‘Rasonpa caqllata yachatsicoq leypita’ yachakunqantsikkuna

“Tsenoqa yarpäyanqui rasonpa caqllata yachatsicoq leyta alli musyarninmi.” (ROM. 2:20.)

KË TAPUKÏKUNAPA RESPUESTANTA ASHISHUN:

¿Shamoq tiempochö ima pasanampaq kaqtataq rikätsikurqan sacrificiokunata rurayänampaq ley mandakunqan?

¿Imachötaq igualan wiyakoq israelïtakuna sacrificiota rurayanqanwan cristiänokuna sacrificiokunata rurayanqan?

¿Imanö sacrificiokunatataq Jehová chaskin, y imanö kaqtataq mana?

1. ¿Imanirtaq alläpa precisan Moises chaskinqan Leykunapita alli entiendenantsik?

DIOSPA santo espïritun yanapaptin apóstol Pablu qellqanqan librokunam yanapamantsik Moises qellqanqan Leykunapita más musyarinapaq. Hebrëokunaman cartakunqampita yachakurishun. Tsëchömi apóstol Pabluqa “ancupäcoq mas mandacoq saserdotintsic” Jesucristupita parlan, y “nunacunata jutsancunapita Dios perdonecunanpaq” wanunqanman markäkoqkuna “wiñepa wiñenin salbasionta [imanö] tariyänanpaq” kaqta rikätsimantsik (Heb. 2:17; 9:11, 12). Hina nimantsikmi tabernäculoqa ‘sielucho templupa retratun cuentalla’ kanqanta, y Moises qellqanqan “punta contratu leycunapitapis [...] mas yanapamänantsicpaq” Cristuta Dios churanqanta (Heb. 7:22; 8:1-5). Pablu kawanqan witsankunaqa, alläpam precisarqan cristiänokuna tsë Leykunata entiendeyänan. Y tsënöllam kanan witsampis precisan, tsë Leykunam rikätsimantsik yanapamänantsikrëkur Dios tukïkunata ruramunqan imanir alläpa valoryoq kanqanta.

2. ¿Imatataq Judío kasta cristiänokunaqa allina reqiyaq?

² Roma congregacionman apatsinqan cartataqa, Moises qellqanqan Leykunata alli reqeq Judío kasta cristiänokunapaqwanmi Pablu qellqarqan. Tsë Leykunata alli reqiyanqanta yarparmi Pabluqa nirqan Diospita y munënimpita ‘rasonpa caqllata yachatsicoq leypita alli musyayanqanta’. Judaísmo religionpita cristiänoman tikrashqakunaqa allim reqiyaq y respetayaq tsë rasumpa kaqllata yachatsikoq Leykunata. Tsëmi unë kastankunanölla pëkunapis puëdeyaq Leykunata mana reqeq huk marka nunakunata tsë Leykunapita willëta, yachatsita y entiendetsita (lei Romanos 2:17-20).

JESUS WANUNANTA RIKÄTSIKOQ LEYKUNA

3. ¿Imanirtaq precisan judïokuna sacrificiokunata rurayanqampita yachakunantsik?

³ Rasumpa kaqllata yachatsikoq Leykunapita alli  musyanantsikqa, kanan witsampis alläpam precisan Diospa munëninta entiendenapaq. Israelïtakuna imanöpis kawayänampaq Jehová Leykunata qonqanqa kanan witsampis alläpa precisaqmi y yanapamantsikmi. Tsëman yarpëkur, sacrificiokunata y Jehoväpaq qarëkunata rurayänampaq mandakoq leykunapita yachakurishun. Rikärishun judïokuna Cristuta chaskiyänampaq y Jehová pëkunapita imata shuyaranqanta más musyayänampaq tsë leykuna imanö yanapakunqanta. Hinamampis, sirveqninkuna imanö kawakuyänampaq kaqta Jehová munanqanqa manam cambiantsu, tsëmi rikäshun pëta imanö servikanqantsikman pensanapaq tsë leykuna imanö yanapamanqantsikta (Mal. 3:6).

