantsikpaq. Kë yachatsikïchönam rikäshun, mana mantsapakoq y alli pensëkur ruraq kanantsikpaq kaqta.

3. (1) ¿Ima ninantaq mana mantsapakoq këqa? (2) ¿Imaraq yanapamäshun mana mantsapakoq kanapaq?

³ Mana mantsapakïqa, imëka mana allikunapa pasarpis sinchi y aguantaq ninanmi. Jina, alli kaqta defendeq, imëka mana allikunapa pasarpis tranquïlu kë y Diosta mana jaqi ninanmi. Diosta llakitsita mana munarninqa, manam jaqishuntsu wakinkunata mantsanqantsik qepäratsimänata (1 Samuel 11:7; Proverbius 29:25). Jehovä änikunqanman markäkurninqa, problëmantsikman yarparänantsikpa rantinmi, shamoq tiempuchö chaskinapaq kaqman yarparäshun (Salmu 27:14). Wakinkunata kuyarninqa, peligruchö këkarnimpis yanapëkushunmi (Juan 15:13). ¿Imaraq yanapamäshun mana mantsapakoq kanapaq? Jehoväman markäkunqantsik y Jesus ruranqanta qatinqantsikmi (Salmu 28:7).

4. ¿Imanötaq Jesusqa templuchö këkar mana mantsapakoq kanqanta rikätsikurqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

⁴ Jesusqa mana mantsapakoq kanqanta rikätsikurqan 12 watayoqllaraq këkarnin ley yachatsikoqkunata tapuparninmi (leyi Lücas 2:41-47). Ley yachatsikoqkunaqa Moisespa leynimpita alleqmi yachayaq y musyayaqmi judïukunapa costumbrinkunapitapis. Peru tsënö yachaq kayaptimpis Jesusqa manam mantsarqantsu. Tsëmi imëkata tapurqan. Peru manam juk wamranöllatsu tapurqan, sinöqa, tapunqankunaqa kë religiösukunata yarpakachätsirqanmi. Itsa Jesusta vencita munarlla imëkata tapupäyarqan, peru manam lograyarqantsu. Kë religiösukuna y llapan wiyaqninkunam mantsakashqa quedariyarqan Jesus yachanqampita y imanö parlanqampita. ¡Mana mantsapakoqmi karqan y rasumpa kaq yachatsikïtaqa defendirqanmi!

5. ¿Imanötaq Jesus mana mantsapakoq kanqanta yachatsikunqanchö rikätsikurqan?

⁵ Jesusqa tukïnöpam mana mantsapakoq kanqanta yachatsikunqanchö rikätsikurqan. Tantiyarinapaq, pushakoq religiösukuna, nunakunata engañëkäyanqantapis mana mantsashpam willakurqan (Mateu 23:13-36). Jina manam permitirqantsu, kë mundu mana alliman ishkitsinanta (Juan 16:33). Michëkäyaptimpis yachatsikur sïguirqanllam (Juan 5:15-18; 7:14). Jinamampis, ishkë kutichömi templuchö rantikïkaqkunata qarqamurqan (Mateu 21:12, 13; Juan 2:14-17).

6. ¿Imanötaq Jesusqa rikätsikurqan wanunan junaqyaq mana mantsapakoq kanqanta?

⁶ Wanutsiyänan junaqpis Jesusqa mana mantsapakoq kanqantaqa rikätsikurqanmi. Jüdas traicionariptin ima pasakunampaq kaqtapis musyarqanmi. Tsëmi nirqan: “Ruranequita  jinallacho rurë” (Juan 13:21-27). Tröpakuna tsareqnin ëwayaptimpis, “noqam cä” nirqanmi y discïpulunkunata jaqiriyänampaqmi mañakurqan (Juan 18:1-8). Judïukunapa mas precisaq autoridäninkuna juzgayaptimpis, manam mantsarqantsu y Diospa Akrashqan y Tsurin kanqantapis nirqanmi. Mandakoq sacerdötiqa ashikarqan imallapitapis condenar wanutsinampaqmi, peru Jesusqa manam mantsarqantsu (Marcus 14:60-65). Wanutsiyanqanyaqmi alli tsarakurqan. Tsëmi manaraq wanur kënö nirqan: “Llapannam cumplicärishqa” (Juan 19:28-30).

7. (1) Jövin, ¿imanötaq sientikunki Jehoväpa testïgun kanqëkipita? (2) ¿Imanötaq mana mantsapakoq kanqëkita rikätsikunkiman?

⁷ ¿Imanötaq escuëlachö cristiänu jövinkuna Jesusnö mana mantsapakoq kayanman? Mëtsikaq jövinkunam, estudiaq mayinkunata o profesorninkunata Testïgu kayanqanta niyan. Qampis jövin, burlakuyäshuptikipis Testïgu kanqëkita mana mantsakushpa willakï (leyi Salmu 86:12 *). Itsa wakin profesorkunaqa, imëkapis kikinlla rurakashqa kanqanman creinëkita munayanqa. Peru Bibliaqa rasumpa kaqllatam willakun. Dios imëkatapis kamanqanman imanir creinqëkita tapuyäshuptikiqa, El origen de la vida nishqan follëtuwanmi contestarinkiman (1 Pëdru 3:15). Biblia ninqanta mana mantsakushpa defendirninqa allim sientikunki.

