Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Alliwan mana alli kaqta vencishun

Alliwan mana alli kaqta vencishun

Alliwan mana alli kaqta vencishun

“Ama bengakuyeytsu kikikikunaqa, kuyashqakuna [...], sinowqa alliwan bensi mana allita.” (ROM. 12:19, 21, QKW.)

1, 2. ¿Imanö kayanqantataq rikätsikuyarqan avionchö viajaq cristiänokuna?

HUK markachö sucursalta qeshpiratsiyaptinmi, ushëninta celebraq viajayarqan 34 Jehoväpa testïgonkuna. Tsënam avionninkuna huk markaman pärarirqan huk höralla gasolïnata winayänampaq, pero avión malograriptinnam casi ishkë hunaqtaraq altsar ushayarqan. Llapampaq mikï, yaku pishiptin, y bäñopis allillaqa mana kaptinmi, llapan nunakuna pasëpa piñakuyarqan, y aeropuertochö trabajaq nunakunatapis maqëta munayarqan. Pero Testïgokunaqa imë hörapis mana piñakushllapam këkäyarqan.

2 Pero wawqintsikkuna panintsikkunaqa, tsë celebracionpa ushëninllamampis chäriyarqanmi. Utishqa këkarpis, cristiano mayinkunawan shumaqmi kariyarqan. Tsëpitanam musyariyarqan mana ras piñakuyanqampita y shiminkunata tsaräyanqampita wakinkuna cuentata qokuyanqanta. Huk pasajërosh avionchö trabajaqta ninaq: “Kima chunka chusku cristiänokuna mana kaptinqa, pasëpa mana allichöchi usharishwan karqan”.

Piñashqa nunakunapa chöpinchömi kawëkantsik

3, 4. a) ¿Imëpitataq wanutsikï qallarqan? b) ¿Imanirtaq nintsik Cainqa shonqunchö piñakïta tsaranmanmi karqan?

3 Kë mundochö tukï pasakonqankunam nunakunata piñashqallata katsin (Ecl. 7:7). Tsënö piñashqalla karmi, chikinakuyan y mana allitapis rurariyan. Hina kikinkunapura wanutsinakuyan y huk nacionwan guërrata rurayan, y familiakunapis piñatsinakurlla kawayan. Pero këqa manam kananllatsu. Adanpa mayor tsurin Cainpis, chikir y piñakurmi wawqin Abelta wanutsirqan. Tsëpis mana piñakunampaq Jehová willëkaptin, y wiyakur atska bendicionta chaskinampaq kaqta musyëkarnin (lei Génesis 4:6-8 *).

4 Cainqa hutsasapam karqan, pero allita o mana allita ruranampaq kikin akrakïta puëdermi, piñakïninta tsaranman karqan. Tsëmi wawqinta wanutsinqampita Jehová cuentata mañarqan. Noqantsikpis hutsasapa karmi piñakuntsik. Hinamampis, ‘allapa sasa cawaqui tiempucho’ tärashqam, piñanapaq tukï mana allikuna kan (2 Tim. 3:1). Y qellë pishiptimpis, alläpam yarparäkuntsik. Tsëtam policía y familiakunata yanapaqkuna niyan, qellë pishinqanmi wayichö qayapänakïman, maqanakïman chätsin nunakunata.

5, 6. ¿Mundopa imanö kënintaq mana alliman heqarkatsimashwan?

5 Hinamampis, kanan witsan nunakunaqa “kikinkunalla kuyakoqkuna” y ‘alabakoqkunam’ kayan, y ‘manam ankupäkuyantsu’. Tsënö këmanqa noqantsikpis rasllam ishkirishwan (2 Tim. 3:2-5, QKW). Cïnechö, televisionchöqa vengakïta imëka allitanömi rikätsikuyan, y maqakurnin vengakuyaptinnäqa rikaqkuna kushikuyanmi. Pelïculakunata rurayan, rikäkoqkuna mana alli ruraqta tsarïkur wanuratsiyänanta munayänampaqnömi. Y kë pelïculakunaqa, hipatsikur wanutsinakïkunachömi imëpis ushan.