4, 5. a) ¿Imatataq israelïtakunata yarpätsirqan Moises qellqanqan Leykuna? b) Sacrificiokunata rurayänampaq Diospa leynin mandakunqanqa, ¿shamoq tiempochö ima pasanampaq kaqtataq rikätsikurqan?

⁴ Llapan Leykunam unë witsan judïokunata rikätseq hutsasapa kayanqanta. Wanushqakunata yataqkuna limpiakuyänampaq mandakoq leyman yarpärishun. Tsëta ruraq nunataqa, yatanqampita kima hunaqta y qanchis hunaqtam “limpiakoq yakuwan” tsaqtsuyaq, y tsë yakumanqa winayaq puka sano wäkata kayayanqampa uchpantam (Núm. 19:1-13). Hina huk leynam rikätsikoq, qeshpikoq warmikunaqa huk tiempopa rakcha kayanqanta, y tsënö karir hutsankunapita sacrificiota sacerdöteman apayänampaqmi mandakoq. Tsënöpam teytakuna yarpäyaq wambrankunata hutsatawan wanïta muyayanqanta (Lev. 12:1-8).

⁵ Israel nacionchöqa llapan hunaqkunam Jehoväpaq animalkunata sacrificäyaq tukïnöpa hutsallakuyanqampita. Cuentata qokushqa o mana qokushqa kayaptimpis, tsë sacrificiokuna rurayanqanqa, Jesus nunakunapa hutsankunarëkur wanunampaq kaqtam rikätsikurqan (Heb. 10:1-10).

¿IMANÖ SHONQUNKUNAWANTAQ SACRIFICIOKUNATA RURAYÄNAN KARQAN?

6, 7. a) ¿Imatataq israelïtakuna yarpäyänan karqan Jehoväpaq qarëninkuna aparnin? b) ¿Ima tapukïkunatataq rurakushwan?

⁶ Israelïtakuna Jehoväpaq sacrificäyanqan animalkuna sano kayänanqa alläpam precisarqan, manam maqllu o rata, wisku, herïdayoq ni qeshyayoqtsu kanan karqan (Lev. 22:20-22). Hina tsënöllam tukï cosëchakunata Jehoväpaq aparpis, “punta wayïninta” y “más allin kaqta” apayänan karqan (Núm. 18:12, 29). Akapa kaqta o chushu kaqta apapuyaptinqa manam chaskeqtsu. ¿Imatataq rikätsikurqan sänolla animalkunata apayänampaq ley mandakunqanqa? Tsëqa rikätsikurqan nunakunata salvananrëkur hutsannaq kawëninta Jesus qonampaq kaqtam, y tsënö kanampaq permitirmi Jehoväqa más allin kaqta y más kuyanqan kaqta nunakunata qorqan (1 Ped. 1:18, 19).

⁷ Awmi, kuyakoq kanqampita Jehoväta llapan shonqunkunawan kuyaqkunaqa, más allin kaqninkunatam pëpaq apapuyaq. Musyëmi, imanö qarëta Jehoväpaq apayänampaq kaqtaqa cada israelïtam rikaq. Pero yarpäyänanmi karqan ley mandakuptinlla o mana munëkarlla tsëta rurayaptinqa Dios mana chaskinampaq kaqta (lei Malaquías 1:6-8, 13 *). Tsëta yarpëkurmi noqantsikpis kënö tapukunantsik: “¿Imanö shonqöwantaq Jehoväta servikä?  ¿Allitsuraq yarpachakurïman imanö y imarëkur Diosta servikanqäman?”.

8, 9. ¿Imanötaq yanapamantsik israelïtakuna sacrificiokunata imanö shonqunkunawan apayanqanman yarpachakunqantsik?

