“Forasterunolla” kawashun kë mana alli patsachö

‘Tse llapan nunacunam cuentata qocuyarqan que bidachoqa forasterunolla cayanqanta.’ (HEB. 11:13.)

1. ¿Kë Patsachö nunakunapita imanö kayänampaq kaqtataq Jesus nirqan qateqninkunapaq?

“NOQAMAN creyeqcunaqa que patsacho quecayanqaran” nirqanmi Jesus qateqninkunapaq, nïkurnam, ‘mana alli nunacunam noqatano pecunata chiquiyan, mana pecunano cayaptin’ nirqan (Juan 17:11, 14). Tsënö nirmi rikätsikurqan rasumpa qateqninkunaqa “que patsacho” mandakoq Satanaspa makinchö këkaq nunakunapita hukläya kayänampaq kaqta (2 Cor. 4:4). Awmi, kë mana alli Patsachö kawarpis, manam tsëchö täraq nunakunanötsu kayänan karqan. Huk parlakïchöqa, ‘que patsacho forasterunollam cayanan’ karqan (1 Ped. 2:11).

‘Forasterunollam’ Patsachö kawayarqan

2, 3. ¿Imanirtaq nintsik Enoc, Noe, Abrahan y Sara “forasterunolla” kawayanqanta?

² Unë witsankunapitanam Jehoväpa sirveqninkunaqa rikätsikuyashqa tukï mana alli ruraq nunakunapita hukläya kayanqanta. Diluvio manaraq kanqampita patsëmi Diosman markäkoq nunakunaqa Enocwan Noënöpis ‘rasumpa kaq Dioswan puriyarqan’ (Gén. 5:22-24; 6:9). Ishkampis mana mantsakushpam Satanaspa makinchö këkaq mana alli nunakunata willayarqan ushakäyänampaq kaqta (lei 2 Pedru 2:5 y Judas 14, 15). Pasëpa mana alli nunakunawan juntarëkarnimpis Jehoväwanmi puriyarqan. Tsëmi Enocpaqqa Bibliachö nin “Dios munashqanno cawaconqanta” y Noëpaqnam ‘winë mayinkunapita hutsannaq kanqanta’ nin (Heb. 11:5; Gén. 6:9).

³ Diosta wiyakurninmi, Abrahanwan Säraqa Ur shutiyoq caldëokunapa markanchö imëkankunata haqïkur ëwakuyarqan, y huk markakunachömi carpakunata rurëkurlla forastëronö täräyarqan (Gén. 11:27, 28; 12:1). Tsëpaq parlarmi Pabluqa kënö nirqan: “Abrahampis marcäcoq carninmi, Dios pushaptin peta cäsucur eucorqan erensia cuentata Dios qonanpaq änenqan marcaman. Eucurnin, manam mellamanpis chärinanta musyarqantsu. Y Diospa äniquininman marcäcurmi, Abrahamqa nunapa marcancho forasterunolla carpallapita wayin rurecur täcorqan. Tsenollam tsurin Isaacpis y Isaacpa tsurin Jacobpis carpallacho täcuyarqan tse äniquiman marcäcur” (Heb. 11:8, 9). Hina kë nunakunapaq parlarmi Pabluqa këtapis nirqan: “Tse llapan nunacunam Dios änicushqanta manaraq chasquirnin wanucuyarqan. Tse nunacunaqa marcäcoq carninmi, carupita ricayarqan allapa cushicur, y cuentatam qocuyarqan que bidachoqa forasterunolla cayanqanta” (Heb. 11:13).

Israelïtakuna mana rurayänampaq kaq

4. ¿Imatataq Jehová nirqan israelïtakunata Awninqan Patsaman manaraq yëkuyaptin?

