1930 watachömi Namkumba (Malaui) taksha markachö yurikurqä. Familiächöqa llapanmi Jehoväpa testïgun kayarqan. 1942 watachönam bautisakurirqä. 70 watapam kallpachakurqö apostol Pablu Timoteuta alli tiempuchö y mana alli tiempuchöpis yachatsikunampaq consejanqanta rurar sïguinäpaq (2 Timoteu 4:2).

1948 watachönam, Nathan Knorr y Milton Henschel wawqikuna Malaui nacionta watukayämurqan. Tsëmi llapan tiempüwan Diosta sirwinäpaq yanapamarqan. Tiempuwannam reqirirqä Lidasi jutiyoq panita. Pëpis Llapan tiempunwanmi Diosta sirwita munaq. 1950 watachömi casakuyarqä y 1953watapaqqa juk ollqu y juk warmi wamrayoqnam kayarqä. Y imëka rurënïkuna këkaptimpis precursor regularnö yanapakunäpaqmi decidiyarqä. Ishkë wata pasariptinnam, precursor especialnö yanapakunäpaq invitarayämarqan.

Tsëpitanam congregacionkunata watukarnin sirwir qallëkurqä. Warmï yanapamaptinmi congregacionkunata watukëta y familiäta cuidëtapis puëdirqö. * Peru rasumpaqa ishkäkunam llapan tiempükunawan yanapakïta munayarqä. Tsëmi, tsëpaq parlarirnin y pitsqa wamräkunapa yanapakïninwan, 1960 watachö warmïpis Precursöranö sirwir qallëkurqan.

1962 watachönam “Ministros valerosos” tïtuluyoq asamblëa karqan. Juk wata pasariptinnam wawqi Henschel yapë Maläuita kutimurqan Blantyre nishqan markachö juk asamblëaman, y tsëchöqa juntakäyarqan 10.000 nunakunam. Tsë asamblëakunaman yarparqa, cuentatam qokü shamoq sasa tiempukunachö tsarakuyänäpaq yanapayämanqanta.

1964 watachömi Jehoväpa testïgunkunata polïticaman mana mëtikuyanqanrëkur autoridäkuna qatikachar qallëkurqan. Jehoväpa  Testïgunkuna Yachatsikuyänan Wayikunata pachakpitapis masta y wawqikunapa wayinkunatanam waranqapitapis masta ushakätsiyarqan. Congregacionkunataqa watukayarqä hasta 1967 watachö gobiernu michäyämanqanyaqmi. Gobiernuqa Betel wayita tsarikurkurmi tsë nacionchö sirweq misionërukunata qarqurirqan y atska wawqikunata y noqakunatapis carcelman llawirayämarqan. Carcelpita yarqurirnam congregacionkunata watukar sïguiyarqä.

1972 wata octubri killam, polïticukunata alläpa defendeq grüpupita juk jövin wayïkunaman chämur niyämarqan, grüpumpita wanutsiyämaq shamïkäyanqanta. Jinan höram warmïta y wamräkunata plantakunaman ratakuyänampaq (tsinkakuyänampaq) nirirqä. Noqanam juk montiman lloqarirqä, tsëpitam rikarqä wayïta y llapan kayäpamanqankunata imanö ushakätsiyaqta.

Alläpa qatikachäyämaptinnam waranqëpayan Testïgukuna Maläuipita qeshpir ëwakuyarqä. Noqakunaqa Mozambique naciontam ëwayarqä y juk nacionpita qeshpir ëwaqkunapa campamentunchömi täräyarqä 1974 wata juniu killayaq. Tsë killam invitayämarqan precursor especialnö Domue markachö yanapakuyänäpaq. Peru 1975 watachömi precursor especial këta jaqiriyarqä, porqui autoridäkunam Maläui nacionta kutiyänäpaq obligayämarqan, tsëchö Testïgukunata qatikachar sïguikäyaptimpis.

Maläuichönam invitayämarqan Lilongüe markachö congregacionkunata watukanäpaq. Tsënö qatikachashqa këkäyaptïpis mas congregacionkunam formakärirqan.

