1. ¿Imanirtan Jehoväqa casädu vïdata patsätsirqan?

 JEHOVÄQA “kushishqa” Diosmi y noqantsikpis kushishqa kawakunantsiktam munan (1 Tim. 1:11). Tsëmi imëkata qaramarquntsik (Sant. 1:17). Y pë qaramanqantsikmi casädu vïdapis. Juk ollquwan warmi casakurqa, imëpis kuyanakuyänampaq, respetanakuyänampaq y cuidanakuyänampaqmi äninakuyan. Tsëta cumplirqa, imëpis kushishqa kawakuytam puëdiyan (Prov. 5:18).

2. ¿Imanötan kanan witsan wakin casädukuna kawakuyan?

² Tsënö kaptimpis kanan witsanqa mëtsikaq casädukunam, casakuyanqan junaqchö äninakuyanqanta cumpliyantsu; tsëmi kushishqatsu kawakuyan. Organización Mundial de la Salud niyanqanmi willakun ollqukunaqa warminkunata maqayanqanta, mana alli parlapäyanqanta y mana väleqtanö sientitsiyanqanta. Nunakuna rikëkäyaptin alli tratarnimpis, ishkallankuna kayanqan hörakunaqa alläpa mana allim tratayan. Y wakin ollqukunanam pornografïata rikäyan, tsëmi casädu vïdankunachö mana alli kawakuyan.

3. ¿Imanirtan wakin ollqukunaqa warminkunata mana alli tratayan?

³ ¿Imanirtan wakin ollqukunaqa warminkunata mana alli tratayan? Capazchi papäninkuna maqakoq kashqa kayaptin pensayan warmita maqëqa allilla kanqanta. Y wakin markakunachönam pensayan warmita maqar-raq rasumpa ollqu kayanqanta. O wakinkunataqa capazchi mana alli geniuyoq kayaptin papäninkuna corregiyarqantsu. Y wakin ollqukunanam pornografïata rikarnin pensayan warmikunaqa oqllanakuyänanllapaq sirwiyanqanta. Tsënö problëmakunaqa COVID-19 qeshya kanqan witsanmi masraq mirashqa. Peru warmikunata tsënö tratayanqanqa manam allitsu.

4. ¿Imapitataq casädu cristiänukuna cuidakuyänan, y imanir?

 ⁴ Casädu cristiänukunaqa, Diosta mana sirweq nunakuna pensayanqankunapitam alli cuidakuyänan. a Pëkunanö pensarqa, warminkunatam mana alli tratar qallëkuyanqa. Pensarishun punta cristiänukunapa tiempunchö Röma congregacionchö pasakunqanman. Tsë congregacionchöqa llapampis ciëlupaq akrashqam kayarqan. Pëkunatam apostol Pablu kënö consejarqan: “Amana kë munduchö nunakunanöqa kayëtsu” (Rom. 12:1, 2). ¿Imanirtan Pabluqa tsënö consejarqan? Kë munduchö nunakuna rurayanqannö rurëkäyanqanta rikarmi. Tsëmi Pabluqa nirqan imanö pensayanqanta y portakuyanqanta cambiayänampaq. Tsë consëjutaqa kanan tiempu cristiänukunapis cäsukuyänanmi. Wakin cristiänukunaqa, Diosta mana sirweq nunakuna pensayanqanta qatirmi warminkunata mana alli tratayashqa. b ¿Imanötan casädu ollqukuna warminkunata tratayanman? ¿Imanö tratayänantataq Jehovä munan? Tsëpa respuestantaqa tarishun kë yachatsikuypa qallananchö këkaq textuchömi.

5. 1 Pëdru 3:7 ninqannö, ¿imanötan ollqukunaqa warminkunata tratayanman?

