Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

CAPÍTULO 5

Cai pachapaj ruraicunamanta anchurishunchij

Cai pachapaj ruraicunamanta anchurishunchij

‘Mana cai pachapajchu canguichij’ (JUAN 15:19).

1. ¿Huañunapaj ashalla horascuna faltajpica Jesusca imamantataj achcata sustarirca?

 JESÚS huañunapajca ashalla horascunami faltarca. Pai huañushca qꞌuipa apostolcuna achca jarcaicunata charinata yachashpami paicunataca: ‘Mana cai pachapajchu canguichij’ nirca (Juan 15:19). Qꞌuipaca paicunamantami Yaya Diosmanca: ‘Yayitu, ima shinami ñucaca mana cai pachapaj cani, chashnallataj paicunapish ama cai pachapaj cachun ayudahuai’ nishpa mañarca (Juan 17:15, 16). ¿Jesusca chashna mañashpaca imatataj yachachisha nirca?

2. ¿Jesusca “cai pacha nishpaca” imatataj nisha nirca?

2 Jesusca “cai pacha” nishpaca Diosta mana rijsij gentecunamantami parlacurca. Paicunataca Diablomi mandacun (Juan 14:30; Efesios 2:2; Santiago 4:4; 1 Juan 5:19, QC, 1989). ¿Ima shinataj “cai pachapaj” mana cashcata ricuchishun? Cai yachaipica politicapi mana chagrurishpa Dios churashca Mandanata apoyana cashcatami yachashun. Shinallataj cai pachapaj espirituta ama charingapaj imata ruranatami ricushun. Ashtahuanpish maipish cachun mana churarina cashcata, cullqui solopi mana yuyana cashcatapishmi yachashun. Dios cushca tucui “macanacunacunata” ima shina churarinatapishmi ricushun. Nota 16-ta ricui.

DIOS CHURASHCA MANDANALLATA APOYASHUNCHIJ

3. ¿Jesús politicapi mana chagrurishcataca ima shinataj yachanchij?

3 Jesusca cai Allpapi cashpaca gentecuna achca llaquicunata charijtami ricurca. Chaita ricushpami paicunataca ayudanata munarca. Pero chashna ayudangapajca ¿Jesusca cai Allpapica shuj politicochu tucurca? Mana. Yaya Dios shuj Mandanata churashpa llaquicunata tucuchinatami Jesusca yacharca. Chai Mandanapica Jesusmi mandaj cana carca. Chaimantami Jesusca Dios churagrishca Mandanamanta ashtahuan huillarca (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21). Jesusca politicapica nunca mana chagrurircachu. Chaimantami Poncio Pilato mandajmanca: ‘Ñuca Mandanaca mana cai pachamantachu can’ nirca (Juan 18:36). Shinallataj Jesusta punta catijcunapish politicacunapica mana chagrurircacunachu. On the Road to Civilization (Camino de la civilización) nishca libropica, Jesusta catijcunaca “política ucupi mandajcuna canataca mana munarcacunachu” ninmi. Ñucanchijpish politicapi mana chagrurishpami Dios churashca Mandanata apoyanchij (Mateo 24:14).

¿Dios churashca Mandanamanta shujtajcunaman yachachi tucunguichu?

4. ¿Dios churashca Mandanataca ima shinataj apoyanchij?

4 Diosta alli sirvijcunaca politicapi mana chagrurinachu canchij (Isaías 2:2-4-ta leyipai). Yuyashun: Comunidadpica paicunapaj shutipi imatapish parlachun huillachunmi huaquinpica shuj runata agllancuna. Paica comunidad alli cachunmi achcata trabajan. Ungidocunaca chai runa layallatajmi can. Chaimantami apóstol Pabloca ungidocunataca: “Ñucanchijca Cristopaj randi cachashca huillajcunami canchij” nirca (2 Corintios 5:20, QC, 1989). Ungidocunaca politicapi chagrurinapaj randica Dios churashca Mandanamantami yachachicuncuna. Paicunaca ‘jahua pachaman’ rishpa Jesushuan mandanatami shuyacuncuna (Filipenses 3:20). Cai Allpapi huiñaita causanata shuyacujcunapish huillashpami ungidocunata ayudancuna. Paicunatami Bibliapica “shujtaj ovejacuna” nin. Paicunapish politicapi mana chagrurincunachu (Juan 10:16; Mateo 25:31-40).

5. ¿Imamantataj guerracunapi mana participanchij?

5 Congregacionpi huauqui panicunaca ñucanchij familia layami can. Chaimantami maimanta cashpapish, ima culturamanta cashpapish shuj shinalla tandalla causanchij (1 Corintios 1:10). Guerracunapi participashpaca ñucanchij propio familiata llaquichicuj layami cashun. Jesusca, ‘huauqui panicunata cꞌuyanami canguichij’ nircami (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Ashtahuancarin Jesusca, ‘cancunata pꞌiñajcunatapish cꞌuyanami canguichij’ nishpami mandarca (Mateo 5:44; 26:52).

