Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

“Wanur-ran haqirishqëki”

“Wanur-ran haqirishqëki”

“Wanur-ran haqirishqëki”

CASAKUYÄNAN hunaqqa llapanmi “wanur-ran haqirishqëki” ninakuyan, pero imëpis wanuyänampaq kaqmanqa wallkaqllam yarpäyan. Tsënö karpis, edäyarnin, qeshya tsariptin o ima pasaptimpis huknin kaq majanqa wanunqam, pero huknin kaqqa alläpa llakikurmi quedanqa (Eclesiastés 9:11; Romanos 5:12).

Estudio rurayanqankunam rikätsikun ollqukunapitapis masqa, warmikuna majannaq quedayanqanta. Hinamampis llapan 65 watayoq warmikunapitaqa casi pullan kaq viuda kayanqantam tanteayan. Tsëmi maja oqrëqa “warmikunallatam pasan” niyan wakinkunaqa. Pero musyanqantsiknöpis, ollqukunatapis tsëqa pasanmi. ¿Qampis atska millón nunakunanöku majëkita oqrarqunki?

Tsëqa mëraq munëkanki mana llakishqalla kakunëkipaq ima yanapashunëkitapis musyëta. ¿Yanapashunkimantsuraq Biblia? ¿Imatataq tsëta pasar wakinkuna rurayashqa? Imapis milagro cuenta mana yanapashuptikipis, itsa këchö Bibliapita yachatsikïkuna y imata ruranëkipaqpis ninqan yanaparishunkiman.

¿Imataraq rurankiman mana alläpa llakikunëkipaq?

Wambrakunallapaq waqë kanqanta o hasta mana allita rurakunqantam wakinkunaqa pensayan. Pero manam tsënötsu. Majanta oqrashqa psicóloga Joyce Brothers nishqanmi willakun waqëqa shonquchö llakikïpaq hampi cuenta kanqanta. Rasun kaqchöqa, waqariqa allim, mana alläpa llakinänapaqmi yanapakun. Tsëmi waqëtaqa penqakunëkitsu. Diospa amïgon Abrahan pasanqanta yarpäri. ¿Imatataq rurarqan kuyashqa warmin wanukïkuptin? “Särapaq alläpa llakir waqarqan” ninmi Biblia (Génesis 23:2).

Höraqa llakikurnin hapallëkilla këta itsa munankiman. Pero Proverbios 18:1 texto kënö ninqantam yarpänëki: “Wakimpita rakikäkureqqa kikimpa mana alli munëninllatam ashikan”. Tsëmi yanapayäshoqniki amïguïkikunawan y castëkikunawan yanaqänakur këta tïranëki. Tsëpaqqa congregacionchömi alli yanapakïta tarinki, tsëchömi alli consejakoq y yanapakoq cristiänokuna kan (Isaías 32:1, 2).

Wakinkunataqa shoqayänanrëkur apatsiyanqan cartakunata o tarjëtakunata contestëmi yanapashqa. ¿Manatsuraq tsë contestanqëkichö qellqankiman majëkita ima gustanqankunata y shumaq pasayanqëkikunata? Itsa fötïkikunata, chaskinqëki cartakunata y wakin recuerdokunata librotanö rurankiman.

Hinamampis, majankunata wanupakushqakunaqa, imëka juicionnaq y oqrakashqa cuentam kayan. Tsëmi imëpis ruranqëkita mana haqinëki precisan. Punta ruranqëki hörallachö patsäki, shärikï y mikïpis. Semana ushëkunachö, casakuyanqëkita yarpänëki hunaqchö y tsënö hunaqkunachömi masqa majëkita llakinki, tsëmi tsë hunaqkunachö imata rurarpis ocupado kanëkipaq puntallapitana pensanëki. Y manam qonqanëkitsu Diospa kaqchö rurënikikunatapis (1 Corintios 15:58).