6 Këkunaqa manam Diospa munënintatsu yachatsikun, sinöqa “cay mundupa” munënintam, y piñakoq gobernaqnin Satanaspa munënintam (1 Cor. 2:12, NTCN; Efe. 2:2; Apo. 12:12). Kë mundopa munëninkunam nunakunata mana alli rurëman apan, y këqa santo espïritupa munënimpa contranmi. Pero Cristuqa mandakurqan mana allipa pipis tratamashqa mana piñakunapaqmi (lei Mateo 5:39, 44, 45). ¿Imataq yanapamäshun Jesus yachatsikunqanta ruranapaq?

Alli y mana alli rurëkuna

7. Simeonwan Levi piñakïninkunata mana tsaräyanqampita, ¿imachötaq usharirqan?

7 Bibliachöqa atska yachatsikïkunam kan piñakïta haqinapaq, hina yachatsimantsikmi wiyakushqa y mana wiyakushqapis imanö kanantsikpaq kaqtapis. Jacobpa tsurinkuna Simeonwan Levi kikinkunapa makinkunawan justiciata rurëta tïrayanqanta rikärishun. Paninkuna Dïnata Siquem violanqanta musyarirmi, “alläpa llakishqa tikrariyarqan, y paqwë piñakuyarqan” (Gén. 34:7). Tsëpitanam Siquem markaman wanutsikoq yëkuyarqan, imëkankunata apakuyarqan, y wambratapis warmitapis esclävonkunapaq apakuyarqan. Pero kë llapantaqa manachi Dïnarëkurllatsu rurayarqan, sinöqa kikinkunata y teytanta penqakïman churashqa kaptinchi. Pero tsurinkuna rurayanqanta musyarirqa, ¿imaraq Jacob nirqan?

8. ¿Imatataq yachatsimantsik Simeonpaq y Levïpaq Biblia willakunqan?

8 Awmi, Dïnata pasanqampita Jacob alläpa llakikurpis, tsurinkuna rurayanqampitaqa piñakurqanmi. Pero Simeonwan Levïqa kënö nirmi tsapäkuyarqan: “¿Lluta purikoq warmitanöku panïkunata rurayänan karqan?” (Gén. 34:31). Y Jehoväpis tsënö rurayanqampitaqa piñakurqanmi. Atska wata pasariptinnam Jacob willakurqan Simeonwan Levi mana alli rurayanqampita tsurinkuna Israelchö wakpa këpa tärayänampaq kaqta (lei Génesis 49:5-7 *). Rikanqantsiknöpis, kë ishkan nunakunaqa piñakïwan rurayanqampitam teytampa y Diospa kuyakïninta oqrayarqan.

9. ¿Ima pasakuptintaq David piñakïwan ichikllapa mana allita rurëkurqan?

9 Davidqa hukläyam karqan. Atska kuti vengakunampaq këkarpis manam vengakurqantsu (1 Sam. 24:3-7). Pero huk kutiqa ichikllapam piñakïnin mana alliman ishkïratsirqan. Këqa pasarqan hacendado Nabal nuna, Davidtawan nunankunata üshankunata y mitseqninkunata rikëkäyaptimpis tukïnöpa qayapëkuptinmi. Davidqa itsa nunankunata mana allipa tratashqa kaptinchi, piñakur ëwëkur ushakäratsita munarqan. Tsëyaqnam, Nabalpa warmin Abigailman huk sirveqnin rikanqanta willaq y imatapis rurëkunampaq mañaq ëwarqan. Tsë höram warmiqa tukïta alistarir David taripaq ëwarqan, Davidnam nunankunawan ëwëkarqan Nabalta y nunankunata ushakätsinampaq. Tinkuriyaptinnam qowan tsënö kanqampita Davidta Abigaíl perdonta mañakurqan, y Jehoväpaq alli ruraq kanqantawan parlapärirqan. Tsënam David cuentata qokurir, kënö nirqan: “Yawarta ramanäpita salvaramanqëkipita, qam bendecishqa kë” (1 Sam. 25:2-35).

