¿Llapan religiontsuraq huk Diosllata reqitsikun?

“Noqapaqa religionnï kannam, y hukmanqa manachi yëkümannatsu. Ima religión karpis huk Diosllata reqinapaqmi yanapakun.”

¿PILLAPIS tsënö nishorqunkiku? Llapan religionkuna huk Diosllata reqinapaq yachatsikonqanta y alli kawakunapaq yanapakonqantam pï mëpis pensayan. Wakinnam llapan religionkunachö allipis y mana allipis kanqanta pensayan. Y manash ni pï ninmantsu religionninlla rasumpa kaqta yachatsikonqanta y Diosta reqinapaq yanapakonqanta.

Kanan witsan nunakunapaqqa imëkapis allillam, tsëmi imëka yachatsikïpis allilla kanqanta pensayan. Y pëkunanö mana pensaqkunataqa, creiyanqampita más yachakïta mana munaqtanö o chikikoqtanömi rikäyan. ¿Qamqa ima ninkitaq? ¿Llapan religionpis huk Diosllata reqinapaqku yanapakun? ¿Igual-llaku ima religionchö këkanqantsikpis?

¿Llapampis igual-llaku kayan?

Hinantin Patsachöqa 9.900 religionkunash kan, wakinqa këkäyan atska nacionkunachömi y atska millón nunakunam tsëkunachö kayan. Patsachö cada chunka nunakunapitash qanchis këkäyan pitsqa hatun religionkunachö: budismo, cristianismo (Cristuman creeqkuna), hinduismo, islam y judaísmo. Huk Diosllata reqinapaq llapan religionkuna yanapakorqa, Dios imanö kanqanta y imata awnikonqantapis igual-llachi pitsqan religionkuna yachatsikuyanman. Pero ¿tsënöku rurayan?

Nuna mayintsikwan imanö kawakunapaqpis igual-llam llapan religionkuna yachatsikuyan nerqanmi huk sacerdote. Casi llapan religionkunam yachatsikuyan wanutsikï, kastankunawan kakï, suwakï, ulikï o llullakuy mana  alli kanqanta, hina yachatsikuyanmi teytankunatawan mamankunata respetayänampaq y wambrankunata kuyayänampaqpis. Pero wakin yachatsikïchöqa tsë religionkuna manam igualtsu yachatsikuyan, Dios imanö kanqanta yachatsikurnäqa.

Tsëta rikärishun, hindú nishqan religionchöqa atska dioskunamanmi creiyan, y budista religionchönam allillaqa musyayantsu Dios kanqanta o mana kanqantapis. Islam nishqan religionchönam yachatsikuyan hukllëlla Dios kanqanta. Cristuman creeq religionkuna tsënölla yachatsikurpis, kima Dios hukllëllachö kanqantam casi llapan creiyan, hina kë religionllachömi hukläya hukläya yachatsikuyan. Catölicokunaqa Jesuspa maman Marïatam rezapäyan, pero catölicopita rakikashqa (protestante) religionkunaqa manam. Hina mana wambrayoq kayänampaq casi llapan hampikunatam catölicochö michäkuyan. Catölicopita rakikashqa religionkunanam michäkuyantsu, hina kë religionllachömi ollqupura o warmipura pununakïpaq wakinkuna alli niyan y wakinkunana mana alli niyan.

¿Llapan religionkuna hukläya hukläya yachatsikïkarqa, huk Diosllata adorayanmantsuraq? Manam. Antis Dios pï kanqanta, y nunakunapita imata shuyaranqantapis paqwëmi pantatsikuyan.

¿Nunakunata kuyanatsikunku o chikinatsikunku?

Huk Diosllata reqiyänampaq llapan religionkuna yanapakorqa, nunakuna shumaq y yamë kawakuyänampaqchi yachatsikuyanman. Pero ¿tsënöku rurëkäyan? Unë pasanqankunam rikätsikun, nunakuna shumaq kawakuyänampaq yanapanampa rantin chikinatsikonqanta y maqanatsikonqanta. Tsë pasanqankunata rikärishun.

1000 watapita 1200 ushanan watakunachömi Cristuman creeq nacionkunawan islam nishqan religionkuna wanutsinakuyarqan. Y Euröpachönam 1618 watapita 1648 watayaq catölicokuna y tsë religionpita rakikashqakuna Kima Chunka Wata guërrachö wanutsinakuyarqan. Y 1947 watachö Gran Bretaña nacionpita India nación librakäriptinllam, tsë nacionchö hindú y musulmán religionkuna wanutsinakur qallakïkuyarqan. Más qepakunallataraqmi Irlanda del Norte nishqan nacionchö catölicokuna y tsë religionpita rakikashqakuna wanutsinakuyarqan. Oriente Medio nishqanchönam, judío religionkunawan musulmán religionkuna chikinakïkäyanlla. Pero Ishkë Kaq Hatun Guërramanmi masqa pitsqa hatun religionkunapa nunankuna ëwayarqan, y tsëchöqa wanutsinakuyarqanmi huk religionllapita këkarpis.

