Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

“Tïrayë llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita”

“Tïrayë llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita”

“Tïrayë llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita”

“Imecanopapis tïrayë llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita.”(ROM. 12:18.)

1, 2. a) ¿Imataq nishqa karqan Jesus qateqninkunata? b) ¿Mëchötaq alli consëjokunata tarishwan Diosta sirvenqantsikpita michämarnintsik chikimashqa imanö tratanapaqpis?

JESUSQA qateqninkunata willashqanam karqan Diosta mana adoraq nunakuna michäyänanta y chikiyänanta, y wanukunan paqasmi willarqan imanöpa kanqantapis. Kënömi nerqan: “Sitsun pecunano noqaman mana creyicoq cayanquiman, pecunam qamcunata cuyayäshunquiman. Peru qamcunaqa manam tsenotsu cayanqui, noqa acrashqa cayapteq. Tsemi pecuna chiquiyäshunqui” (Juan 15:19).

2 Jesus nenqan rasumpa kanqantam apóstol Pablu alleq musyarqan kikin pasashqa karnin. Ishkë kaq cartata kuyashqa amïgon Timoteupaq qellqarmi Timoteuta kënö nerqan: “Qamqa allim musyanqui: alli yachatsicoq canqäta, alli cawacoq canqäta, Diosman imanir marcäcoq canqäta, pasensiacoq canqäta, cuyacoq canqäta y imeca equeca pasamaptinpis awantacoq canqäta. Tsecunatam qam noqapita yachacushqanqui. Qam llapantam allipa musyanqui [...] chiquir qaticachäyämar sufritsiyämashqanta”. Tsëpitam nerqan: “Rasonpam Teyta Jesus munanqanno cawe munaqcunataqa maltratar qaticachäyanqa” (2 Tim. 3:10-12). Romanos chunka ishkë (12) capïtulonchömi, Roma cristiänokunaman cartakonqanchö Pablu willakorqan shumaq consëjokunata, Diosta servishqa michämarnintsik chikimashqa imanö tratanapaqpis. Tsë consëjokunam alläpa yanapamäshun kë ushanan tiempokunachö.

“Allicunata rureta tirayë llapan nunacunapa nopancho”

3, 4. ¿Imanötaq Romanos 12:17 nenqanta rurashwan a) wayichö hukllaqlla Jehoväta servirqa? b) vecïnokunawan?

3 (Lei Romanos 12:17.) Pabluqa willakorqan, mana allita ruramashqa tsënö mana allillapa mana kutitsinapaqmi. Kë consëjoqa alläpa allim, Jehoväman mana creikoq majayoq cristiänokunapaqnäqa. Huk cristiänoqa alleqmi tanteakunan majan mana allikunata niptin o mana allipa rikaptin tsënölla mana kutitsinampaq. Mana allimampa kutitserqa manam ima allitapis tarintsu, tsëpa rantenqa más piñatsinakïllamanmi chätsinakuyan.

4 Apóstol Pablum kënö consejakun: “Allicunata rureta tirayë llapan nunacunapa nopancho”. Diosman mana creikoq qowan o nunan creenciampita mana allikunata parlaptenqa, kë cristianaqa sinchikunanmi shumaq tratëta tsërëkur mana pletoyänampaq (Pro. 31:12). Betelchö sirveq Carlos shutiyoq wawqin yarpan, wambra këkaptin papänin pasëpa michäkonqanta, y tsëtaqa maman shumaq tratarnin y wayichö shumaq yanapakoq këninwan vencenqanta. Carlosmi nin: “Papanïta respetayänapaqmi mamanïqa niyämaq, y pëwan pukllaq ëwanäpaqmi nimaq. Rasumpëpaqa, tsë pukllayanqä pukllaqa manam noqata gustamaqtsu, pero papanïtaqa pasëpam kushitseq”. Tiempowanqa Carlospa teytanqa Bibliatam estudiar qallëkorqan y bautizakurerqanmi. Jehoväpa Testïgonkunaqa chikeqninkunata venciyashqa “llapan nunacunapa nopancho” allikunallata rurarninmi. Këtaqa rurayashqa patsa kuyïkuna y shukukïkuna vecïnonkunapa wayinkunata ushakäratsiptin yapë shäritsipurninmi.

