Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

“Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano”

“Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano”

“Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano.” (MATEU 22:39)

CANTICUKUNA: 73 Y 36

1, 2. ¿Imakunatataq Biblia yachatsimantsik kuyakïpita?

KUYAKOQ këninmi Jehoväpaqa mas precisaq imanö kënimpita (1 Juan 4:16). Y Jesuspis pënö kuyakoqllam. Jehoväqa imatapis manaraq kamarninmi Jesusta kamarqan, y mëtsika millon watakunapam ciëluchö Jehoväwan kawashqa. Tsëmi, Jesusqa kuyakoq këta yachakushqa (Colosensis 1:15). Jesusqa llapan kawëninchömi kuyakoq kanqanta rikätsikushqa; ciëluchö y Patsachö këkarpis. Tsënöpam següru këkantsik, Jehoväwan Jesusqa imëpis kuyakïwan gobernamänapaq kaqta.

2 Juk kutim Jesusta juk nuna tapurirqan mëqan mandamientu mas precisaq kanqanta. Jesusnam kënö contestarqan: “‘Teyta Diosniquita cuyanqui llapan shonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan y llapan yacheniquiwan.’ Que mandamientum mas presisaq llapan mandamientupitapis. Tsenollam jucnin caq mandamientupis casi punta caqwan iwallla y quenomi nin: ‘Nuna mayiquita cuyanqui quiquiquitano’” (Mateu 22:37-39).

3. ¿Pikunataq nuna mayintsikqa kayan?

3 Alläpam precisan llapan nunakunata kuyanqantsikta rikätsinantsik. Jesusqa nimarquntsik Jehoväta y nuna mayintsikta kuyanapaqmi. Peru ¿pikunataq nuna mayintsikqa kayan? Casädu kashqaqa, majantsikmi. Y congregacionchönam llapan cristiänu mayintsikkuna, jina Diospita yachatsinqantsik nunakunapis nuna mayintsikllam kayan. Kë yachatsikïchömi rikäshun, pëkunata kuyanqantsikta imanö rikätsinapaq kaqta.

MAJËKITA KUYANQËKITA RIKÄTSI

4. ¿Imanirtaq musyantsik casädukuna jutsasapa këkarpis kushishqa kawakïta puëdiyanqanta?

4 Jehovämi Adantawan Ëvata casatsirqan. Tsëmi nintsik casädu kawakïta patsätseqqa Jehovä kanqanta. Pëqa munarqan Adanwan Ëva kushishqa kawayänanta y kë Patsa juntanqanyaq mirayänantam (Genesis 1:27, 28). Peru Jehovä mandanqanta mana wiyakuyanqampitam kushishqa kawakïninkunata oqrariyarqan. Jina jutsata y wanïtam pasamarqantsik (Romänus 5:12). Peru ¿jutsasapa kanqantsikrëkurku casädu kawakïnintsikchö kushishqa kawakïta puëdintsiknatsu? Manam. Casädukunaqa kushishqa këta puëdiyanmi. ¿Imanirtaq musyantsik? Porqui Jehovämi Palabran Bibliaman alli consëjukunata churatsimushqa (leyi 2 Timoteu 3:16, 17).

Jehoväqa shuyaran juk qowaqa kuyakïwan familianta tratanantam

5. ¿Imanirtaq alläpa precisan casädu kawakïchö kuyakï kanan?

5 Bibliaqa yachatsikun, kuyakï kaptinraq casädu kawakï alli kanampaq kaqtam. Apostol Pablum rasumpa kaq kuyakïpaq kënö nirqan: “Nuna mayinta cuyaqqa imata rurayaptinpis, awantanqam, ancupanqam, manam chiquenqatsu, ni nicachaq usharishqa purenqatsu, ni nuna tucoq canqatsu. Nuna mayinta cuyaqqa manam lluta shiminpaqa qayapanqatsu, ni imatapis manam quiquinllapaqqa ashenqatsu, ni piñashqa purenqatsu, ni ofendenqantapis yarparanqatsu. Nuna mayinta cuyaqqa manam lluta rurecunapita cushenqatsu, antis alli rurecunapitam cushiconqa. Nuna mayinta cuyaqqa sufritsiptinpis awantanqam, y manam marcäquinin pepita ushacanqatsu, confiaconqam, y pasensiaconqam. [...] Cuyaqueqa manam ushacanqatsu, parasiemprim quecanqa” (1 Corintius 13:4-8). Pablu kënö consejakunqanta wiyakurqa, casädu kawakïnintsikchö kushishqa këta puëdishunmi.

