1, 2. (1) ¿Imanirtaq Jesusqa Martata alli amïgutanö rikaq? (2) ¿Imachötaq Marta pantarirqan?

JESUSQA warmikunata alläpam respetaq. Tantiyarinapaq, Läzarupa panin Marïata y mamänin Marïatapis alläpam respetaq y kuyaq (Juan 11:5; 19:25-27). Jina Bibliaqa willakunmi Läzarupa juk kaq panin Martawampis alli amïgu kayanqanta. Peru ¿imanirtaq Martataqa Jesus alli amïgutanö rikaq?

² Jesusqa Martata alli amïgutanö rikaq alläpa alli kaptin, alli trabajaq kaptin, y masqa sinchi markäkïyoq kaptinmi. Martaqa alleqmi musyaq Jesusqa Dios änikunqan Mesïas kanqanta y llapan yachatsikunqantam creeq (Juan 11:21-27). Tsënö këkarpis jutsasapa karmi höraqa pantareq. Këllaman yarpärishun, juk kutim Jesusqa Martapa y Marïapa wayin kaqta ëwarqan. Peru imëka rurëwan ocupädu karmi Martaqa Marïawan piñakurkurqan y Jesustam kënö nirqan: “Teyta Jesus, ¿manacu ancupämanqui quecho nanä  täconqanyaq japallä imecatapis ruranqäta? ¡Nïquï yanapamänanpaq!” (leyi Lücas 10:38-42). ¿Imanirtaq Marta piñakurkurqan? ¿Imatataq yachakuntsik Martata Jesus ninqampita?

3, 4. (1) ¿Marïa imata ruranqampitataq Jesus kushikurqan? (2) Nanan mana yanapaptin, ¿ima nirqantaq Marta? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

³ Jesusqa alläpam agradecikurqan Martawan Marïa wayinkunaman invitayanqampita, tsëmi precisaq cösaskunapita yachatsir qallëkurqan. Marïaqa Alli Yachatsikoq Jesuspita yachakïta munarmi wiyanampaq jamakurirqan. Peru ¿imatataq Martaqa rurarqan?

⁴ Yachatsinqanta wiyanampa rantinmi, Martaqa Jesuspaq cocinar y imëkata alistar ocupädu këkarqan. Y nanan mana yanapaptinmi piñakurqan y Jesusta willarqan. Jesusqa musyarqanmi, Martaqa imëka rurëkunawan ocupädu këkanqanta. Tsëmi kuyëllapa kënö nirqan: “Ä Marta, Marta. Tuqui rurecunapaq yarpacacharmi, qam tranquilutsu canqui”. Jina nirqanmi wallka cösaskunalla precisanqanta. Tsëpitanam shumaq wiyakunqampita kushikurnin Marïata nirqan mas precisaq kaqta akranqanta y pipis mana qochinampaq kaqta. Tiempuwanqa Marïaqa itsa tsë junaqchö mikunqanta qonqarirqan, peru manachi imëpis qonqarqantsu Jesus yachatsinqantaqa. Tsëpita 60 wata pasariptinmi apostol Juan kënö nirqan: “Jesusqa allapam cuyarqan Martata, [y] nanan Mariata” (Juan 11:5). Tsëwanmi musyantsik Jesus consejanqanta Marta wiyakushqa kanqanta y Jehoväta mana jaqipa sirwinqanta.

5. (1) ¿Imanirtaq kanan witsan Jehoväta mana jaqipa sirwiqa fäciltsu? (2) ¿Ima tapukïpa respuestantataq kë yachatsikïchö yachakushun?

⁵ Rikanqantsiknömi unë witsankunapis Jehoväta shumaq sirwiyänanta pantatsikoq cösaskunaqa karqan. Peru kanan witsankunam masqa. 1959 wata 1 de abril killa kaq La Atalaya revistam nirqan, imëka yarqamoq cösaskunapita cristiänukuna cuidakuyänampaq. Tsë witsankunapis, imëpis mana rikäyanqan cösaskunam cada junaq yarqamoq. Nunakunaqa alläpa precisaqpaqmi churayaq, radiuta, revistakunata, cïnita y televisionta. Jina tsë La Atalaya revistallam nirqan ushakë junaq mas chämunqanmannö, Diosnintsikta shumaq sirwikunata pantatsimaqnintsik cösaskuna yarqamunampaq kaqta. Tsëqa rasunllam kashqa. Kanan witsanqa imëka cösaskunam kan Diosnintsikta shumaq sirwinata pantatsimaqnintsikkuna. ¿Imatataq rurashwan Marïa ruranqanta qatinapaq y Jehoväta sirwinata imapis pantatsimänata mana permitinapaq?