¿Cristiänokunaqa imanötaq kayanman?

10. ¿Cristiänokunaqa vengakuyanmantsuraq?

10 Simeonwan Levïpita, y Davidwan Abigailpitam yachakuntsik alläpa piñakïta Jehová chikinqanta y alli këta asheqkunata bendecinqanta. Allitam apóstol Pablupis kënö nirqan: “Tseynow karqa, qamkunachownam pendin, llapan nunakunawan yamey keychow kayey. Ama bengakuyeytsu kikikikunaqa, kuyashqakuna, sinowqa Dyospa piñakiyninman jaqiriyey, qellqashqam keykan: Noqapam bengakiyqa, noqam pagashaq ninmi Señor. Tseymi, chikishoqnikitsun mallaqanqa, qoy mikunampaq; yakunaptinqa yakütsi, keyta rurarmi, shansheykaq karbonta peqanman qotunki. Ama bensishqa keytsu mana allipa; sinowqa alliwan bensi mana allita” (Rom. 12:18-21, QKW). *

11. ¿Imanötaq huk cristiana yachakurqan alli tratakïta?

11 ¿Imanötaq rurashwan? Huk cristiana trabäjonchö pasanqampita huk anciänota willanqanta rikärishun. Trabäjonchö mushoq mandakoq warmi, malafë y lluta parlakoq kaptinmi, trabäjompita yarqukurita munanqanta anciänota willarqan. Kikimpis mandaqninta mana allipa contestanqanta anciano mäkurirnam, trabäjonta haqinampaq alliraq pensanampaq nirirqan (Titu 3:1-3). Hina willaparqanmi huk trabäjota tarirpis, alli tratakïtaraq yachakunampaq kaqta. Hinamampis, Jesus yachatsikunqanta wiyakunampaqmi nirqan, y kikinta tratayänanta munanqannölla mandaqnintapis tratanampaq (lei Lucas 6:31). Kë cristiana, anciano ninqanta wiyakur ruraptinmi, mandaqnimpis allipana tratar qallëkurqan, y trabajanqampitapis agradecirqan.

12. ¿Imanirtaq alläpa llakikuntsik cristiänopura problëmakuna kaptin?

12 Bibliapita mana yachakoqkuna tsënö ruramashqaqa, manam espantakuntsiktsu. Mana alli ruraq kayanqanta musyarmi imanöpapis piñatsimänapaq kaqta musyantsik (Sal. 37:1-11; Ecl. 8:12, 13; 12:13, 14). Pero cristiänopura piñatsinakïtaqa manam shuyarantsiktsu, y piñatsinakïkurqa alläpam llakikuntsik. Huk cristiänam nin: “Testigo këman tsëraq charqa, Diospa nunankunaqa hutsannaqchi kayan neqmi kä”. Kë mana alli mundochö winashqa karmi, Diospa markanchö shumaq rikämänata y kuyamänata munantsik. Tsëmi, congregacionchö pillapis mana allipa rikämashqaqa llakikushwan o piñakushwan, y congregacionchö cargoyoq kaptinnäqa masraq. Itsa tapukushwan: “¿Imanötaq Jehoväpa markanchöqa kë pasakunqa?”. Këqa pasakoqmi apostolkuna kawayanqan witsan cristiänokunawampis (Gal. 2:11-14; 5:15; Sant. 3:14, 15). ¿Imataraq rurashwan tsënö pasamashqaqa?

13. ¿Imanirtaq piñatsinakunqantsikta altsanantsik?

