Jesuspa yachatsikïnenqa yanapashunki kushishqa kawanëkipaqmi

“Jesus[mi] juc jircaman witsarcur täcurerqan. Tsemannam disipuluncuna witiyarqan. Jesusnam [...] yachatsicur qallecorqan.” (MAT. 5:1, 2.)

1, 2. a) ¿Imakunatataq Jesus puntata rurarqan hirkaman witsarkur manaraq yachatsikurnin? b) ¿Imanötaq Jesus qallarqan yachatsikïninta?

KIMA chunka huk (31) wataman kutirishun. Jesusqa Galileachömi yachatsikïkan, tsëpitanam yachatsikïkanqanta haqirïkur, Jerusalenta Pascua celebraq ëwan (Juan 5:1). Jerusalenpita Galileaman kutiramurnam patsa waranqanyaq Diosman mañakun, apostolnin kayänampaq nunakunata alleq akranampaq. Waräninnam atskaq nunakuna ashiyan, tsëchönam llapan qeshyaqninkunata kachakätsin. Tsëpitanam “juc jircaman witsarcur” täkurin, y tsëchömi qateqninkunata y wakin nunakunatapis yachatsir qallëkun (Mat. 4:23–5:2; Luc. 6:12-19).

² Jesus yachatsikonqantaqa Hirkapita Yachatsikïkuna nishpam reqiyan, tsëchöqa yachatsikur qallëkorqan, rasumpëpa kushikïqa shamun Dioswan alli këpitam nishpam (lei Mateo 5:1-12). Alli kaqta rurëkanqantsikta musyarmi kushikuntsik, tsëmi rasumpëpa kushikïqa, y manam lluta asikïllatsu. Isqon kushikïkunapaq Jesus yachatsikonqanmi, tsë witsanchö cristianokunata kushishqa kawakuyänampaq yanaparqan, y kanan tiempo cristianokunatapis alläpam yanapan kushishqa kawakuyänampaq. Hukllëllapayan këkunata rikärishun.

‘Diosta wanaqkuna’

3. ¿Imanö kayanqantataq musyayan Diosta wanaqkuna?

³ “Kushishqam kayan Diosta wanaqkunaqa, porque pëkunapaqmi Diospa mandakïninqa këkan” (Mat. 5:3, NM). Diosta wanaqkunaqa musyayanmi Jehová Diospa kaqchö waktsa kayanqanta, y Diospa llakipëninta alläpa wanayanqanta o ministiyanqanta.

4, 5. a) ¿Imanirtaq kushishqa kayan Diosta wanaqkuna? b) ¿Imakunatataq rurashwan Diosta wanarqa?

⁴ “Diosta wanaqkunaqa” kushishqa kayan ‘pëkunapaq Diospa mandakïnin’ kaptinmi. Kë nunakunaqa Jehová Diospa akrashqan Jesustam kushishqa chaskiyarqan, tsënöpam pëkunatapis Jesuswan gobernayämunampaq Diosnintsik akrashqa (Luc. 22:28-30). Kë nunakunanö, ciëlopa ëwaqpaq kar o kë patsachö mana wanushpa kawakoqpaq karpis, kushishqam kashun Diosnintsikpa yachatsikïninta imëpis ashikarnenqa.

⁵ Manam llapan nunatsu Diospita yachakïta munayan, manam fëninkunapis kantsu y manam Diospa kaqta kuyayantsu ni ashiyantsu (2 Tes. 3:1, 2; Heb. 12:16). Diosta wanarqa, Bibliapitam alleq yachakunantsik, kushishqam yachatsikoqpis ëwanantsik Jesuspa qateqninkuna tikrayänampaq, y reunionkunamampis mana faltashpam ëwanantsik (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:23-25).

“Cushicuyanqam llaquir waqacoqcuna”

6. ¿Pikunataq kayan “llaquir waqacoqcuna” y imanirtaq kushikuyan?

⁶ “Cushicuyanqam llaquir waqacoqcuna, porqui pecunaqa shoqashqam cayanqa” (Mat. 5:4). “Llaquir waqacoqcuna[qa]” kayan ‘Diosta wanaqkuna’ kastallam. Manam, mana alli tiempokunapa pasarnintsu pëkunaqa waqayan, sinöqa hutsasapa këninkuna imëka llakikïkunamampis apakonqanta rikarmi. Pero tsënö  llakikur waqakïkäyaptenqa, ¿imanirtaq Jesusqa kushikuyanqam nerqan? Diosman y Jesusman markäkur o yärakur alli kawakïta tariyashqa kayaptinmi (Juan 3:36).