6. ¿Imapaqtaq Jehoväpa testïgunkunaqa imëka yarqamoqkunata utilizantsik?

⁶ Jehoväpa testïgunkunaqa, imëka yarqamoqkunatam Diospita yachatsikunapaq provecharquntsik. Tantiyarinapaq, Punta kaq Jatun Guërra manaraq kaptin y kanqan witsampis, “Kamashqakunapita Yachatsikoq Fötuwan Actuaciontam” utilizarqantsik, tsëqa imëka vidëunömi karqan. Këwanmi tukï nacionpita mëtsikaq nunakuna yachakuyarqan  ichik tiempullachöna kë Patsaman alli kawakïta Jesus apamunampaq kaqta. Tsëpitanam Diospa yachatsikïninta mëtsikaq nunakuna wiyayänampaq radiuta utilizarqantsik. Y kanan witsanqa Internettam utilizantsik, tsëwanmi alläpa karuchö täraqkunamampis Diospa yachatsikïninta chëkätsintsik.

7. (1) ¿Imanirtaq imëka cösaskunata alläpa precisaqpaq churashwantsu? (2) ¿Imapitataq cuidakushwan? (Päginapa ura kuchunchö willakïtapis rikäri.)

⁷ Apostol Pablum nirqan imëka cösastapis alläpa precisaqpaq mana churanapaq (leyi 1 Corintius 7:29-31). Tsëmi alläpa cuidakunantsik imëka rurëkunachö tiempuntsikta mana ushanapaq. Rasunmi, manam llapantsu mana alli kayan, peru Pablu ninqanta mana wiyakushqaqa imëka rurëkunam tiempuntsikta perdiratsimashwan. Y tsënöpam mas precisaq këkaptimpis Jehovä sirwita jaqirishwan (leyi Efesius 5:15-17). ¿Imakunachötaq tiempuntsikta perditsishwan? Diospita mana yachatsikoq librukunata leyichö, televisionta rikëchö, reqipakur viajëchö, rantipakïchö, mensäjikunata mandëchö, noticiakunata rikëchö o mëqan pukllaqkuna ganayanqanta o mana ganayanqanta rikëchö, o mushoq cösaskuna yarqamunqanta ashichö y maskunachöpis. Wakinkunaqa kë rurëkunachömi tiempunkunata alläpa ushëkuyan (Eclesiastes 3:1, 6). *

8. ¿Imanirtaq imëka cösaskunata kuyanantsikpa rantin Jehoväta kuyanantsik precisan?

⁸ Satanasqa munan, imëkata rurëchö ocupädu karnin Diosta sirwita jaqirinatam. Tsënö jaqitsitam munarqan apostolkuna kawayanqan witsanchö cristiänukunata, noqantsikwampis tsënöllam ruran (2 Timoteu 4:10). Peru Bibliaqa nimantsik, imëka cösasta kuyanantsikpa rantin Jehoväta kuyanapaqmi. Porqui tsëta rurarllam nimanqantsikkunata  wiyakushun y amïgun kashun (1 Juan 2:15-17). Tsëmi seguïdu rikäkunantsik imëka cösaskunata kuyëkanqantsikta o mana kuyëkanqantsikta. Y cösaskunata kuyëkanqantsikta rikarqa rasllam cambiukunata ruranantsik.

9. (1) ¿Imatataq Jesuspa discïpulunkunaqa precisaqpaq churayänan karqan? (2) ¿Imanötaq Jesus tsëta yachatsirqan?

⁹ Rikanqantsiknömi, Jesusqa Martata nirqan alläpa mana precisaq cösaskunawan ocupädu mana kanampaq. Y discïpulunkunatapis Diospa Gobiernunta y Jehoväta sirwita puntaman churayänampaqmi nirqan (leyi Mateu 6:22, 33). Y tsëtaqa kikin imanö kawanqanwanmi yachatsirqan, porqui manam imëkayoqtsu karqan, hasta wayin ni chakrampis manam kapurqantsu (Lücas 9:58; 19:33-35).