⁸ Höraqa kikinkuna munayanqampitam Jehoväpaq sacrificiokunata rurayaq. ¿Imanirtaq tsëta rurayaq? Itsachi Jehoväta agradecikurnin, o wakin sacrificiokunata rurayanqannöpis, pëpa rikëninchö alli këta munar. Imanö kaptimpis, manam sasatsu kanan karqan alli animalta akrëkur apayänanqa. ¡Shonqunkunapita patsëmi más allin kaqta qoyaq! Kanan witsanqa manam unë Leykuna mandakunqannönatsu sacrificiokunata rurantsik. Tsënö kaptimpis, sacrificiota ruraq cuentam shonquntsikpita patsë tiempontsikta, kallpantsikta y kapamanqantsikkunata Jehoväta qontsik. Apóstol Pablum nirqan Jehová awnimanqantsikkunapita ‘pitapis metapis willar’, ‘allicunata rurar’ y ‘capamanqantsiccunawan jucnintsic jucnintsic yanapanacur’, Diosta kushitsinqan sacrificiokunata rurëkanqantsikta (Heb. 13:15, 16). Imanö shonquntsikwan tsëkunata ruranqantsikmi rikätsikun noqantsikrëkur ruramunqankunapita y qomanqantsikkunapita imanö agradecikunqantsikta. Rikanqantsiknöpis, Diospa kaqtaqa ruranantsik pëta kushitsinantsikrëkurmi, unë witsan kikinkunapa munëninkunapita Diospaq sacrificiokunata rurayanqannö.

⁹ Höraqa, hutsata rurayanqampita o culpayoq kayanqampita Jehoväpaq qarënin apapuyänampaqmi Moises qellqanqan Leykunachö mandakoq. Tsëqa, ¿ley mandakuptinllatsuraq qelanëkar o mana munëkar tsëta rurayanman karqan? (Lev. 4:27, 28.) Jehoväwan alli këta munarqa, manachi mana munëkar o ajayëkarqa apayanmantsu karqan.

10. ¿Ima sacrificiokunatataq ruranantsik Dioswan y nuna mayintsikwan yamë kawakunapaq?

¹⁰ Kanan witsampis tsënöllam pasakun. Itsa mana cuentata qokurninlla ima rurënintsikwampis mëqan cristiano mayintsiktapis llakitsirquntsik. O itsa ima mana allitapis rurashqa kanqantsikpita concienciantsik yamëtsu. Jehoväta imanö servikanqantsikman alli pensëkurmi tsëta altsanapaq imëkatapis rurashun. Itsa pitapis shonqupita patsë perdonta mañakunantsik, o hutsata rurashqa karninqa anciänokunapa yanapakïninta ashinantsik (Mat. 5:23, 24; Sant. 5:14, 15). Rikanqantsiknöpis, nuna mayintsikpa o Diospa contran ima hutsatapis rurashqa karqa, “sacrificiokunataran” ruranantsik. Pero tsëkunata rurarqa, Jehoväwan y cristiano mayintsikkunawanmi alli kawakushun, y concienciantsikpis yamëmi kanqa. Hinamampis, tsëkunaqa rikätsimäshun Jehová ninqanta wiyakïqa imëpis alläpa alli kanqantam.

11, 12. a) ¿Imatataq rurayaq Jehoväwan yamë këta ashirnin sacrificiota apaqkuna? b) ¿Imatataq cristiänokuna yachakuntsik Jehoväwan yamë këta ashir israelïtakuna sacrificiokunata rurayanqampita?

¹¹ Hina Moises qellqanqan Leykunachöqa  mandakoq Jehoväwan yamë këta ashir israelïtakuna sacrificiokunata rurayänampaqmi. Tsëta ruraqkunaqa, templopa comedorninchömi familiankunawan junto tsë animalkunapa ëtsanta mikuyaq. Hina sacerdötekuna y templochö wakin yanapakoqkunapis tsë sacrificiopita mikuyaqmi (Lev. 3:1, nota; 7:31-33). Tsë sacrificiokunataqa rurayaq Dioswan yamë këta munarmi. Tsëmi tsë sacrificiota apaq, familian y sacerdötekuna, Jehoväwan kushishqa junto mikureq cuenta kayaq.

