“Shumaq” parlakurqa, allim kawakushun

“Listu quecayë pecunata shumaq tratayänequipaq.” (COL. 4:6.)

1, 2. ¿Imataq pasakurqan huk wawqi alli tratakunqampita?

HUK wawqin kënö willakun: “Wayin wayin yachatsikïkarmi, huk nunawan parlarqä y pasëpa piñakuptinmi shimin y cuerpompis karkaryärirqan. Mana piñakushllapam yachëwan Bibliawan parlapëta tïrarqä, pero masmi piñakïkurqan. Warminwan tsurinkunapis tukïta nimar qallëkuyaptinnam, ëwakïtana pensarqä. Tsëpitanam nirirqä, manam plëtunäpaqtsu shamurqö, y yamë ëwakïtam munä. Y kuyakïpaq, manshu këpaq y alli tsarakoq këpaq Galatas 5:22 y 23 textota leirapurnam witikurirqä.

² ”Tsëpita wakin wayikunata visitëkarnam, llapan familiata rikëkurqä wayimpa punkunchö tëkäyaqta. Qayarayämaptinnam kikïllachö nirirqä: ‘¿Imatanaraq kanan nïkayämanqa?’. Teyta kaqmi makinchö tsararëkänaq alalaq yakuyoq järrata, y upurinäpaqmi qararamarqan. Nimanqampita perdonta mañaramarmi, Diosman alläpa creikunqäpita felicitäramarqan. Tsëpitanam shumaq despedinakuriyarqä.”

3. ¿Imanirtaq imëkata nimashqapis raslla piñakurkushwantsu?

³ Kë mundochö nunakuna tukïta hiparmi, wayin wayin ëwar o mëchöpis piñashqallata tarintsik. Tsëtanö tarishqaqa, “shumaq cäyitsiyänequipaq listu quecayë” ninmi apóstol Pedru (1 Ped. 3:15). Kë publicador piñakurnin contestaptinqa manachi kë nunapa shonqun alliyanmantsu karqan, maschi piñakurkunman karqan. Pero kë wawqi shiminta tsarar shumaq parlapaptinmi masmanqa chäyarqantsu.

¿Ima ninantaq “shumaq” parlakïqa?

4. ¿Imanirtaq shumaq y respëtowan parlakï alläpa preciso?

⁴ Wakin nunakunata, congregacionchö y familiachö kaqkunata shumaq parlapänapaqmi apóstol Pablu kënö nimantsik: “Listu quecayë pecunata shumaq tratayänequipaq” (Col. 4:6). Këqa parlakïnintsik respëtowan y yachanëpaq kanampaqmi yachatsimantsik. Tsëqa pï mëwampis mana mantsapänakushpam willanakushun y yamëmi kawakushun.

5. Parlarpis, ¿imatataq rurashwantsu?

⁵ Alli parlakïqa, manam piñashqa këkarpis pensanqantsikta tsë höralla parlë ninantsu. Raslla piñakoq nunataqa manam Bibliachö yachaq nintsu, antis upa nuna ninmi (lei Proverbios 25:28 * y 29:11 *). “Moises llapan nunakunapitapis más manshu” nuna kaptimpis, huk kutiqa israelïtakuna piñarkatsiyarqanmi. Y piñarirmi llutanta parlarirqan y Jehovälla alabashqa kananta manam rikätsikurqantsu. Imarëkur piñakushqa kaptimpis manam Diosqa kushikurqantsu. Tsëmi, israelïtakunapa chusku chunka wata pushaqninkuna këkaptimpis, Jehoväqa yëkatsirqantsu Awnikunqan Patsaman (Núm. 12:3; 20:10, 12; Sal. 106:32).

6. ¿Imataq yachëwan parlëqa?

⁶ Yachëwan o alliraq pensëkur, y shumaq parlaqkunataqa Biblia kënömi nin: “Atskata  parlakoqqa, más rasmi hutsaman ishkirin, pero shiminta alli tsaraq nunaqa yachaqmi” (Pro. 10:19; 17:27). Yachaq këqa manam upälla wiyaräkïtsu. Sinöqa imëka kachakätsikoq hampinömi parlakïnintsik yachanëpaq kanan y manam cuchïllonö roqukoqqa kanantsu (lei Proverbios 12:18 * y 18:21 *).

“Upälla kanapaq y parlanapaqpis kanmi tiempo”

7. ¿Imakunatataq nuna mayintsikta rurashwantsu?

