Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 21

“Shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani”

“Shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani”

Pabloca alli huillangapajmi esforzarirca, ancianocunatapishmi consejarca

Hechos 20:1-manta 38-cama japishcami can

1-3. a) ¿Euticoca ima shinataj huañurca? b) ¿Pabloca imatataj rurarca? c) ¿Pablomantaca imatataj yachanchij?

 PABLOCA Troasmanta huauqui panicunahuanmi quimsa piso cuartopi tandanacushca carca. Huauqui panicunahuan último punlla cagrishcamantami chaupi tutacama paicunaman yachachicurca. Chaipica aceitehuan candelerocunata utilizashcamantami dimastij cunujlla carca. Eutico jovenca Pablota uyashpami ventanapi tiyacurca. Chaimi dormishpa saquirishcamanta ñapish jahua pisomanta urmarca.

2 Lucasca doctor cashcamantami pairaj Euticota ayudanaman llujshishcanga. Shinapish Euticoca ñami huañushca carca (Hech. 20:9). “Shinapish Pablo uriyashpaca, paipaj jahuapi siririshpami ugllarca. Chashna rurashpami Pabloca: ‘Ama sustarichijchu. Paica causacunmi’ nirca”. Chashna nishpami shuj milagrota rurashpa paita causachirca (Hech. 20:10).

3 Eutico causarishcata yachashpami Jehová Diosca paipaj espirituhuan imacunatapish pajtachi tucushcata intindinchij. Pabloca chai huañuimanta mana culpable cashpapish, paica huauqui panicuna espiritualmente ama desanimarichun, cushicushpa huillashpa catichunmi chai huambrata causachirca. Apóstol Pabloca causai valishca cashcatami yacharca. Chaimi: “Shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani” nirca (Hech. 20:26). Ñucanchijpish Pablopaj ejemplota catishpaca causaica valishca cashcatami intindishun.

‘Macedonia llajtamanmi rirca’ (Hechos 20:1, 2)

4. ¿Éfeso llajtapi Pablohuanca imataj tucurca?

4 Ñaupa capitulopi ricushca shinaca Pabloca alli huillaicunata huillashcamantami Éfeso llajtapica contracunamanta achca llaquita aparca. Cullquihuan rurashpa trabajajcunaca Ártemis diosata adorachun santocunata cꞌatushpami causajcuna carca. Paicunaca bullata rurashpami achcata pꞌiñarircacuna. “Chai bulla tucurishca qꞌuipami Pabloca Jesusta catijcunata cayanaman cacharca. Paicunata animashpa, minchacama nishca qꞌuipami Macedonia llajtaman rirca” (Hech 20:1).

5, 6. a) ¿Macedoniapica Pabloca mashna tiempotaj pasarca? b) ¿Huauqui panicunataca ima shinataj ayudarca? c) ¿Huauqui panicunataca ima shinataj ricuj carca?

5 Macedoniaman ricushpaca Pabloca huaquin punllacunatami Troaspi saquirirca. Tito Corintoman rishcamantami chaipi tandanacungapaj saquirirca (2 Cor. 2:12, 13). Tito mana chayajta ricushpami Pabloca Macedoniaman rirca. Chaipi shuj huatata saquirishpami ‘Jesusta catijcunata achcata animarca’ (Hech. 20:2). a Titoca Macedoniapimi Pablohuan tandanacurca. Paica Corintomanta huauqui panicuna Pablopaj punta cartata alli chasquishcatami huillarca (2 Cor. 7:5-7). Chaimi apóstol Pabloca shujtaj cartata escribirca. Chai cartatami Segunda a los Corintios nishpa rijsinchij.

6 Lucasca, Efesota, Macedoniata visitashpami Pabloca huauqui panicunata “animarca nircami. Caipi ricushca shinaca Pabloca dimastij huauqui panicunatami cꞌuyarca. Paica mana jatun tucushpa, fariseocuna shinaca mana carcachu. Chaipaj randica huauqui panicunahuanmi cushilla Yaya Diosta sirvirca (Juan 7:47-49; 1 Cor. 3:9). Paicunata consejana cashpapish paipaj huauqui panita shinami ricushpa catirca (2 Cor. 2:4).