8. ¿Imanirtaq yachatsikurninqa mantsapakuntsiktsu?

⁸ Jina yachatsikurninmi mana mantsapakoq kanqantsiktaqa rikätsikuntsik (Hëchus 14:3). Juk, rasumpa kaqllata parlaq Diospa Palabrampitam yachatsikuntsik (Juan 17:17, NM). Ishkë, ‘Diospa mincancunallam cantsic’, y pëqa santu espïritunwanmi yanapamantsik (1 Corintius 3:9; Hëchus 4:31). Y kima, Jehovätawan nunakunatam kuyantsik. Tsëmi llapan puëdinqantsikmannö yachatsikuntsik (Mateu 22:37-39). Mana mantsapakoq karninmi yachatsikur sïguikantsiklla. Pushakoq religiösukuna engañashqan nunakunatam rasumpa kaqta yachatsintsik (2 Corintius 4:4). Mana wiyamashqa o qatikachëkämashqapis, yachatsikïtaqa manam jaqintsiktsu (1 Tesalonicensis 2:1, 2).

9. ¿Imanötaq mana mantsapakoq kanqantsikta rikätsikuntsik mana allikunapa pasarnin?

⁹ Y mana allikunapa pasarnimpis mana mantsapakoq kanqantsiktaqa rikätsikuntsikmi. Jehoväman markäkushqaqa, ‘shoqacoq Dios’ karmi qomäshun kallpata y markäkïta alli tsarakunapaq. Tantiyarinapaq, juk kastantsik o juk amïguntsik wanuriptinqa llakikuntsikmi, peru markäkïkantsikllam kawarimunampaq kaqmanqa (2 Corintius 1:3, 4; 1 Tesalonicensis 4:13). Alläpa qeshyarnimpis, Dios mana permitinqan tratamientukunawanqa manam jampikuntsiktsu  (Hëchus 15:28, 29). Llakishqa karpis o kikintsikwan mana alli sientikurpis, manam qelanäkurintsiktsu. Porqui musyantsikmi sufreqkunata Jehovä imëpis yanapanqanta (Salmu 34:18; 1 Juan 3:19, 20). *

10. (1) ¿Imatataq musyanantsik alli pensëkur ruranapaq? (2) Alli pensëkur ruranqantsiktaqa, ¿imanötaq rikätsikuntsik parlanqantsikchö y ruranqantsikchö?

¹⁰ Alli pensëkur ruranapaqqa, musyanantsikmi ima alli y ima mana alli kanqanta, nïkurnam alli kaqta akranantsik (Proverbius 15:21; Hebrëus 5:14). Alli pensëkur ruranqantsiktaqa rikätsikuntsik parlënintsikwan y rurënintsikwanmi. Tsëmi alleq akranantsik imata parlanapaq kaqta, tsënöpa wakinkunata yanapanapaq y mana llakitsinapaq. Tsënö ruranatam Diosqa munan (Proverbius 11:12, 13). Jina alli pensëkur ruranqantsiktaqa rikätsikuntsik, mana raslla piñakurmi (Proverbius 14:29). Tsënöpam Diospa amïgun mas tikrashun. ¿Imanötaq alli pensëkur rurëta yachakuntsik? Bibliata estudiarnin y ninqannö rurarnin (Proverbius 2:1-5, 10, 11). Jina Jesus ruranqampitam yachakunantsik y ruranantsik.

11. ¿Imanötaq Jesus imatapis alli pensëkur ruraq parlanqanchö?

¹¹ ¿Imanötaq Jesus imatapis alli pensëkur ruraq? Kimallata rikärishun. Juk kaq, Parlanampaqmi alleqraq pensaq. Shumaq yachatsikuptinmi wiyaqninkunaqa espantakuyaq (Mateu 7:28; Lücas 4:22). Jina, Diospa Palabranta alleq leyirmi, cada cäsuchö alli utilisëta yachaq (Mateu 4:4, 7, 10; 12:1-5; Lücas 4:16-21). Jinamampis, yachatsikurninqa nunakunapa shonqunmanmi chëta procuraq. Tantiyarinapaq, kawariramurmi, Jesusqa discïpulunkunawan parlarqan y pëpaq profecïakuna parlanqanta entienditsirqan. Tsëmi discïpulunkunaqa alläpa kushikur kënö niyarqan: “Jesus captinchi, nänichoqa shonquntsic allapa cushicorqon” (Lücas 24:27, 32).

12, 13. ¿Imakunataq rikätsimantsik Jesus mana ras piñakoq y munëninllachö mana tsarakoq kanqanta?

¹² Ishkë kaq, Jesusqa alli pensëkur ruranqanta rikätsikurqan imanö këninwanmi. Manam rasllatsu piñakoq (Proverbius 16:32), piñënintam dominaq y yachanëllapaqmi kaq (Mateu 11:29). Jina, qateqninkuna pantayaptimpis pacienciakoqmi (Marcus 14:34-38; Lücas 22:24-27). Mana alli tratëkäyaptimpis manam contestarqantsu (1 Pëdru 2:23).

