¿Imanöraq kawashwan kapamanqantsikllawan?

KËMAN pensari, itsa uchkushqa pelötëki kapushunkiman y vienton yarqunanta munankimantsu. ¿Imataraq rurankiman? Itsachi imëkanöpapis llapan vienton mana yarqurinampaq inflëta tïrankiman.

Tsë cuentallam kapamanqantsikwan kawëta tïrëpis. Gananqëki qellëqa pelota inflaq cuentam, y gastanqëki qellënam pelötapa uchkumpa viento ëwakoqnö. Pero gananqantsikpita más wallkallata gastëmi sasa o ajaga.

Këchö rikärinqantsik raslla käyirina kaptimpis, tsënölla rurëqa alläpa sasam. Nunakunaqa manam tukï problëmankunaman chäyanmantsu ganayanqampita masta mana gastayaptinqa. Pero ¿imanötaq tsëta rurashwan? ¿Mëchöraq yanapakoq consëjokunata tarishwan? Bibliachöqa yanapakoq consëjokunatam tarintsik. Huk ishkëllata rikärishun.

Yanapashunëkipaq Bibliapa consëjonkuna

Bibliaqa tukïtam yachatsimantsik qellëta alli manejanapaq. Këchö wakin consëjonkunapita yachakïkashqa, pensë kapushunqëkillawan kawanëkipaq imanö yanapashunëkipaq kaqta.

Imachö gastanëkipaq kaqta rikë. Qellëta alli manejanapaqqa, alläpam precisan ëkata gananqantsikta y ëkata gastanqantsikta musyanantsik. Bibliam kënö nin: “Alli yarpachakoq nunaqa, imëkachöpis allim yarqapakunqa, pero manaraq yarpachakur imatapis ras ruraqqa, waktsayëmanmi chanqa” (Proverbios 21:5). Wakin nunakunaqa wayipita pagakuyänampaq, mikïta o röpata rantiyänampaqmi qellëta carta sobrekunaman churariyan. Qampis tsënölla rurar o hukman churakurpis, qellënikita imachö ushanëkipaq kaqta musyanëkiqa alläpam precisan, tsëpaqqa imakunata wananqëkita y munanqëkitapis alleqmi musyanëki.

Ama hukpa kaqta munapëtsu. Waktsa nacionkunachö täraq atskaq nunakunam munapäyan kapoqyoq nacionkunachö täraq nunakunapa imëkankunatapis. Y wakinkunanam, imatapis rantiyänampaq vecïnonkuna alabakuyanqanta katsita munayan. Pero tsëqa huk toqlla cuentam, itsachi kë nunakuna rantiyänampaqpis qellëninkunaqa kantsu. ¿Imapaqtaq pëkunanö pensashwan y waktsayëman chashwan? Bibliam këta alleq willamantsik: “Envidioso nunaqa, kapoqyoq këpaqmi löcoyäkun, pero manam musyantsu waktsa këman chänampaq kaqtaqa” (Proverbios 28:22).

 Imëkayoq këta ashitsu. Jesusmi qateqninkunata consejarqan kayäpunqankunallawan kushishqa kawakuyänampaq (Mateo 6:22). Kë consëjota wiyakurqa, manam mana kapamanqantsikwan kawëta tïrashuntsu. Alli tantearinapaq, atuntawan yakullata rantinapaq qellë tinkuptinqa, manachi ëtsatawan chaniyoq vïnota rantikurkushwantsu, tsënö rurarqa rasllachi waktsayëman ishkirishwan. Asiachöqa, pasëpa waktsam niyan 1,35 dölaresllawan cada hunaqchö kawaqkunata, pero Banco de Desarrollo Asiático nishqanmi willakun Filipinas nacionchö pachak nunakunapita kima chunka nunakuna y India nacionchö täraqkunapita pullan nunakuna huk hunaqchö más wallka qellëllawan kawayanqanta. Qellëta wallkallata ganashqaqa, más wananqantsikllamanmi yarpänantsik. Hina atska qellëyoq nacionchö täraqkunapis, llakishqa kawëta mana munarqa këtam yarpäyänan.

Kapushunqëkillawan kushishqa kawë. Kë consëjoqa kapamanqantsikllawan kawanapaqmi yanapamantsik. 1 Timoteu 6:8 textochömi Biblia kënö nimantsik: “Tsemi micunantsicpaq y yacacunantsicpaq capamashqaqa, cushi cushi cawacushun”. Kë Patsachö más kushishqa kawaq wakin nunakunapaqa wallkallam qellëninkuna kan. Pero kayäpunqanwanqa kushishqam kawayan, këkunaqa manam qellë cösaskunallatsu, sinöqa familiachö y amïgokunawan kuyanakurnin kawayanqanmi (Proverbios 15:17).

Ardëpaqa ama haqa këman ishkitsu. Bibliam kënö nin: “Kapoqyoq kaqmi waktsa kaqkunata mandan, y pipis qellë prestakoqqa, qellë prestaqpa sirveqninmi tikrarin” (Proverbios 22:7). ¡Rasumpam këchö ninqanqa! Qellëta alläpa wanarqa itsachi haqaman ishkirishwan, pero imatapis munëllawan haqaman ishkeqkunaqa, haqawan nitipakashqam kawayanqa. Këqa más pasakun bancopa tarjëtanllawan imatapis rantiyaptinmi. Time nishqan revistam këta willakun: “Makintsikchö bancopa tarjëtanta katsishqaqa, cuentata mana qokoqnömi qellëta ushëpa ushar ushantsik”. Filipinas markachö täraq Ericmi këta willakun: “Bancopa tarjëtanwan rantirqa, katsinqä qellëwan rantinqäpitapis mastam rantï. Pagakunä höranam qellënï paqwë tinkuntsu”. Qellëta mañakunapaq tarjëtantsik kapamashqaqa, ¡qellëta imanö manejanqantsiktam alli rikänantsik! (2 Reyes 4:1; Mateo 18:25).

