Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 24

“¡Ama manchaichu!”

“¡Ama manchaichu!”

Pabloca huañunamanta quishpirishpami mandaj Felixpaj ñaupajpi difindirirca

Hechos 23:11-manta 24:27-cama japishcami can

1, 2. ¿Pabloca paita huañuchisha nijpipish imamantataj mana mancharca?

 PꞌIÑARISHCA gentecunamanta quishpirishca huashaca cutinmi Pablotaca prezu churarcacuna. Shinapish chaipi paita carcelpi churana cashcata ña yachashcamantami paica mana mancharca (Hech. 20:22, 23). Chai llaqui ima laya japina cashcata mana yachashpapish Jesuspaj shutimanta llaquicunata charinataca seguromi carca (Hech. 9:16).

2 Huaquin profetacunaca Pablotaca: “Shujtaj llajta gentecunapaj maquipimi cantaca entregangacuna” nircacunami (Hech. 21:4, 10, 11). Pablotaca huaquin pꞌiñarishca judiocunaca huañuchisha nircacunami. Mandaj juezcunapish chai pꞌiñanacui chaupipimi paita llaquinaita llaquichisha nircacuna. Shinapish Pabloca paita shujtaj juiciocunata rurachunmi shuyacurca. Chaicamaca romano soldadocunami cuidacurcacuna (Hech. 21:31; 23:10). Chai problemahuan chꞌimbapurangapajca seguro animotami minishtishcanga.

3. ¿Huillashpa catingapajca maipitaj animota chasquinchij?

3 Cai punllacunapi ‘Cristo Jesusta catijcuna shina Diosta tucui shunguhuan adorashpa causasha nijcunata tucuicunata catirashpa’ llaquichina cashcatami yachanchij (2 Tim. 3:12). Pablo shinallatajmi tucuicuna huillashpa catingapajca animota minishtinchij. Chaimantami ‘alli cazuj, alli yuyaiyuj sirvij’ huauquicuna publicacioncunapi, tandanacuicunapi, animota cujpica achcata agradicinchij (Mat. 24:45). Jehová Diosca paipaj enemigocuna paipaj pueblotaca mana tucuchi pudishcatami huillan. Alli huillaicunata mana jarcai tucunatapishmi huillan (Is. 54:17; Jer. 1:19). Pero ¿Pabloca jarcaicuna tiyajpipish huillashpa catingapaj animota chasquircachu? Shina cashpaca, ¿ima ayudataj chasquirca?, ¿animota chasquishpaca ima shinataj sintirirca?

‘Pablota huañuchingapajmi ari ninacurcacuna’ (Hechos 23:11-34)

4, 5. a) ¿Pablomanca pitaj animota curca? b) ¿Chai rato animota chasquinaca imamantataj alli carca?

4 Mandaj juezcunapaj chaupimanta llujchishca tutallatajmi Pabloca pai minishtishca animota chasquirca. Bibliapica: “Chai tutallatajmi Amito Jesús Pablopaj ladopi ricurishpaca: ‘¡Ama manchaichu! Ima shinami Jerusalenpi ñucamanta tucuita huillarcangui, chashnallatajmi Roma llajtapipish huillana cangui’ nirca” ninmi (Hech. 23:11). Cai alaja shimicunahuanmi Jesusca Pablo Jerusalenpi mana huañushpa Romapi paimanta huillana cashcata ricuchirca.

“Pablota pacalla japingapajmi paicunapuramanta 40 yalli cꞌaricunata charicuncuna” (Hechos 23:21).

5 Cai animotaca Pabloca minishtishca horaspimi chasquirca. Cayandij punlla 40 judiocunami ‘Pablota huañuchingacama manataj micushunchu, manataj ubyashunchu nishpa ari ninacurcacuna’. Caita nijcunaca Pablota huañuchingapajmi decidishca carcacuna. Mana huañuchishpaca llaquicunaca paicunapaj jahuapi urmanatami yuyarcacuna (Hech. 23:12-15). Huañuchingapaj munashcamantami sacerdotecunata mandajcunapish, ancianocunapish judiocunataca, Pablo mandaj juezcunapaj ñaupajpi cutin declaracionta cuchun romanocunata mañaichij nircacuna. Shinapish paicunaca ñanpi japishpa Pablota huañuchingapajmi shuyacurcacuna.

