Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 16

“Macedoniaman shamui, ñucanchijta ayudai”

“Macedoniaman shamui, ñucanchijta ayudai”

Catirashpa llaquichijpipish asignacioncunata chasquishpa cushilla ahuantajcunaca bendicioncunatami charingacuna

Hechos 16:6-manta 40-cama japishcami can

1-3. a) ¿Diospaj espíritu santoca Pablotapish, Timoteotapish, Silastapish imata rurachuntaj munarca? b) ¿Cai capitulopica imatataj ricushun?

 MACEDONIAPI caj Filipos ciudadmanta achca huarmicunaca Gangites yacu ladoman rishpami Israelpaj Jehová Diosta siempre mañajcuna carca. Jehová Diosca paicunata uyajmi carca (2 Crón. 16:9; Sal. 65:2).

2 Pablo, Silas y Timoteoca Galacia ura ladopi caj Listramantami llujshircacuna. Listra llajtaca inti llujshicun Filipos llajtamantaca 800 kilómetros carupimi carca. Paicunaca achca gentecuna causan distrito de Asiaman chayangapajca romanocunapaj ñantami japina carcacuna. Éfeso llajtapi, shujtaj llajtacunapipish Cristomanta yachanata minishtij achca gentecuna tiyashcamantami chaipi huillanata munarcacuna. Shinapish manaraj cai ñanta japijpimi Jesusca Diospaj espíritu santota utilizashpa distrito de Asiapi ama huillachun jarcarca. ¿Imamanta? Jesusca Asia Menorta pasashpa, Egeo mama cucha yacuta chꞌimbashpa Gangites yacu ladoman chayachunmi munarca.

3 Jesusca Pablotapish, Timoteotapish, Silastapish Macedoniaman chayangacama ima shina pushashcamantaca achcatami yachai tucunchij. Huata 49-pi misionero shina apóstol Pablo rurashca qꞌuipa viajepi imata tucushcata ricushunchij.

‘Diosmi ñucanchijta cayashcata intindircanchij’ (Hechos 16:6-15)

4, 5. a) ¿Bitiniaman chayagricujpi Pablohuan, paita compañajcunahuanca imataj tucurca? b) ¿Paicunaca imata ruranataj decidircacuna? c) ¿Chaita decidishcamantaca imataj tucurca?

4 Distrito de Asiapi huillachun espíritu santo mana saquishcamantami Pablopish, Timoteopish, Silaspish janaj lado provincia de Bitiniapi huillanata decidircacuna. Chaiman chayangapajca Frigia y Galacia chaupita rishpami mana alli ñancunata purishpa, ashalla gentecuna tiyaj lugarcunata pasashcacuna canga. Shinapish Jesusca espíritu santota utilizashpami Bitinia llajtaman yaicuchunca mana saquirca (Hech. 16:6, 7). Chaimantami paicunaca imata huillanata, ima laya huillanata yachashpapish maipi huillanataca mana yacharcacuna. Asia llajtapipish, Bitinia llajtapipish huillachunca espíritu santoca mana saquircachu. Shinapish paicunaca mana shaicurishpami maipi huillanata mashcashpa catircacuna. Chaimanta huaquin ciudadcunapi mana yaicushpa 550 kilometrosta purishpami barcocuna chayana Troas nishca pushtuman chayarcacuna. Chai pushtumantami Macedonia llajtaman rinata decidircacuna (Hech. 16:8). Chaipimi Jesusca huillachun saquirca.

5 Lucasca Pablohuan, paita compañajcunahuan Troas llajtapi tandanacushpaca chaipi ima tucushcatami parlarca. Paica: “Chai tutami Pabloca muscuipi shina Macedoniamanta shuj runa: ‘Macedoniaman shamui, ñucanchijta ayudai’ nishpa paipaj ñaupajpi rogacujta ricurca. Muscuipi shina Pablo ricushca huashami alli huillaicunata chai llajtapi huillachun Dios ñucanchijta cayashcata intindishpa Macedonia llajtaman ri callarircanchij” nircami (Hech. 16:9, 10). a Pabloca maipi huillanata ña yachashcamanta, mana shaicurishcamantapishmi cushilla sintirishcanga. Chaimi paicunaca chai rato Macedoniaman rircacuna.

‘Troasmantaca barcopimi rircacuna’ (Hechos 16:11).

6, 7. a) ¿Pablo viajepi ima tucushcamantaca imatataj yachanchij? b) ¿Imacunallamantataj seguros canchij?