7. ¿Mëpitataq shamun mana alli rurëkuna, y imanötaq tsëta rikashwan?

⁷ Noqantsikqa, ¿kë mundochö mana alli rurëkunata rikarnin llakikuntsikku? ¿Imanötaq rikantsik kë mundopa munapätsikïninkunata y rurëninkunata? Apóstol Juanmi kënö qellqarqan: “Quecunam que munducho mana allicuna: etsantsicpa mana alli munenincuna, nawintsic ricanqanta codisyar munape, y imantsicpis capamanqantsicta galapäqui. Quecunaqa manam Dios Yayapitatsu, sinoqa que mundullapitam” (1 Juan 2:16). Pero ¿imatataq rurashwan kë mundopa mana alli munëninkuna Jehová Diospita rakimänapaq shonquntsikta tumakëkätsiptenqa? Tsënö kaptenqa Diosnintsikmanmi mana qonqashpa mañakunantsik, Bibliapitam alleq yachakunantsik, hina ancianokunapa yanapakïnintam ashinantsik. Jehoväman más witirnenqa, imëka mana allikunapa pasëkarnimpis yanapakïnintaqa tarishunmi (1 Cor. 2:12; Sal. 119:52; Sant. 5:14, 15).

“Cushicuyay umilde gollmi shonguyogcuna”

8, 9. a) ¿Ima ninantaq humilde qollmi shonquyoq këqa? b) ¿Imanirtaq humilde qollmi shonquyoqkunaqa kushishqa kayan?

⁸ “Cushicuyay umilde gollmi shonguyogcuna, gamcunatam Dios Yaya llapan cay patsachö imayca camanganta garayäshunqui” (Mat. 5:5, Señor Jesucristopa alli willacuynin, Conchucos Quechua – Norte). Humilde o manshu shonquyoq këqa manam mantsakoq këtsu, ni hukkuna rikänanllapaq alli rurëtsu (1 Tim. 6:11). Humilde o manshu shonquyoq nunaqa Jehová munanqantam ruran y Pë nenqannömi kawan. Tsënö kanqantaqa rikantsik wakinkunata imanöpis tratanqampitam, Römacho cristianokunata apóstol Pablu nenqannö (lei Romanos 12:17-19).

⁹ ¿Imanirtaq Jesusqa “cushicuyay umilde gollmi shonguyogcuna” nerqan? Tsëtaqa nerqan, pëkunata “cay patsachö imayca camanganta” Dios Yaya qaranan kaptinmi. Musyanqantsiknöpis Jesusqa humilde qollmi shonqum karqan, tsënöpam herenciata chaskishqa kë Patsata gobernamunampaq (Sal. 2:8; Mat. 11:29; Heb. 2:8, 9). Tsënöllam hina ciëlota ëwaqpaq kaqkunapis, tsë herenciata chaskiyan Jesuswan paqta, kë Patsaman gobernayämunampaq humilde y qollmi shonquyoq kayanqanrëkur (Rom. 8:16, 17). Hinamampis, atskaq nunakunam humilde kayanqampita kë patsachö mana wanushpa täräyanqa Jesuspa mandädonchö (Sal. 37:10, 11).

10. ¿Imanötaq wakinkuna rikämäshun humilde qollmi shonquyoq mana kashqa? ¿Y tsënö kënintsikqa congregacionchö yanapakoq kanapaq yanapamashwantsuraq?

¹⁰ Jesusnöllam noqantsikpis humilde qollmi shonquyoq kanantsik. Pero ¿maqakoq kashqa o sinchipa parlapäkoq kashqaqa imanötaq wakin rikämashwan? Tsënö kashqaqa llapampis mantsamäshunmi. Y congregacionchö huk wawqi yanapakoq këta munaptimpis, tsënö piñakoq o maqakoq këninqa manam permitenqatsu (1 Tim. 3:1, 3). Apóstol Pablum nerqan Tituta Creta markachö cristianokunata willapänampaq, pleito asheq mana kayänampaq, sinöqa shumaq pensëkur parlapäkoq kayänampaq y humilde  qollmi shonquyoq kayänampaq (Titu 3:1, 2). Manshu humilde nunakunaqa huk bendicionmi kayan wakinkunapaq.