Bibliam consejamantsik casädu kawakïnintsikchö kushishqa kawakunantsikpaq (Rikäri 6 y 7 kaq pärrafukunata)

6, 7. (1) ¿Familiachö pï mandakoq kanqantataq 1 Corintius 11:3 textu rikätsikun? (2) ¿Imanötaq juk cristiänu warminta tratanman?

6 Kikin Jehovämi ollqu kaqta churashqa familianta diriginampaq. Pablum kënö nirqan: “Diospa mandadunchomi Jesucristu quecan. Teyta Jesucristupa mandadunchonam llapan ollqu caqcuna quecayan, y ollqu caqcunapa mandaduncunachonam warmicuna cayänan” (1 Corintius 11:3). Peru ollquta familianta diriginampaq churashqa kanqampitaqa, manam familianta mana allipa tratanantsu. Jehoväqa shuyaran kuyakïwan tratanantam. Jinamampis ollqu kaqkunatam Jehovä yachatsin kuyakïwan Jesusta tratarnin. Tsënö kuyakïwan trataptinmi Jesuspaqqa mas fäcil karqan respetanampaq, tsëmi, Teytanta kuyanqanta nirqan (Juan 14:31). Jesusta Jehovä mana allipa tratashqa kaptinqa manam tsëta ninmantsu karqan.

7 Rasunmi, Bibliaqa nin qowampa mandädunchö warmi kaq kanampaq. Peru ninmi warminta kuyakïwan tratanampaqpis (1 Pëdru 3:7). ¿Imanötaq juk qowa warminta kuyakïwan tratanman? Imatapis warmin wananqankunaman alkäbu këkarnin y puëdirninqa munanqanta rurarninmi. Bibliam kënö nin: “Warmiyoq ollqucuna, imanomi Teytantsic Jesucristupis Peman creyicoqcunata cuyarnin pecunarecur wanorqan; tsenolla qamcunapis warmiquicunata shumaq cuyayë” (Efesius 5:25). Rikanqantsiknömi, Jesusqa discïpulunkunata alläpa kuyarnin pëkunarëkur hasta wanurqan. Jesus ruranqanta qatir juk qowa warminta shumaq trataptinqa, warmi kaqpaq mas fäcilmi kanqa qowanta kuyanampaq, respetanampaq y ima rurëta akraptimpis yanapanampaq (leyi Tïtu 2:3-5).

CRISTIÄNU MAYIKIKUNATA KUYANQËKITA RIKÄTSI

8. ¿Imanötaq cristiänu mayintsikkunata tratashwan?

8 Entëru Patsapam mëtsikaq nunakuna Jehoväta sirwiyan. ¿Imanötaq pëkunata tratashwan? Bibliaqa nimanqantsik llapan nunakunata shumaq tratanapaqmi, peru masqa cristiänu mayintsikkunata (Gälatas 6:10; leyi Romänus 12:10). Apostol Pëdrum nirqan Diosnintsik nimanqantsikta wiyakoq karqa, cristiänu mayintsikta shonqupita patsë kuyanapaq kaqta. Jina nirqanmi cristiänu mayintsikta shonqupita patsë kuyanqantsikta rikätsikïqa alläpa precisanqanta (1 Pëdru 1:22; 4:8).

9, 10. ¿Imanirtaq Jehoväpa sirweqninkunaqa juknölla kantsik?