6. ¿Diosta sirvijcunaca ima shinataj gobiernocunata cazunchij?

6 Politicapi mana chagrurishpapish llajtata mandajcunatami cazuna canchij. Por ejemplo, gobiernocuna churashca leycunatami cazunchij, impuestocunatapishmi paganchij. Pero, ‘Taita Diospajtaca Taita Diosmanmi cuna canchij’ (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7; 1 Corintios 6:19, 20). Chaimantami Jehová Diosta cꞌuyangapaj, pai mandashcacunata pajtachingapaj, pai solota adorangapaj esforzarina canchij (Lucas 4:8; 10:27; Hechos 5:29-ta leyipai). Bibliapica: “Causacushpapish, Jehová Diospajmi causanchij, huañushpapish Jehová Diospajmi huañushun. Chaimanta causashpapish, huañushpapish Jehová Diospajllatajmi canchij” ninmi (Romanos 14:8, NM). Cai versopi nishca shinaca, “Jehová Diosta sirvishcamanta huañunami cangui” nijpipish mana manchanchijchu.

CAI PACHAPAJ ESPIRITUTA AMA CHARINGAPAJ ESFORZARISHUNCHIJ

7, 8. a) ¿‘Cai pachapaj espirituca’ imataj can? b) ¿Diabloca ima shinataj gentecunata pandachicun?

7 Diabloca pai shina yuyachun, imatapish rurachunmi panda yuyaicunahuan pandachicun. Cai panda yuyaicunatami Bibliapica “cai pachapaj espíritu” nin. Ñucanchijtapish “cai pachapaj espirituhuan” Diablo pandachichunca mana saquinachu canchij. Apóstol Pablo nishca shinaca ‘ñucanchijca mana cai pachapaj espiritutachu chasquircanchij, ashtahuanpish Diosmanta shamuj espiritutami chasquircanchij’ (1 Corintios 2:12; Efesios 2:2, 3). Nota 17-ta ricui.

8 Diablo pandachijpimi gentecunaca jatun tucuncuna, paicunallapi yuyancuna, pitapish mana cazuncuna. Shinallataj ‘mana allita rurashpapish llaquicunata mana charishunchu’ nishpa yuyachunmi Diabloca pandachicun. Paica gentecuna ‘aicha munaicunallata, ñahui ricushpa munaicunallata’ yuyashpa causachunmi munan (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Diosta sirvijcunapish chashna yuyaicunata charichunmi Diabloca imatapish ruran (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8).

9. ¿Mana cuidadota charijpica Diabloca ima shinataj ñucanchijta pandachinga?

9 Huairaca tucui ladopimi can. Cai huaira layallatajmi cai pachapaj espirituca tucui ladopi can. Mana cuidadota charijpica Diabloca ñucanchijtapishmi pandachinga (Proverbios 4:23-ta leyipai). Diosta mana rijsij gentecuna laya yuyai, causai callarishpaca mana allita ruranaca alli layami ricuringa (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33, QC, 1989). Shinallataj pornografiata ricushpa, gananaraiculla pugllaicunapi participashpa, apóstata tucushpaca cai pachapaj espirituta charishcatami ricuchishun. Nota 18-ta ricui.

10. ¿Diablo ama pandachichunca imatataj rurana canchij?

10 Diablo ama pandachichunca Diosmantami manataj caruyana canchij. Shinallataj Bibliapi mandashcacunatami alli pajtachina canchij. Paipaj espíritu santota cuchunpishmi Diosta mañana canchij. Ashtahuancarin Diospajta rurashpami ocupado causana canchij. Jehová Diosca tucuimanta yalli achca poderta, yachaitami charin. Chaimantami Diablopaj trampacunapi ama urmachun ayudai tucun (1 Juan 4:4).

DIOS MUNASHCA SHINA CHURARISHUNCHIJ

11. ¿Achca gentecunaca ima shinataj ropata churarincuna?

11 Cunanca achca gentecunami shujtajcuna mapa yuyaicunata charichun pinganai ropacunata churarincuna. Cutin maijancunaca, charij cashcata ricuchingapaj, pitapish mana cazushcata ricuchingapajmi maipish cachun churarincuna. Shujtajcunacarin mapa ropata churashpa, quienpuede purishpapish mana pingarincunachu. Cai gentecuna layaca ñucanchijpish mana churarinachu canchij. Chashnami cai pachapaj espirituta mana charishcata ricuchishun.