6 ¿Caimantaca imatataj yachanchij? Caipi yuyashun: Pablo Asia menor nishcaman ricujpica Diospaj espirituca huillachun mana saquircachu. Shinallataj Pablo Bitinia llajtaman ña chayajpipish espíritu santoca chaipi huillachunca mana saquircachu. Cutin Pablo Troas llajtaman ña chayajpimi Jesusca Macedoniaman richun mandarca. Cunan punllacunapipish Jesusca chashnallatajmi congregacionta pushan (Col. 1:18). Por ejemplo, precursor tucungapaj, minishtishca lugarcunapi huillanatachari munanchij. Shinapish ñucanchij metahuan pajtachingapaj tucuita rurai callarijllapimi Jesusca Diospaj espíritu santohuan ñucanchijta ayudanga. Shuj carropi yuyashun, carrota lluqui ladoman o alli ladoman apanata munashpaca carroca ñami puricuna can. Chashnallatajmi Bibliamanta ashtahuan huillanata munashpaca tucui ñucanchij pudishcata ña ruracuna canchij. Chashna rurashpallami Jehová Dios ñucanchijta ayudanga.

7 Ñucanchij huillashpa esforzarijpipish mana alli llujshijpica, ¿Diospaj espirituca mana ayudacunchu nishpachu esforzarinata saquina canchij? Mana. Pablo imata rurashcata yuyarishun. Paica maipi huillanatami mashcacurca. Shinapish pai munashca llajtacunapi huillachun mana saquijpipish maipi huillanata mashcashpami catirca. Ñucanchijpish maipi huillanata mashcashpa catijpica Jehová Diosmi achca bendicioncunata cunga. Chashnami Diosta ashtahuan sirvingapajca ñucanchijpajca ‘shuj jatun pungu pascarishca’ shina canga (1 Cor. 16:9).

8. a) ¿Filipos llajtaca ima shinataj carca? b) ¿Diosta mañana lugarpi Pablo huillajpica imataj tucurca?

8 Pablopish, paihuan cajcunapishmi Macedoniapi saquirij Filipos llajtaman rircacuna. Chaipi causajcunaca ciudadanía romana charishcamantami jatun tucushcacuna carca. Chai llajtaca Roma shina cashcamantami jubilashca soldado romanocunaca chaipi causanaman rijcuna carca. Paicunapajca Filipos llajtaca Macedoniapi tiyaj shuj uchilla Italia shinami carca. Filipos ladotaca Gangites yacumi pasacurca. Pabloca paipaj compañerocunahuan imata rurashcatami parlarca: Paica: “Sábado punllataca chai llajtapaj punguta llujshishpami shuj jatun yacu cꞌuchuman rircanchij. Chai yacu cꞌuchupi Diosta mañangapaj gentecuna tandanacuj cashcatami uyarcanchij. b Ñucanchijpish chaipi tiyarishpami, chaipi tandanacushca huarmicunahuan parlanacui callarircanchij” nircami. Paicunapurapi caj ‘Diosta adoraj Lidia shuti huarmitami Pablo ima nicushcata alli uyachunca Jehová Diosca ayudarca’. Pablo ima nishcata uyashpami Lidiapish, paipaj huasipi cajcunapish bautizarircacuna. Qꞌuipaca Pablotapish, paita compañajcunatapishmi pozachirca (Hech. 16:13-15). c

9. a) ¿Achcacunaca Pablopaj ejemplotaca ima shinataj catincuna? b) ¿Paicunaca ima bendicioncunatataj chasquishcacuna?

9 Lidia bautizarishcamantaca Pablopish, paipaj compañerocunapishmi cushilla sintirishcangacuna. Pabloca “Macedoniaman shamui, ñucanchijta ayudai” nishca invitacionta chasquishcamanta, Jehová Dios chai huarmicunapaj mañaicunata cutichingapaj paicunata utilizashcamantami cushilla sintirishcanga. Cunan punllacunapipish huauqui panicunapish, jovencunapish, mayorcunapish, solterocunapish, cazadocunapish huillangapajmi minishtirishca lugarcunaman rincuna. Chaita rurana sinchi cajpipish Lidia shina gentecuna Diosmanta yachashpa bautizarijpimi cushilla sintirincuna. Canpish, ¿minishtirishca lugarcunapi huillanaman ri tucunguichu? Chaita ruranata decidishpaca achca bendicioncunatami charingui. Por ejemplo, huauqui Aaronca 25 huatacunata charishpami Centro Americapi huillanaman rirca. Paica: “Shujtaj llajtapi sirvishpami espiritualmente sinchi tucushcani, Jehová Diospajmanpishmi ashtahuan cꞌuchuyashcani. Caipi huillanaca sumajmi can, ñami ocho gentecunaman Bibliamanta yachachicuni” ninmi. Chai huauqui shinallatajmi shujtaj huauqui panicunapish cushilla sintirincuna.