10. ¿Imatataq Jesus yachatsimarquntsik?

¹⁰ Jesusqa manam permitirqantsu Diospita yachatsikunqanta imapis pantatsinanta. Këllaman pensarishun, juk kutim Capernaum markachö yachatsikurqan y yachatsikur ushariptinmi tsëchö mas tiempu quedakunampaq niyarqan. ¿Imatataq rurarqan Jesus? Quedakunampa rantinmi nunakunata entienditsirqan Diospa Gobiernumpita yachatsikunampaq juk markakunatapis ëwanan precisanqanta (Lücas 4:42-44). Y ninqannömi juk markakunata ëwarnin llapan puëdinqanmannö nunakunata yachatsirqan. Jutsannaq këkarpis, alläpa trabajarninmi höraqa jamarita wanaq (Lücas 8:23; Juan 4:6).

11. (1) ¿Imatataq Jesus rurarqan juk nuna problëmanchö yanapanampaq mañakuptin? (2) ¿Imatataq Jesusqa discïpulunkunata yachatsirqan?

¹¹ Juk junaqmi Jesusqa juk precisaqta discïpulunkunata yachëkätsirqan. Tsëmannam juk nuna illaqpita chärirnin mañakurqan problëmanta altsapunampaq. Kënömi nirqan: “Mayestru, niquï wauqïta tocamanqan erensiata raquimänanpaq”. Jesusqa manam tsë nunata yanaparqantsu, porqui manam munarqantsu discïpulunkunata yachëkätsinqanta imapis pantatsinanta. Tsëpa rantinqa, discïpulunkunata yachatsitam provecharqan, imëka cösaskunallaman alläpa yarparäyanqanqa Diosta shumaq sirwikuyänanta pantatsinampaq kaqta y hasta sirwita jaqiratsinampaq kaqta (Lücas 12:13-15).

12, 13. (1) ¿Imatataq Jesus rurarqan Jerusalen templuchö? (2) ¿Ima nirqantaq Jesus Griëgu nunakuna reqita munayanqanta Felïpi willariptin?

¹² Wanunampaq ichikllana pishinqan junaqkunaqa, Jesuspaqqa alläpa sasam karqan (Mateu 26:38; Juan 12:27). Pëqa musyarqanmi alläpa sufrinampaq kaqta y wanunampaq kaqta. Jina musyarqanmi  manaraq wanutsiyaptin precisaq rurëkunata ruranampaq kaqta. Tantiyarinapaq, wanutsiyänampaq pitsqa junaq pishikaptinmi Jerusalenman yëkurqan ashnun montakushqa. Mëtsikaq nunakunam reyninkunatanö chaskiyarqan (Lücas 19:38). Waräninnam, templuchö rantikoqkunata mana mantsapakushpa qarqamurqan (Lücas 19:45, 46).

¹³ Griëgu nunakunam Jerusalenta ëwashqa kayänaq judïukunawan Pascuata celebrayänampaq. Y templuchö Jesus ruranqanta rikëkurnam alläpa espantakuyarqan. Tsënam apostol Felïpita niyarqan Jesuswan parlëta munayanqanta. Peru Jesusqa manam munarqantsu. Pëqa manam precisaqpaqtsu churarqan yanapaqnin o defendeqnin nunakunata reqita. Pëpaqqa mas precisarqan Jehovä mandanqanta rurëmi, juk parlakïchöqa noqantsikrëkur wanï. Tsëpitanam discïpulunkunata yarpätsirqan wanutsiyänampaq ichikllana pishinqanta y pëkunapis wanuyänampaq listu këkäyänampaq. Jina nirqanmi wanuyänampaq listu kayaptinqa Jehovä chaskinampaq kaqta y mana wanushpa kawëta qonampaq kaqta. Kë precisaq willakïtam Felïpiqa griëgunata willarqan (Juan 12:20-26).

14. Yachatsikïta puntaman churarpis, ¿imakunatataq Jesus rurarqan?

¹⁴ Diospita yachatsikïta mas precisaqpaq churarpis, Jesusqa juk rurëkunatapis rurarqanmi. Këllaman pensarishun, juk casakï fiestamanmi ëwarqan y tsëchömi yakuta alli kaq vïnuman tikratsirqan (Juan 2:2, 6-10). Jina amïgunkuna y yachatsikunqanta wiyakoq nunakuna mikunampaq invitayaptimpis wayinkunaman ëwaqmi (Lücas 5:29; Juan 12:2). Tsënö karpis jamanampaq, yarpachakunampaq y Diosman mañakunampaqmi tiemputa jorqaq (Mateu 14:23; Marcus 1:35; 6:31, 32).