6. a) ¿Pabloca paita huañuchigrishcataca ima shinataj yachaj chayarca? b) ¿Pablopaj sobrinomantaca jovencunaca imatataj yachai tucuncuna?

6 Shinapish Pablopaj sobrinomi huañuchingapaj munashcata yachaj chayashpaca paipaj tioman huillangapaj rirca (Pablopaj sobrinopaj shutitaca mana yachanchijchu). Chaimi Pabloca paipaj sobrinota, soldadocunata mandaj Claudio Lisiaspajman cacharca (Hech. 23:16-22). Chai jovenca mana manchajmi carca. Jehová Diosca huauqui panicunamanta sacrificiocunata ruraj, Diospaj Gobiernota apoyangapaj tucuita rurai pudishcata ruraj jovencunatami achcata cꞌuyan.

7, 8. ¿Pablota ama huañuchichunca Claudio Lisiasca imatataj rurarca?

7 Claudio Lisiasca 1.000 soldadocunata mandajmi carca. Pablota huañuchinata yachaj chayashpaca paica 470 soldadocunata, lanzahuan shitaj soldadocunatapish, caballopi purij soldadocunatapishmi chai tutallataj Jerusalenmanta Pablota pushashpa Judeapi saquirij Cesareaman richun mandarca. Chaipimi Claudio Lisiasca Pablo ama ima tucuchun, paihuan imata rurana cashcata decidichun mandaj Felixpaj maquipi saquirca. a Cesareamantami romanocunaca mandajcuna carca. Chaipimi soldadocunapajpish shuj cuartel tiyarca. Chaipica achca judiocuna causajpipish la mayoriami mana judiocuna carca. Chai llajtaca Jerusalén shinaca mana carcachu. Jerusalenpica religionmanta achca pꞌiñanacuicunami tiyarca, gentecunapish mana tranquilochu causajcuna carca.

8 Romanocunapaj ley mandashca shinami Claudio Lisiasca Pablohuan ima tucushcata escribishpa mandaj Felixman shuj cartata cacharca. Chai cartapica Lisiasca: ‘Pablo romano cashcata yachaj chayashpami judiocuna paita huañuchichunca mana saquircani. Huañuchichun, carcelpi churachunpish paica imata mana rurashcachu. Chaimantami cambajman cachani. Shinallataj paita juchachijcunatapish Pablopaj contra imata nisha nishcatapish cambajman rishpa huillachunmi mandashcani’ nishpami quillcarca. (Hech. 23:25-30).

9. a) ¿Lisiasca ima shinataj Pablopaj derechocunata mana respetarca? b) ¿Huaquinpica imamantataj ñucanchij derechocunata valichichun mañana canchij?

9 ¿Lisiasca cachashca cartapica tucuitachu huillacurca? Mana. Mandaj Felixpaj ñaupajpi alli ricuringapajllami shina nirca. Puntapica Pablo ‘romano cashcamantami huañuchichun mana saquircani’ nishcaca mana ciertochu carca. Lisiasca paillataj Pablota “ishqui cadenahuan huatachun” mandashcata, ‘azotishpa tapuchun mandashcatapish’ mana huillarcachu (Hech. 21:30-34; 22:24-29). Chaita rurashpami Lisiasca Pablopaj derechocunata mana respetarca. Cunan punllacunapipish Diabloca panda religionta pushajcunahuanmi ñucanchijta catirashpa llaquichishpa, ñucanchij derechocunatapish mana valichisha nin. Pero Pablo rurashca shinallatajmi ñucanchijpish leycunata utilizashpa ñucanchij derechocunata valichingapaj esforzarinchij.

‘Cushicushpami ima tucushcata huillasha nini’ (Hechos 23:35–24:21)

10. ¿Pablotaca ima nishpataj juchachircacuna?