“Cushicuyanqam mallaqepanoraq y yacunëpanoraq alli rurellata tïraqcuna”

11-13. a) ¿Imanö nunapaqtaq Jesus parlëkarqan “mallaqëpanoraq y yacunëpanoraq alli” rurëta tïraqkuna nerqa? b) ¿Imanötaq “mallaqëpanoraq y yacunëpanoraq alli rurellata” munanqantsik cumplikärenqa?

¹¹ “Cushicuyanqam mallaqepanoraq y yacunëpanoraq alli rurellata tïraqcuna, porqui munayanqannomi ruracanqa” (Mat. 5:6). “Alli rurellata tïraqcuna” nishpa Jesus parlarnenqa nikarqan, Jehová Dios munanqanta y mandakonqanta chipyëpa rurëta munaq nunakunapaqmi. Tsënöllam salmistapis llapan mandakushqëkikunataqa Jehová alläpam rurëta munëkü nerqan (Sal. 119:20). ¿Noqantsikqa alli rurëkunata kuyantsikku? ¿Pasëpaku alli kaq rurëta munëkuntsik?

¹² Jesusqa nerqanmi “mallaqepanoraq y yacunëpanoraq alli rurellata” tïraqkunaqa kushishqa kayänanta, munayanqannölla rurakäriptin. Y këqa rikakärerqan Diosnintsik Santu espïritunwan, “picuna alli ruraq cayanqanta” 33 wata Pentecostés fiestachö musyatsikuriptinmi (Juan 16:8). Espïritunwanmi Diosnintsik yanaparqan wallkaqlla nunakuna Palabranta qellqayänampaq, y tsë qellqayanqankunam pasëpa yanapëkamantsik ‘allicunallatana ruranantsicpaq’ (2 Tim. 3:16). Hina kë espïritunmi yanapamantsik Teyta Dios kamamashqantsiknö hukläya nunana kanantsikpaq, rasumpa kaqta cäsokur hutsannaq Pë munashqannö kawakunapaq (Efe. 4:24). Alläpam kushikuntsik Jesucristu noqantsikrëkur wanonqanta musyar, y tsënöpa hutsa ruraq kaq perdonta mañakuptin Diosnintsik perdonananta y alli nunatanöna chaskinantapis musyar (lei Romanos 3:23, 24).

¹³ Casi llapantsikmi shuyarantsik kë patsachö allikaqllatana rurar shumaq kawakïta, y tsë tiempochömi mallaqëpanöraq y yakunëpanöraq alli kaqta rurëta tiranqantsik chipyëpa cumplikärenqa. Pero tsë tiempo chämonqanyaqqa Diosnintsik mandamanqantsikllata imëpis rurëkäshun. Jesusmi nerqan: “Diospa mandaquinincho cawaquillatana, y pe munashqanno allicunata rurellatana tirayë” nishpa (Mat. 6:33). Tsënö rurashqaqa mëtsikaraq kanqa Diosnintsikpaq trabajanapaq y tsëchömi rasumpëpa kushikushun (1 Cor. 15:58).

“Cushicuyanqam ancupäcoqcuna”

14, 15. a) ¿Imanötaq rikätsikushwan llakipäkoq kanqantsikta? b) ¿Imanirtaq kushishqa kayan llakipäkoqkuna?

¹⁴ “Cushicuyanqam ancupäcoqcuna [llakipäkoqkuna], porqui pecunapis ancupashqam cayanqa” (Mat. 5:7). Llakipäkoq nunataqa yanapan kuyakoq kanqanmi hukkunata llakipänampaq. Yarpashqaqa, Jesuspis nunakunapa nanatsikïninkunata rikarmi llakiparnin hamperqan, tsënöpam rikätsikorqan llakipäkoq kanqanta (Mat. 14:14). Y noqantsikpis llakipäkoq kanqantsiktaqa rikätsikushwanmi,  pillapis mana allita ruramashqa perdonarnin, imanömi Jehoväpis arrepentikuyaptin perdonëkun tsënölla (Éxo. 34:6, 7; Sal. 103:10). Hina mana alli tiempopa pasëkaqkunatapis yanaparishwanmi parlakïnintsikkunawan y rurënintsikkunawan. Y llapan nunakunata Bibliapita yachatsirnimpis llakipäkoq kanqantsiktam rikätsikushun. Tsëkunata rurarmi Jesus ruranqanta qatikantsik, Pëqa llakiparmi “tuquilayapa” nunakunata yachatserqan (Mar. 6:34).