⁴ Tiempowannam, Abrahanpa tsurinkuna mëtsikaman mirayarqan y Israel nacionman tikrariyarqan, pëkunapaqa kayäpurqanmi leyninkuna y mëtsika markankunapis (Gén. 48:4; Deu. 6:1). Pero manam imëpis qonqayänantsu karqan Jehovälla Diosninkuna y tsë nacionpa Duëñon kanqanta (Lev. 25:23). Pëkunaqa imëka posadakushqa cuentallam kayarqan, y Duëñon munanqantam respetayänan  karqan. Hinamampis, precisarqanmi yarpäyänan ‘tantallawan nuna mana kawanqanta’; hina Jehoväta manam haqiyänantsu karqan tukï kapoqyoq këman chärirnimpis (Deu. 8:1-3). Awninqan Patsachö manaraq patsakäyaptinmi Dios këta mandarqan: “Jehová Diosniki unë kastëki Abrahanta, Isaacta y Jacobta awninqan patsaman yëkatsishuptiki, mana ruranqëki hatun y shumaq markakunata y imëkawan mana huntanqëki wayita, hina mana uchkunqëki pözokunata qoshuptiki, mana plantanqëki üvaskunata y olïvokunata mikurir pacha hunta karirqa, paqtataq [...] Jehoväta qonqankiman” (Deu. 6:10-12).

5. ¿Imanirtaq Jehoväqa Israelta chaskirqannatsu, y ima mushoq naciontataq allipa rikar qallëkurqan?

⁵ Tsënö ninqanqa manam ardëtsu karqan. Atska watakuna pasarinqanchömi Dios Awnikunqan Patsaman yëkurir israelïtakuna imata rurayanqanta Nehemías kawanqan witsan levïtakuna penqakushqa yarpäyarqan. Shumaq wayiyoq tikrarir y mikïninkuna y vïnonkuna mirariptinqa, “mikurmi qallëkuyarqan y pacha huntam kayarqan y wirayäyarqanmi”. Awmi, Diospa contranmi churakäriyarqan, y pëkunata yanapanampaq kachanqan profëtankunatapis wanutsiyarqanmi. Tsënö kayaptinmi Jehoväqa chikeqninkunapa makinman rantikïkurqan (lei Nehemías 9:25-27 *; Ose. 13:6-9). Atska pachak watakuna pasarinqanchönam Römapa makinchö judïokuna chaskiyarqantsu Dios awnikushqan Mesïasta y hasta wanuratsiyarqanmi. Tsëmi Jehoväqa pëkunata chaskirqannatsu, antis pëkunapa rantinmi huk mushoq nacionta, espiritual kaq Israelta allipa rikar qallëkurqan (Mat. 21:43; Hech. 7:51, 52; Gal. 6:16).

“Qamcunaqa manam tsenotsu cayanqui”

6, 7. a) ¿Patsachö këkaq nunakunapita qateqninkuna imanö kayänampaq kaqtataq Jesus nirqan? Willakaramï. b) ¿Ima consëjotaq rikätsikun Satanaspa makinchö këkaq nunakunapita cristiänokuna hukläya kayänampaq kaqta?

⁶ Qallananchö rikanqantsiknömi, congregacionta dirigeq Jesucristuqa alleq rikätsikurqan qateqninkuna kë Patsachö nunakunapita rakikashqa kayanqanta, huk parlakïchöqa, Satanaspa makinchö këkaq nunakunapita. Wanunampaq ichikllana pishikaptinmi qateqninkunata Jesus kënö nirqan: “Sitsun pecunano noqaman mana creyicoq cayanquiman, pecunam qamcunata cuyayäshunquiman. Peru qamcunaqa manam tsenotsu cayanqui, noqa acrashqa cayapteq. Tsemi pecuna chiquiyäshunqui” (Juan 15:19).

⁷ ¿Hinantin Patsapa cristiänokuna mirartsuraq nunakunapa costumbrenkunata y rurëninkunata qatir qallëkuyanman karqan? Manam. Mëchö tsëchö tärarpis, Satanaspa makinchö këkaq nunakunapitaqa alläpa hukläyam kayänan karqan. Jesus wanunqampita kima chunka watakunanö pasarinqanchömi, apóstol Pedru Römapa mandädonchö këkaq markakunachö cristiänokunaman kënö cartakurqan: “Cuyë wauqicuna panicuna, que patsacho forasterunolla cayaptiquim, qamcunata rogayaq mana alli muneniquicunata manana rurayänequipaq. Porqui tsecunaqa almantsicpa contranmi quecan. Diosta mana cäsucoq nunacunapa nopanchonäqa alli cawacushun” (1 Ped. 1:1; 2:11, 12).

8. ¿Imatataq nirqan unë pasakunqankunata willakoq nuna punta cristiänokuna nunakunapa costumbrenkunawan mana takukäyanqampita?