Kë llapanchömi rasumpa kaqta musyarintsik. Hinantin Patsachö religionkunaqa, alli y kushishqa kawakuyänampaq nunakunata manam yanapashqatsu, ni hukllëlla Diosta reqiyänampaqpis yachatsishqatsu. Y Dios pï kanqanta y imanö servina kanqantapis shumaq yachatsikuyänampa rantinmi, nunakunata pantatsishqa y chikinatsikushqa. Tsëmi pipis rasumpa kaq Diosta reqita munarqa, ima religionchö kanampaqpis alliraq akranan. Tsëta ruranapaqmi Bibliaqa unëpitana yachatsikun.

¿Pitataq servita munantsik?

Rasumpa kaq Diospita yachatsikoq religionta tarinapaqqa, alli rikëkur-raq akranapaqmi Bibliaqa nimantsik. Jehoväta sirveq Josuëmi  israelïtakunata kënö nerqan: “Pita servita munayanqëkitapis kanan akrayë, Mayupa wak tsimpanchö abuelïkikuna adorayanqan dioskunata kar, o kë yachëkäyanqëki markachö amorreokunapa diosninkunata karpis. Pero noqawan wayïcho këkaqkunaqa, Jehovätam serviyäshaq”. Tsëpita atska wata pasariptinnam profeta Elias israelïtakunata kënö nerqan: “¿Imëyaqraq ishkëta pensar weqroq weqroq puriyanki? Qamkunapaq Jehová rasumpa kaq Dios kaptenqa, pëta qatir ëwayë; pero Baal [cananeokunapa diosnin] rasumpa kaq dios kaptenqa, pëta qatir ëwayë” (Josué 24:15, 16; 1 Reyes 18:21).

Kë textokuna y huk textokunam rikätsikun Diosta reqita munarqa, alli pensëkur akrayänampaq kaqta. Kanan witsampis tsënöllam rurashwan. Rasumpa kaq Diosta reqita munarqa, alli kaq religiontam akranantsik. ¿Imaraq yanapamashwan alli kaq religionta akranapaq? ¿Imanöraq reqishwan rasumpa kaq Diospa sirveqninkunata?

Diospa sirveqninkunataqa reqiyan alli kaqta rurayanqampitam

Diosta rasumpa sirveqkunapaq y ardë sirveqtukoqkunapaq parlarmi qateqninkunata Jesucristu kënö nerqan: “Manam casha montipitatsu ubasta pallantsic; ni cardon cashacunapitatsu igusta pallantsic. Alli caq monteqa alli frutallatam wayun; peru mana alli caq monteqa mana alli frutatam wayun. Alli monteqa manam mana alli frutata wayunmantsu; ni mana alli monti alli frutata wayunmantsu. [...] Tsemi frutata acraqno pecuna imano cayanqanta musyariyanqui”. Kë textom rikätsikun rasumpa kaq Diosta sirveqkunataqa alli rurëninkunapita reqinapaq kaqta. ¿Imakunataq tsë alli rurëninkuna? (Mateo 7:16-20.)

Diosta rasumpa sirveqkunaqa huknin hukninmi kuyanakuyan. Jesusmi kënö nir yachatserqan qateqninkunata: “Cananmi si juc mushoq mandamientuta qoyaq: Llapequicuna jucniqui jucniqui cuyanacuyanqui. Qamcunata noqa imanomi cuyayarqoq, tsenolla jucniqui jucniqui cuyanacuyanqui. Sitsun qamcuna jucniqui jucniqui cuyanacuyanqui, llapan nunacunam musyariyanqa noqapa disipulücuna cayanqequita”. Alläpam kuyanakuyan Jesusta rasumpa qateqkunaqa, y tsënö kuyanakuyanqanmi rikätsikun alli kaq religionchö kayanqanta (Juan 13:34, 35).