¹⁵ Awmi, Jesus kënö nenqanqa rasun kaqllam: “Cushicuyanqam ancupäcoqcuna, porqui pecunapis ancupashqam cayanqa”. Hukkunata llakipashqaqa, pëkunapis noqantsikta tsënöllam llakipämäshun. Hinamampis, Diosnintsik rurënintsikpita cuentata mañamarnintsikqa, manam condenamäshuntsu llakipäkoq y llapanwampis alli kashqa kanqantsikpita, tsënöpam llakipäkoq kënintsik allichö horqamäshun (Sant. 2:13). Këchö yachakonqantsiknöpis, llakipäkoqkunallam hutsankunapita perdonashqa kayanqa y mana wanushpa kawakïta chaskiyanqa (Mat. 6:15).

¿Imanirtaq limpio shonquyoqkunaqa kushishqa kayan?

16. ¿Imanötaq kayan “limpiu shonquyoqcuna”, y imanötaq Diosta rikäyan?

¹⁶ “Cushicuyanqam limpiu shonquyoqcuna; porqui pecunaqa Diosta ricayanqam” (Mat. 5:8). Shonquntsik limpio kanqanqa rikakonqa imanöpis kanqantsikchö y imatapis munanqantsikchömi. Tsëqa, imatapis rurashun ‘alli shonquntsicwan jucnintsic jucnintsicta’ kuyakïwan yanapanakurmi (1 Tim. 1:5). Y tsënö ruraq kaqkunapaqqa ‘Diostam ricayanqa’ ninmi Biblia. Këqa manam llapantsikmi Diosta rikäshun ninantsu. Porque Diosta rikaqkaqqa manam kawanmannatsu (Éxo. 33:20). Pero imanöpis Jesus kanqanta yachakorqa rikäshunmi Jehová imanö kanqantapis. Tsëmi Jesus nerqan: “Noqata reqimarnïqa Papänïtapis reqiyanquim” (Juan 14:7-9). Jehoväta sirveq kaqqa rikëta puëdentsikmi, ¿imanö? Noqantsikrëkur imëkata rurëkämonqanta rikarnin (Job 42:5). Pero ciëlota ëwaqpaq kaqkunaqa wanurirnin y huk espïritunö kawariramurmi ciëlota ëwayanqa, tsëchömi rasumpëpa rikäyanqa Teyta Jehová Diosta (1 Juan 3:2, QKW).

17. ¿Imanötaq rikätsikuyanman limpio shonquyoq kayanqanta?

¹⁷ Diospa kaqchö y kawakïnincho limpio shonquyoq kaqqa, manam ashintsu ni rurantsu Jehová Dios rakcham nenqan rurëkunataqa (1 Cró. 28:9; Isa. 52:11). Limpio shonquyoq kashqaqa parlënintsik y rurënintsikpis limpiom kanqa, y Jehovätapis manam nuna rikämänallapaqtsu servishun, sinöqa shonqupita patsëmi.

“Alli päsacuychö cawayta ashigcuna”

18, 19. ¿Imakunatataq rurayan “alli päsacuychö cawayta ashigcuna”?

¹⁸ “Cushicuyay runamajiquicunawan alli päsacuychö cawayta ashigcuna, gamcunatam Dios Yaya ‘Wamrämi canqui’ niyäshunqui” (Mat. 5:9, Señor Jesucristopa alli willacuynin Conchucos Quechua – Norte). “Alli päsacuychö cawayta” asheq nunakunaqa reqishqa kayan, manam allita rurayanqanllapitatsu, sinöqa, mana alli kaqkunata mana rurayanqampitawanmi. Tantearinapaq, pipis ofendiyaptenqa, manam tsënö mana allillapatsu kutitsiyan, sinöqa alli kaqllatam rurayan llapan nunakunapaqpis (1 Tes. 5:15).

¹⁹ Mateo 5:9 nishqanchö “alli päsacuychö cawayta ashigcuna” nerqa rikätsimantsik alli kawakïllata asheq y amishtatsikoq nunapaqmi. Y tsënö nunaqa manam imatapis rurantsu alli kawakoqkunata chikitsinakurnin rakikätsinampaq (Pro. 16:28). Hina kikinkunapis “llapan nunacunawan[mi] alli pasaquicho cawaquita” tïrayan (Heb. 12:14).

20. ¿Pikunataq chäyashqa Diospa wambran këman y tsëpita pikunaraq wambran këman chäyanqa?