⁵ (Leyi 1 Pëdru 3:7). Jehovä Diosnintsikqa casädu ollqukunata mandan warminkunata shumaq tratayänampaqmi. Peru shumaq tratayänampaqqa respetayänanmi, y respetayanqantaqa rikätsikuyanqa shumaq y kuyëpa tratarninmi. ¿Ollqukuna imakunata rurayanqantan rikätsikunman warminkunata mana respetayanqanta? Tsëtam këchö yachakurishun. Tsëpitanam juk ishkëllata yachakushun, casädu ollqukuna warminkunata respëtuwan imanö tratayänampaq kaqta.

WARMIKITA MAQËTSU NI RURANQËKIKUNAWAN LLAKITSITSU

6. ¿Allitsuraq kanman ollqukuna warminkunata maqayanqan? (Colosensis 3:19).

⁶ Ama warmikita maqëtsu. Maqakoq nunakunataqa Jehovä chikinmi (Sal. 11:5). Y warminkunata maqaq ollqukunatanäqa alläpam chikin (Mal. 2:16; leyi Colosensis 3:19). 1 Pëdru 3:7 textuchömi nin warminta mana alli trataq nunaqa Jehoväwan amïgu këta mana puëdinqanta. Jehoväqa capazchi mañakunqantapis wiyanqanatsu.

7. Ollqukunaqa, ¿imanötan warminkunata parlapäyanmantsu? (Efesius 4:31, 32; leyi “masllata entiendinapaq” neqta).

⁷ Ama warmikita lasaq shimikipa parlapëtsu. Wakin ollqukunaqa warminkunatam alläpa cölerashqa lasaq shiminkunapa parlapäyan y llakitsiyan. Peru Jehovä Diosnintsikqa alläpam chikin warminkunata cölerashqa qayapäyaptin y mana alli parlapäyaptin, c tsëtam nin Efesius 4:31 y 32 (leyi). Pï mana musyaptimpis o mana rikaptimpis, Jehoväqa wiyëkanmi y rikëkanmi juk casädu ollqu warminta imanö tratanqanta. Juk casädu ollqu warminta alläpa qayaparnin o lluta parlaparninqa, casädu vïdantam malogrëkan y manam Diosnintsikpa amïgun këtapis puëdinqatsu (Sant. 1:26).

8. ¿Jehoväqa “allim” nintsuraq pornografïata rikäyaptin, y imanirtan pëqa alläpa chikin?

⁸ Ama pornografïata rikëtsu. ¿Jehoväqa “allim” nintsuraq pornografïata rikäyaptin? Manam; pëqa alläpam chikin. Juk casädu ollqu mana alli videukunata o fötukunata  rikarninqa, warmintam despreciëkan. Y tsënö nunaqa manam warminta respetantsu y manam Jehoväwampis amïgu këta puëdintsu. d Casädu ollqukunaqa warminkunata jukwan engañëpita cuidakurpis, juk warmikunaman yarparëpitapis cuidakuyänanmi. Tsëmi Jesusqa kënö nirqan: “Pï nunapis juk warmita munapanqanyaq rikaraqqa, shonqunchömi tsë warmiwan oqllanakuy jutsata rurashqa” (Mat. 5:28, 29). e

9. ¿Imatataq casädu ollqu ruranmantsu warminwan oqllanakunqan höra?

⁹ Warmikiwan oqllanakurqa, mana gustanqan kaqkunata o penqakatsinqan kaqkunata ruranampaq obliguëtsu. Wakin ollqukunaqa warminkunatam obligayan mana gustanqan kaqkunata, penqakatsinqan kaqkunata o mana kaqpaq sientitsinqan rurëkunata rurayänampaq. Tsëta ruraq ollqukunaqa manam kuyakoqtsu kayan y kikinkunallamanmi pensayan, tsëtaqa alläpam Jehovä chikin. Jehoväqa munan casädu ollqukuna warminkunata kuyëpa tratayänanta y imanö sientikuyanqanta respetayänantam (Efes. 5:28, 29). Peru warminta maqëta, lasaq shimipa parlapëta, pornografïata rikëta o warminwan oqllanakunqan höra penqakatsinqan kaqkunata rurëta yachakashqa karqa, ¿imatataq juk casädu ollqu ruranman? ¿Imatataq ruranman mana alli pensëninta y ruranqankunata cambianampaq?