Tsëmi, rasumpa kaq cristiänokunaqa nuna mayinwan ni imanöpapis wanutsinakuyantsu. ¿Wakin iglesiakunachö tsënöku rurayan? Ishkë Kaq Hatun Guërrachöqa huk religionllam wanutsikoq ëwëta ni yanapakïta paqwë munarqantsu, y tsëkunaqa kayarqan Jehoväpa testïgonkunam. Alemania nacionchömi, catölicopita rakikashqa religionchö obispo këta haqirishqa nuna Testïgonkunapaq kënö nir  qellqarqan: “Pëkunallam Adolf Hitler gobernanqan witsan wanutsikoq manam ëwayarqätsu niyanman”. Tsë witsan guërrakunachö Jehoväpa testïgonkunaqa manam yanapakuyarqantsu, tsëpa rantenqa imëkata pasayänampaqpis listom këkäyarqan.

¿Ima rurëkunapitawan rasumpa kaq cristiänokunata reqiyänampaqtaq Jesus nerqan? Mañakuyänampaq yachatsikurmi kënö nerqan: “Sielucho quecaq Dios Yayalläcuna, jutillequi allapa respetuwan alabashqa catsun. [...] ¡Sielucho caqcuna qam mandaconqequita rurayanqannolla, que patsachopis nunacuna rurayätsun!”. Jesusqa puntata mañakorqan Diospa shutin alläpa respëtuwan alabashqa kanampaq, y Gobiernonwan hinantin Patsachö Diospa munënin rurakänampaqmi. ¿Mëqan religiontaq më tsëchöpis Jehová shutita reqitsikun? Hina, ¿mëqantaq Diospa Gobiernonlla kë Patsaman yamë kawakïta apamunampaq kaqta willakun? Jehoväpa testïgonkunaqa, Diospa shutinta y Gobiernon ruramunampaq kaqtam 236 nacionkunachö yachatsikïkäyan, hina tukï publicacionkunatam haqipukuyan 470 idiömakunachö (Mateo 6:9, 10).

Hina Jesus ruranqanta qatirmi polïticakunaman takukäyantsu ni nunakunawan chikinakuyantsu. Kënömi nerqan Jesus qateqninkunapaq: “Mundunam chikerqan, mundupa mana kayaptin, noqapis mana[m] mundupatsu kä”. Y Jehoväpa testïgonkunapaqqa, “Teyta Diospa palabranqa quiquinpitam shamun, y allim yachatsicunantsicpaq, mana allita rurayaptin willapänantsicpaq, piñapänantsicpaq y allicunallatana ruranantsicpaqpis. Tse palabrata wiyacurmi, Teyta Diospa wamrancunaqa listuna quecayanqa allicunallatana rurayänanpaq” (Juan 17:14, 17, QKW; 2 Timoteu 3:16, 17).

Wakimpitaqa hukläyam rasumpa kaq religionqa

Diosta rasumpa sirveqkunaqa reqishqa kayan shumaq kuyanakuyanqampita, Diospa shutinta respetar alabayanqampita, Diospa Gobiernonta willakuyanqampita, mana alli nunakunawan mana takukäyanqampita y Bibliaman markäkuyanqampita o yärakuyanqampitam; këkunata rurarmi wakin religionpita hukläya kayanqanta rikätsikuyan. Huk warmi Jehoväpa Testïgonkunawan atska kuti parlarirmi kënö nerqan: “Atska religionkunatam reqï, y llapampis tsë rikoqllam kayan. Qamkunallam hukläyaqa kayanki”.

Rikanqantsiknöpis, manam llapan religionkunatsu Diosta reqinapaq yanapakuyan. Jehoväpa testïgonkunallam wakin religionkunapitapis hukläya kayan, pëkunaqa hinantin Patsachö qanchis millonpitapis masnam kayan. Diospa Palabranta respetar y nenqannö kawarmi: tukï nacionta, tukï idioma parlaqta, tukï markata y tukï color nunakunata yanapëkäyan rasumpa kaq Diosta mana chikinakushpa serviyänampaq, tsënömi mëqan religionpis mana ruranqanta rurëkäyan. Testïgokunaqa kushishqam yanapayäshunki Jehoväta reqinëkipaq, qampita Dios imata shuyaranqanta musyanëkipaq y munanqannö servir kushishqa kanëkipaq. ¿Manaku kë llapanta yachakïqa alläpa alli?

[12 kaq päginachö fötu]

Ortodoxo religionpita sacerdote soldädokunata bendecïkan (Ucrania, 2004)

[Pikunapa kanqan]

GENIA SAVILOV/AFP/Getty Images

[13 kaq päginachö dibüju]

Diospita y Gobiernompitam Jehoväpa testïgonkunaqa më tsëchöpis yachatsikuyan

[10 kaq päginachö pikunapa kanqan]

Página 10: budismo religionpita warmi: © Yan Liao/Alamy; hindú religionchö santo nuna: © imagebroker/Alamy; página 11: Corán librota leikaq nuna: Mohamed Amin/Camerapix; judío nuna: Todd Bolen/Bible Places.com