⁸ Unë witsankuna pasakunqanta willakoq  alläpa reqishqa nunam, Römachö punta cristiänokuna “forasterunolla” kawayanqampaq kënö nin: “Imëpis musyëmi kashqa [...] cristiänokuna patsakar qallayanqampita kima pachak watakunanöyaq alläpa chikishqa kayanqan [...]. Tukïpitam tumpayaq. Mana alli fiestankunachö mana kayaptinmi, Diosman mana creeqkunatanö rikäyaq. Tsë markakunapa tukï costumbrenkuna, fiestankuna, llapankuna rikäyänampaq rurayanqankuna Dios yachatsikunqampa contran kaptin y rakcha kaptinmi tsëkunaman mëtikuyaqtsu, tsëmi nuna mayinkunata chikeqkunatanö rikar penqakatsiyaq” (Historia del cristianismo, Kenneth Scott Latourette qellqanqan libro).

Manam Patsachö imëkayoq këtatsu ashintsik

9. Rasumpa kaq cristiänokunaqa, ¿imanötaq rikätsikuntsik ‘nuna mayintsikkunata mana chikinqantsikta’?

⁹ Kanan witsan cristiänokunaqa, ¿imanötaq rikantsik “patsacho mana alli yarpe[yoq]” nunakunapa rurëninkunata? (Gal. 1:4). Punta kaq cristiänokuna rikäyanqannöllam. Tsërëkurmi höraqa wakinkuna noqantsikpaq mana allita pensayan y chikimantsikpis. Pero manam imanöpapis ‘nuna mayintsikta chikeqtsu kantsik’. Tsëpa rantinqa, nuna mayintsikta kuyarmi, Diospa “alli willaquin[in]ta” yachatsikurnin llapankunaman wayin wayin ëwantsik (Mat. 22:39; 24:14). Jehoväqa, Jesuspa makinmanmi Gobiernonta churashqa, y tsëmi tsë Gobierno Patsachö llapan gobiernokunata ichikllachöna ushakäratsimunanman, y Patsachö alli kaqta ruraqkunallana kawayänampaq ruramunanman markäkurnin, nuna mayintsikkunata yachatsir purintsik (Dan. 2:44; 2 Ped. 3:13).

10, 11. a) ¿Imanötaq mana imayoq cuentalla kawakuntsik? b) ¿Imanötaq cristiänokuna rikätsikuyan mäkoq mäkoqlla këkäyanqanta y kë Patsachö llapan këkaqkunata mana utilizäyanqanta?

¹⁰ Patsachöqa ichikllachönam tuki mana allikuna ushakärinqa. Tsëmi kanan witsan Jehoväta sirveqkunaqa imëkata ashir patsakëta tïrantsiktsu. Pablu kënö ninqantam yarparantsik: “Wauqicuna panicuna, canan que niyanqaqta cäyiratsiyashqequi: Mananam allapanatsu que patsacho cawashun. Tsemi [...] imallata rantirninpis, mana imayoqpis  cuentano quecayë. Capoqyoq carpis, mana capoqyoqnolla portacuyë. Porqui capoqyoq queqa que patsallachomi ushacärenqa” (1 Cor. 7:29-31). Kanan witsan cristiänokunaqa, ¿imanötaq rikätsikuntsik mana imayoq cuenta këkanqantsikta? Kë Patsachö tukï këkaqkunapita wakinllata utilizarmi. Këllaman yarpärishun, nunakuna mäquinakunata rurayanqantaqa utilizantsikmi tukï idiömakunachö Bibliapa yachatsikïninta hinantin nacionkunaman raslla chäratsinapaq. Hina kë Patsachö tukï këkaqkunatam utilizantsik wananqantsikkunata tarinantsikrëkur. Pero manam paqwëtsu kë Patsachö kaqkunataqa utilizantsik. Tiempota qochimaqnintsik kaqkunata y imëkayoq këtaqa manam ashintsiktsu (lei 1 Timoteu 6:9, 10).

