1. ¿Imata yachaqtataq Jehovä kamamarquntsik?

KIKINTSIK mana pasashqa karpis, wakin nunakuna imanö sientikuyanqanta musyanapaqmi Jehoväqa kamamarquntsik pensë yachaqta (leyi Efesius 5:1, 2 *). ¿Imanöraq pensënintsikta utilizashwan Jehoväpa imanö këninta qatinapaq? ¿Imanirtaq imata pensanqantsikta cuidädu kashwan?

2. ¿Imanötaq Jehovä sientikun sufreqta rikämarnintsik?

² Ciëlupaq akrashqakunatam mana ushakaq kawëta y juk kaq üshakunatanam kë Patsachö mana wanushpa kawëta Jehovä änishqa. Mana wanushpa kawashqaqa mananam imapis sufritsimänapaq kanqanatsu (Juan 10:16, NM; 17:3; 1 Corintius 15:53). Peru Diosqa musyanmi kë tiempuchöqa imëkapis sufritsimanqantsikta. Tsëqa alläpam  llakitsin. Egiptuchö israelïtakuna sufreqta rikarmi Jehovä llakikurqan (Isaïas 63:9). Jina watakuna pasariptin israelïtakuna templuta yapë shärikätsiyaptin chikeqninkuna sufritsiyaptimpis Jehoväqa llakikurqanmi. Tsëmi nirqan sirweqninkunata pipis sufritsiptinqa, nawi niñanta pipis yatëkaqtanö sientinqanta (Zacarïas 2:8). Jehoväqa alläpam kuyamantsik, tsëmi sufrishqaqa yanapamënintsikta munan. Juk mama llullu wamranta kuyaqnömi kuyamantsik (Isaïas 49:15). ¿Imanötaq Jehoväpa kuyakïninta qatishwan? Sufreqkuna imanö sientikuyanqanman pensarninmi (Salmu 103:13, 14).

3. ¿Imanirtaq Jesusqa nunakunata llakipaq y shumaq trataq?

³ Pëkunanö mana pasarpis, Jesusqa nunakuna sufriyanqanta entiendirqanmi. Tantiyarinapaq, pushakoq religiösukunam ulipar (llullapar) y Dios mana ninqanta mandakur nunakunata sufritsiyaq. Tsëmi nunakunaqa, pëkunata alläpa mantsayaq (Mateu 23:4; Marcus 7:1-5; Juan 7:13). Jesusqa manam mantsarqantsu ni creirqantsu ulikïninkunata. Peru entiendirqanmi nunakuna imanö sientikuyanqantaqa. Tsëmi mitseqninnaq üshatanö rikarnin llakikoq (Mateu 9:36). Jesusqa teytampitam yachakurqan nunakuna sientikuyanqanta entiendita, tsëmi alläpa llakipaq y shumaq trataq (Salmu 103:8).

4. ¿Imatataq Jesus rurarqan nunakuna sufreqta rikarnin?

⁴ Jesusqa nunakunata kuyarqanmi, tsëmi sufreqta rikarnin yanaparqan. Tsëtaqa papänimpitam yachakurqan. Juk kutichömi, discïpulunkuna yachatsikoq karuta ëwayarqan y utishqa karmi jamayänampaq juk sitiuta ashiyarqan. Peru Jesusqa cuentatam qokurirqan yachakïta munar nunakuna ashikäyanqanta. Y entiendirqanmi yanapananta wanayanqanta, “tsemi tuquilayapa pecunata yachatserqan” (Marcus 6:30, 31, 34).

5, 6. ¿Imataraq rurashwan Jehovänö kuyakoq këta munarqa? Juk igualatsikïwan willakaramï. (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

⁵ Jehovänö kuyakoq këta munarqa, wakinkuna imanö sientikuyanqantam entiendita procuranantsik. Tantiyarinapaq, juk jövinmi pensëkan, tukrullawanna pureq y mana alli rikaq mayorna wawqiman. Tsë jövinqa musyanmi, “imanomi munayanqui qamcunapaq nuna mayiquicuna allita rurayänanta, tsenolla qamcunapis pecunapaq rurayë” nir Jesus consejakunqanta (Lücas 6:31). Qallananchöqa itsa jövinqa munanman pelötata pukllayänampaq invitayänanta. Peru yarpärinmi tsë mayorna wawqiqa rikëta ni cörrita mana puëdinqanta. Tsëmi tsë wawqiman pensarnin kënö tapukun: “Tsë wawqi pasëkanqampa pasarqa, ¿noqapaq imata rurayänantaraq gustamanman?”.