13 Qepa kaq pärrafochö parlanqantsik cristiänam kënö nin: “Chikimaqnïpaqmi Diosman mañakoq kä. Tsë ruranqä yanapamashqam”. Y leinqantsiknöpis, Jesusqa chikimaqnintsikpaqwan mañakunapaqmi yachatsimarquntsik (Mat. 5:44). Tsëpenqa, ¿manatsuraq cristiano mayintsikpaq mañakushwan? Imanömi huk teyta tsurinkuna kuyanakurnin alli kawakuyänanta munan, tsënölla kawakunatam Jehoväpis munan. Wiñeypaq kushi kushi, yamë y hukllëllanö kawakïtam shuyarantsik, tsënö kawakunapaqmi Diosnintsik yachëkätsimantsik. Y Pëqa munan munëninta rurar kawakunatam. Tsëmi, piñatsinakunqantsikta altsarir y ‘mana yarparashpana’ yamë kawakushwan (lei Proverbios 19:11 *). Piñatsinakur karupänakunapa rantinmi, congregacionchö Jehová “mana ushakaq makinwan” yanapamänapaq kallpachakushwan (Deu. 33:27).

Alli kanqantsik, ¿imachöraq yanapamäshun?

14. ¿Imataraq rurashwan Satanaspa makinman mana ishkinapaq?

14 Satanaswan demoniokunaqa manam Diospita yachatsikunata munayantsu, tsëmi imëkanöpapis familiachö, congregacionchö chikinakunata munan. Tsënö karnin rakikänata musyarmi tukïta ruran (Mat. 12:25). Makinman mana ishkita munarqa, Pablu ninqantam rurashwan: “Diosnintsicpa sirweqnin carqa, pipis manam liryacur cacunmantsu. Antis cuyacurmi y pasensiacurmi, Diosnintsicpa palabranta yachatsicunanpaq listu quecanan” (2 Tim. 2:24). Yarpäshun, peleantsik “mana ricanqantsic puedeq [...] diabluwanmi y tse diablupa mandaduncuna ruraq demoniucunawanmi”. Tsëmi “listu queca[nantsic] nunacunaman alli willaquita” apanapaq (Efe. 6:12-18).

15. ¿Imataraq rurashwan nunakuna qatikachämashqa?

15 Jehoväta chikeqkunaqa tukïnöpam markanta qatikachäyan. Wakinmi maqamantsik, wakinnam noticiërokunaman y juezkunaman ëwëkur tukïta tumpamantsik. Jesus ninqannöllam cumplikan (Mat. 5:11, 12). ¿Tsënö pasamashqa imataraq rurashwan? “Ama qamqa pepaq mana allitaqa ruranquitsu”, ni parlankitsu ninmi Biblia (Rom. 12:17; lei 1 Pedru 3:16).

16, 17. ¿Imataq huk congregacionta pasarqan?

16 Diablu imata ruramashqapis, nunakuna Diospita yachakuyänampaqmi, “allicunata rureta tiranantsic”. Pacífico islachö wawqintsikkunam Jesuspa Wanïnin Yarpëpaq huk localta pletayarqan. Iglesiachö dirigeqkuna mäkurirnam, tsë hora y tsë localchö ëllukäyänampaq llapan nunakunata qayaratsiyarqan. Pero policïaqa hörachö yarquyänampaqmi mandarqan, tsëpis Jesuspa Wanïnin Yarpë celebración qallanan höraraqmi pëkunaqa reunionninkunata qallariyarqan.

17 Policía mälas horqanampaq këkaptinmi, iglesiapa presidentenqa huk anciänota witipärir kënö tapurirqan: “¿Kanan paqasku qamkuna reunionta rurayänëki karqan? Awmi niriptinnam, “¡Ah, manam musyarqötsu!” nirqan. Policïanam tsë hora nirqan: “¡Musyarqonkim! ¡Qoyataq willayarqoq!”. Tsënam cüraqa wawqita rikärir, asin asin tapurqan: “¿Y kananqa imatataq rurayanki? Localqa huntam këkan. ¿Policïawanku qarqarayämanki?”. Qarqaratsiyaptin chikikoqkunatanö Testïgokunata rikäyänampaqmi yachëwan këta rurarqan. Cristiano mayintsikkuna, ¿imataraq rurayanman karqan?