7. ¿Superintendente huauquicunaca Pablopaj ejemplota ima shinataj catincuna?

7 Cunan punllacunapipish congregacionpi ancianocunapish, superintendente de circuitocunapish Pablopaj ejemplotami catincuna. Paicunaca consejota cushpa animanataca mana cungarincunachu. Shinallataj ima shina sintirishcata intindishpami juzganapaj randica animashpa catincuna. Experienciata charij shuj superintendente de circuitopi sirvij huauquica cashnami nin: “Achca huauquicunaca tucuita alli pajtachina munaita charishpapish, mana imata alli pajtachishachu nishpami manchancuna”. Chaipica ancianocunami achcata animai tucun (Heb. 12:12, 13).

‘Pablotami huañuchinata yuyarcacuna’ (Hechos 20:3, 4)

8, 9. a) ¿Imamantataj Pabloca Siriaman mana rirca? b) ¿Judiocunaca Pablota imamantataj pꞌiñarcacuna?

8 Pabloca Macedoniamanta Corintomanmi rirca. Chaipica quimsa quillacunatami saquirirca. b Qꞌuipaca Cencreasman rishpa chaipi barcota japishpa, Siriaman rinatami yuyacurca. Ña chaiman chayashpaca chaimanta Jerusalenman rishpa chaipi ayudata minishtij huauqui panicunaman cullquita cunatapishmi yuyacurca (Hech. 24:17; Rom. 15:25, 26). c Shinapish ‘judiocuna paita huañuchinata yachaj chayashpami’ Pabloca chai ladocunata mana rirca (Hech. 20:3).

9 Judiocunaca Pablotaca judiocunapaj crishcacunata catinata saquishcamantami achcata pꞌiñarcacuna. Ashtahuanpish Corintopi Pablo alli huillaicunata huillashcamantami sinagogata mandaj Crispoca Jesusta cati callarirca (Hech. 18:7, 8; 1 Cor. 1:14). Shuj cutinca Corintopi judiocunaca Pabloca Romapaj leycunata mana cazusha ninchu nishpami Acaya llajtata mandaj Galiopaj ñaupajpi juchachircacuna. Shinapish paica mana uyasha nircachu. Chaimantapishmi judiocunaca achcata pꞌiñarircacuna (Hech. 18:12-17). Paicunaca Pablo Cencreasmanta barcota japishpa rigrishcata yuyashpami chaipi japishpa huañuchinata yuyarcacuna. Pero Pablo imata rurashcata ricushun.

10. ¿Pabloca imamantataj Macedoniaman rinata decidirca?

10 Pabloca huauqui panicunapaj cushca cullquita cuidasha nishcamanta, paipaj causaita ama peligropi churasha nishcamantapishmi Cencreasman rinapaj randica cutin Macedoniaman tigranata decidirca. Pero Macedonia llajta ñancunapica achca shuhuacunami tiyarca. Pozachij huasicunapi saquirinapish peligrosomi carca. Chaita yachashpapish Pabloca chaiman rinatami decidirca. Cencreaspi paita llaquichichunca mana munarcachu. Paica mana solollachu carca. Paihuanca Aristarco, Gayo, Segundo, Sópater, Timoteo, Tíquico, Trofimopishmi carcacuna (Hech. 20:3, 4).

11. a) ¿Ñucanchij causaita cuidangapajca imatataj ruranchij? b) ¿Jesusmantaca imatataj yachai tucunchij?