15. (1) ¿Imata ruranantsik precisanqantataq apostol Pablu nirqan? (2) ¿Imatataq Pablupita yachakuntsik?

¹⁵ Apostol Pablum nirqan, cristiänukunaqa juk largu carrërachö llallinakoqkunanö kanqantsikta. Ushananyaq chëta munarqa imëka lasapämaqnintsiktam jaqinantsik (leyi Hebrëus 12:1). Y kikin Pablupitam tsëtaqa yachakïta puëdintsik. Pëqa religionkunapa pushaqnin, alläpa rïcu y reqishqam kanman karqan. Peru tsënö këta ashinampa rantinmi mas precisaq cösaskunata puntaman churarqan. Llapan tiempunwanmi Diospita yachatsikurqan. Siriapa, Asia Menorpa, Macedoniapa y Judëapa y mas markakunapam yachatsikunampaq viajarqan. Ciëluchö imëyaqpis kawakïtam alläpa munëkoq. Tsëmi kënö nirqan: “Punta rurashqäcunata juc cuchuman churarirmi, cananpita witsepaqa pellawanna caweta tirecä. Tsenopam [...] premiuta chasquishaq” (Filipensis  1:10; 3:8, 13, 14). Y soltëru karmi Diostaqa maslla sirwita puëdeq (1 Corintius 7:32-35).

16, 17. (1) Soltëru o casädu karpis, ¿imanötaq Pablu ruranqanta qatishwan? (2) ¿Imanötaq Pablu ruranqanta qatirqan Gälespita juk matrimoniu?

¹⁶ Kanan witsankunaqa Jehoväta mas sirwiyänanrëkurmi wakin cristiänukunaqa soltërulla quedakïta akrayashqa (Mateu 19:11, 12). Soltërukunaqa manam casädu kaqkunanötsu familiankunata manteniyänan. Peru soltëru kar o casädu karpis llapantsikmi alleq cuidakunantsik, Jehoväta sirwinqantsikta imapis mana jaqiratsimänapaq. Itsa wakintsikqa cambiukunataraq kawënintsikchö ruranantsik juk rurëkunallachö tiempuntsikta mana ushanapaq.

¹⁷ Rikärishun Gäles (Reinu Unïdu) nacionpita juk matrimoniu ruranqanta. Mark y Clairinqa colegiuta usharirllam soltëru këkarllaraq precursor tikrariyarqan. Y casakurirpis precursorllam sïguiyarqan. Peru mas yanapakïta munarmi wanayanqanllawanna kawayänampaq churakäyarqan. Ollqu kaqmi willakun kima cuartuyoq wayinkunata y trabäjunta jaqinqanta. Tsënöpam juk nacionchö yanapakïta puëdiyarqan. 20 watakunapanam Africapa atska nacionninkunachö Jehoväpa Testïgunkuna Yachatsikuyänan Wayikuna rurëchö yanapakïkäyan. Höraqa pishishqam qellëninkuna, peru Jehovämi cuidashqa. Warmi kaqnam nin Jehoväta cada junaq sirwir kushishqa kayanqanta. Yanapakur kayanqan watakunam mëtsika amïgukunata rurayashqa y wanayanqankunaqa manam pishishqatsu. Jina ninmi llapan tiempunkunawan Jehoväta sirwir kushikuyanqanwanqa jaqiyanqan cösaskuna mana igualanqanta. Tsënöllam sientikuyan llapan tiempunkunawan yanapakoq wakin cristiänukunapis. *

18. ¿Ima tapukïkunata rurakunantsiktaq precisan?

¹⁸ Llapantsikmi kënö tapukunantsik: “¿Gänas gänasllaku Jehoväta sirwikä? ¿Juk rurëkunaku mas precisaq kaqta ruranäta pantëkätsiman? Tsënö kaptinqa, ¿ima cambiukunatataq ruranä?”. Itsa Bibliantsikta maslla leyinantsik y estudianantsik precisanqa. Tsëta imanö ruranapaq kaqtam qateqnin kaq yachatsikïchö yachakurishun.