⁷ Manam Diospita yachatsikunqantsikllachö ni trabajaq mayintsikkunawantsu shumaq parlanantsik. Sinöqa congregacionchö y wayintsikchöpis shumaqmi parlanantsik. Alläpa piñakïqa qeshyatsimantsikmi, llakinätsimantsikmi, y nuna mayintsikta llakitsinmi, hina Jehoväwan alli kënintsiktapis ushakätsinmi (Pro. 18:6, 7). Parlakïnintsikwanqa kushitsikuntsik o llakitsikuntsikmi, tsëmi, hutsasapa kënintsikwan piñarkur imatapis mana parlanapaq alliraq pensanantsik. Këtam waktam rurëkaman nirninqa manam qayapäkushwantsu, ashapäkushwantsu, ni mana allipa tratakushwantsu (Col. 3:8; Sant. 1:20). Kënö portakïqa manam nuna mayintsikwan alli këllatatsu ushakätsin, sinöqa Jehoväwan alli kënintsiktapis ushakätsinmi. Awmi, Jesuspis këtam willakurqan: “Noqanam niyaq nuna mayincunata chiqueqcunallapis jusgashqam canqa; y ‘Locu’ nir ashaqllatapis autoridacunam condenanqa; y nuna mayinta ‘Upa’ nir ashaqcunanäqa infiernupitam [“Gehënapitam”, NM] peligrucho quecan” (Mat. 5:22).

8. ¿Imëtaq y imanötaq piñatsimaqnintsikkunawan parlanantsik?

⁸ Imatapis raslla mana parlanapaq sinchikurnimpis, parlanapaq preciso kaptinqa  parlanantsikmi. Huk cristiänopa rurënin o parlakïnin piñatsimashqaqa, ama shonquntsik alläpa piñakunanta haqishuntsu (Pro. 19:11). Tsëpa rantinqa, mana piñakushllapam altsëta tïranantsik. Pablum kënö qellqarqan: “Ama inti jeqanqanyaqqa piñashqallaqa cacuyëtsu”. Piñatsimanqantsikman yarparäkurqa, piñatsimaqnintsik cristiänotam shumaq parlapärishwan, parlanapaqnö hörata akrarir (lei Efesios 4:26, 27, 31, 32). Rasun kaqta nirpis, kuyakïwan y altsëta tïrarninmi shumaq parlanantsik (Lev. 19:17; Mat. 18:15).

9. ¿Imanirtaq alli pensëkur-raq parlashwan?

⁹ Parlanapaqnö höratam alli akranantsik. Höraqa manam parlakunantsiktsu (Ecl. 3:1, 7). Hinamampis, alli ruraq nunaqa alliran pensan parlanampaq (Pro. 15:28). Tsëmi, parlëta munarpis höraqa shuyärinantsikraq. Alläpa piñashqa këkarnin parlarqa, más mana allimanmi heqarkushwan, tsënö karpis manam alläpa tiempoqa shuyaränantsiktsu.

Alli rurënintsikqa wakinkunawan alli kanapaqmi yanapamantsik

10. ¿Imanötaq yanapamantsik kuyakoq kanqantsik wakinwan alli pasakunapaq?

¹⁰ Shumaq parlapänakurninqa, wakinkunawanmi yamë y alli kawakushun. Y shumaq kawakurnimpis, shumaq parlapänakïtam tïrashun. Kuyakïwan yanapakurninqa, y shonqupita patsë imallatapis qarakurninqa, pï mëwampis allim pasakushun. Y piñatsinakunqantsikwan tsënö rurashqanäqa, “shansheykaq karbonta peqanman” qotoq cuentam rurëkantsik, tsëqa piñatsinakunqantsikta altsarinapaqmi yanapamäshun (Rom. 12:20, 21, QKW).

11. ¿Imataraq Jacob rurarqan, y tsënö ruranqampita imanöraq wawqin chaskirqan?

¹¹ Kuyakïwan imallatapis rurë alli kanqantam Jacobqa musyarqan. Wawqin Esaú piñakurnin wanuratsinanta mantsarmi safakurqan. Y atska wata pasariptinnam markanta kutirirqan. Esaünam, kutimunqanta musyarir chusku pachak (400) nunankuna pushakurkur taripaq ëwarqan. Tsëta willariyaptinnam tsë hora Jacob Jehoväman mañakurirqan. Hinamampis, wawqimpaqmi atska animalkunata apatsirqan. Tsë qarëmi Esaüpa shonqunta kushiratsirqan. Tsënam, Esaüqa wawqinta rikëkur waqunampaq o makallanampaq raslla ëwëkurqan (Gén. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10).

Shumaq parlakïnintsikwan wakintapis yanapashun

12. ¿Imanirtaq cristiänokunawan parlarnin shumaq parlashwan?

¹² Cristiano mayintsikkunaqa, Diosnintsiktam serviyan y manam noqantsiktatsu ni wakin nunakunatatsu. Tsënö karpis, kuyashqaqa kushikuyanmi. Shumaqllapa parlaparninqa tukï hipakïninchömi kushiratsishun, pero mana allipa tratashqaqa masmi llakitsishun y Jehová manana kuyanqantapis pensaratsishwanmi. Y “combieneqllata” shumaq parlarmi kushiratsïta munantsik. Tsënöpam wiyamaqnintsikkunata ‘bienincunapaq yanapecushun’ (Efe. 4:29).