9 Jehoväpa sirweqninkunaqa wakin nunakunapita alläpa jukläyam kantsik. Porqui cristiänu mayintsikkunatam shonqupita patsë kuyantsik. Jina Jehovätam kuyantsik y mandamanqantsikkunatam wiyakuntsik. Tsëmi pëqa santu espïritunwan yanapamantsik. Tsë espïrituqa alläpa poderösu kallpam, tsëmi yanapamantsik entëru Patsapita cristiänu mayintsikkunawan juknölla kanantsikpaq (leyi 1 Juan 4:20, 21).

10 Pablum entienditsikurqan, cristiänu mayintsikkunawan kuyanakunantsikqa imanir precisanqanta. Kënömi nirqan. “[Tsëmi] jucniqui jucniquipis ancupänacur yanapanacuyänequi. Tsemi umildi qollmi shonquyoqna car, imachopis pasensiacoq cayänequi. Tsenolla jucniqui jucniquipis ima cäsu captinpis awantanacuyë. Y ima ninacushqa carpis, perdonanaquicuyë, Jesucristu perdonayäshonqequinolla. Ima eca captinpis shumaq cuyanacuyë. Tseno cuyanacurnenqa, jucniqui jucniquipis juc shonqullam cawacuyanqui” (Colosensis 3:12-14). Rasumpa kaq cristiänukunaqa, mëchö tärarpis juknölla kantsik kë kuyakïta rikätsikurninmi. Alläpam agradecikuntsik kë kuyakïta katsirnin shumaq kawakunqantsikpita.

Kuyanakunqantsik y juknölla kanqantsikmi rikätsikun Jesuspa qateqninkuna kanqantsikta y entëru Patsapa alli willakïta willakunapaq Jehovä utilicëkämanqantsikta

11. ¿Imataq rikätsikun rasumpa kaq religion kanqantsikta?

11 Jehoväpa testïgunkunaqa rasumpam kuyanakuntsik y juknölla kawakuntsik. Këmi rikätsikun rasumpa kaq religion kanqantsikta. Jesusmi kënö nirqan: “Sitsun qamcuna jucniqui jucniqui cuyanacuyanqui, llapan nunacunam musyariyanqa noqapa disipulücuna cayanqequita” (Juan 13:34, 35). Y apostol Juannam qellqarqan “Diospa tsurincuna” këta munarninqa leyninta wiyakunantsik y cristiänu mayintsikta kuyanantsik precisanqanta. Tsëpitam kënö nirqan: “Quemi qallanqanpita willaqui wiyayanqequi: jucnintsic jucnintsic cuyanacunantsicpaq” (1 Juan 3:10, 11). Cristiänu mayintsikkunawan kuyanakunqantsik y juknölla kanqantsikmi rikätsikun Jesuspa rasumpa qateqninkuna kanqantsikta. Jina rikätsikunmi entëru Patsapa alli willakïta willakunapaq Jehovä utilicëkämanqantsiktapis (Mateu 24:14).

KUYARNINMI “MANA YUPËTAPIS PUËDIPAQ” NUNAKUNATA JUNTËKÄYAN

12, 13. (1) ¿Imatataq kanan witsan rurëkäyan “mana yupëtapis puëdipaq” mëtsikaq nunakuna? (2) ¿Imataraq ichikllachöna rikäyanqa “mana yupëtapis puëdipaq” nunakuna?

12 Kanan witsanqa, Jehoväpa testïgunkunaqa cäsi llapanmi “mana yupëtapis puëdipaq” grüpupita kayan. Kë nunakunaqa Diospa Gobiernunta yanapayan y më tsë nacionpitam kayan. Kë nunakunapaqmi Biblia kënö nin: “Imeca nacaquicunatapis pasashqa caqcunam. Achcas yawarninta ramar wanininwan jutsancunapita perdonashqana captinmi, ropancunapis yulaq püruna quecan”. Tsë ninanqa Jesus wanunqanmanmi markäkuyan, Jehovätam kuyayan y paqasta y junaqtam adorayan, jina Jesustapis kuyayanmi (Apocalipsis 7:9, 14, 15).