Juk junaqmi juk ichik markaman chäriyarqä, tsëchöqa polïticukunam juk reunionta rurëkäyänaq. Testïgu kayanqäta musyarirmi, polïticata alläpa defendeq grüpuchö këkaq jövinkunawan täkuyänäpaq obligayämarqan. Jehovätam mañakuyarqä yanapayämänampaq. Reunion ushariptinnam maqar qallëkayämarqan. Peru juk chakwanmi cörripa shamurnin dejayämänampaq qayapëkurqan y turimpa wamran kanqätam nirqan. Manam musyayätsu imanir tsëta ninqanta, porqui manam familiäkunatsu karqan. Tsënam dejarayämarqan. Segürum këkäyarqä mañakïnïkunata Jehovä wiyanqanta.

 1981 watachömi polïticata alläpa defendeqkuna yapë tarirayämarqan. Y kananqa apakuyarqan biciclëtäkunata, cösasnïkunata, librükunata y watukanqa congregacionkunapa documentunkunatam. Juk anciänupa wayinmanmi qeshpir tsinkakuyarqä. Y alläpam yarpachakurqä tsë documentukunarëkur. Peru entëru nacionpita cartata mandayämanqanta rikarmi, gobiernupita precisaq nuna kanqäta pensar alläpa mantsakäyarqan. Tsëmi jinan höra tsë documentukunata tsë markachö këkaq anciänukunata kutitsiyarqan.

Juk kutinam barcuwan mayuta tsimpëkäyarqä. Tsë barcupa duëñunqa polïticu nunam kanaq. Pëmi llapäkunata, mandakoqpa tarjëtanta katsiyanqäta o mana katsiyanqäta ashipayämar qallëkurqan. Noqakunaman chëkämurnam guardiakuna ashikäyanqan suwa tsë barcuchö ëwëkanqanta musyarirqan. Tsërëkurmi tarjëtata mañayämarqannatsu. Yapëmi rikäyarqä Jehovä cuidayämanqanta.

1984 wata febrëru killanam ëwëkarqä Lilongüe markaman Zambia sucursalman informita mandanäpaq. Nänichönam, juk guardiawan toparkuyarqä, Bibliapaq parlaq publicacionkunata apëkanqäta rikëkurnam guardiakuna kayanqan wayiman apëkamar maqamarqan. Tsëpitanam suwakunatawan juntu carcelman llawiramarqan.

Waräninnam guardiakunapa mandaqnin juk cuartuman apëkamar nimarqan kë papelta firmëkur ëwakï nishpa. Firmëtaqa manam munarqätsu, porqui tsë papelchöqa Jehoväpa testïgun këta neganäpaqmi nikänaq. Tsëmi guardiata nirqä llawirqa llawiramë o wanutsirqa wanutsimëpis, peru Jehoväpa testïgun këtaqa manam imëpis jaqishaqtsu. Tsënö niptïnam, alläpa piñakur mësantapis fuertipa kutëkurqan, tsënam juk guardia shamurqan ima pasëkanqanta rikaq. Guardiakunapa mandaqninqa, kë papelmanmi firmamunëki Testïgulla sïguita munarqa nimarqan. Y guardiatam Lilongüe markächö carcelman apayämänampaq nirqan. Warmïtaqa chusku junaq pasarinqanchöran wawqikuna willariyarqan mëchö këkanqäta.

Lilongüechöqa allim tratayämarqan. Bibliapita yachatsikunqärëkur llawiyämanqanta musyarir, juk plätu arroznï qaramanqantam guardiakunapa mandaqnin nimarqan.  Tsëpitanam Kachere marka carcelman mandayämarqan. Tsëchöqa pitsqa killakunam karqä.

Carcelta rikaqqa kushikurqanmi tsëchö këkanqäpita, tsëchö pastor kanätam munarqan. Porqui carcelchö pastorqa karqannam, peru iglesiampa qellëninta suwashqa karmi llawirëkänaq, tsëmi tsë cargunta qochirirqan. Tsënam, cada semäna prësukunawan reunionta rurar qallëkurqä Bibliapita yachatsinäpaq.