¹² ¿Invitayanqan mikïman Jehová chaptin kushikïnöqa imallapis kanmantsuraq karqan? Jehová mikoq ëwëkaptinqa más allin kaqtachi churapïta munayaq. Jehoväwan yamë këta ashir sacrificiokunata rurayänampaq ley mandakunqanqa, shamoq tiempochö Jesus wanunqanrëkur llapan nunakuna Kamakoqninwan yamë këta tariyänampaq kaqtam rikätsikurqan. Kanan witsankunapis kallpankunata y imëkankunatapis Diospaq kushishqa sacrificaqkunaqa alli amïgom Jehoväwan kayan.

SACRIFICIOKUNATA IMANÖ MANA RURAYÄNAMPAQ KAQ

13, 14. ¿Imanirtaq Jehová chaskirqantsu rey Saúl sacrificio rurëta munanqanta?

¹³ Rikanqantsiknöpis, Leykunata wiyakurnin sacrificiokunata rurayanqantaqa, munanqannö y shonqunkunapita patsë kaptinraq Jehová chaskinqantam Bibliaqa nin. Hina Dios mana chaskinqan sacrificiokunapaqpis Bibliaqa parlanmi. Ishkëllata yachakurishun y rikärishun imanir mana chaskinqanta.

¹⁴ Profeta Samuelmi rey Saulta nirqan, amalequïtakunata y animalninkunatapis paqwë ushakätsinampaq Jehová mandanqanta. Pero Saulqa amalequïtakunata ushakäratsirpis, reyninkuna Agagtaqa mana imanayänampaqmi soldädonkunata mandarqan. Hina tsënöllam rurarqan más allin allin kaq animalkunawampis, Jehoväpaq sacrificänampaq pensarnin (1 Sam. 15:2, 3, 21). Pero ¿imanötaq tsëta Dios rikarqan? Alläpam piñakurqan, tsëmi rey kënimpitapis horqarirqan (lei 1 Samuel 15:22, 23 *). Tsëmi yachatsimantsik Jehoväta mana wiyakushqaqa, sacrificiontsikkunata mana chaskinampaq kaqta.

15. ¿Imatataq Isaías kawanqan witsanchö israelïtakunapa mana alli portakïninkuna rikätsikurqan?

¹⁵ Hina Isaías librochöpis tsënölla pasakunqantam tarintsik. Tsë profeta kawanqan witsampis mëtsika israelïtakunam sacrificiokunata rurayaq, pero tsëta rurëkarpis hutsakunata rurëllachömi kawakuyaq. Y mana alli portakuyanqanmi rikätsikurqan hanan shonqulla sacrificiokunata rurëkäyanqanta, tsëmi sacrificionkunaqa Diospaq välerqantsu. Tsëmi Jehová kënö nirqan: “¿Imapaqtaq välin mëtsika sacrificiokunata rurayämunqëki? Mananam  munänatsu carnërokunapa y wira animalkunapa wiranta noqapaq kayayämunëkita; y mallwa törokunapa, üshakunapa y chiwakunapa yawarnimpis manam kushitsimantsu. [...] Amana apayämïnatsu mana imapaqpis sirveq grano qarënikikunata. Inciensotanäqa... alläpam melanëkö”. Hinamampis tsëkunata imanir mana chaskinqantam kënö nirnin rikätsikurqan: “Kutin kutin mañakayämuptikipis manam wiyätsu; yawarta ramëwanmi makikikunapis yawarllana këkan. Paqakuyë [awikuyay], limpiakuyë, mana alli kaqkunata nawï rikänampita horqayë, amana mana allikunata rurayënatsu” (Isa. 1:11-16).

16. ¿Imatataq ruranantsik sacrificiontsikkunata Dios chaskinampaq?