13 Ichik tiempullachönam Jehoväqa jatun sufrimientuchö mana alli nunakunata ushakäratsinqa (Mateu 24:21; leyi Jeremïas 25:32, 33 *). Peru Jehoväqa sirweqninkunata alläpa kuyarmi tsë ushakëpita tsapanqa y Paraïsuchö kawayänanta permitinqa. Änikunqannömi, “waqayanqanatsu ni llaquiyanqanatsu, mananam imancunapis nananqanatsu, ni wanuyanqanatsu”. Pensari, ¿imanö shumaq kawakïraq kanqa imëka mana allikuna, sufrimientukuna y wanïpis manana kaptin? (Apocalipsis 21:4.)

14. ¿“Mana yupëtapis puëdipaq” nunakunaqa ëkaqtaq kanan witsan kayan?

14 1914 watachö ushanan junaqkuna qallanqan witsampaqqa, 5.000 nunakunallam kë Patsachö kayarqan ciëluta ëwëta shuyaraqkuna. Imëka problëmakunapa pasarpis nuna mayinkunata kuyarnin y santu espïritu yanapaptinmi yachatsikur sïguiyarqan. Tsërëkurmi kananqa Patsachö kawëta shuyaraqkunata yupëtapis mana puëdipaqta juntëkäyan. Tsë mëtsikaq nunakunaqa kayan 8 millonpitapis mas Testïgukunam. Tsë llapankunam entëru Patsachö 115.400 congregacionpitapis maschö juntakäyan. ¡Y masran mirakïkäyampis! Tantiyarinapaq, 2013 wata septiembri killapita 2014 wata agostu killayaqmi 275.500 nunakunapitapis mas bautizakuyarqan. Këqa rikätsikun, cada semäna 5.300 nunakuna bautizakushqa kayanqantam.

15. ¿Imataq yanapamantsik Diospa Gobiernumpita nunakunata yachatsinapaq?

15 Alläpa kushikïpaqmi mëtsikaq nunakuna Diospa Gobiernumpita willakïta chaskikuyanqanqa. Kë willakïta më tsëman chätsinapaqqa, 700 idiömapitapis maschö këkaq publicacionnintsikkunam yanapamantsik. Këllaman pensarishun, masqa Täpakoq revistatam nunakunata jaqipuntsik. Cada killam kë revistaqa 247 idiömakunachö 52 millonpitapis mas imprimikan. Jina Rasumpëpaqa, ¿imatataq Biblia yachatsikun? librupis kananyaqqa 250 idiömakunachömi 200 millonpitapis masna imprimikashqa.

16. ¿Imanirtaq Jehoväpa sirweqninkunaqa mas mirayan?

16 Jehoväman markäkushqa y Bibliata qellqatsimoq kanqanta creishqam Jehoväpa sirweqninkunaqa mas mirayan (1 Tesalonicensis 2:13). Satanas chikimashqa y imëkata ruramashqapis, Jehoväwan amïgu karmi kushishqalla këkantsik (2 Corintius 4:4).

NUNA MAYIKITA KUYANQËKITA RIKÄTSIKÏ

17, 18. Diospita yachatsikushqa mana chaskikuyaptin, ¿imanö tratanatataq Jehoväqa munan?

17 Diospita yachatsikushqaqa wakinqa chaskikuyanmi, peru wakinqa manam. Peru mana chaskikuyaptin, ¿imanö tratanatataq Jehovä munan? Palabran Biblia ninqannö tratanatam. Colosensis 4:6 textum nimantsik llapan nunakunata respëtuwan parlapänapaq. Y nuna mayintsikta kuyarninmi creenciantsikpita ‘shumaq cäyipäratsinapaq listu quecantsic’ (1 Pëdru 3:15).