¹¹ Kë ushanan tiempokunachö mäkoq mäkoqlla këkaq cristiänokunaqa, kë Patsachö këkaqkunata mana paqwë utilizarmi hatun estudiokunata estudiayantsu. Reqishqa y kapoqyoq kayänampaqqa, alli estudiashqa kayänanraq precisanqantam wakin nunakunaqa niyan. Tsënö niyaptimpis, noqantsikqa forastëronöllam kë Patsachö kawantsik y más precisaq kaq cösaskunatam ashintsik. Manam ‘hatun cösaskunamantsu yarparantsik’ (Rom. 12:16, NM; Jer. 45:5). Cristupa qateqninkuna karmi kënö ninqanta wiyakuntsik: “¡Paqtaraq yö! Mallaqäcoq cayanquiman, tsepita cuidacuyë. Nunacuna alli cawayänanpaqqa manam presisantsu capoqyoqraq cayänan” (Luc. 12:15). Joven karninqa, Jehoväpa kaqchö más yanapakunëkipaq yarpachakï. Wananqëkillawan kawanëkipaq yanapashoqniki estudiopitaqa ama masta estudiëta tïrëtsu. Más alliqa kanqa “llapan shonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan, llapan callpequiwan, y llapan yacheniquiwan” Jehoväta servinëkipaq alistakunqëkim (Luc. 10:27). Tsënöpam ‘Dyospaq rïku’ cuenta kanki (Luc. 12:21, QKW; lei Mateo 6:19-21).

Tukïpaq yarpachakïkuna nitimänata ama haqishuntsu

12, 13. Mateo 6:31-33 texto ninqanta qateq cristiänokunaqa, ¿imachötaq alläpa hukläya kayan kë Patsachö täraq nunakunapita?

¹² Jehoväta sirveqkunaqa, manam kanan witsan nunakunanötsu tukï kapoqyoq këta ashiyan, pëkunaqa Jesus kënö consejakunqantam wiyakuyan: “Ama yarpacachar llaquinashqa puriyanquitsu, ‘¿Imataraq micushun? ¿Imataraq upushun? ¿Imataraq yacacushun?’ nishpa. Tse cosascunapaqqa yarpacachäyan Diosta mana cäsucoq nunacunallam. Peru qamcunapa imequicunapis pishenqantaqa sielucho quecaq Dios Yayam musyan. Peru qamcunaqa Diospa mandaquinincho cawaquillatana, y pe munashqanno allicunata rurellatana tirayë. Tseno cawacuyaptiqueqa, manam janapita, ni pachapita jipayanquitsu” (Mat. 6:31-33). Cristiänokunaqa llapantsikmi musyantsik ciëlochö Teytantsikqa imëka wananqantsikkunata qomänapaq kaqta.

¹³ “Noqantsicqa musyantsicmi Dios munashqanno cawaqueqa biennintsicpaq canqanta, peru tsepaqqa capamanqantsicllawanmi conformi cawacushwan” (1 Tim. 6:6). Pero kanan tiempontsikchö nunakunaqa manam tsënötsu pensayan. Këman yarpärishun, wakin jövenkunaqa casakuyanqan hunaqpita patsëmi imëkayoq këta munayan: tiku mueblekunayoq wayita, cärrota y tsëllaraq yarqamushqa cösaskunata. Pero forastëronölla  kawakoq cristiänokunaqa precisaq kaqllatam ashiyan, wanayanqankunallata. Atskaqmi imëkayoq këta ashiyantsu más tiemponkunawan y llapan kallpankunawan Diospa Gobiernompita yachatsikuyänanrëkur. Wakinkunanam Jehoväta serviyan precursornö, betelïtanö, congregacionkunata watukaqnö o misionëronö. ¡Alläpam kushikuntsik cristiano mayintsikkuna Jehoväta tsënö serviyaptin!

14. ¿Imatataq yachakuntsik murukoq nunapaq Jesus parlanqampita?

¹⁴ Huk igualatsikïwan yachatsikurmi Jesus nirqan ‘que patsacho imapaqpis yarpacache y capoqyoq quepaq locuyeqa’, nunapa shonqunchö murushqa cuenta këkaq Diospa Palabranta ushakäratsir wayunanta mana haqinqanta (Mat. 13:22). ¿Imaraq yanapamäshun Jesus ninqanman mana ishkinapaq? Wananqantsikllawan kushishqa kawanqantsik y forastëronölla kë Patsachö kawakunqantsikmi. Tsënö pensanqantsikqa, nawintsik “alli” kanampaqmi yanapamäshun, huk parlakïchöqa, precisaq kaqllata ashinapaq. Awmi, Diospa Gobiernontam imëkapitapis más puntaman churantsik (Mat. 6:22).

“Que mundoqa [...] ushacäreqllam”

15. ¿Apóstol Juan ima ninqantaq yanapamantsik munënintsikchö y rurënintsikchöpis Diospa kaqta puntaman churanapaq?