“Shansheykaq karbonta peqanman” qotunki michäkïnin tsullürinampaq

5, 6. a) ¿Imanötaq chikimaqnintsikkunapa peqankunaman “shansheykaq karbonta” qotuntsik? b) Romanos 12:20 nenqannö pillapis ruranqanta willakarami.

5 (Lei Romanos 12:20, QKW.) Kë versïculota qellqarqa Pabluqa Proverbios 25:21, 22 kënö nenqantachi yarpëkarqan: “Chikishoqniki mallaqaptenqa, mikunan qarëkï, y yakunaptenqa, yakun qarëkï upukurkunampaq. Tsënö rurarqa atska shankatam peqanman qotïkanki, tsëpitaqa kikin Jehovämi pagashunki”. Romanos chunka ishkë (12) capïtulochö wakin consëjokunata rikanqantsiknöpis, Pabluqa “shansheykaq karbonta peqanman qotunki” nerqa manam parlëkarqan mana alli rurëpaqtsu ni penqakatsïpaqtsu. Këchö Pablu nenqan y proverbio libro nenqampis parlëkarqan unë tiempochö fiërrota o ima metalkunatapis tsullütsiyänampaq rurayanqampaqmi. Y 1800 watakuna witsanchö Charles Bridges nishqan nunam qellqarqan: “Ama nina hananllamanqa churayëtsu tsë sinchi fiërrota, sinöqa shankëkaq atska carbonwan nititsiyë, hanampa y rurimpapis achachätsinampaq. Wallka shonqullam atska kuyakïwanraq y alli tsarakoq kuyakïwanraq tsullun”.

6 Imëka ‘rupëkaq shankanömi’ alli rurëqa chikikoq rumi shonqukunata alliyäratsinman y hasta mana allita rurëta yarpëkäyaptimpis haqiratsinman. Y Jehoväpa markanta, Bibliapita willakonqantsikta hukläyana rikäyänampaqmi yanaparinman. Apóstol Pëdrum qellqarqan: “Diosta mana cäsucoq nunacunapa nopanchonäqa alli cawacushun. Tsemi pecuna mana allita ruraq nunacunapaqno noqantsicpaq parlecarpis, alli rurashqantsiccunata ricarnin, Diosnintsicta alabayanqa pe shamunan junaq” (1 Ped. 2:12).

“Tïrayë llapan nunacunawan shumaq pasaquicho cawaquita”

7. a) ¿Imataq tsë yamë këta qateqninkunata Cristu qonqan? b) ¿Imapaqtaq tsë yamë kë yanapamantsik?

7 (Lei Romanos 12:18.) Wanukunan paqasmi Jesus nerqan apostolninkunata: “Yamey keytam jaqipuyaq, i yamey keynïtam qoyaq” (Juan 14:27, QKW). Yamë këta Cristu qomanqantsikqa yanapamantsik Jehoväwan Jesus kuyamanqantsikta y allitanö rikämanqantsikta musyar kushishqa kanapaqmi. Tsënö alli pasakïcho yamë kawakonqantsikmi yanapamantsik piwan mëwampis alli pasakïcho kawakunapaq. Rasumpa kaq cristiänokunaqa manam yamë këllatatsu kuyayan, sinöqa tsënö kawëtam ashiyan, tsëmi “alli päsacuychö cawayta ashigcuna” nishpa reqishqa kayan (Mat. 5:9, NTCN).

8. ¿Imanötaq familiachö y congregacionchö alli pasakïta ashishwan?

8 Alli pasakïcho kawëtaqa qallayan, wayïcho ima problëmapis kaptin raslla altsarninmi, tsënöpam masman chänanta permitiyantsu (Pro. 15:18; Efe. 4:26). Tsënöllam congregacionchöpis ruranantsik. Apóstol Pëdruqa willakorqan tsënö alli pasakïcho yamë këta tarinapaqqa qalluta sujetë alläpa preciso kanqantam (1 Ped. 3:10, 11). Santiagupis willakorqanmi qalluntsikwan nuna mayintsikta llakitsïpita o piñatsïpita pasëpa cuidakunapaq, y codiciëpita, chikinakïpitapis cuidakunapaq. Tsëpitam kënö nerqan: “Diospita shamoq alli yacheqa quenomi: tsuya yacuno limpiu quemi, nuna mayintsicwan mana liryaquimi, qollmi shonqu quemi, wiyacoq quemi, ancupäcoq quemi, allicunata ruremi, llapanpaqpis iwal quemi y rasonpa caqllata parlaquimi. Tseno alli cawaquicho quecaq nunaqa alli cawaquillatam apecan murucoqno memanpis. Tsenopam nunacuna alli cawaquillacho cayanqa” (Sant. 3:17, 18).