Mana maipish cachun churarishpami Jehová Diosta jatunyachinchij

12, 13. ¿Ima ropata churarinata agllacushpaca Bibliapaj maijan consejocunatataj yuyarina canchij?

12 Bibliapica: ‘Sumaj churanacunata churarishpa ama pinganayajta churarichijchu’ ninmi (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21). Chaimantami mana maipish cachun, limpiota churarina canchij. Maiman ringapajpish Yayitu Dios mandashca shinami churarina canchij. Chashnami paita cꞌuyashcata ricuchishun.

13 Imata ruracushpapish ‘Yaya Diosta jatunyachingapajmi’ rurana canchij (1 Corintios 10:31). Mana maipish cachun churarijpica shujtajcunaca Jehová Dios alli Dios cashcata, paita sirvijcunapish alli gentecuna cashcatami ricungacuna. Ashtahuancarin shujtajcunapaj concienciata respetashcatami ricuchishun. Ñucanchij ima shina churarijta, arreglarijta ricushpa shujtajcuna Jehovamanta caruyachunca mana munanchijchu. Chaimantami imata churarinata o ima shina arreglarinata agllacushpaca alli yuyarina canchij (1 Corintios 4:9, NM; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Tandanacuiman o huillanaman ricushpaca ima ropata churarinata agllangapajca imapitaj yuyana canchij?

14 Huillanaman o tandanacuiman ringapajca ¿ima laya ropatataj churaringui? ¿Can ima laya churarishcata ricushpaca shujtajcunaca pingaitachu sintin? ¿Can churarishcata ricurashpachu saquirincuna? ¿Canllapi yuyashpachu ropataca churaringui? (Filipenses 2:4; 1 Pedro 5:6). Tucuicunami alli churarishpa sumajta ricurinata munanchij. Pero ucu shungupi alli cashpallami sumaj ricurishun. Chaimantami Bibliapica: “Ucu shungu yuyaita allichichij. Chaitami Diosca yallitaj munan” nin (1 Pedro 3:3, 4).

15. ¿Yaya Diosca imamantataj cashna o chashnami churarina cangui mana nin?

15 Diosca cashnami, chashnami churarina cangui mana ninchu. Chaipaj randica ñucanchijllataj ima shina churarinata alli agllachunmi Bibliapi achca consejocunata cushca (Hebreos 5:14). Jehová Diosca cꞌuyaimanta alli decisioncunata agllachunmi munan. Chaimantami ima decisionta agllacushpaca Yayitu Diosta, shujtajcunata cꞌuyashcata yuyarina canchij (Marcos 12:30, 31-ta leyipai). Chꞌican chꞌican llajtacunamanta cashcamantami churanapajca diferente gustocunata charinchij. Chashna ropata churarishpapish Diosta sirvijcunaca sumajtami ricurinchij.

CULLQUILLAPI AMA YUYASHUNCHIJCHU

16. a) ¿Diabloca gentecuna cullquimanta imata yuyachuntaj munan? b) ¿Jesusca cullquimantaca imatataj yachachirca? c) ¿Ima tapuicunapitaj yuyana canchij?

16 Achca cullquita charina, valishca cosascunata charinami cushi causaita cunga nishpa yuyachunmi Diabloca munan. Pero Diosta sirvijcunaca Diablo nishcacuna mana cierto cashcatami yachanchij. Jesusca: “Achcata charishcacunaca mana causaita cunchu” nircami (Lucas 12:15). Cullquica huaquin cosascunata charingapaj minishtishca cashpapish, cushilla causaitaca mana cui tucunchu. Shinallataj alli amigocunatapish, casilla causaitapish, huiñai causaitapish mana cui tucunchu. Chaimantami Jesusca, Dioshuan alli amigo cashpa, Diospaj ruraicunata puntapi churashpallami cancunaca cushilla causanguichij nirca (Mateo 5:3; 6:22). Quiquinca ¿achca gentecuna cullquita charijta ricushpaca ima shinataj sintiringui? ¿Cullqui solopichu yuyangui? ¿Cullquillamantachu siempre parlanata munangui? (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6).

17. ¿Cullqui solopi mana yuyashpaca ima shinataj causashun?

17 Diosta alli sirvishpa, cullquita charina munaicunata ladoman saquishpaca sumajtami causashun (Mateo 11:29, 30). Shinallataj ñucanchij shunguca tranquilomi sintiringa (Mateo 6:31, 32; Romanos 15:13). Charina cosascunamantapish mana yalli sustarishunchu (1 Timoteo 6:9, 10-ta leyipai). Ashtahuancarin shujtajcunata ayudashpami cushilla sintirishun (Hechos 20:35). Ñucanchij familiahuan, amigocunahuan pasangapajpish tiempotami charishun. Dormitapish allimi dormi tucushun (Eclesiastés 5:12).