Hinamampis alläpa llakikurnin juicionnaq cuenta kanqëkita musyar, itsa pipis mana alli këninwan pantatsishurniki imëkitapis qochirishunkiman. Tsëmi imatapis ruranëkipaqqa alliraq pensanëki. Bibliam kënö nin: “Alli yarpachakoq nunaqa, imëkachöpis allim yarqapukunqa, pero manaraq yarpachakur imatapis ras ruraqqa, waktsayëmanmi chanqa” (Proverbios 21:5). Tsëmi wayikita rantikïta munar, ima negociotapis rurëta munar, huk sitiopa yachaq ëwakïta munar, yapë casakïta munar o ima rurëta munarpis alläpa llakikïniki pasarinantaraq shuyänëki.

Wanupakushqakunapaqqa alläpa sasaraqmi majampa imankunata quedatsinampaq kaqta y mëqankunata mana quedatsinampaq kaqtapis akranan. Tsëta ruranan alläpa llakinëpaq kaptimpis, yapëpaqna haqiriqa más llakikïmanmi chätsikun (Salmo 6:6). Wakinkunaqa tsëta hapallankunalla rurëtam munayan, pero wakinkunanam pasayanqankunata willayänanrëkur pipis yanapananta ashiyan. Kikikim tsëtaqa akranëki. Itsa wanushqapa certificädonta horqanëkipaq, majëki wanukunqanta autoridadkunata, bancota y haqanta musyatsinëkipaq, chakra o wayi papelkunata cambiatsinëkipaq, viuda tikranqëkipita pensionta chaskinëkipaq o hampikunapita pagakunëkipaq pipis yanapashunëkita wananki. Tsëqa papelkuna rurëta rikänampaq, itsa huk kastëkikunata kar o huk amïguïkita kar nirinkiman.

Hinamampis, pï më mana allillata rurar kakuyänan mundochömi kawantsik, y tsëqa hapallëkina kar itsa mana alli rurëkunapita tsarakunëki más sasaraq kanman. Apóstol Pablu kënö ninqantam yarpänëki: “Personequicunata respetar tsepita awantacuyë, Dios munashqanno cawacur. Ama tse mana alli muneniquicuna dominayäshïtsu. Tsenoqa cawacuyan Diosta mana cäsucoq nunacunallam” (1 Tesalonicenses 4:4, 5). Tsëmi ollquwan warmi kuyanakoqkunata y mana allita ruraqkunata pelïculakunachö rikänëkitsu, librokunachö leinëkitsu, ni tsëpaq parlaq cancionkunata wiyanëkitsu.

Majëkita alläpa llakinqëkiqa unëtaran pasakanqa. Estados Unïdoschö huk instituto estudiota ruratsinqampitam, USA Today nishqan revista willakun pipis majanta oqraqqa huk wata pullantaraq saludnimpita y alläpa llakikïnimpita yamëyar qallanqanta. Tsëmi alli tsarakunëkipaq Diosman mañakunëki, tsëqa santo espïritunwanmi yanapashunki (Galatas 5:22, 23). Itsa hinan höraqa alli sientekunkitsu, pero cada hunaq pasanqanmannöqa más allinam sientekurinki.

Wakin rurayanqankuna

Chusku chunka watakunana casado këkarninmi tutëllaraq Anna majanta oqrashqa. Kënömi nin: “13 watayoq këkaptïmi mamänï wanukïkurqan: tiempowannam teytä y ishkë turïkuna, y ultimotanam nanä wanukïkurqan. Pero manam mëqampaqpis nunäpaqnöqa tsëläya llakikushqatsu kä. Tsë nanëqa mana aguantëpaqmi karqan, imëka ishkëman roqushqa cuentam karqä”. ¿Imaraq tsë llakikïninchö Annata yanaparqan? “Shoqayämänanrëkur amïgökuna tarjëtakunata y internetpa qellqayämunqanta horqarirmi huk librotanö rurarqä. Tsë qellqayämunqanchömi niyämaq nuna Darrylta alläpa kuyayanqanta, y imakunachö alli nuna kanqantam yarpätsiyämaq. Llapan cartachömi pëpaq allita niyämaq. Darrylta Jehová mana qonqanqanta y kawaritsimunampaq kaqmanqa paqwëmi markäkö.”