¿Macedoniaman rij shina shujtaj ladopi huillanaman ringapajca imatataj rurana canchij?

‘Gentecunaca paicunapaj contrami jatarircacuna’ (Hechos 16:16-24)

10. ¿Diosmanta ama huillachunca Pablotapish, paita compañajcunatapish ima shinataj demoniocunaca jarcasha nirca?

10 Filipos llajtapica demoniocunami gentecunataca controlashpa charicujcuna carca. Chaimantami chai llajtapi gentecuna Diosmanta alli huillaicunata yachasha nijpica Satanasca Pablotapish paipaj compañerocunatapish achcata pꞌiñarishpa jarcasha nirca. Por ejemplo, Pablo, paita compañajcunapish Diosta mañangapaj gentecuna tandanacushca lugarman rishpaca millai espiritupaj ayudahuan adivinaj huambrahuanmi tuparcacuna. Paica qꞌuipa punllacunapi ima tucunata adivinashpa paipaj amocunapajca achca cullquita ganachunmi ayudaj carca. Chai huarmi huambraca Pablotapish, paita compañajcunatapish catishpami: “‘Cai runacunaca Jatun Diosta sirvijcunami. Paicunaca quishpirina ñanmantami cancunamanca huillacun’ nishpa caparirca”. ¿Imamantataj demonioca chashna rimachirca? Chai huarmi adivinashcacunapish, Pablopaj huillashcacunapish Diosmanta shamushcata gentecuna yuyachunmi munashcanga. Chaita ricushpami Pabloca ñapish millai espiritutaca chai huambramanta llujshichirca (Hech. 16:16-18).

11. ¿Pablopish, Silaspish demoniota llujchishca huashaca imataj tucurca?

11 Chai huambrapaj amocunaca cullquita japina tucurishcata ricushpami Pablotapish, Silastapish japishpa sirij sirijta plazacama aisashpa, mandajcunapaj ñaupajpi churarcacuna. Chai mandajcunaca Romapaj representantecuna cashcamantami romacunapaj costumbrecunata difindijcuna carca. Adivinapaj amocunaca chaita yachashcamantami Pablomanta, Silasmanta cashna nircacuna: “‘Cai runacunaca ñucanchij llajta gentecunatami yallitaj pandachicuncuna. Paicunaca judiocunami can, ñucanchijca romanocunami canchij. Paicuna yachachishca costumbrecunata chasquinapish, ruranapish ñucanchijpajca mana allichu’ nircacuna”. Shina nijta uyashpami plazapi caj gentecunapish pꞌiñarishpa paicunapaj contra jatarircacuna. ‘Qꞌuipaca juezcunaca varacunahuan macachunmi mandarcacuna’. Paicunata achcata macashca qꞌuipami carcelpi churarcacuna. Chai huashaca ‘carcelta cuidajca, cárcel ucujman caj cuartopi churashpa, paicunapaj chaquicunatapish jutcushca tablacunapi canichishpami’ churarca (Hech. 16:19-24). Chai ucu amsa cashcamantami paicunapaj ñahuicunatapish mana ricui pudircacuna. Chashna cajpipish paicunataca Jehová Diosmi ricucurca (Sal. 139:12).

12. a) ¿Jesusta catijcunaca imatataj alli yacharcacuna? b) ¿Cunan punllacunapish Satanasca ima shinataj huaquincunata utilizashpa ñucanchijta llaquichin?