18. ¿Imatataq mana piñakushpa wawqikuna rurayarqan, y wakinkuna imataq rikäyarqan?

18 Wawqikunaqa iglesia dirigeqkunatam niriyarqan, pëkunaraq media hora reunionninkuna rurakuriyänampaq. Pero reunionninkunaqa paqasran usharqan, y ëwakuyanqanchönam Testïgokuna Jesuspa Wanïninta celebrayarqan. Waränin hunaqnam autoridadkuna huk grupo nunakunata churayarqan rasun kaqta musyapakuyänampaq. Rasun kaq musyakäriptinnam iglesiapa dirigeqninta autoridad mandarqan, llapan nunakunapa hananchö kikinkunapa presidenten culpayoq kanqanta willakunampaq. Hinamampis, autoridadkunaqa agradeciyarqanmi Testïgokuna mana piñakuyanqanta. Rikanqantsiknöpis, “llapan nunakunawan yamey keychow kayey” nishpa Dios mandakunqanta wiyakïqa, allipaqmi karqan.

19. ¿Imakunataraq rurashwan wakinkunawan yamë kawakunapaq?

19 Hina nuna mayintsikwan yamë y shumaq pasakunapaqqa, Biblia ninqannömi “shumaq” parlanantsik. Qateqnin kaq artïculochömi imanö parlakïnintsik kananta, y imanö ruranapaq kaqtapis yachakushun.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

^ par. 3 Génesis 4:6-8: “Jehovämi Cainta kënö nirqan: ‘¿Imanirtaq pasëpa piñakïkanki, y imanirtaq qaqllëki tsënö këkan? Allita ruranëkipaq sinchikurqa, ¿manatsuraq alabashqa kankiman? Pero allita mana ruraptikiqa, punkullachönam hutsa munapäshurniki këkan, y tsëqa, ¿tsarakunkitsuraq?’. Tsëpitanam, Caín wawqin Abelta kënö nirqan: ‘Aku washa campota’. Chärirnam, Caín wawqin Abelta maqar wanuratsirqan”.

^ par. 8 Génesis 49:5-7: “Simeonwan Levïqa wawqim kayan. Armankunaqa wanutsikïllapaqmi. Ama pëkunawanqa takukäshaqtsu. Ama ëllukäyanqanmanqa ëwashaqtsu, pëkunaqa piñakurmi nunakunata wanutsiyarqan, pëkunaqa piñakurmi töropa ankuntapis roquriyarqan. Ajäkïnimpita y piñakïnimpita hipatsun; piñakurmi imëkatapis mana llakipäkushpa ruran. Jacobpa mirëninmanmi y Israelpa mirëninmanmi mirënikita rakishaq”.

^ par. 10 “Shansheykaq karbonta” nirqa, parlëkan unë tiempochö metalta tsullütsir alli kaq metalta horqayänampaq, rurimpa y hanampa shankata qotuyanqantam. Këqa, pipis mana alli tratamashqa shumaq tratarnin shonqunta alliyäratsi ninanmi.

^ par. 13 Proverbios 19:11: “Alläpa yachaq nunaqa manam ras piñakuntsu, y piñatsiyanqankunaman mana yarparanqanqa, alläpa shumaqmi”.

¿Yarpankiku?

• ¿Imanirtaq kë mundochö nunakuna piñashqalla kawakuyan?

• Bibliachö rikätsimanqantsiknö, ¿piñakïwan rurayanqan imamantaq apakun, y imatataq chaskin piñakïta tsaraq kaqqa?

• ¿Imataraq rurashwan huk cristiano mayintsikwan piñatsinakurqa?

• Chikimaqnintsikkuna tukïta ruramashqa, ¿imataraq rurashwan?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[18 kaq päginachö dibüju]

Simeonwan Levïqa wayinkunata kutiyarqan mana allita rurarir-raqmi

[20 kaq päginachö dibüjukuna]

Kuyakïqa, mëtsika piñashqatapis alliyäratsinmanmi