¿IMATATAQ OLLQUKUNA RURAYANMAN WARMINKUNATA ALLI TRATAYÄNAMPAQ?

10. ¿Imatataq juk casädu ollqu Jesuspita yachakunman?

¹⁰ ¿Imatataq juk casädu ollqu ruranman warminta penqakatseq o llakitseq rurëkunata dejanampaq? Jesuspitam yachakunan. Pëqa, mana casädu karpis shumaqmi discïpulunkunata tratarqan, pëpitam casädu ollqu yachakuyta puëdin (Efes. 5:25). Apostolninkunata Jesus shumaq parlapanqampita y tratanqampita casädu ollqu imata yachakunqanta rikärishun.

11. ¿Imanötan Jesusqa apostolninkunata tratarqan?

¹¹ Jesusqa kuyëpam y respëtuwanmi apostolninkunata tratarqan. Manam llutaqa imëpis qayapaqtsu. Pëkunapita mas poderösu karpis, manam imatapis rurayänampaq obligaqtsu ni mana väleqtanöqa sientitseqtsu. Tsëpa rantinqa, humildi karmi llapankunata shumaq yanapaq (Juan 13:12-17). Discïpulunkunatam kënö nirqan: “Noqaqa yachanëpaq y humildim kä. [...] Noqapita yachakuyë. Tsëta rurarqa yamë këtam tariyanki” (Mat. 11:28-30). Yachanëpaq nunaqa manam dëbiltsu, tsëpa rantinqa allim geniunta controlëta yachan y manam imatapis rasllaqa cölerakuntsu.

12. ¿Imanötan Jesusqa wakinkunata trataq?

¹² Jesusqa manam discïpulunkunata cölerarnin imëpis qayaparqantsu. Tsëpa rantinqa, shumaqmi consolaq y animaq (Lüc. 8:47, 48). Hasta chikeqninkuna insultayaptimpis, “manam [...] insultarqantsu” (1 Pëd. 2:21-23). Y höraqa parlanampa rantinmi upälla quedakoq (Mat. 27:12-14). Jesuspitaqa, ¡casädu ollqukuna allim yachakuyta puëdiyan!

13. Juk casädu ollqu warminta rasumpa kuyarninqa, ¿imakunatataq ruranqatsu? (Mateu 19:4-6; fötuta rikäri).

¹³ Jesusqa casädu ollqukunatam nirqan warminkunata imëpis mana dejayänampaq. Teytan ninqantam kënö nirqan: “Tsëmi ollquqa [...] warminwan juntakanqa” (leyi Mateu 19:4-6). “Juntakanqa” neq palabrapaqqa, griëgu idiömachöqa entienditsikun “laqakë” ninantam. Tsëwanmi entiendintsik juk ollquwan warmiqa casakurirnin imëka cölawan o gömawan laqakashqa o juntakashqa cuenta kayanqanta,  y rakinanqa manam fäciltsu. Llapan shonqunwan warminta kuyaq ollquqa, manam ni imanöpapis pornografïata o mana alli rurëkunata rikëta munanqatsu (Sal. 119:37). Juk parlakuychöqa, nawinwan acuerduta rurashqa cuentam decidïdu këkanqa juk warmikunata munapar mana rikapänampaq (Job 31:1).

14. ¿Imakunatataq warminta mana alli trataq ollqu ruranman Jehoväwan y warminwampis alli kanampaq?

