Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

CAPÍTULO 11

Cusandij huarmindij alli causashunchij

Cusandij huarmindij alli causashunchij

“Cꞌuyaica manataj tucuringachu” (1 CORINTIOS 13:8).

1, 2. ¿Problemacuna ricurijpica cazadocunaca imatataj mana yuyana can?

 CAZARANACA Dios cushca sumaj bendicionmi can. Cazadocunaca cushilla causashpapish llaquicunatami chari tucunchij. Huaquinpica chai problemacunata mana allichi tucushcatachari sintishun. Shinallataj cazarashca punllapi shina ña mana alli apanacushcatachari yuyashun.

2 Cusahuan o huarmihuan huaquin problemacunata charishpaca mana tanto sustarinachu canchij. “Problemacunallahuanmi llaquilla causasha” nishpaca mana yuyanachu canchij. Huaquin cazadocunaca achca problemacunata charishpapish causaita ima shina japishcata ricushun.

DIOSMANTA, HUARMIMANTA, CUSAMANTA AMATAJ CARUYASHUNCHIJ

3, 4. ¿Cazadocunaca ima problemacunatataj chari tucun?

3 Cazadocunaca chꞌican chꞌican yuyaicunata, munaicunatami charincuna. Paicunaca shujtaj llajtamanta cashpa, shujtaj culturamanta cashpami cada uno imatapish mana igual yuyancuna o rurancuna. Chaimantami alli rijsinacungapajca tiempota minishtincuna.

4 Cazarashca qꞌuipaca cusa huarmica paicunapaj problemacunapi yallitaj sustarishpami chꞌicanyari tucuncuna. ¿Paicuna alli apanacushpa cushilla causangapajca imatataj rurana can?

Bibliata yachashpami cusandij huarmindij cushilla causashun

5. a) ¿Cazadocunaca alli apanacungapajca imatataj rurana can? b) ¿Hebreos 13:4-pica imatataj yachachin?

5 Jehová Diosca cusa huarmi alli apanacuchunca sumaj consejocunatami cushca. Ashtahuancarin cai consejocunata catishpaca Diospajmanmi cꞌuchuyashun (Salmo 25:4; Isaías 48:17, 18). Diosca: “Cazaranaca tucuicuna alli nishca cachun” ninmi (Hebreos 13:4). Yallitaj valishca cosascunataca alli cuidashpami charinchij ¿nachu? Chashna valishca cosascunata layallatajmi Yaya Diosca matrimoniotapish valichichun munan.

JEHOVATA CꞌUYASHPALLAMI CUSHILLA CAUSASHUN

6. ¿Mateo 19:4 al 6-pica cazadocunamantaca imatataj yachachin?

6 Cazaranataca Diosmi callarichirca. Paica cazadocuna huiñaipaj, tandalla, cushilla causachunmi munarca. Jesusca cashnami nirca: “Diosca callaripi tucuita rurashpaca, ‘cꞌarita huarmitami rurarca’ nishcataca ¿manachu Dios Quillcachishcapica ricushcanguichij? Diosca caitapishmi nirca: ‘Chaimantami cꞌarica yaya mamamanta chꞌicanyashpa, paipaj huarmihuan tandanacushpa causanga. Chashna tandanacushpaca caripish, huarmipish shuj aichallami tucunga’ nircami. Chashnaca cusandij huarmindijca shujllami, mana ishquichu. Chaimanta Dios tandachishcataca, runaca ama chicanyachichun” nircami (Mateo 19:4-6, QC, 1989).

7. ¿Cazadocunaca problemacunataca ima shinataj allichi tucun?

7 Cunan tiempo causaica dimastij sinchimi. Chaimantami cazadocunaca achca problemacunata charincuna. Chashna problemacunata mana allichi tucushpami huaquincunaca shitanacuncuna. Pero Jehová Diosca ima shina causachun munashcatami alli yachana canchij. Chashnami ñucanchij problemacunata allichi tucushun (1 Juan 5:3).

8, 9. a) ¿Cazadocunaca Dios mandashcacunataca imamantataj cazuna can? b) ¿Cazarashca causaitaca ima shinataj valorashcata ricuchishun?

8 Jehová Dios imata mandashpapish ñucanchij bienpajllatajmi mandan. Chaimantami, “cazaranaca tucuicuna alli nishca cachun” nin (Hebreos 13:4; Eclesiastés 5:4). Llaquicunahuan cashpapish Dios mandashcacunata cazushpaca cushillami causashun (1 Tesalonicenses 1:3; Hebreos 6:10).

9 Cazarashpa causanaca Dios cushca sumaj regalomi can. Chaimantami ñucanchij huarmita o cusataca mana maipish cachun tratana canchij. Chaipaj randica alli apanacunatami yachana canchij. ¿Ima shinataj chaita rurai tucunchij?