¹⁶ Hutsakunata rurayanqampita mana wanakoqkunapa sacrificiokunataqa Jehová alläpam melanaq. Pero Leyninkunata wiyakuyänampaq shonqunkunapita patsë kallpachakoqkunapa mañakïninta y qarënintaqa kushishqam chaskeq. Rasumpa kaqllata yachatsikoq Ley yanapaptinmi, tsë wiyakoq nunakunaqa cuentata qokuyaq hutsasapa kayanqanta y Diospa perdonninta wanayanqanta (Gal. 3:19). Mana alli rurëninkunawan Diosta llakitsiyanqantaqa shonqunkunachömi nanatsikuyaq. Noqantsikpis yarpänantsikmi Jesuspa wanïninwanraq hutsantsikkunapita perdonta tarita puëdenqantsikta. Tsëta cuentapaq churashqaqa, përëkur llapan ruranqantsiktam Jehoväqa kushishqa chaskimäshun (lei Salmo 51:17, 19 *).

JESUSPA WANÏNINMAN MARKÄKUSHUN

17-19. a) ¿Imatataq ruranantsik noqantsikrëkur Jesus wanunqampita Jehoväta agradecikurqa? b) ¿Imatataq rikäshun qateqnin kaq yachatsikïchö?

¹⁷ Israelïtakunaqa manam cristiänokunanötsu entiendeyarqan sacrificiokunata rurayanqanqa, shamoq tiempochö Diospa munënin rurakänampaq kaqta rikätsikunqanta (Heb. 10:1). Tsënö kaptimpis, sacrificiokunata rurayänampaq Ley mandakunqanqa yanaparqan shonqunkunapita patsë Diospa amïgon këta ashiyänampaqmi. Tsë Leykunaqa yanaparqan Diosta llapan shonqunkunawan agradecikuyänampaq, más allin kaqkunata qoyänampaq y hutsankunapita perdonashqa këta wanayanqanta cuentata qokuyänampaqmi. Pero noqantsiktaqa masran tsëkunata entiendetsimantsik Escrituras Griegas nishqanchö qellqarëkaqkuna. Tsëkuna yanapamashqam cuentata qokuntsik Jesus wanunqan imakunachö yanapamanqantsikta. Shamoq tiempochöqa Jesus wanunqanrëkurmi Jehová hutsata paqwë ushakäratsimunqa, y kanan witsampis tsëqa yanapëkämantsiknam pëpa rikëninchö alli concienciayoq kanapaq. ¡Imanö alläpa shumaq qarëmi hutsantsikrëkur Jesus wanunqanqa! (Gal. 3:13; Heb. 9:9, 14.)

¹⁸ Tsënö kaptimpis, manam entiendeshqallatsu Jesuspa wanïninqa yanapamäshun. Pablu kënö ninqanta yarpärishun: “Tse leycunaqa, imeca juc wamrata pipis pushaq cuentam, pushamarqontsic Jesucristuman, peman marcäcushqalla allitanona Diosnintsic chasquimänantsicpaq” (Gal. 3:24; noqakunam kinkishätsiyarqö). Awmi, markäkunqantsikta o yärakungantsiktaga rurënintsikkunawanmi rikätsikushun (Sant. 2:26). Punta cristiänokunachöqa mëtsikaqmi reqiyaq rasumpa kaqllata yachatsikoq Leykunata, y Pabluqa pëkunata nirqan tsë Leykunata kawëninkunachö wiyakuyänampaqmi. Tsëta wiyakurqa, Jehová imanöpis kawayänampaq munanqannömi rurëkäyänan karqan (lei Romanos 2:21-23).

¹⁹ Moises qellqanqan Leykuna mandakunqanta kanan witsankuna manana ruranantsik kaptimpis, Jehoväpaqqa kushitsinqan kaq sacrificiokunatam ruranantsik. Qateqnin kaq yachatsikïchömi rikäshun tsëta imanö ruranapaq kaqta.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

[Yachakïkunapa tapukïninkuna]

[19 kaq päginachö dibüju]

Sirveqninkuna imanö kawakuyänampaq kaqta Jehová munanqanqa manam cambiantsu

[20 kaq päginachö dibüju]

¿Mëqan kaq animaltaraq Jehoväta qarankiman karqan?

[21 kaq päginachö dibüju]

Jehoväqa kushitsinqan kaq sacrificiokunallatam chaskin