Tiempuwanqa Maläui nacionchö ëkaq Jehoväpa testïgunkuna kayanqanta carcelchö guardiakuna tapur qallëkayämarqan. Mana willaptïnam cäsi wanunqäyaq maqëkayämarqan. Juk kutinam principal oficïnantsik mëchö kanqanta tapuyämarqan. Tsënam, tsëqa Bibliachömi këkan nirqä. Espantakurmi mëninchö këkanqanta tapuyämarqan.

Isaïas 43:12 textuchömi tsëta nikan: ‘Qamkunam testïgökuna kayanki’ ninmi nirqämi. Kima kutipam leyiyarqan y, ¿imanötaq principal oficïnëkikunaqa Bibliachö këkan y mana Amëricachötsu? nir tapuyämarqan. Amëricachö Testïgukunapis kë textu ninqanllatam creiyan nirqämi. Musyëta munayanqanta mana willaptïnam, Dzaleka markachö carcelman apayämarqan.

1984 wata juliu killachö Dzaleka carcelman chänapaqqa, 81 Testïgukunanam tsëchö këkäyänaq. Atska prësu kayaptinmi, kima pachaknö patsachö kichki punuyaq. Tiempuwannam ichik grüpukunata rurëkur Bibliapita juk textuta cada junaq yachakuyänäpaq juntakäyarqä. Tsëqa alläpam kallpata qoyämaq.

Octubri killachönam llapä Testïgukunata juiciuyämarqan y ishkë wata carcelaräyänäpaqmi condenayämarqan. Mana Testïgukunatawanmi llawiyämarqan. Tsëmi carcelta rikaq guardiaqa, llapankunata nirqan, Testïgukuna cigärruta mana shoquyanqäta. Jina guardiakunatapis cigärruta mana mañakayämänampaqmi nirqan. Y Diospa markan kayanqäta nirmi juk junaqchö ishkë kuti mikïnïkuna qarayämänampaq mandarqan, porqui manam mana allita rurashqa kartsu, sinöqa Diosman creikuyanqarëkur carcelchö këkäyanqätam nirqan.

Alli portakuyanqärëkurmi, wakin prësukunapitapis mas alli tratayämarqan. Tantiyarinapaq, tamyaptin o ampïriptinqa prësukuna waqtapa yarquyänantaqa mananam jaqiyaqtsu. Peru, mana qeshpiyänapaq kaqta musyarmi noqakunataqa yarquyänäta jaqiyämaq.  Juk kutichönam chakrachö trabajëkäyaptï juk guardia qeshyakurkurqan y noqakunaqa yanapayarqämi. Alli portakuyaptïmi guardiakunaqa Diospita allita parlayaq (1 Pëdru 2:12). *

1985 wata mäyu killachömi Dzaleka carcelpita yarqurqä. ¡Yapë familiäwan këkanqätaqa alläpam kushikurqä! Tsë mana alli tiempuchöqa tsarakuyarqä Jehovä yanapayämashqa kaptinmi. Apostol Pablu imanö sientikunqanta entiendiyämi, pëmi nirqan: “Manam callpäpis carqannatsu awantanäpaq, y manam cawetapis pensarqänatsu. Pensaquicayarqä wanïnïcuna janäcunachona quecanqantam, peru mä tseqa canaq wanushqacuna cawaritseq Diosllamanna mas marcäquita yachacuyänäpaqmi, y quiquïcuna yarpäyanqäcunaman mana marcäcuyänäpaqmi”. Jina wanïpita Jehovä libranqanta y yanapar sïguinampaq markäkunqantam Pabluqa nirqan (2 Corintius 1:8-10).

Höraqa wanuyänäpaq kaqtam pensayarqä. Peru Jehovätam imëpis mañakuyarqä valortawan yachëta qoyämänampaq y jutin alabashqa kananrëkur portakïnïkunachö yanapayämänampaq.

Alli y mana alli tiempuchöpis Jehoväqa lädükunachömi këkarqan. Kananqa, Lilongüe markachö juk shumaq sucursal wayïkunata rikar y Jehoväpa Testïgunkuna Yachatsikuyänan Wayikunata Maläui nacionchö waranqata rikarmi, alläpa kushikuyä. Warmïpaqwan noqapaqqa kë Jehoväpita shumaq qarëkunaqa mana creipaqmi. *