9. ¿Llapan nunakunawan alli pasakïcho kawëta munarpis imatataq yarpänantsik?

9 Romanos 12:18 versïculochönam Pablu rikätsimantsik wayichö y congregacionchö alli pasakïta ashinqantsikpitapis mastaraq rurana kanqanta. Peqa nerqan “llapan nunacunawan” alli kanapaqmi, vecïnontsikkunawan, trabajaq mayintsikwan, escuëlachö, Diospita yachatsenqantsik nunakunawampis. Tsënö llapanwan nikarpis Pabluqa “imecanopapis tïrayë” nerqanmi. Tsëmi rikätsimantsik imëkanöpa rurarpis mana puëdenata, y manam pëkunawan alli këta munarllaqa Diosnintsikpa contran imatapis ruranantsiktsu.

“Noqam rurenincunamanno nunacunata jusgar castigashaq”

10, 11. ¿Pipis mana allita ruramashqa pipa makinmantaq haqirishwan, y imanirtaq alläpa preciso tsë rurë?

10 (Lei Romanos 12:19.) “Diosnintsicpa sirweqnin carqa, pipis manam liryacur cacunmantsu. Antis cuyacurmi y pasensiacurmi, Diosnintsicpa palabranta yachatsicunanpaq listu” këkänan, wiyakïta mana munaqkunata o hasta yachatsikonqanrëkur chikikur pasëpa michäkoqkunatapis yachatsinampaq (2 Tim. 2:23-25). Chikeqninkunata mana allimampa mana kutitsiyänampaq nirirmi Pablu kë consëjota nerqan: “Antis Diospa muneninman jaqiriyanqui penam castigar o mana castigarpis caconqa”. Awmi, cristiänokunaqa alleqmi musyantsik kikintsikpa makintsikwan justiciata mana ruranata, tsëtaqa ruranan Jehovällam. Tsëmi salmista kënö qellqarqan: “Rabiakïta huklädoman churari y piñakïta haqiri; ama pasëpa piñakïtsu mana allita ruranëkipaq” (Sal. 37:8). Salomonnam hina consejakorqan: “Ama nïtsu: ‘¡Imanömi noqatapis ruramashqa tsënöllam pëtapis rurashaq!’. Jehoväman confiakï pëmi salvashunki” (Pro. 20:22).

11 Chikimaqnintsikkuna imatapis ruramashqaqa haqïkunantsikmi, Jehovänam castiganqa pë munanqan hörachö tsënöpaq kaptenqa. Pablum yapë nerqan: “Diospa palabranmi queno escribirëcan: ‘Noqam rurenincunamanno nunacunata jusgar castigashaq’” nishpa, tsëmi rikätsimantsik Pabluqa Diospa castïgonman yarpëkanqanta (igualatsi Deuteronomio 32:35 nishqanwan). Kikintsikpa munënintsikpita vengakurqa Jehová ruranampaq kaqtachi rurëkashwan y tsëqa manachi allitsu kanman. Hinamampis, tsëta rurarqa Jehová, “noqam [...] jusgar castigashaq” nenqanman manachi cofiakïkashwantsu.

12. ¿Imanötaq y imëtaq Diospa castïgon chäramonqa?

12 Roma cristiänokunaman cartakur qallanqanllachönam, Pabluqa kënö nishqa karqan Diospa contran mana allita ruraq nunakunapaq: “Tseno cayanqanpitam sielucho quecaq Diosnintsic pecunata feyupa castiganqa” (Rom. 1:18). ‘Sielucho quecaq Diosnintsicpa’ castïgonqa kanqa, Jesucristuwanmi ‘imeca nacaquicunapis’ pasanan hunaqchö (Apo. 7:14). “Tsenopam Teyta Diosqa musyatsicun alli queninwan” juzgakoq kanqanta, tsënö kanqantam Pablu musyatsikorqan huk kaq cartanchö, kënö nir: “Tsemi alli justisiata ruraq car, sufritsiyäshoqniquicunatanäqa sufritsenqa. Y canan qamcuna sufricaqcunatanam noqacunatano jamaratsiyäshunqui; peru tseqa canqa Teytantsic Jesucristu puedeq anjelnincunawan sielupita que patsaman imeca nina rupecaqchono cutimuptinmi. Pëqa shamonqa Teyta Diosta mana respetaqcunata, y Teyta Jesucristupa alli willaquininta mana cäsucoqcunata castigananpaqmi” (2 Tes. 1:5-8).