10 Ña Cesareaman chayajpica Pablotaca “Herodespaj mandana huasipimi huichcashpa charichun mandarca”. Pablota juchachijcuna Jerusalenmanta chayangacamami chaipi saquirirca (Hech. 23:35). Pichca punllacuna qꞌuipami sacerdotecunata mandaj Ananías, tauca ancianocuna, Tértulo shuti shuj abogadopishmi chayarcacuna. Tertuloca Félix paita ayudachun munashcallamantami, canca judiocunata allimi mandacungui nishpa alabai callarirca. b Chai qꞌuipa Pablomanta parlashpaca: “Cai runataca shuj millai ungüi shina tucui ladota puricujtami ñucanchijca japishcanchij. Paica muyundij allpapimi gobiernopaj contra tucui judiocunata jatarichishpa puricun. Shinallataj nazareocunapaj mushuj religionta pushajmi. Diospaj huasitapish mapayachisha nicushcamantami paitaca japircanchij” nishpami juchachircacuna. Caishuj judiocunapish: “Chaica ciertotajmari” nishpami juchachircacuna (Hech. 24:5, 6, 9). Pablota juchachijcunaca Pabloca gobiernopaj contra tucushca, shuj mushuj religiontami pushacun, Diospaj huasimantapish respetota mana ricuchinchu nishpami juchachircacuna. Chai juchachishcacunamantaca Pablotaca huañuchi tucurcacunami.

11, 12. ¿Pabloca ima shinataj difindirirca?

11 Qꞌuipaca Pablo parlachunmi saquircacuna. Paica: “Cushicushpa cambaj ñaupajpica ima tucushcata huillasha nini” nishpami callarirca. Chai huashaca Diospaj huasita mapayachishcata, gobiernopaj contra tucushcatapishmi negarca. Paica “achca huatacunata” mana Jerusalenpi cashcatapishmi intindichirca. Shinallataj catirashpa llaquichishcamanta, yaricai tiyashcamanta, huauqui panicuna pobrella saquirishcamanta cullquita cushpa “ayudangapaj” tigramushcatapishmi huillarca. Ashtahuanpish Diospaj huasiman yaicushpapish ‘leypi nishca shina chuyayachishca’ cashcata, “Diospaj ñaupajpipish, gentecunapaj ñaupajpipish” paipaj concienciapi limpio cangapaj punllanta esforzarishcatapishmi nirca (Hech. 24:10-13, 16-18).

12 Pabloca: “Paicuna nishca shina mushuj religionta catishpa, Moisesman cushca leypi nishcatapish, Profetacuna quillcashcacunatapish tucuita crishpami ñuca ñaupa yayacunapaj Diosta adoracuni” nircami. Ashtahuanpish paita juchachijcuna shinallataj “cashcata, mana cashcata rurajcunatapish” Dios causachichun shuyacushcatami nirca. Chai huashaca: “Caipi caj runacunallataj mandaj juezcunapaj ñaupajpi ñucata juzgacujpi ñucapi ima mana allita japishcata huillachun. Ashtahuanpish ñucataca mandaj juezcunapaj ñaupajpi cashpa: ‘¡Ñucaca huañushcacuna causarina cashcapi crishcamantami cunanca juzgashca cani!’ nishpa sinchita caparishcallamantami juchachi tucuncuna” nircami (Hech. 24:14, 15, 20, 21).

13-15. ¿Autoridadcunapaj ñaupajpi difindirina cajpica ima shinataj Pablopaj ejemplota catina canchij?

13 Ñucanchijcuna parocunapi participashcata, gobiernopaj contra tucushcata, “mushuj religionta” pushacushcata ñucanchij crishcacunamantapish juchachijpica, ¿ima shinataj Pablopaj ejemplota cati tucunchij? Pabloca Tértulo shina paita ayudachunca mandaj Felixta mana jatunyachircachu. Chaipaj randica alli yuyashpa, mana pꞌiñarishpami respetohuan difindirirca. Ashtahuancarin Asia llajtamanta Diospaj huasita mapayachishcami nishpa juchachijcunapish pai difindirishcata uyachun mana chaipi cashcatami nirca (Hech. 24:18, 19).