88 watayoq viuda Esthermi kënö nin: “Chusku chunka hoqta wata nunäwan yachashqa këkar hapalläna tikrarinqämi alläpa sasaqa kashqa noqapaq. Pero Diospa kaqta rurar kanqä alläpa yanapamanqantam cuentata qokö. Reunionkunam ëwëta, wayin wayin yachatsikïta ni Biblia leitapis manam imë haqishqatsu kä. Hina atska amïgokunawan ëlluranqäpis alläpam yanapamashqa. Shoqayämänanrëkur ima nimëta mana puëdeyaptimpis, noqawan huk rato kariyanqanqa alläpam yanapamashqa.

Chusku chunka puwaq wata casado kayanqanchömi Röbertpa warmin cancerwan wanukïkurqan. Tsëmi kënö nin: “Alläpa sasam karqan llakikïnï pasakänan. Parlakuriyänata, mëtapis yarquyänäta, hunaqchö imata ruranqätapis willarinäta, y imata ruranapaq kaqta niramänanta alläpam llakeq kä. Kananyaqpis manam alliyäraqtsu, pero alläpa llakikurlla mana kanäpaq y imëkachö ocupado kanäpaqmi churakarqö. Tsënö imëka rurëyoq kanqa, tsëkunaman yarparanqä y Diosman mañakunqämi alläpa yanapamashqa”.

Ama alläpa llakikurllaqa kakïtsu

Majata oqrë alläpa llakikïpaq kaptimpis, manam tsënöllaqa kakunëkitsu. Antis rurëta puëdenëkipaq kaqkunaman pensë. Puntata tiempïki mana tinkushqa kaptimpis, itsa kananqa viäjëta y alläpa gustashunqëkikuna rurëta puëdenkina. Majëkiwannö tsëkunata mana ruraptikipis, mana alläpa llakikunëkipaqmi yanapashunki. Wakinkunaqa Diospita más yachatsikoq yarqïtam tïrayan. Wakinkunata yanapënöqa manam imapis kushitsikuntsu. Tsëmi Jesuspis kënö nirqan: “Qaraquimi mas cushiqueqa chasquir cushiquipitapis” (Hechos 20:35).

Manana kushishqa kanëkipaq kaqta ama pensëtsu. Asheqninkunataqa manam Jehová Dios qonqantsu. Hina rey David ninqannöpis pëqa “viudatam yanapan” (Salmo 146:9). ¡Imanö kuyakoq Diosmi pëqa! Tsëmi Bibliapis “allapa ancupäcoq Papämi y shoqacoq Diosmi” nin pëpaq. Hina “makikita kicharmi llapan kawaqta munanqanwan bendecinki” ninmi (2 Corintios 1:3; Salmo 145:16). Rikanqantsiknöpis, kuyakoq Jehová Diosqa listom këkan pipis llapan shonqunwan ashiptin yanapanampaq. Tsëmi unë tiempo israelïtakunanö pëman markäkunëki o yärakunayki; pëkunaqa kënömi cantayarqan: “Hirkakunamanmi rikäshaq. ¿Piraq yanapamanqa? Ciëlota y patsata Kamaq Jehovämi yanapamanqa” (Salmo 121:1, 2).

[19 kaq päginachö ninqan]

¿Qampis atska millón nunakunanöku majëkita oqrarqunki?

[21 kaq päginachö recuadru]

¿Allitsuraq yapë casakunkiman?

Casädokuna majan wanuriptinraq yapë casakïta puëdeyanqantam Biblia nin (1 Corintios 7:39). Pero yapë casakïta o mana casakïtaqa kikinkunanam akrayänan. Tsënö karpis, wambrankunaqa musyayänanmi imata yarpäyanqantapis y yanapëtam tïrayänan (Filipenses 2:4). Këman pensarishun, Andresqa manam munarqantsu teytan yapë casakunanta. Mamantam alläpa kuyarqan, tsëmi munaqtsu teytampa lädonchö maman cuenta hukna kananta. “Pero tsëpitaqa papänï allita rurëkanqantam cuenta qokurirqä. Yapë casakurirqa yapëmi kushishqa karqan. Viäjeta y más rurëkunata mana ruranqantam yapë rurarqan. Hinamampis, warminqa allim imëkachöpis yanapan y tsëtam llapan shonquwan agradecikö” ninmi Andrés.

[20 kaq päginachö dibüjukuna]

Imëkata rurar kanqëki y alli tsarakunëkipaq Diosman mañakunqëkim yanapashunki mana alläpa llakikunëkipaq