13. a) ¿Anciänokuna imatataq yarpäyänan consejakuyanqan hora? b) ¿Imatataq yarpäyänan anciänokuna cartata qellqarqa?

¹³ Anciänokunanäqa Jehoväpa üshankunata shumaq kuyëpam rikäyänan (1 Tes. 2:7, 8). Hina tsënöllam parlapäyänan ‘mana cäsucugcunatapis’, tsënöpa arrepentikuyänampaq (2 Tim. 2:24, 25, NTCN). Y wakin anciänokunaman o sucursalman qellqarpis respetakoq kayanqantam rikätsikuyänan. Mateo 7:12 textochö ninqanta wiyakurmi, shumaq y yachëpa parlapänakuyänan.

Familiachö shumaq parlakï

14. ¿Ima nirtaq Pablu consejarqan casado ollqukunata y imanir?

¹⁴ Kikintsikqa manam mäkuntsiktsu parlakïnintsikwan  o imatapis ninqantsikwan wakinkuna llakikuyanqanta. Wakin nunakunaqa manam musyayantsu parlakïninkunawan warmikunata mantsakätsiyanqanta o llakitsiyanqanta. Huk cristiänam kënö nirqan: “Qowä piñëpa parlapämaptin pasëpam mantsakä”. Piñëpa parlakïqa, ollquta llakitsinqampitapis masmi warmita llakitsin, y manam rasllaqa qonqarintsu (Luc. 2:19). Y kuyanqan y respetëta munanqan nuna tsënö nïkuptinnäqa masmi llakiratsin. Tsëmi apóstol Pabluqa casado ollqukunata kënö consejarqan: “Qamcunapis warmiquicunata shumaq cuyayë. Ama pecunata llutaqa imachopis tratayëtsu” (Col. 3:19).

15. ¿Imanirtaq huk nuna warminta shumaq rikänan?

¹⁵ Atska watapana casakushqa cristiänom nin, imanir huk nuna warminta ‘allpa tasatano delicadota’ rikänanta. Kënömi nirqan: “Vidriopita rurashqa väsota o cöpata pallarirqa, manam sinchipatsu tsarintsik, antis yachëllapam, sinöqa pakirinmanmi, y pakiriptinqa manam imanöpa altsëta tïrashqapis punta kanqanmanqa kutintsu. Tsënöllam nunapis warminta qayapëpa parlapëkuptinqa, alläpa llakitsinqa y tsë llakitsinqan kachakänampaq sasaraq o ajaraq kanqa” (lei 1 Pedru 3:7).

16. ¿Imanötaq huk warmi familianta yanapanman?

¹⁶ Pero ollqupis, wakin nunakuna o warmin ninqanwanqa kushikunmanmi o llakikunmanmi. ¿Imanirtaq huk “yachaq warmipa” qowan “shonqupita patsë [pëman] markäkun”? (Pro. 19:14; 31:11.) Kikinta tratananta shuyaranqannölla qowan ninqankunata respetaptin, y ima llakitsinqanta y kushitsinqanta musyaptinmi. Bibliaqa clärom rikätsikun warmi imanöpis kanqan familianta allipaq yanapanqanta o mana alliman heqatsinqantapis, tsëmi kënö nin: “Rasumpëpa yachaq warmiqa wayinta shumaqmi shäritsin, pero upa warmiqa makinwanmi huchuratsin” (Pro. 14:1).

17. a) ¿Imanötaq wambrakuna teytanta mamanta parlapäyanman? b) ¿Imanötaq jövenkunata parlapashwan, y imanir?

¹⁷ Wambrakunaqa teytankunata shumaqmi parlapäyänan (Mat. 15:4). Y  teytakunapis mamakunapis tsënöllam wambrankunata parlapäyänan. Awmi, shumaq parlaparqa manam alläpa ‘wäputupäyanqatsu’, ni “quejacatsiy[anqatsu]” (Col. 3:21; Efe. 6:4). Piñaparpis wambrankunata shumaq respëtowanmi parlapäyänan, y congregacionchö anciänokunapis tsënöllam rurayänan jövenkunawan. Tsënöpam mana alli rurayanqampita altsakäyanqa, y Diosnintsikwan alli këta tïrayanqa. Kënö rurëqa yanapanqam, pero pasëpa mana wiyakoqtanöna parlapëqa, manam alliyäyänampaq yanapanqatsu. Imata consejayanqanta huk joven mana yarparpis, kuyëpa willapäyanqantaqa yarpanqam.

Shonquntsikqa allita ruranapaqmi yanapamashwan

18. ¿Imatataq rurashwan mana allikunata manana pensanapaq y manana piñanapaq?