12 Huaquin huatacuna huashamanmi Jesusca paita catijcunamanca: “Cancunatapishmi catirashpa llaquichingacuna” nirca (Juan 15:20). Chaimanta Pablopish, paita compañajcunapish Macedoniapi causajcuna paicunapaj contra jatarijta ricushpami chai llaquicuna pꞌiñaj Diablomanta shamushcata yacharcacuna. Cunan punllacunapipish Diosta mana sirvijcunaca chashnallatajmi rurancuna. Paicunaca escuelapi, trabajopi gentecuna ñucanchijpaj contra tucuchunmi llullacunata nincuna. Maijan llajtacunapica juezcunapaj ñaupajpi contracunaca: “Cai Testigocunaca tranquilo causachunca mana saquinchu. Paicunapaj crishcacunata yachachishpami pandachincuna. Ñucanchijca chai yachachishcacunataca mana chasqui tucunchijchu” nishpami juchachincuna. Huaquin llajtacunapicarin ñucanchij huauqui panicunata maltratashpami carcelpi churashcacuna. Shinapish cunan punllacunapipish Jehová Diosca tucuitami ricucun (1 Ped. 3:12).

Chai tutallatajmi “bautizarircacuna” (Hechos 16:25-34)

13. ¿Carcelta cuidaj runaca imacunata ricushpataj quishpirinata munarca?

13 Chai punllapi Pablo y Silasca ima tucushcata yuyarishpami saquirishcangacuna. Ima tucushcamantaca chaupi tutapaj ña recuperarishpami “Diosta mañashpa, cantocunahuan Diosta alabacurcacuna”. Pero ñapish shuj jatun terremoto shamushpami carcelta cuyuchirca. Carcelta cuidaj rijcharishpaca, cárcel pungucuna pascashcatami ricurca. Chaipi cajcuna llujshishpa rishcatami yuyarca. Paita castiganata manchashpami “paipaj espadata llujshichishpaca paillataj huañuchirinata munarca”. Shinapish Pabloca sinchita caparishpami: “¡Ama chaita rurarichu! ¡Tucuicunami caipi canchij!” nirca. Chaimi carcelta cuidajca: “Amitocuna, ¿quishpiringapajca imatataj rurana cani?” nishpa tapurca. Pablopish, Silaspish quishpiringapaj Jesuspi crina importante cashcata yachashcamantami carcelta cuidajtaca: “Amito Jesuspi cri. Chashnami canpish, cambaj huasipi cajcunapish quishpiringuichij” nircacuna (Hech. 16:25-31).

14. a) ¿Pablopish, Silaspish carcelta cuidajtaca ima shinataj ayudarcacuna? b) ¿Cushicushpa ahuantashcamantaca ima bendiciontataj chasquircacuna?

14 ¿Carcelta cuidajca quishpiringapaj imata rurana cashcata shungumantachu yachasha nirca? Ari. Pabloca pai shungumanta nicushcatami ricurca. Shinapish mana judío cashcamantami Diospaj Shimimanta imata mana yacharca. Chaimi Jesusta catingapajca Dios quillcachishcacunata rijsina, tucui shunguhuan chasquinapish carca. Chaimantami Pablopish, Silaspish “Jehová Diospaj Shimimanta huillarcacuna”. Chashna huillashpa ocupados cashcamantami nanaitapish cungarishcangacuna. Pero carcelta cuidajca Pablopaj, Silaspaj chugricunatami maillarca. Chai huashami “paipish, paipaj huasipi cajcunapish bautizarircacuna”. Pablopish, Silaspish jarcaicunata cushicushpa ahuantashcamantaca chai bendiciontami chasquircacuna (Hech. 16:32-34).

15. a) ¿Achca Testigocunaca Pablopaj, Silaspaj ejemplotaca ima shinataj catishcacuna? b) ¿Diosmanta yachachingapaj imamantataj cutin cutin visitana canchij?

15 Pablo, Silas shinallatajmi achca huauqui panicunaca paicunapaj crishcacunamanta carcelpi cashpapish huillashpa catishcacuna. Chaipi huillashcamantami huaquincunata Diosta rijsichun ayudashcacuna. Por ejemplo, Diosmanta huillachun mana saquij llajtapi causaj Testigocunamantaca casi chaupi testigo de Jehovacunami carcelpi Diosmanta yacharcacuna (Is. 54:17). Cutin maijancunaca carcelta cuidaj shinallatajmi paicunapaj causaipi ñapish “allpa chujchuj” shina llaquicuna japijpi Diosmanta yachanata munashcacuna. Chaimantami Diosmanta yachachingapaj cutin cutin visitana canchij. Tal vez shuj punlla yachanatami munangacuna.

‘Cunanca ñucanchijtaca pacalla llujchishpami cachashun nincuna’ (Hechos 16:35-40)

16. ¿Pablotapish, Silastapish azotishca huashaca imataj tucurca?