¹⁵ Kë Patsapa ushakënin këllachöna kanqanta musyarmi cristiänokunaqa “forasterunolla” kawakuntsik (1 Ped. 2:11; 2 Ped. 3:7). Tsëta musyarmi kawënintsikchö, munënintsikchö y imatapis akranqantsikchö Diospa kaqtaraq cuentaman churantsik. Apóstol Juanmi cristiano mayinkunata nirqan kë mundota ni tsëchö kaqkunata mana kuyayänampaq, porque “que mundoqa llapan mana alli munenincunawan ushacäreqllam; peru Diospa muneninta ruraq nunaqa wiñepam cawanqa” (1 Juan 2:15-17).

16. ¿Imanötaq rikätsikuntsik Diospa hukläya markan kanapaq rakishqa kanqantsikta?

¹⁶ “Llapan markakunapitapis, noqallapanam kuyanqä marka kayanki” nirqanmi israelïtakunata Jehová, pero tsënö kayänampaqqa wiyakoqmi kayänan karqan (Éxo. 19:5). Wiyakoq kayanqan witsanqa, wakin nacionkunapita hukläyam kayarqan Diosta serviyanqanchö y imanöpis kawayanqanchö. Kanan witsampis Jehoväqa huk markatam rakishqa Satanaspa makinchö këkaqkunapita hukläya kayänampaq. Awmi, llapantsiktapis “Diosnintsicpa alli queninmi yachatsimantsic quiquintsicpa munenintsiccunallata manana ruranapaq; y que patsacho cawashqantsicyaq alli tantiyecur imatapis ruranapaq, cabal nuna canapaq, y Teyta Diosta cäsucur cawacunantsicpaq. Tseno cawacurmi cushishqa shuyaquicantsic Dios änimashqantsicta. Y tse änimashqantsicqa cumplirenqa puedeq Diosnintsic y Salbadornintsic Jesucristu allapa shumaq que patsaman cutimuptinmi. Pemi wanorqan llapan mana alli rurenintsicpita libramänapaq, y juclaya shonquyoqtana paqwe ticratsimänantsicpaq; tsenopa pepa wamrancunana [“markanna”, NM] car imecanopapis allillata rurarna cawacunapaq” (Titu 2:11-14). Kë ‘markachöqa’ këkäyan ciëlopa ëwaq cristiänokuna y Jesusta yanapaq millonyëpayan ‘üshacunam’ (Juan 10:16).

17. ¿Imanirtaq alli musyantsik ciëlopaq kaqkuna ni Patsapaq kaqkuna kanan witsankuna forastëronölla kawakuyanqampita mana llakikuyänampaq kaqta?

¹⁷ Ciëlopaq akrashqakunaqa Jesuswan junto gobernayämunampaqmi “cushishqa shuyaquica[yan]” (Apo. 5:10). Y wakin kaq üshakunanam, Patsachö mana wanurnin kawakïta shuyäkïkäyan, y tsëchöqa mana alli nunakunapa chowpinchö manam forastëronönatsu kawayanqa, antis shumaq wayiyoq, alli mikïyoq y imëkayoqmi kayanqa (Sal. 37:10, 11; Isa. 25:6; 65:21, 22). Pëkunaqa manam israelïtakunanötsu qonqëkuyanqa kë bendicionkuna “hinantin patsapa Diosnin” Jehoväpita shamunqanta (Isa. 54:5). Manam ni ciëlopaq kaq ni Patsapaq kaqkuna llakikuyanqatsu kanan witsankuna forastëronölla kë mana alli Patsachö kawayanqampita.

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

¿Ima nishwanraq?

• ¿Imanirtaq nintsik unë witsan Diosta sirveqkunaqa Patsachö forastëronölla kawayanqanta?

• ¿Imanötaq punta kaq cristiänokuna rikäyarqan Patsachö imëka kaqkunata?

• ¿Imapaqtaq cristiänokuna utilizäyan Patsachö tukï këkaqkunata?

• ¿Imanirtaq llakikuntsiktsu mana alli Patsachö forastëronölla kawanqantsikpita?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[21 kaq päginachö dibüju]

Punta cristiänokunaqa melanäyaqmi kushikuyänampaq rurëkunachö maqanakïkuna y rakcha rurëkuna kaqta