²⁰ “Alli päsacuychö cawayta ashigcuna[qa]” kushishqa kayan “Dios Yaya ‘Wamrämi canqui’” nishpa qayanan kaptinmi. Awmi, ciëlopa ëwaqpaq kaq nunakunataqa Jehová Dios chaskin wambrankunatanönam, imanömi huk teyta wambranwan alleq kuyanakuyan y reqinakuyan, tsënöllam pëkunapis Teyta Dioswan kuyanakuyan y reqinakuyan. Tsënöqa kayan Cristu wanunqanman fëninkunata churashqa karmi y shonqunkunapita patsë kuyakoq Diosta adorarninmi (2 Cor. 13:11; Juan 1:12). ¿Ima nishwantaq kë patsachö kawaqpaq kaqkunapaqqa? Pëkunapaqqa Jesusmi Teytan kanqa kë patsata waranqa wata gobernamurnin, pero tsë waranqa wata pasariptinnam kikin Jesuspis Teyta Diosllamanna sujetakonqa,  tsënö kariptinnam kë patsachö llapan täraqkuna Diospa wambran këman chäriyanqa (Juan 10:16; Isa. 9:6; Rom. 8:21; 1 Cor. 15:27, 28).

21. ¿Dios munanqannö kawarqa wakinkunata imanöraq rikäshun?

²¹ Diosnintsik munanqannö kawashqaqa, wakinkunapis rikäyanqam alli y manshu nuna kanqantsikta. Y manam “quiquintsictäqa imachopis alabacushuntsu, ni quiquintsic pura embidiosu carnin chiquinacushuntsu” (Gál. 5:22-26). Tsëpa rantenqa “llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita[m]” ashishun (Rom. 12:18).

Kushishqam kantsik chikikämashqapis

22-24. a) ¿Imanirtaq kushishqa kayan “allicunata rurayanqanpita” chikikäyaptimpis? b) ¿Qateqnin kaq tëmakunachö imapitataq yachakushun?

²² “Cushicuyanqam allicunata rurayanqanpita chiquir ushashqa caqcuna; porqui pecunapaqmi Diospa mandaquinin quecan” (Mat. 5:10). Tsëta nirirnam yapë Jesus kënö nerqan: “Cushicuyë noqarecur ashashqa caqcuna, chiquishqa caqcuna y tuquilaya uliquicunawan contrequicuna cacurcuyashqa cayaptinpis. Tsenomi chiquir qaticachäyarqan, y tuquita rurayarqan profetacunatapis. Tsemi allapa cushicuyë, porqui sieluchomi Teyta Dios allapa shumaq premiuta qoyäshunqui” (Mat. 5:11, 12).

²³ Unë profëtakunanöpis musyantsikmi nunakuna chikimänantsikta, tumpamänantsikta, qatikachamänantsikta allikunata ruranqantsikrëkur. Pero tsëkunata aguantarninqa kushikushunmi Jehová munanqannö kawëkanqantsikta musyar (1 Ped. 2:19-21). Imëka sufrimientokunapa pasanqantsikqa manam qochimäshuntsu o qëchumäshuntsu Jehová Diosnintsikta servir kushikonqantsiktaqa. Manam Jesuswan gobernayämunampaq nunakunapa kushikïninta ushakätsenqatsu, ni kë patsachö kawaqpaq kaq nunakunapa kushikïnintapis qochinqatsu. Kë llapan bendicionkunaqa rikätsimantsik Jehová Diosnintsik llapantsikta kuyamanqantsikta y alli kanqantam.

²⁴ Jesus hirkachö yachatsikonqampitaqa maskunatapis yachakïta puëdentsikran. Qateqnin kaq ishkan tëmakunachömi yachakushun alläpa alli yachatsikïkunata. Puntataqa rikärishun mä imanöshi Jesus yachatsikonqanta wiyakur kawashwan.

Mä respuestanta niramï

• ¿Imanirtaq kushishqa ‘kayan Diosta wanaqkuna’?

• ¿Imanirtaq kushishqa kayan “umilde gollmi shonguyogcuna”?

• ¿Imanirtaq cristianokuna kushishqa kayan chikir qatikachäyaptimpis?

• ¿Jesus hirkachö yachatsikonqampita mëqan yachatsikïnintaq más gustashunki?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[12 kaq päginachö dibüju]

Tsë isqon kushikïkunapaq Jesus parlanqanqa unë tiempochönollam kanampis yanapamantsik

[13 kaq päginachö dibüju]

Llakipäkoq kanqantsiktaqa rikätsikuntsik nuna mayintsikta Bibliapita yachatsirninmi