14 Ashtahuanpish paipaj crishcacunamanta huillangapajca Pabloca mana mancharcachu. Paica causarinapi crishcapimi mana manchashpa cutin parlarca. Chaimantami Pablo mandaj juezcunapaj ñaupajpi cajpica judiocunaca achca bullata rurarcacuna (Hech. 23:6-10). ¿Imamantataj cutin causarinamanta parlashpa difindirirca? Pabloca Jesusmanta, pai causarishcamantami huillacurca. Pero paipaj enemigocunaca mana chaita crisha nircacunachu (Hech. 26:6-8, 22, 23). Jesuspi, pai causarishcapi Pablo crishcallamantami paicunaca paita juzgacurcacuna.

15 Pablo shinallatajmi ñucanchijpish mana manchashpa huillai tucunchij. Jesús ima nishcatami yuyarina canchij. Paica: “Ñucata catijcuna cashcamantami tucui gentecuna cancunataca pꞌiñangacuna. Shinapish cai pachapaj ruraicuna tucuringacama ahuantajllami quishpiringa” nircami. ¿Ñucanchijpish autoridadcunapaj ñaupajpi ima ninata manchanachu canchij? Mana. Jesusca: “Cancunata japishpa mandajcunapaj ñaupajman pushajpipish ‘¿imatashi nishun?’ nishpa ama yallitaj sustaringuichij. Chai rato imata yuyachishcatami nina canguichij. Mana cancunapaj yuyaimantachu rimanguichij. Ashtahuanpish Diospaj espíritu santo ayudajpimi rimanguichij” nircami (Mar. 13:9-13).

‘Felixca mancharircami’ (Hechos 24:22-27)

16, 17. a) ¿Pablota juzgajpica mandaj Felixca imatataj rurarca? b) ¿Felixca imamantataj mancharirca? c) ¿Imamantataj cutin cutin Pablohuan parlasha nirca?

16 Mandaj Felixca mana punta cutin Diospaj Ñanmanta o Jesusta catij congregacionmantaca uyashcachu carca. Bibliapica: “Felixca Diospaj Ñanpi purijcunamantaca achcatami yacharca. Chaimantami tucui chaipi cajcunataca: ‘1.000 soldadocunata mandaj Lisias shamujpimi cancuna juchachicushcamanta imata ruranataca ricusha’ nishpa cacharca. Chashna nishpami 100 soldadocunata mandajtaca Pablota cárcel ucullapitaj saquichun mandarca. Shinapish huaquin ruraicunata rurachunca saquinguilla, paipaj amigocuna ayudanaman shamujpipish ama jarcangui nishpami cacharca” ninmi (Hech. 24:22, 23).

17 Huaquin punllacuna qꞌuipami mandaj Felixca paipaj huarmi Drusilahuandij shamurca. Paica judiami carca. ‘Félix Pablota cayajpica Pabloca Cristo Jesuspi crinamantami huillarca’ (Hech. 24:24). Shinallataj cashcata “ruranamanta, jarcarinamanta, shamuj punllapi juicio” tiyanamantami huillarca. Chaita uyashpami mandaj Felixca achca millai cosascunata ruracushcamanta mancharirca. Chai qꞌuipaca Pablotaca “cunanca rilla. Shujtaj punllami tiempota charishpaca canta cayaj cachasha” nircami. Felixca cutin cutinmi Pablohuan parlarca. Pero Bibliamanta yachanataca mana munarcachu. Paica, Pablo paiman cullquita cuchun munashcallamantami paihuan parlarca (Hech. 24:25, 26).

18. ¿Imamantataj Pabloca ‘cashcata ruranamanta, jarcarinamanta, shamuj punlla juicio tiyanamantapish’ parlarca?