⁶ Jövinqa pensëta munan mayorna kar pë imanö sientikunampaq kaqtam. Tsëmi tsë wawqi imanö sientikunqanta musyëta munar pëwan tiemputa pasanampaq decidirin. Tsënam entiendirin tsë wawqiqa Bibliata leyita y wayin wayin yachatsikoq ëwëta  manana puëdinqanta. Y cuentatam qokurin imata wananqanta. Tsënöllam noqantsikpis, wakinkuna imanö sientikuyanqanta entiendita procurar y kuyakïnintsikta rikätsirqa Jehovä ruranqanta qatikäshun (1 Corintius 12:26).

7. ¿Imanötaq sufrikaq wawqikunata y panikunata yanapashwan?

⁷ Kikintsik mana pasarqa, wakinkuna imapa pasëkäyanqanta entiendinanqa manam fäciltsu. Tantiyarinapaq, mëtsikaq cristiänu mayintsikkunam pasayan alläpa llakikï qeshyata, accidentikunata, edäyëta. Wakinnam unë maltratashqa karnin sufriyan, japallankuna wamrankunata wätayan, o Jehoväta sirwiyanqanrëkur familiankuna chikiyan. Llapantsikpapis tukïläya problëmakunam kapamantsik, tsëmi wananqantsikmannö yanapamänata munantsik. Tsëmi sufreq kaqkunata yanapanantsik y kuyanqantsikta rikätsinapaq kallpachakunantsik. ¿Imanötaq tsëta rurashwan? Pëkunata alleq wiyarnin, imanö sientikuyanqanman pensarnin y entiendinapaq kallpachakurnin. Jina problëmankunaman Jehovä interesäkunqantapis yarpätsishwanmi. Itsa imallatapis pëkunapaq rurarishwan. Tsë llapanta rurarninmi Jehovä ruranqanta qatikäshun (leyi Romänus 12:15 y 1 Pëdru 3:8).

8. ¿Imataq Jesusta yanaparqan nunakunata shumaq tratanampaq?

⁸ Jesusqa Jehovänöllam, nunakunata shumaq tratan (Lücas 6:35). ¿Imataq Jesusta yanaparqan shumaq tratakoq kanampaq? Tratanqanwan imanö sientikuyänampaq kaqman pensanqanmi. Tantiyarinapaq, mana allikunata rurashqa warmim Jesus kaqta ëwar, waqarnin Jesuspa chakinta weqinwan oqutärirqan. Arrepentikushqa kanqantam Jesusqa cuentata qokurirqan y mana allipa trataptinqa mas llakikunampaq kaqtam musyarqan. Tsëmi allita ruranqampita felicitar perdonëkurqan. Jesus ruranqanqa manam gustarqantsu juk pushakoq religiösuta. Peru Jesusqa pëtapis shumaqmi tratarqan (Lücas 7:36-48).

9. ¿Imatataq rurashwan Jehovänö wakinkunata shumaq tratëta munarqa? Juk igualatsikïwan willakaramï.

⁹ ¿Imatataq rurashwan Jehovänö wakinkunata shumaq tratëta munarqa? Manaraq parlarmi, pensanantsik ninqantsikwan imanö sientikuyänampaq kaqman. Tsëmi yanapamäshun  kuyakïwan tratanapaq y mana llakitsinapaq. Pablum nirqan: “Señorta sirweqqa manam necesitantsu piwampis plëtukïta, sinöqa llapankunawanmi kuyakoq kanan” (2 Timoteu 2:24, NM). Këkunaman pensari: ¿Imataraq ruranki patronniki mana allita decidiriptin? ¿Imataraq ninki juk wawqi o juk pani unëllata reunionman chäramuptin? ¿Imanöraq sientikunki yachatsikïkaptiki juk nuna “manam tiempü kantsu” nishuptiki? ¿Imanöraq contestanki warmiki “imanirtaq këta decidirqëki mana tapumashpa” nishuptiki? Tsë cäsukunachöqa, imanö wakinkuna sientikuyanqanman y ninqantsikwan imanö sientikuyanampaq kaqmanmi pensanantsik. Tsëqa shumaqmi tratashun y Jehovä ruranqantam qatikäshun (leyi Proverbius 15:28 *).