11 Cunan punllacunapipish huillacushpaca Pablo shinami peligrocuna tiyan ladocunataca mana sololla rinchij. Grupocunapi, maipica ishqui ishquimi rinchij. Shinallataj contracuna ñucanchijta catirashpa llaquichichun mana jarcai tucushpapish chai peligrocunamanta caruyangapajmi esforzarinchij (Juan 15:20; 2 Tim. 3:12). Jesús imata rurashcata yuyarishun. ¿Contracuna paita rumicunahuan shitarijpica imatataj rurarca? “Jesusca pacatucushpami Diospaj huasimanta llujshishpa rirca” (Juan 8:59). Qꞌuipaca paita huañuchinata yachaj chayashpaca judiocuna ama ricuchunmi pacatucushpa chaquishca pambaman rirca (Juan 11:54). Jesusca Dios mingashcacunata pajtachingapajmi paipaj causaita cuidangapaj esforzarirca. Cunan punllacunapipish paipaj ejemplotami catinchij (Mat. 10:16).

‘Achcatami cushicurcacuna’ (Hechos 20:5-12)

12, 13. a) ¿Eutico causarijta ricushpaca ima shinataj sintirircacuna? b) ¿Cunan punllacunapish familiacuna huañujpica imamantataj animarinchij?

12 Pablopish paihuan cajcunapish tandallami Macedoniata pasashpa viajarcacuna. Pero chaipica chꞌicanyarishcacunami yuyachin. Chꞌicanyarishpapish “pichca punllacuna” d qꞌuipaca cutinmi tandanacurcacuna. Chaimi Lucasca: ‘Troas llajtamanmi chayarcanchij’ nirca (Hech. 20:6). e Callaripi ricushca shinaca chai llajtapimi Eutico huambraca causachishca carca. Chai huambra cutin causajta ricushpami huauqui panicunaca ‘achcata cushicushcangacuna’ (Hech. 20:12).

13 Cunan punllacunaca chashna milagrocunaca mana tiyanchu. Pero huañushca familiacunata charijcunaca Bibliapi causarinamanta yachashpaca “achcatami animarincuna” (Juan 5:28, 29). Euticoca juchayuj cashcamantami cutin huañurca (Rom. 6:23). Shinapish paraíso allpapi causarijcunaca huiñai huiñaipajmi causangacuna. Cutin Jesushuan jahua pachapi causagrijcunaca mana nunca huañungacunachu (1 Cor. 15:51-53). Caita yachashpaca ungidocunapish “shujtaj ovejacunapishmi” achcata animarinchij (Juan 10:16).

‘Pabloca tucuicunapaj ñaupajpi, huasin huasin rishpami yachachirca’ (Hechos 20:13-24)

14. ¿Pabloca Efesomanta ancianocunahuan Miletopi tandanacushpaca imatataj nirca?

14 Pabloca paihuan rijcunahuanmi Troas llajtamanta Áson llajtaman rircacuna. Qꞌuipaca Mitilene, Quíos, Samos, Miletopish llajtacunaman rircacuna. Manaraj Pentecostés Fiesta chayajpi Jerusalenman chayasha nishpami Éfeso llajtapi mana yaicuj barcota japirca. Shinapish Efesomanta ancianocunahuan parlanata munashpami paicunataca Miletopi tupanacuchun mañarca (Hech. 20:13-17). Chaipica: “Asia llajtaman chayamushca punta punllamanta cancunapurapi ñuca ima shina cashcataca allimi yachanguichij. Ñucaca shuj sirvij runa shinami mana jatun tucushpa Amitotaca sirvishcani. Judiocuna millai yuyaicunahuan ñucapaj contra jatarijpimi huacashcani, achca llaquicunatapish apashcani. Chashna cajpipish cancunapaj allipajmi imatapish mana pacashpa cancunamanca huillarcani. Ñucaca tucuicunapaj ñaupajpipish, huasin huasin rishpapishmi cancunamanca yachachircani. Ashtahuanpish judiocunaman, griegocunamanpish arrepintirishpa Diosman cutirichun, ñucanchij Amito Jesuspi crichunpishmi tucuita huillarcani” nircami (Hech. 20:18-21).

15. ¿Imamantataj huasin huasin rishpa huillanchij?