18 ¿Imamantataj Pabloca Felixmanca “cashcata ruranamanta, jarcarinamanta, shamuj punllapi juicio tiyanamanta” parlarca? Felixca paipaj huarmindijmi “Cristo Jesuspi crina ima nisha” nishcata yachasha nircacuna. Paicuna huainayashpa, mana cashcata rurashpa, causacushcamantami Pabloca Jesuspi cringapaj imata rurana cashcata alli intindichirca. Chashnami paicuna Dios munashca shina mana causacushcata ricuchirca. Felixpish, paipaj huarmipish gentecunapaj mana alli yuyaicunamanta, mana alli rimaicunamanta, ruraicunamantapish Jehová Dios juzganataca allimi intindishcangacuna. Félix Pablota juzgangapaj chai rato autoridadta charishpapish paicunatapish Dios juzgana cashcataca allimi yacharcacuna. Chaimantami ‘Felixca achcata mancharirca’.

19, 20. a) ¿Gentecuna Bibliamanta yachashpapish paicunapaj causaipi mana cambiasha nijpica imatataj rurana canchij? b) Mandaj Felixca Pablota mana ayudasha nishcataca ima shinataj yachanchij?

19 Huillacujpica Félix shina huaquin gentecunaca Bibliamanta yachana munaita charij shinami ricurincuna. Shinapish mana alli ruraicunataca mana saquinata munancunachu. Shina tucujpica Pablo shinami respetohuan Diospaj ñaupajpi alli ricuringapaj imallata rurana cashcata ricuchina canchij. Chashna rurajpica Dios nishcacuna paicunapaj shunguman chayangapishchari. Pero maijanpish Dios millanayachishcata mana saquisha nijpica paicunata saquishpami Diosta shungumanta rijsisha nij gentecunata mashcana canchij.

20 ¿Felixca paipaj shungupi imata charishcataca ima shinataj ricuchirca? Hechos 24:27-pica: “Ishqui huatacuna qꞌuipaca Felixpaj randica Porcio Festomi mandai callarirca. Shinapish Felixca judiocunapaj ñaupajpi alli ricurisha nishpami Pablotaca carcelpi saquirca” ninmi. Felixca “Diospaj Ñanpi” purijcuna gobiernopaj contra mana tucushcata, Pablopish romanocunapaj leyta cazushcataca allimi yacharca (Hech. 19:23). Chaita yachashpapish “judiocunapaj ñaupajpi alli ricurisha nishpami” Pablota carcelpi saquirca. Chashnami Pablota mana ayudasha nishcata ricuchirca.

21. a) ¿Porcio Festo mandai callarijpica Pablohuanca imataj tucurca? b) ¿Sinchi feta charichunca Pablotaca imataj ayudarca?

21 Hechos 24:27-pi nishca shinaca Felixpaj randi Porcio Festo mandai callarijpipish Pabloca carcelpimi catirca. Carcelpi cajpica Pabloca mana manchashpami autoridadcunapaj ñaupajpi juiciocunata charingapaj rirca. Lucas 21:12-pi nishcacunaca Pablopimi pajtarirca. Chaipica: “Cutin cutin jatun mandajcunapaj, llajtata mandajcunapaj ñaupajman pushashca canguichij” ninmi. Tucui chai tiempoca Jehovapi confiashcatami ricuchirca. Jatun mandaj Cesarhuan parlana cajpipish paica sinchi feta charishcatami ricuchirca. Pabloca tucui tiempopimi Jesús ima nishcata yuyarishcanga. Jesusca: “¡Ama manchaichu!” nircami.

a Felixca Judea llajtata mandajmi carca” nishca recuadrota ricui.

b Tértulo runaca mandaj Felixmanta judiocuna tranquilo causacushcatami nirca. Shinapish Félix mandacui punllacunapica achca violenciami tiyarca. Chai violenciaca judiocuna Romapaj contra jatarina punllacunapi shinami carca. Tertuloca Félix judiocunata alli mandacushcamanta paicuna paita agradicicushcatapishmi nirca. Shinapish chaica mana ciertochu carca. Félix millai, gentecunata llaquichij mandaj cashcamantami la mayoría gentecunaca paitaca mana ricunayachij carca (Hech. 24:2, 3).