¹⁴ Tsëkunata rurarpis, warminta mana alli trataq ollquqa Jehoväwan y warminwampis alli kanampaqmi maskunataraq ruranan. ¿Imakunatataq ruranman? Juk, mana allita rurëkanqantam reconöcinan. Jehoväqa llapantam rikëkämun; pëtaqa manam ni pipis engañëta puëdintsu (Sal. 44:21; Ecl. 12:14; Heb. 4:13). Ishkë, manam warminta mana alliqa tratanannatsu y mana alli portakunqantam cambianan (Prov. 28:13). Kima, warminta y Jehovätam perdonta mañakunan mana allita ruranqampita (Hëch. 3:19); mas allina pensanampaq, allina parlakunampaq y allikunatana ruranampaq yanapëkunampaqmi Jehoväta rogakunan y cambiëta munanqantapis willananmi (Sal. 51:10-12; 2 Cor. 10:5; Filip. 2:13). Chusku, Jehoväman mañakunqannö ruranampaqmi kallpachakunan y mana alli palabrakunata parlëta y maqakoq kënintam dejanan (Sal. 97:10). Pitsqa, anciänukunatam willanan; pëkunaqa kushishqam yanapayanqa (Sant. 5:14-16). Y joqta, unë portakunqanman mana kutinampaqmi alli pensanan y patsätsipakunan. Pornografïata rikaq ollqupis tsëkunatam ruranan. Cambianampaq kallpachakuptinqa, Jehovä Diosnintsikqa bendicinqam (Sal. 37:5). Peru juk casädu ollquqa manam warminta mana alli tratëllatatsu dejanan, sinöqa respetanan y kuyananmi. ¿Imanötan ruranman? Rikärishun.

¿IMANÖTAN JUK OLLQU WARMINTA KUYANMAN Y RESPETANMAN?

15. ¿Imatataq juk casädu ollqu ruranman warminta kuyarnin y respetarninqa?

¹⁵ Warmikita kuyë y shumaq tratë. Kushishqa kawakoq casädu ollqukunaqa, cada junaqmi warminkunata niyan kuyayanqanta (1 Juan 3:18). Y tsëta rurananqa fäcil-llam.  Capazchi kuyarnin makimpita tsarïkunman o abracëkunman. Tsënöllam, “¿imanötan këkanki?, ¿alliku këkanki?”, “noqaqa qammanmi yarparëkä” nirnin mensäjita qellqarinman. Y juk cartata qellqarkur o juk tarjëtata qellqarkur entregarinqampis allim kanman. Juk casädu ollqu tsëkunata ruraptinqa, warminqa kuyanqanta y respetanqantam sientinqa y kushishqam casädu vïdankunachö kawakuyanqa.

16. ¿Imanirtan juk ollquqa alläpa valoranqanta warminta willanman?

¹⁶ Valoranqëkita warmikita willë y llapan ruranqampita agradecikuy. Juk ollquqa warmintam cläru ninan imanir valoranqanta y alli sientikunantam procuranan. Manam imëpis qonqanantsu llapan ruranqankunapita o yanapakunqankunapita agradecikuyta (Col. 3:15). Qowan o runan tsënö valoraptinqa, warminqa kuyanqanta y respetanqanta musyarmi kushishqa sientikunqa (Prov. 31:28).

17. ¿Imakunatataq warminta kuyaq ollquqa ruran?

¹⁷ Warmikita kuyë y respetë. Warminta kuyaq ollquqa alläpam warminta valoran y Jehoväpita chaskinqan qarëtanömi rikan (Prov. 18:22; 31:10). Tsënö valorarmi, ishkallankuna kayanqan hörakunapis cuidan, kuyëpa tratan y respetan. Y manam oqllanakuyanqan hörapis, warminta penqakatsinqan rurëkunata ruranampaq obligantsu. f Y kikimpis Jehoväpa rikëninchö alli kanampaqmi kallpachakun (Hëch. 24:16).

18. ¿Imata rurayänampaqtan casädu ollqukuna decidiyanman? (Leyi “ Casädu ollqukunapaq chusku consëjukuna” neq recuadruta).

¹⁸ ¿Imatataq casädu ollqukuna yarpäyänëki? Warmikikunata imanö tratayanqëkita Jehovä rikëkämunqantam. Tsëmi mana alli tratayänëkipa rantin, kuyëpa y respëtuwan tratayänëkipaq decidiyänëki. Tsëkunata rurarmi warmikikunata kuyëkäyanki y valorëkäyanki. Y manam tsëllatsu, warmikikunata shumaq tratarninqa, Jehovä Diosnintsikpa amïgunmi imëpis kayanki (Sal. 25:14).