15 Cunan punllacunapipish tucui layata rurashpami huillanchij. Apóstol Pablo shinami tucui ladocunapi gentecunata mashcanchij. Terminalcunapi, callecunapi, plazacunapipishmi huillanchij. Shinapish ashtahuantajca huasin huasin rishpami testigo de Jehovacunaca huillanchij. ¿Imamanta? Tucui laya gentecuna Diospaj Gobiernomanta alli huillaicunata uyachun munashcamantami huillanchij. Jehová Diosca tucui laya gentecunaman huillachunmi munan. Ashtahuanpish huillashpaca humilde shungu gentecunatami ayudai pudinchij. Ñucanchij crishcacunapishmi ashtahuan sinchi tucun. “Tucuicunapaj ñaupajpipish, huasin huasin rishpapishmi” Jesusta alli catijcuna cashcataca ricuchinchij.

16, 17. a) ¿Pabloca mana manchaj cashcataca ima shinataj yachanchij? b) ¿Paipaj ejemplotaca ima shinataj cati tucunchij?

16 Chai qꞌuipaca Pabloca Efesomanta ancianocunahuanmi parlanacurca. Paica Jerusalenpi ima tucunata mana yachashpapish rigrishcatami huillarca. Pabloca: “Ñuca causaimantaca mana sustarinichu. Ashtahuanpish ñuca rurana cashcata, Amito Jesús ñucaman mingashcatapishmi pajtachisha nini. Paica ñucamanca Dios yallitaj llaquij cashcamanta alli huillaicunata tucuita huillachunmi mingarca” nircami (Hech. 20:24). Ungüi tiyajpipish, jarcaicuna tiyajpipish Pabloca mana manchashpami Diosmanta huillanata mana saquirca.

17 Cunan punllacunapipish testigo de Jehovacunaca chꞌican chꞌican llaquicunahuanmi chꞌimbapuranchij. Huaquincunaca Diospaj obrata jarcashca, Diosta sirvijcunata catirashpa llaquichij llajtacunapimi causancuna. Caishujcunaca ungüicunatami charincuna. Cutin shujtajcunaca emocionalmentemi ungushca cancuna. Jovencunapish escuelapi mana allicunata rurachun nijpica, chai problemacunahuanmi chꞌimbapurana can. Ima problemata charishpapish Pablo shinami ‘Diospaj Gobiernomanta huillanata mana saquinchij’.

“Cancunallataj cuidarichij, Diospaj tucui ovejacunatapish cuidaichij” (Hechos 20:25-38)

18. a) ¿Imamantataj Pabloca shujtajcunapaj huañuimantaca mana culpayuj carca? b) ¿Efesomanta ancianocunaca ima shinataj Pablopaj ejemplota cati pudircacuna?

18 Efesomanta ancianocunahuan tandanacushpaca Pabloca ñucataca ña mana ashtahuan ricunguichijchu nircami. Chaimi pai ima rurashcata yuyachishpa cashna nishpa consejarca: “Ñucaca shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani. Cunan punlla chaita yachachunmi cancunata cayani. Diospaj munaimantaca mana pacashpami cancunamanca tucuita huillarcani”. ¿Paicunapish shujtajcunapaj causaimanta ama culpayuj cachunca imatataj nirca? Paica: “Cancunallataj cuidarichij, Diospaj tucui ovejacunatapish cuidaichij. Shuj michij paipaj ovejacunata cuidaj shina Diospaj tucui congregacionta cuidachunmi espíritu santoca cancunata nombrarca. Paicunataca Diosmi paipaj Churipaj yahuarhuan randirca” nircami (Hech. 20:26-28). Shinallataj: ‘Millai lobocuna shinami cancunapurapi yaicungacuna. Paicunami llullacunata yachachishpa Jesusta catijcunata caruyachishpa, paicunahuan pushangacuna’ nircami. Chaimanta ¿ancianocunaca imatataj rurana carca? Pabloca paicunataca: “Rijcharishca caichij. Yuyarichij, quimsa huatacunatami punllapish, tutapish huacashpa cancunataca, cada unota consejanataca mana saquircani” nircami (Hech. 20:29-31).

19. a) ¿Punta siglo tucuricujpica imataj tucurca? b) ¿Catij siglocunapipish imataj tucurca?