10, 11. ¿Imanötaq Jehovänö yachaq kashwan? Juk igualatsikïwan willakaramï.

¹⁰ Jehoväqa alläpa yachaq karmi shamoq tiempuchö ima pasanampaq kaqta musyan. Pënö ima pasanampaq kaqta mana musyarpis, yachaq këtaqa puëdintsikmi. Tsëpaqqa, imatapis manaraq decidirmi, kikintsikta y wakinkunata yanapanampaq o mana yanapanampaq kaqman pensanantsik. Ama israelïtakunanöqa kashuntsu. Pëkunaqa mana cäsuyaptin ima pasanampaq kaqmanqa, manam pensayarqantsu. Manam Jehoväwan amïgu këninkunata cuidayarqantsu ni Jehovä ruranqampita agradecikuyarqantsu. Tsëmi Moisesqa, upa cuenta kayanqanta nirqan. Yachaq karqa, decidiyanqampita “ima pasanampaq kaqmanchi pensariyanman” nirqanmi (Deuteronomiu 31:29, 30; 32:28, 29).

¹¹ Yachaq kë imanö kanqanta entiendinapaq, juk igualatsikïwan rikärishun. Noviuyoq o noviayoq karqa, musyankim sientinqëkita y oqllanakur ruranakï munëta tsarëqa fäcil mana kanqanta. Tsëqa, ¿imanötaq yachaq kankiman? Tentacionkunapita witikurninmi. Jehoväwan amïgu kënikita ushakätseq kaqkunataqa ama rurëtsu. Diosqa munan alli juiciuyoq kanëkitam. Tsëmi yachaq kanëki problëmakunaman mana ishkinëkipaq (Proverbius 22:3).

12. ¿Imanirtaq cuidädu kashwan imata pensëkanqantsikwan?

¹² Yachaq karqa, imata pensëkanqantsikwanmi cuidädu kanantsik. Pensënintsikqa imëka ninanömi. Ninaqa, alli utilizashqaqa yanapamantsik cosinakunapaq o maskunapaqmi. Peru mana alli utilizashqaqa wayintsikta  y kikintsiktapis usharamashwanmi. Jina tsënöllam pensënintsikpis, Jehovä yachatsimanqantsiknölla pensashqaqa allim kanqa. Peru mana allikunaman y piwampis oqllanakur ruranakïkaqnöna pensarqa, jutsamanmi ishkirishwan. Y tsëqa Jehoväwan amïgu kënintsiktam oqrarishwan (leyi Santiägu 1:14, 15 *).

13. ¿Imamantaq Ëva pensarqan?

¹³ Ëvapaq parlarishun. Jehoväqa Adantawan Ëvata mandarqan “alli kaqta y mana alli kaqta musyatsikoq plantapitaqa” mana mikuyänampaqmi (Genesis 2:16, 17). Peru Satanasqa Ëvata nirqan: “Manam wanuyankitsu. Diosqa musyanmi tsëta mikuyanqëki junaq nawikikuna kichakäriptin Diosnö alli kaqta y mana alli kaqta reqir kayänëkita”. Juk parlakïchöqa nikarqan, kikin imatapis decidikunampaqmi. Ëvaqa pensarqan tsënöpa kawënin mas alli kanampaq kaqtam. Tsëmi tsë plantapa frütanta alläpa munapar mikurirqan. Tsëpitanam qowanta qorqan y pëpis mikurirqanmi (Genesis 3:1-6). Tsërëkurmi jutsa yëkaramurqan y jutsawannam wanïpis (Romänus 5:12). Clärum këkan, pensëninta Ëva mana cuidanqanqa.

14. ¿Ima nintaq Biblia oqllanakur ruranakï jutsapaq?