ALLI TRATANACUSHUNCHIJ

10, 11. a) ¿Huaquin cazadocunaca ima shinataj causancuna? b) ¿Cazadocunaca imamantataj alli parlanacuna can?

10 Ñucanchij huarmita o cusata mana macana cashcataca allimi yachanchij. Pero mana macashpapish rimashcacunahuanmi llaquichi tucunchij. Huaquincunapajca cꞌamina, maipish cachun rimanaca normal shinami ricurin. Shuj huarmica: “Ñuca cusaca ñucata mana macajchu carca. Pero, ‘imapaj mana valinguichu, shuj estorbomi cangui’ nishpami achcata llaquichij carca. Chai nishcacunataca mana cungari tucunichu” nircami. Shinallataj shuj cꞌarica: “Ñuca huarmica maipish cachun rimashpa cꞌamishpami tratan. Chashna tratashcataca shujtajcunaman mana huillanichu. Paihuan parlanacunaca sinchimi can. Chaimantami trabajomanta huasimanca mana utca rinata munani” nircami.

11 Ñucanchij huarmita o cusata chugrichi shimicunahuan ajashpaca achcatami llaquichishun. Chashna rimashca shimicunataca mana utca cungari tucungachu. Pero Jehová Diosca chashna tratanacuchunca mana munanchu. Huaquinpicarin ñucanchij rimaicunahuan llaquichicushcataca manachari cuentata cushun. Tal vez, “allimi tratacuni” yuyashunchari. Pero, ¿paica ima shinataj sintirin? Rimaicunahuan llaquichicushcata cuentata cushpaca cambianami canchij (Gálatas 5:15; Efesios 4:31-ta leyipai).

12. ¿Ñucanchij huarmita o cusata mana alli tratashpaca Diospaj ñaupajpica ima shinataj ricurishun?

12 Gentecunapaj ñaupajpi, huasipi ñucanchij huarmita o cusata ima shina tratacujtaca Jehová Diosca tucuitami ricucun (1 Pedro 3:7-ta leyipai). Chaimantami Santiago 1:26-pica: “Maijanpish cancunapurapi pai crishcapi allimi caticuni yuyashpapish, paipaj cꞌalluta mana jarcarijca, paipaj shungupimi umarin. Pai caticushcapish yangami” nin.

13. ¿Imata rurajpitaj ñucanchij huarmi o cusaca llaquiringa?

13 Can shujtaj cꞌarihuan o huarmihuan yallitaj tiempota pasacujta ricushpaca ¿cambaj huarmi o cusaca ima shinataj sintiringa? Tal vez, “shuj problemata allichingapaj ayudacuni” nishpachari paihuanca achca tiempota pasangui. O cada ratochari paillahuan huillanaman llujshingui. Chaita rurajpica cambaj cusa o huarmica ¿allichu sintiringa? Shuj panica: “Ñuca cusa congregacionpi shuj ñañahuan yallitaj pasajta ricushpa, paillata cada rato ayudajta ricushpami imapaj mana valishca shina sintirini” nircami.

14. a) ¿Génesis 2:24-mantaca imatataj yachanchij? b) ¿Cazadocunaca imatataj tapurina can?

14 Ñucanchij yaya mamata, congregacionpi huauqui panicunatami ayudana canchij. Pero cazarashpaca tucuimanta yallica ñucanchij huarmita o cusatami ayudana, cuidana canchij. Jehová Diosca: ‘Cꞌarica, paipaj yayata mamata saquishpa paipaj huarmihuan tandanacushpa ishquindijmanta shuj aichallami tucunga’ nircami (Génesis 2:24). Ñucanchij huarmi o cusa cushilla causachunmi esforzarina canchij. Cazadocunaca: “¿Ñuca cusata o huarmitaca tucuipichu ayudani? ¿Shungumanta cꞌuyashcataca punllantachu ricuchini? ¿Paihuan pasangapajpish tiempota surcunichu?” nishpami tapurina canchij.

15. ¿Cazadocunaca imamantataj mana shujtaj cꞌarihuan o shujtaj huarmihuan yallitaj amigarina can?

15 Shujtaj huarmihuan o cꞌarihuan yallitaj amigarishpaca ñucanchij huarmihuan o cusahuan achca problemacunatami charishun. Tal vez chai huarmita o cꞌarita munashpachari cꞌuyai callarishun (Mateo 5:28). Chashna cꞌuyashpaca juchapimi urmai tucushun.

‘CAZADOCUNA CHAYARINACUNAPISH CHUYA CACHUN’

16. ¿Bibliapi nishca shinaca cazadocuna ima shina causana can?

16 Bibliapica: “Cazaranaca tucuicuna alli nishca cachun. Paicuna chayarinacunapish chuya cachun. Ashtahuanpish apanacushpa causajcunata, huainayajcunataca Diosmi paicuna ima shina cashcataca ricuchinga” ninmi (Hebreos 13:4; Proverbios 5:18). ¿Ñucanchij huarmiman o cusamanca ima shinataj respetota ricuchina canchij?.