 ¹³ Jina Jesusqa manam munëninllachötsu tsarakoq. Yawar ëwëwan qeshyaq warmipaq yarpärishun (leyi Marcus 5:25-34). Nunakuna chowpimpa ëwëkurmi Jesuspa röpanta yatëkurqan. Leyqa nirqan, tsënö qeshyayoqkunaqa pitapis mana yatayänampaqmi (Levïticu 15:25-27). Peru Jesusqa Dios imanir tsë leyta churashqanta musyarmi piñaparqantsu. Kuyëpa y llakipëpam tratarqan, porqui tsënö tratëqa leyta chipyëpa cäsukïpitapis mas alli kanqantam musyarqan (Mateu 23:23). Tsëmi nirqan: “Ija, noqaman marcäcurmi cachacärerqonqui. Canan cushishqana euquï. Mananam mas jipanquinatsu”. ¡Noqantsikpis tsënömi ruranantsik!

14. (1) ¿Imataq Jesuspaqqa mas precisarqan? (2) ¿Imakunatataq Jesus rurarqan mas yachatsikunanrëkur?

¹⁴ Kima kaq, Jesusqa alli pensëkur ruranqanta rikätsikurqan imanö kawanqanwanmi. Pëpaqqa Diospita yachatsikïmi kawëninchö mas precisarqan (Lücas 4:43). Tsëmi kapunqanllawan kawakurqan mas yachatsikunanrëkur (Lücas 9:58). Jina qateqninkunatapis yachatsirqanmi wanuriptin yachatsikur sïguiyänampaq (Lücas 10:1-12; Juan 14:12). Jinamampis änirqanmi ushakë junaq chämunqanyaq pëkunata yanapanampaq (Mateu 28:19, 20).

15. ¿Imanötaq parlakïnintsik kanman?

¹⁵ Jina Jesustaqa qatita puëdintsik imatapis parlanantsikpaq alleq pensarmi. Cristiänu mayintsikkunawan parlarninqa, animakoq palabrakunatam utilisänantsik y manam qelanätsikoqtatsu (Efesius 4:29). Diospita yachatsikurninqa nunakunata ‘alli shimintsicpam parlapänantsik’, juk parlakïchöqa respëtuwan (Colosensis 4:6). Shumaq parlapärinantsikpaqqa, musyanantsikmi nunakuna imata wanayanqanta y imakuna yarpakachätsinqanta. Shumaq parlapashqaqa, itsa wiyaramäshun y  yachatsinqantsikpis shonqunkunayaq chärinqa. Jina creenciantsikpita parlarninqa Bibliatam imëpis utilisëta procurantsik, porqui Bibliapa yachatsikïninqa poderyoqmi (Hebrëus 4:12).

16, 17. (1) ¿Imataq yanapamäshun raslla mana piñakunapaq? (2) ¿Imanötaq munënintsikllachö mana tsarakoq kashwan? (3) ¿Imataq yanapamäshun yachatsikur sïguikänapaq?

¹⁶ Jina alli pensëkur ruranqantsiktaqa imanö kënintsikwanmi rikätsikuntsik. Manam rasllaqa piñakunantsiktsu. ¿Imataq yanapamäshun? (Santiägu 1:19.) Piñatsimanqantsikta rurayaptin o imatapis nimashqaqa, imanir rurayanqantam entiendita procuranantsik. Tsënöpam mas fäcil-lla perdonëkushun (Proverbius 19:11). Jina munënintsikllachö mana tsarakoq kanqantsiktapis rikätsikunantsikmi. ¿Imanö? Imatapis allillata rurayänanta mana shuyararnin. Yarpänantsikmi problëmankunata llapanta mana entiendinqantsikta. Y wakinkuna pensayanqantapis cuentamanmi churanantsik. Manam shuyarashwantsu munanqantsikllata rurayänantaqa (Filipensis 4:5, NM).

¹⁷ Jina alli pensëkur ruranqantsiktaqa, imanö kawanqantsikchömi rikätsikuntsik. Diospita yachatsikïqa alläpa kushikïpaqmi. ¿Imataq yanapamäshun yachatsikur sïguinapaq? Jehoväpa kaqta puntaman churanqantsik y sencïllulla kawakunqantsikmi. Tsënöpam, manaraq ushakë junaq chämuptin, tiempuntsikta y kallpantsikta alli utilisäshun yachatsikunapaq (Mateu 6:33, NM; 24:14).

18. ¿Imatataq ruranantsik mana wanushpa kawëta munarninqa?

¹⁸ Shumaqmi yachakurirquntsik Jesus humildi, llakipäkoq, mana mantsapakoq y alli pensëkur imatapis ruranqampita. Jina jukkunachö imanö kënimpita yachakunqantsikpis yanapamäshunmi. Tsëmi Jesus ruranqanta qatir sïguikänantsik. Tsënöpam Jehoväman mas witishun y shamoq tiempuchö mana wanushpa kawakushun.