¹⁴ Ëvaqa manam oqllanakur ruranakï jutsatatsu rurarqan. Peru piwampis oqllanakur ruranakïkaqnö pensëqa mana alli kanqantam Bibliaqa cläru nimantsik. Jesuspis clärum nirqan juk warmita rikëkur pëwan oqllanakur ruranakïkaqnöna pensarqa, shonqunchöqa tsë warmiwan punukurishqana kanqanta (Mateu 5:28). Apostol Pablupis nirqanmi mana alli munënintsikta imëkanöpapis rurëman mana pensanapaq (Romänus 13:14).

15. (1) ¿Imakunaman kallpachakunqantsiktaq mas alli kanman? (2) ¿Imanirtaq tsëta rurashwan?

¹⁵ Jina Bibliaqa nimantsik atska qellëta ganëman pensanapa rantin, Jehovä munanqanta rurëman pensanapaqmi. Qellëqa manam imëpis kushikïta qomäshuntsu (Proverbius 18:11). Jesusqa nirqan Jehoväta qonqëkur atska qellëyoq kananrëkur kallpachakoq nunaqa, upa kanqantam. Atska qellëyoq karnimpis Diospaqqa manam sirwintsu (Lücas 12:16-21). Jehovä munanqanta ruranapaq kallpachakïqa, fortunantsikta ciëluman ëllïkaq cuentam (Mateu 6:20). Tsënöpam kushishqa kashun y Jehovätapis kushitsishun (Proverbius 27:11). Jehoväwan amïgu këqa manam kë mundupa llapan qellëninwampis igualantsu.

16. ¿Imatataq rurankiman imapitapis alläpa yarpachakurqa?

¹⁶ Kë munduchö rïcu këta ashirqa atska yarpachakïyoqmi kashun (Mateu 6:19). Jesusmi nirqan qellëllaman imëpis pensarqa, Jehoväpa kaqta puntaman churëqa fäcil mana kanampaq kaqta (Mateu 13:18, 19, 22). Wakinnam, mana allikuna pasanampaq kaqman pensarnin yarpachakurlla kawayan. Noqantsikpis tsënö pensarqa qeshyarishwanmi y Jehovämampis  mananam markäkushunnatsu. Bibliaqa nimantsik alläpa yarpachakoq kaqqa llakikïwan qeshyarinqantam, peru ninmi alli parlakïqa kushitsinampaq kaqta (Proverbius 12:25). Tsëqa, ¿imatataq rurankiman imapitapis alläpa yarpachakurqa? Confiakunqëki Testïgu mayikiwan parlë: papänikiwan, qowëkiwan, warmikiwan o juk alli amïguïkiwan. Pëkunam yanapayäshunki Jehoväman markäkunëkipaq y mas tranquïlu sientikunëkipaq.

17. ¿Imanötaq Jehovä yanapamantsik alläpa yarpachakunqantsik höra?

¹⁷ Jehoväqa alleqmi reqimantsik y llakikushqapis yanapamäshunmi. Pablum nirqan: “Ama imapaqpis yarpacachäyëtsu, antis imano ecano carpis, Diosnintsicman ‘Grasias’ nicur mañaquicuyë. Tseno mañacuyaptiquim, Jesucristurecur Teyta Diosqa allapa espantepaq juclaya shonquta, y yarpeta qoyashunqui shumaq cawacuyänequipaq” (Filipensis 4:6, 7). Alläpa yarpachakïyoq karqa yarpë, amïgunlla sïguinarëkur Jehovä imëkanöpa yanapamanqantsikman: congregacionchö wawqikuna y panikunawan, anciänukunawan, llapanchö wiyakoq y yachëwan sirweqwan, angelkunawan y Jesuswampis.

18. ¿Imapaqtaq pensënintsikta utilizashwan?

¹⁸ Këchöqa yachakurirquntsik, Jehovä ruranqanta qatinapaq y wakinkuna imanö sientikuyanqanta entiendinapaqqa pensënintsikta utilizänapaq kaqtam (1 Timoteu 1:11; 1 Juan 4:8). Jina yachakurquntsikmi, wakinkunata kuyanqantsikta rikätsir, shumaq tratakoq karnin, decidinqantsik allipaq o mana allipaq kanqanman pensar y yarpachakurlla mana kawarninqa kushishqa kanapaq kaqta. Tsëqa, pensënintsikta utilizäshun mushoq Patsachö kawakï imanö kanampaq kaqman pensanapaq y Jehovä ruranqanta qatinapaq (Romänus 12:12).