18 Hasta piñakuyaptin o mana chaskikuyaptimpis Jesus ruranqanta qatirmi kuyanqantsikta rikätsintsik. Bibliaqa willakun Jesusta chikeqninkuna mana allipa tratayaptin mana contestanqantam. Y “maqayaptinpis, manam mana allipaqa contistacorqantsu”, sinöqa Jehoväpa makinchömi jaqirirqan (1 Pëdru 2:23). Tsëmi nunakuna mana allipa tratamashqapis humildi kantsik y ruramanqantsiknölla rurantsiktsu. ‘Pipis mana allita ruramashqa’, mana allipa kutitsinantsikpa rantinmi pëkunapaq allikunata rurëta procurantsik (1 Pëdru 3:8, 9).

Chikimaqnintsikkunataqa imanö tratamashqapis kuyëkänantsikllam

19. ¿Imanötaq chikimaqnintsikkunata tratashwan?

19 Humildi karqa Jesus kënö consejakunqantam wiyakushun: “Jina qamcuna wiyayashqanquim queno yachatsicuyanqanta: ‘Nuna mayiquicunata cuyayanqui, y chiquiyashoqniquicunata chiquiyanqui’ nenqanta. Peru noqanam niyaq: Chiquiyäshoqniquicunata cuyayanqui, y mana allita rurayashoqniquicunapaq Teyta Diosta mañacuyanqui. Tseno rurarmi, sielucho quecaq Dios Yayapa wamrancunana cayanqui. Porqui pemi intinta intitsimun alli nunapaq y mana alli nunapaqpis. Y tamyantapis tamyatsimun llapanpaqmi: alli ruraqcunapaqpis y llutancunata ruraqcunapaqpis” (Mateu 5:43-45). Jehoväpa sirweqninkunaqa, chikimaqnintsikkuna imanö tratamashqapis kuyëkänantsikllam.

20. ¿Imëraq Patsachö llapan nunakuna Jehoväta y nuna mayinkunata kuyayanqa? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

20 Jehoväta y nuna mayintsikta kuyanqantsiktam imë hörapis rikätsikunantsik. Chikimaqnintsik o Diospita yachatsikushqa mana chaskikoq nuna yanapakïta wanaptinqa yanapëkunantsikmi. Apostol Pablum kënö nirqan: “Ama pipapis jaqancuna cayëtsu, antis cuyaquipita jaqaqa cayë. Nuna mayinta cuyaq caqqa Moisespa leynincunatam llapanta cumplin. Diospa mandaquininmi queno escribirëcan: ‘Ama warmipis, ollqupis mansibayanquitsu; ama asesinu cayanquitsu; ama suwa cayanquitsu; ni ama codisiosu cayanqitsu’ nir: y llapan mandaquicunatam cumplirintsic, jucnin caq mandamientu queno escribirëcaqta cumplirnin: ‘Quiquiquitanolla nuna mayiquicunatapis cuyayë’ nenqanwan. Tsemi cuyacoq caqqa nuna mayinpa contran imatapis rurantsu y cuyaquininwanmi paqwepa tse leycunata cumplirin” (Romänus 13:8-10). Satanasmi nunakunataqa chikinakatsin, peru noqantsikqa nuna mayintsikta kuyantsikmi (1 Juan 5:19). Satanasta, demoniunkunata y mana allita ruraq nunakunata Jehovä ushakäratsiptinqa, Patsachö llapan nunakunam Jehoväta y nuna mayinkunata kuyayanqa. ¡Këqa jatun bendicionmi kanqa!

^ par. 13 Jeremïas 25:32, 33: “Tröpakunapa mandaqnin Jehovämi kënö nin: ‘¡Rikë! Juk desgraciam juk nacionpita juk nacionman chanqa, y patsa kuchunkunapitam yarqamunqa mantsanëpaq shukukï vientu. Tsë junaq Jehovä wanutsinqan nunakunaqa kayanqa patsapa juk kuchumpita hasta juknin kuchunyaqmi. Pëkunapaqqa manam pipis waqanqatsu, ni pampayänampaqpis ëlluyanqatsu. Wanunömi entëru patsachö jitaräyanqa’”.