Manaraq rantirnin qellëta ëllï o gorï. Kë rurë unë nunakuna rurayanqannö kaptimpis, haqawan mana nitipakashqa kanapaqmi yanapakun, ichikllapa ichikllapa paganapaq imëkatapis rantishqaqa, mastam pagakuntsik. Bibliaqa yachatsimantsik anwaqshi o allpa kuru ruranqanwanmi, pëkunaqa alläpa yachaqmi kayan, tsëmi mikï mana kanqan tiempopaq ‘cosecha tiempo mikï churakuyänanman atska mikïta’ ëlluyan (Proverbios 6:6-8; 30:24, 25).

Atskaqmi kënö rurëkäyan

Këchö yachakurinqantsikqa llapampis allinömi kayan. Pero ¿rasumpaku kayäpunqankunallawan kawayänampaq nunakunata yanapëkan? Rikärishun atskaq nunakuna këchö consejakunqannö rurayanqanta y wallkalla qellëninkunata shumaq manejayänampaq yachakuyashqanta.

 Diosdädopaqa chuskum wambrankuna kan, tsëmi kanan alläpa mana alli tiempo kaptin familianta manteninan sasa kanqanta willakun. Pero tsënö kaptimpis, musyanmi kayäpunqanllawan kawë alläpa precisanqanta. Pëmi kënö willakun: “Puntallapitanam yarpachakö qellë gananqäta, y imachö gastanäpaq kaqta, y tsëpaqqa huk listämi kapaman”. Danïlopis tsënöllam ruran. Negocionkuna ushakashqa kaptimpis, pëkunaqa killa ushëman chäyänampaqqa kayäpunqanmannöllam imatapis rantiyan. Danïlom këta nin: “Musyayämi cada killa ëkata ganayanqäta y ëkata gastayanqätapis. Tsë llapanta rikëkurmi ëkata gastayänäpaq kaqtapis rikäyä”.

Wakinkunaqa punta gastayanqannölla mana gastayänampaqmi churapakäyashqa. Myrna viuda warmim kima wambrankunata yachatsishqa kayäpunqankunallawan kawayänampaq. Pëmi këta willakun: “Reunionkunaman cärrowan ëwayänäpa rantinmi, wambräkunawan chakipa ëwayä”. Hina ninmi: “Noqanö rurayänampaqmi 1 Timoteu 6:8-10 ninqannö rurëta tïrä, tsëchöqa yachatsimantsik kapamanqantsikllawan kushishqa kawanapaqmi”.

Gerald shutiyoq nunapis tsëtam rurashqa. Pëmi nin: “Familiächö Diosta Adorayänä Höram wakin cristiänokuna Diospa kaqta puntaman churayanqampita yachakuyä. Kënö yachakuyaptïmi wambräkunaqa llapan munayanqantatsu mañayäman”.

Janetqa soltera warmim, y Filipinas nacionchömi llapan tiemponwan Bibliapita nunakunata yachatsikun. Tsëllaraq trabäjompita yarqushqa karpis, kapunqanllawanmi kawëta tïran. “Alleqmi yarpachakunä qellënïta imachö gastanäpaq kaqta. Hatun tiendakunaman ëwanäpa rantinmi mana alläpa chaniyoqchö rantikoq tiendakunata ashï. ¿Imapaqtaq masta pagäman wallka chaniyoqllachö rantita puëdekarqa? Hina alleq manaraq pensarqa manam imatapis rantïtsu”. Kë shipashqa Biblia consejakunqannömi qellëninta lluta ushantsu. Pëmi këta nin: “Ëkallapis qellënï sobraptinqa, wallkalla kaptimpis, imallachöpis wananqä höra gastanäpaqmi pakëkö”.

Banco tarjëtakunapaq parlarmi, näqa parlanqantsik Eric nuna këta nin: “Imachöpis gastanäpaq alläpa mana precisaptinqa manam banco tarjëtawan imatapis rantïtsu”. Diosdädopis tsënöllam nin: “Imachöpis qellëta ras mana ushanäpaqmi banco tarjëtätaqa oficïnächö haqirï”.

Qampis tsë rurëta puëdenkim

Atskaq warmikuna y ollqukunam rikäyashqa Diosllapaq Biblia mana parlanqanta, sinöqa qellëta imanö gastanapaqpis consejakunqanta (Proverbios 2:6; Mateo 6:25-34). Këchö Biblia ninqanta yachakunqëkinö y wakinkuna Biblia ninqannölla rurayanqanta qatirqa, qampis kapushunqëkillawanmi kushishqa kawakunki. Tsënöpam atska millón nunakunanöqa imapaqpis yarparäkurllaqa kawankitsu.

[10 kaq päginachö ninqan]

‘Ëkata gastayänäpaq kaqtapis rikäyämi’

[11 kaq päginachö ninqan]

“Reunionkunaman cärrowan ëwayänäpa rantinmi, wambräkunawan chakipa ëwayä”

[11 kaq päginachö ninqan]

“Alleq manaraq pensarqa manam imatapis rantïtsu”