¹⁸ Pasëpa piñashqa këkar, hananllapa mana piñakoqnö këqa manam allitsu. Shonquntsikchö alläpa piñakïkar hananllapa mana piñashqa këta tïrëqa, pasëpa mana allitam rurakun. Tsëqa cärropa frënonta halurkur aceleradorninta haloqnömi: tsëta rurashqaqa carro perdikärinmanchi. Tsëmi pitapis mana qayapärinapaq shonquntsikchö piñakïta katsinantsiktsu. Shonquntsikpita piñakïta horqanapaq Jehoväta mañakushun, y munëninta ruranapaq peqantsikta y shonquntsikta espïritun yanapamänatam haqinantsik (lei Romanos 12:2 y Efesios 4:23, 24).

19. ¿Imataq yanapamäshun wakinkunawan mana piñatsinakunapaq?

¹⁹ Alläpa precïsom piñakïta tsaränantsik. Pasëpa piñakushqa kanqantsikta tantiarirqa, shonquntsik alliyärinampaq itsa witikurinqantsik más alli kanman (Pro. 17:14). Y huk nuna piñëpa parlapäramashqaqa, shumaq y respëtowanmi parlapärishwan. Biblia kënö ninqanta ama qonqashuntsu: “Shumaq contestakoqqa piñakïtam ushakäratsin, pero mana alli contestakoqqa masmi piñatsikun” (Pro. 15:1). Mana qayapëpa parlarpis, tukïta nirqa, ninaman más yamtan hitapaqnömi más piñakunampaq qallapëkantsik (Pro. 26:21). Piñakunapaq tukïta nimashqapis, Biblia kënö ninqantam wiyakunantsik: “Ama manaraq alli cäyir, imatapis apurepa parlayëtsu ni piñacuyëtsu”. Y mana allita mana parlarnin allikunallata parlanapaqqa, Jehoväpa espïrituntam mañakunantsik (Sant. 1:19).

Shonqupita patsë perdonakushun

20, 21. ¿Imanirtaq perdonakoq kanantsik y imataq yanapamantsik?

²⁰ Llakikïpaqqa, hutsasapa kënintsikwan qalluntsikta allillaqa mana tsaranqantsikmi (Sant. 3:2). Mana munëkarpis, kuyanqantsik cristiano mayintsik o kastantsik noqantsikpaq mana allita parlariyanmanmi. Tsë hora piñakunapa rantinqa, alliraq rikäshun imanir tsënö parlayanqanta (lei Eclesiastés 7:8, 9 *). ¿Alläpatsuraq imatapis yarparëkäyarqan? ¿Mantsakurtsuraq parlariyarqan? ¿Qeshyëkäyarqantsuraq? ¿Kastampaq o  imapis pasayanqampaqtsuraq yarparëkäyarqan?

²¹ Tsëkunapa pasëkarpis manam tsënöqa parlashwantsu, pero imanir tsënö parlayanqanta y rurayanqanta musyanqantsikmi yanapamäshun mana piñakunapaq y perdonakunapaq. Llapantsikmi imëllapis parlakïnintsikwan y rurënintsikwan pillatapis llakitsishqantsik, y perdonamänantam shuyarantsik (Ecl. 7:21, 22). Jesusqa nirqanmi, nuna mayintsiktaraq perdonashqa Diosnintsik perdonamänata (Mat. 6:14, 15; 18:21, 22, 35). Tsëmi raslla perdonakunantsik o perdonta mañakunantsik. Tsënöpam familiantsikchö y congregacionchöpis “huc shonqulla cawacushun” (Col. 3:14).

22. ¿Imanirtaq alläpa preciso kuyakïwan parlanantsik?

²² Mana alli ruraqkunapa rurinchö kawarmi, imëkakuna kaptin kushikïnintsik pruëbaman churakan. Pero Diospa Palabran ninqanta wiyakurninqa, pitapis mana piñatsishpam allillata parlashun. Tsënöpam familiantsikchö y congregacionchöpis yamë kawakushun, y rikätsikushunmi ‘kushishqa Diospa’ serviqnin kanqantsikta (1 Tim. 1:11).

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

¿Yarpankiku?

• Piñatsinakurqa, ¿imanirtaq imë hora parlanapaq kaqtapis alliraq akranantsik?

• ¿Imanirtaq familiachöqa kuyëwan parlapänakushwan?

• ¿Imatataq rurashwan parlakïnintsik pitapis mana llakitsinampaq?

• ¿Imataq yanapamantsik perdonanakunapaq?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[23 kaq päginachö dibüjukuna]

Piñakïniki pasarinampaq witikurï, y parlayänëki hörata alliraq akrë

[25 kaq päginachö dibüju]

Huk ollquqa imëpis kuyëpam warminta parlapänan