16 Cayandij punllaca mandajcunaca Pablotapish Silastapish cacharichunmi mandarcacuna. Chaimi Pabloca: “Ñucanchijcuna Roma llajtamanta cajpipish manaraj juzgashpami tucuicunapaj ñaupajpi macashpa carcelpi churarcacuna. ¿Chashna jahuachu cunanca ñucanchijtaca pacalla llujshichishpa cachashun nincuna? ¡Mana rishunchu! Cunanca paicunallataj shamushpa ñucanchijtaca llujshichichun” nirca. Pablopish, Silaspish romanocunami carca. Chaita yachaj chayashpami mandajcunaca romanocunata macashcata cuentata curcacuna. Chaimantami “achcata mancharircacuna”. Paicunaca Roma leycunapaj contrami rircacuna. d Paicunaca ima shinami tucuicunapaj ñaupajpi paicunata azotircacuna. Chashnallatajmi tucuicunapaj ñaupajpi disculpasta mañana carcacuna. Chai mandajcunaca Pablo y Silasta disculpasta mañashca qꞌuipami Filipos llajtamanta richun mañarcacuna. Pero paicunaca chaimanta manaraj rishpami Jesusta mushuj catijcunata animarcacuna.

17. ¿Jesusta mushuj catijcunaca Pablomanta, Silasmantaca imatataj yacharcacuna?

17 Pablopish, Silaspish, ¿imamantataj romanocunami canchij nishpa mana huillarcacuna? Chashna huillajpica mana azotishcami cai tucurcacuna (Hech. 22:25, 26). Pero Pablo y Silas, romanocunami canchij nishpa huillashca cajpica mushuj catijcunaca, Jesusmanta mana sufrisha nishcallamantami chashna nin nishpami yuyanman carcacuna. Ashtahuanpish Jesusta catij mana romanocunaca, ¿ima shinataj sintirinman carcacuna? Paicunata ama macachunca shuj leyca mana tiyarcachu. Pablo y Silas paicunata macachun saquishpaca Jesusta mushuj catijcuna jarcaicunata charishpapish Diosta tucuipi cazui tucushcatami ricuchircacuna. Pero qꞌuipaca Pablo y Silas mandajcunata, ‘romanocunami canchij’ nishpaca mandajcuna romanocunapaj leypaj contra rishcata reconocichunmi obligarcacuna. Chashnami manaraj juzgashpa, mana azotina cashcata ricuchircacuna. Chaica Jesuspaj catijcunapajca shuj protección legalmi carca.

18. a) ¿Superintendentecunaca Pablopaj ejemplota ima shinataj catincuna? b) ¿Huillashpa catingapajca imatataj ruranchij?

18 Cunan tiempopipish superintendentecunaca huauqui panicunata, caita o chaitami rurana canguichij nishpa yachachinapaj randica puntapi imata rurana cashcatami rurancuna. Ashtahuanpish Pablo shinallatajmi ñucanchij derechocunata ima shina, ima horas utilizana cashcata alli yuyanchij. Huaquinpica ñucanchij derechocunata difindiringapajca ñucanchij llajtapi tiyaj tribunalman o caishuj llajtacunapi tiyaj jatun tribunalcunamanmi rinchij. Chashnami Diosta sirvishpa cati tucunchij. Ñucanchijca leycuna cambiachunca mana mashcanchijchu. Chaipaj randica Pablo, Filipos congregacionman imata rurachun nishca shinami rurasha ninchij. Filipospi prezu cashca qꞌuipa 10 huatacuna pasajpimi Pabloca: ‘Alli huillaicunata huillashpa catingapajmi autoridadcunapaj ñaupajpi difindirinchij’ nirca (Filip. 1:7). Tribunalcunapi ima tucunata mana yachashpapish espíritu santo maipi huillachun pushajpica Pablo shina, paita compañajcuna shinallatajmi huillashpa catingapaj decididos canchij (Hech. 16:10).

a Lucasca Hechos librotami escribirca” nishca recuadrota ricui.

b Filipospica jubilarishca romano soldadocuna causashcamanta, 10 cꞌari judiocuna sinagogapi yachachichun mana tiyashcamantami judiocunaca sinagogata mana charircacuna.

c Lidiaca morado telacunatami cꞌatuj carca” nishca recuadrota ricui.

d Romacunapaj leycunapica shuj runata manaraj castigashpami juzgana carcacuna. Pero manaraj juzgashca cajpica shujtajcunapaj ñaupajpi mana castiganachu carcacuna.