Mana alli rurëkunata alli kaqwan vencishun

13, 14. a) ¿Imanirtaq mantsakantsiktsu nunakuna chikimashqa? b) ¿Imatataq rurashwan chikimaqnintsikkunapaq?

13 (Lei Romanos 12:14, 21.) Noqantsikqa llapan awnikonqanta Jehová cumplimunantam markäkuntsik o yärakuntsik, tsëmi imëka mana allikunata ruramanqantsikkunamanqa yarpänantsiktsu, tsëpa rantenqa yarparänantsik Jehová Dios mandamanqantsikta ruranallapaqmi: alli willakïta llapan nunakunata hinantin patsapa willanapaq (Mat. 24:14). Musyantsikmi tsë willakur purinqantsikqa nunakunata pasëpa piñatsinanta, Jesusmi nerqan: “Qamcunatanäqa noqarecurmi llapan nunacuna chiquiyäshunqui” (Mat. 24:9). Nunakuna tsënö chikimänantsikta musyarmi mantsakantsiktsu ni qelanäkurintsiktsu. Apóstol Pëdrum kënö qellqarqan: “Cuyashqa wauqicuna y panicuna, que junaqcuna imatapis sufrirnin, ama llaquicur mantsacäyëtsu ‘¿imanir-raq queno sufrï?’ nishpa. Mas bien Jesucristurecur sufriyanqequita cushicuyë” (1 Ped. 4:12, 13).

14 Chikimaqnintsikkunawan piñashqalla kakunapa rantenqa, yachatsishun rasumpa kaqta, wakinqa mana musyarmi imëka mana allitapis ruramantsik (2 Cor. 4:4). Pablu nenqan consëjota imëpis wiyakïta tïrashun: “Chiquiyäshurniqui qaticachäyäshoqniquicunata Dios yanapecunanpaq mañacuyanqui y ama castigananpaqqa mañacuyanquitsu” (Rom. 12:14). Awmi, pëkunapaqmi mañakunantsik. Hirkapita yachatsikonqanchömi Jesus nerqan: “Chiquiyäshoqniquicunata cuyayanqui. Melanäyäshoqniquicunata ancupar, yanapayanqui. Llutan camanta niyäshoqniquitapis qamcunaqa allipa parlapäyë; allqutsayäshoqniquicunapaqpis, Diosman mañacuyë” (Luc. 6:27, 28). Pabluqa, chikikoq këkarpis Cristupa qateqninman tikrashqa karmi alleq musyarqan huk chikikoqkunapis Cristupa qateqninman tikrayänanta (Gál. 1:13-16, 23). Corinto wawqinkunamanmi Pablu kënö nishpa cartakorqan: “Nunacuna conträcuna parlayaptinpis, noqalläcunaqa biennincunataq parlayä! ¡Maqar qaticachäyämaptinpis awantecayätaq! ¡Wasäcuna rimaq nunacunatapis cuyaquinecunawantaq ricalläyä!” (1 Cor. 4:12, 13).

15. ¿Imata rurartaq mana alli kaqta alli kaqwan vencishun?

15 Hina rasumpa kaq cristiänokunaqa Romanos chunka ishkë (12) capïtulopa ushanan versïculochö nenqan consëjotapis cumplïta tïrantsikmi: “Ama mana alli rurecuna dominayäshïtsu; antis mana alli rurecunata jaqirïcur allicunatana rurayë”. Mana alli rurëkunaqa Diablupitam shamun (Juan 8:44; 1 Juan 5:19). Apóstol Juan revelacionta chaskinqanchöqa, Jesus willakorqan ciëlopa ewaqpaq kaq wawqinkunaqa ‘achkaspa yawarninwan i peykuna willakuyashqan palabrawan’ Diabluta venciyanqantam (Apo. 12:11, QKW). Rikëkänqantsiknopis, Diabluta y imëka mana allikuna munatsikoq mundonta vencinapaqqa, Diospa Palabranta mana haqishpa willakunantsik, hina tsënöpam alli kaqta rurëkantsik.