19 Punta siglo tucuricujpica “millai lobocunaca” ñami ricurishca carca. Casi huata 98-pica apóstol Juanca: ‘Cunanllatajmi achca anticristocuna ricurishca. Paicunaca ñucanchijpuramantami llujshircacuna. Shinapish mana ñucanchijpuramantachu carcacuna. Ñucanchijpuramanta cashca cashpaca ñucanchijhuanmi saquirinman carcacuna’ nishpami escribirca (1 Juan 2:18, 19). Siglo terceropica Jesusta alli catinata saquijcunaca panda religioncunahuan ñami chagrurishcacuna carca. Siglo cuartopica mandaj Constantinomi cristianocuna canchij nijcunata shuj religión shina cachun aprobarca. Chai religionta pushajcunaca imatapish llullashpami huillai callarircacuna. Paicunaca panda yachachishcacunata chasquishpami cai yachachishcacunaca Jesusmi yachachirca nishpa llullarcacuna. Caicunataca cunancamami iglesiacunapi yachachishpa catincuna.

20, 21. a) ¿Pabloca panda religionta pushajcuna shina mana cashcataca ima shinataj ricuchirca? b) ¿Cunan tiempopi ancianocunaca ima shinataj Pablopaj ejemplota catincuna?

20 Pabloca panda religionta pushajcuna shinaca mana huauqui panicunamanta aprovecharircachu. Paica mantiniringapajca sinchitami trabajarca. Huauqui panicuna paiman cullquita cuchunca mana shuyarcachu. Chaimantami Efesomanta ancianocunatapish: “Minishtijcunata ayudangapaj sinchita trabajana cashcata cancunamanca ricuchishcani. Shinallataj Amito Jesús imata nishcatami yuyarina canguichij. Paica: ‘Cujmi chasquijtapish yalli cushicun’ nirca” (Hech. 20:35).

21 Cunan punllacunapipish ancianocunaca Jesusta catinchij nijcuna shinaca mana huauqui panicunamanta aprovecharincunachu. Ashtahuanpish ancianocunaca mingashca ovejacunata “alli cuidanguichij” nishcatami shungumanta pajtachincuna. Diospaj organizacionpica jatun tucushca gentecuna, charinallata munajcunapish mana tiyanchu. Bibliapi nishca shinaca ‘yallitaj alli nishca canata mashcajcunaca’ pingachishcami canga (Prov. 11:2; 25:27).

‘Tucuicunami achcata huacarcacuna’ (Hechos 20:37).

22. ¿Efesomanta ancianocunaca imamantataj Pablotaca achcata cꞌuyarcacuna?

22 Apóstol Pabloca huauqui panicunataca achcatami cꞌuyarca. Paicunapish Pablotaca achcatami cꞌuyarcacuna. Chaimantami Pablo Efesomanta rigrijpica ‘tucuicuna achcata huacashpa, Pablota ugllarishpaca cꞌuyaihuan mucharcacuna’ (Hech. 20:37, 38). Ñucanchijpish Pablo shina tiempota, fuerzata, imalla charishcacunata cuj ancianocunataca achcatami cꞌuyanchij. Pabloca shujtajcunata ayudangapajca tucuitami rurarca. Chaimantami Paica: “Ñucaca shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani” nirca (Hech. 20:26).

a Macedoniapi Pablo escribishca cartacuna” nishca recuadrota ricui.

b Romanos cartataca chai punllacunapimi escribishcanga.

c Pabloca ayudangapajmi cullquita tandachirca” nishca recuadrota ricui.

d Pablopish, paihuan rijcunapish Filiposmanta Troasman ringapaj achca huaira tiyashcamantami barcopi pichca punllacunata rurarcacuna. Mana huaira tiyajpica ishqui punllallami rurajcuna carca (Hech. 16:11).

e Hechos 20:5, 6-pica Lucasca Pablohuan Filipos llajtapi cutin tandanacushcatami ricuchin. Lucasca Filipospimi cashca carca. Chaimantami Troas llajtaman igual rircacuna (Hech. 16:10-17, 40).