‘TAITA DIOS CUSHCA TUCUI MACANACUNACUNATA CHURARISHUNCHIJ’

18. ¿Diabloca imatataj ruranata munan?

18 Diabloca ñucanchijtaca Diosmantami caruyachisha nin. Chaimantami imalaya jaicalaya tucushpapish Dioshuan alli apanacungapaj esforzarina canchij. Efesios 6:12-pica: “Jahua huairapi purishpa mandacuj millai supaicunahuanmi macanacucunchij” ninmi. Diablopish, paipaj millai angelcunapish achca podertami charin. Paicunaca ñucanchij cushilla, huiñaita causachunca mana munanchu (1 Pedro 5:8). Pero Jehovapaj ayudata charishcamantami paicunataca mishai tucushun.

19. ¿Efesios 6:14-manta 18-camaca imatataj yachachin?

19 Ñaupa tiempo soldadocunaca macanacunaman ringapajca macanacuna ropatami alli churarijcuna carca. Chai soldadocuna layallatajmi ñucanchijpish ‘Dios cushca tucui macanacunacunata churarina’ canchij. Chashnami Diablota mishai tucushun (Efesios 6:13). Bibliapica: “Chaimanta mana llullahuan alli chumbillirishca sinchi caichij. Pechopi fierro churanata churarishca shinaca cashcata ruranata churarichij. Chaquicunapi zapatosta churarishca shinaca, sumaj causai alli huillaita huillanaihuan caichij. Tucuimanta yallica, escudota shinaca crishcata chariraichij. Chashna cashpami nina shina millaipaj tucui yuyaicunataca huañuchi tucunguichij. Cascota churarishca shinaca, quishpichishca cashcata yuyaichij. Espiritupaj espadatapish chariraichij. Chaica Diospaj shimimi. Chaipajca, punllanta Diosta mañaichij” ninmi (Efesios 6:14-18).

20. ¿Diablo ama llaquichichunca imatataj rurana canchij?

20 Shuj soldado macanacunapaj cascota o pechopi fierrota mana churarijpica enemigoca chaipimi llaquichi tucun. Chashnallatajmi Diablo ñucanchijta ama llaquichichunca, ‘Dios cushca tucui macanacunacunata alli churarina’ canchij. Cai churanacunata bienta cuidajpi, tucui tiempo churarijpimi Diabloca mana llaquichi tucunga. Millai gentecuna tucuringacama, Diablopish, millai angelcunapish prezushca cangacamami ahuantana canchij (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). Canca, ¿mana alli yuyaicunata, millai munaicunata charinguichu? Caicunahuanmi shuj soldado laya macanacushpa catina cangui (1 Corintios 9:27).

21. ¿Diablotaca ima shinataj mishai tucushun?

21 Ñucanchijllaca Diablotaca mana mishai tucushunchu. Jehová ayudajllapimi mishashun. Chaimantami paita mañana canchij, Bibliatapish yachana canchij, huauqui panicunahuan tandanacunatapish manataj saquinachu canchij (Hebreos 10:24, 25). Shina rurashpallami Diosmanta manataj caruyashpa paita sirvishpa catishun. Pi ñucanchijta pandachisha nishpapish mana pandachi tucungachu.

ÑUCANCHIJ CRISHCACUNAMANTA MANA MANCHASHPA PARLASHUNCHIJ

22, 23. a) ¿Ñucanchij crishcacunamanta mana manchashpa parlangapajca imatataj rurana canchij? b) ¿Catij capitulopica imatataj yachashun?

22 Ñucanchij crishcacunamanta mana manchashpa parlangapajmi siempre listos cana canchij (Juan 15:19). Testigo de Jehovacunaca huaquin cosascunapica mana participanchijchu. Chaimanta: “¿Chai cosascunapi imamanta mana participai tucushcataca allichu intindini? ¿Bibliapi yachachishcacuna, ‘alli cazuj alli yuyayuj sirvij’ yachachishcacuna cierto cashcata crinichu?” (Mateo 24:45; Juan 17:17). “¿Testigo de Jehová cashcamanta contentochu cani?” (Salmo 34:2; Mateo 10:32, 33). “¿Ñuca crishcacunata shujtajcunaman intindichi tucunichu?” nishpa tapuri (1 Pedro 3:15, 16-ta leyipai).

23 Dios millashcataca mana ruranachu canchij. Pero, huaquin ruraicuna alli cashcata o mana alli cashcata maipica mana segurochu cashun. Por ejemplo, Diabloca mana alli diversioncunata agllachunmi munan. Shinaca ¿ima shinataj alli diversioncunallata agllashun? Chaitaca shamuj capitulopimi yachashun.