17. a) ¿Huainayanamanta maijan gentecunaca imatataj nin? b) ¿Diosta sirvijcunaca huainayanamantaca imatataj yuyanchij?

17 Maijan gentecunaca, “cazarashca jahua shujtajhuan huainayanaca mana juchachu can” nincunami. Ñucanchijca mana paicuna shina yuyanachu canchij. Jehová Diosca huainayajcunataca mana ricunayachinchu (Romanos 12:9-ta leyipai; Hebreos 10:31; 12:29). Shujtaj huarmihuan, shujtaj cꞌarihuan huainayashpaca ñucanchij matrimoniota, Dios mandashcacunata mana valichishcatami ricuchishun. Jehovapaj ñaupajpipish mana alli ricurishunchu. Chaimantami huainayana juchapi ama urmangapaj, shujtajcunahuan huainayana yuyaita ama charingapaj cuidadota charina canchij (Job 31:1).

18. a) ¿Huainayanaca imamantataj yanga dioscunata adoracushca shina ricurin? b) ¿Huainayana juchataca Jehová Diosca ima shinataj ricun?

18 Ñaupa tiempomantami huainayana juchataca Diosca achcata millashca. Israelitacunaman cushca leypica huainayana juchaca rurashcalla dioscunata adoracuj layallatajmi carca. Chashna juchata israelitacuna rurashpaca huañunami carca (Levítico 20:2, 10). ¿Huainayanaca imamantataj yanga dioscunata adoracushca shina ricurin? Por ejemplo, israelitacunaca Jehová Diostaca, ‘canllatami adorashun’ nishpami paihuan ari ninacurcacuna. Paicunaca yanga dioscunata adorashpaca chai ari nishcatami pꞌaquircacuna. Chashnallatajmi israelitacuna cazarashpaca, ‘canllahuanmi causasha’ nishpa cusa huarmihuan ari ninacurcacuna. Pero huainayashpaca paicuna ari nishcatami pꞌaquircacuna (Éxodo 19:5, 6; Deuteronomio 5:9; Malaquías 2:14-ta leyipai).

19. ¿Imamantataj mana huainayana canchij?

19 Moisesman cushca ley ucupica ña mana causacunchijchu. Pero huainayana juchataca Diosca cunancamami millashpa catin. Yanga dioscunataca nunca mana adoranchijmanchu. Chashnallatajmi ñucanchij huarmita o cusata mana shujtajhuan engañana canchij (Salmo 51:1, 4; Colosenses 3:5). Huainayashpaca ñucanchij huarmita, cusata, Yayitu Diosta mana respetashcatami ricuchishun. Nota 26-ta ricui.

¿IMA SHINATAJ CUSHILLA CAUSAI TUCUNCHIJ?

20. ¿Alli yuyaita charishcataca ima shinataj ricuchinchij?

20 Proverbios 24:3-pica: “Alli yachaihuanmi huasita shayachirin. Alli yuyaihuan shayachishcataca, ima mana cuyuchipajchu” ninmi. Yuyashun: Shuj huasipi alli causasha nishpaca chai huasitaca cuidashpa allichishpami charina canchij. Pero huasita maipish cachun charishpaca mana tranquilo causashunchu. Cazarashpa causanaca chai huasi layallatajmi can. Chaimantami cusandij huarmindij alli causasha nishpaca cꞌuyanacuna, cuidanacuna canchij. Chashnami alli yuyaita charishcata ricuchishun.

21. ¿Cazadocunaca imamantataj Bibliata yachana can?

21 Proverbios 24:4-pica: “Alli yachashcahuanmi huasi ucucunapipish, shungu cushicuna sumaj charinacunata jundachirin” ninmi. Bibliata yachashpami cazadocunaca alli causai tucunga (Romanos 12:2; Filipenses 1:9). Chaimantami ishquindij Bibliata, publicacioncunata leyishpa causaipi ima shina pajtachinata alli parlanacuna can. Shinallataj cꞌuyaita, respetotaca tucui punllacunami ricuchina can. Ashtahuancarin cꞌuyaj, llaquij cangapajca Yaya Diostami mañana can. Shina rurashpami cushilla causangacuna (Proverbios 15:16, 17; 1 Pedro 1:7).

Bibliata yachangapajca Jehovapaj ayudatami mañana canchij

22. ¿Cazadocunaca imatataj ricuchishpa catina can?

22 Ñucanchij huarmita o cusata cꞌuyaihuan, respetohuan, trantangapajca achcatami esforzarina canchij. Chashna rurashpallami sumajta, cushilla causashun. Ashtahuancarin Jehová Diostami cushichishun (Salmo 147:11; Romanos 12:10).