Kushi kushilla shuyëkäshun

16, 17. Romanos chunka ishkë (12) capïtulon nenqannö, a) ¿imanötaq kawanantsik? b) ¿imanötaq congregacionchö kashwan? c) ¿imanötaq tratashwan yachatsikur purinqantsikpita michämaqnintsikkunata?

16 Romanos chunka ishkë (12) capítulo nenqanta yachakurinqantsikmi atska cösaskunata yarpäratsimarqontsik. Rikarqontsikmi Diospa serviqninkunaqa imëka sacrificiokunata rurar kawanapaq listo këkanqantsikta, tsëtaqa rurantsik santu espíritu yanapamashqa, y Diospa munënin kanqanman alleq pensashqa karmi. Hinamampis, llapan shonquntsikwan mana qeläkushpa imatapis rurashun y Dios yachënintsik qomanqantsikwan shumaq yachëpa yanapakushun. Diosta servishun humildadwan mana yachaqtukushpa, y imëkanöpapis congregacionchö shumaq pasakïcho unido kawakïta tïrashun. Y alli posadatsikoq kashun o alli kashun imëkantsikllawampis y kushishqa këkaqkunawan kushishqa kashun y llakishqa këkaqkunawan llakishqa kashun.

17 Hina Romanos chunka ishkë (12) capïtulonqa yachatsimarqontsikmi Diosta sirvenqantsikpita chikimashqa o michämashqa imanö rikänapaqpis. Manam ni imanöpapis chikimaqnintsikkunata mana allita rurëmanqa yarparänantsiktsu. Tsëpa rantenqa respëtowan y kuyëwanmi kutitsinantsik. Llapan nunakunawanmi alli pasakïcho kawakïta tïrantsik, pero tsërëkorqa mana Dios mandamanqantsikta huklädoman churantsiktsu. Alli pasakïcho kawakïtam tïrantsik, familiachö, congregacionchö, vecïnokunawan, trabäjochö, escuëlachö y yachatsikonqantsikchöpis. Y chikimaqnintsikkuna pasëpa chikimashqapis o hasta wanutsimënintsikta munayaptimpis manam mana allimampaqa kutitsintsiktsu, sinöqa alli kaqwanmi mana alli kaqta vencentsik y manam qonqantsiktsu Jehoväpa makinchö llapanta haqirita.

18. ¿Romanos 12:12 nenqanchö ima kima rurëta ruranapaqtaq Pablu nimantsik?

18 (Lei Romanos 12:12.) Kë shumaq consëjokunata niramarnintsikmi Pabluqa kë kima rurëta ruranapaq nimantsik. “Imepis mañaquicayë Diosman” nimantsikmi, tsëqa alläpam precisan, Romanos chunka ishkë (12) capïtulochö nimanqantsik consëjotaqa manachi cumplïta puëdeshwantsu Jehová mana yanapamashqaqa. Y Diosman mañakonqantsikmi yanapamäshun ishkë kaq nenqanta cumplinapaq: “Imata ecata jiparninpis, shumaq pasensiacuyë”. Y tsëpitanam, shamoq tiempochö qaramänapaq Jehová awnimanqantsikta shuyarëkänantsik. Tsënöpam “cushi cushilla marcäcur queca[shun]” mana wanushpa kawakita shuyarar, ciëlochö o kë Patsachö kawakuna kaptimpis.

Yarpärishun

• ¿Chikimarnintsik michämaqnintsikkunata imanötaq rikashwan?

• ¿Imakunachötaq llapanwampis alli këta tïrashwan, y imanötaq rurashwan?

• ¿Imanirtaq mana alli rurëkämashqapis mana allipa kutitsishwantsu?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[16 kaq päginachö fötu]

Mana creikoq vecinontsikkunata yanapashqam chikïkämarnintsikpis allipa rikämäshun

[17 kaq päginachö dibüju]

¿Congregacionchö alli kawakï kanampaq yanapakunkiku?